Umanugu i aru nga mabi nga masingan nu fustu onu mali i karuan ira nga annangngua. Angngarigan na, kondenan na aru i pamatay, par-rape, anna seksual nga pangabuso ta abbing. Dayawan gapa na magaru i ari nga pangireruma, pangipasingan tu kinasippo, anna empatia. Aru nga totolay i mangurug nga awan tu fustu onu mali ta maski anni nga piliadda nga kuan nu meyannung ta paki-sex, pakkagi tu kurug, onu pamadakal ta ána. Para nira, fustu i maski anni nga piliadda. Maruddu nga ibase na totolay i desisiodda ta matageno da anna ta matageno na totolay ta pallevu da. Fustu kari yatun nga desision?

Nu mittan, ibase tam i desisiottam nu anni i matageno tam nga mapia anna marake, yatun i makagi nga konsensia tam. (Roma 2:​14, 15) Maski i abbarabbing ira, ammu da i mapia anna marake anna makonsensia ira nu makangngua ira tu kamali. Ta paddakal tam, masanay i konsensia tam ta magigiammu tam ta kafamilia, kokkofun, mestru, lugar nga paddianattam, relihion, anna kultura tam. Nu maddesision ittam, ikagi na konsensia tam nu mapia onu marake i piliattam segun ta nagigiammu tam.

Paguyuan ittam na konsensia tam nga ipasingan i empatia, pappabalo, ari pangireruma, anna aya ta tanakuan. Fugaddan na ittam gapa nga makangngua tu anni laman nga makapataki ta iddeddukattam ira anna tapenu malillitattam i mepasiranan anna makonsensia.

Kanayun kari nga mapattalakkan i matageno tam? Kinagi ni Garrick nga ta kabbing na, “Kuakku nu anni i kayà ku nga kuan.” Ngem nasingan na nga ari tu makasta i resulta na kingngua na ira nga abbo na tu fustu. Kinagi na nga ari yayya nga nagayayya ta pattolay na megafu ta pagangngua tu imoralidad, pangabuso ta droga, pagillellaw, anna kinavayolente.

Fuera paga ta matageno tam, mafektan gapa na matageno na tanakuan i paddesisiottam. Makoffun nittam i ekspiriensa anna sirib da. Irespeto gapa ittam na kafamilia, kokkofun, anna totolay ta lugar tam nu tuttulattam i kagiadda.

Kanayun kari nga mapattalakkan i matageno na totolay? Ta kabbing ni Priscila, pinarigan na i kukukuan na kofun na ira maski i paki-sex nga ari paga nekasal. Ngem nammuan na nga ari mangiyawa tu pagayayya i pamarig ta kuru-kurugan na totolay nga fustu. Kinagi na: “Ariakku natageno i pagayayya ta pamarig ku ta kukukuan na tanakuan. Narresulta lallagu yatun ta marake nga annangngua.”

Nu maddesision ittam nu anni i mapia anna marake, makoffun nittam i matageno tam anna i matageno na tanakuan. Ngem ari tu kanayun nga marresulta ta mapia i kunnatun nga pangigiya. Nu ariattam nonopan i resulta na desisiottam ira, awayya na tu matakitattam i baggi tam anna i tanakuan. (Proverbio 14:12) Ari tu siguradu nga pammakapianattam i matageno tam anna i matageno na tanakuan nga fustu anna awayya na gapa tu manguli yatun. Ta sangawe, imammatan na totolay tu fustu i marake nga kondukta, anna ibiladda tu ari mepangngo i mapia nga kondukta.

Egga kari i mas makasta nga giya ta paddesision nu anni i mapia anna marake? Egga kari i estandarte ta moral nga awayya tam tuttulan sangawe tapenu ari ittam vuluvuga madismaya?

Mapia ngana laman ta egga i fustu anna mapattalakkan nga paggafuan na moral nga giya nga makoffun para ta ngamin. Iyesplika na tumunug nga artikulo nu sitaw tam malegan i mapattalakkan nga giya tapenu mammuattam nu anni i mapia anna marake.