Egga kari arkeolohikal nga ebidensia nga massuporta ta rekord na Biblia? Sinabbag na 2014 artikulo na magazina nga Biblical Archaeology Review i pakkiavu nga: “Piga nga totolay ta Hebreo nga Biblia i napakurug na arkeolohia?” I tabbag: “Maturu tu 50!” Ari nga kasali ta nakalista tatun nga artikulo si Tatenai. Sinni yaya? Innattam i ababba nga papelna nga nakarekord ta Biblia.

Mittan nga nabbalin tu parte na Imperio na Persia i Jerusalem. I siudad ay egga ta lugar nga agalan na Persiano ira nga Abbag-na-Bannag, ta taggappan na Eufrates. Turi ta naffu na Persia i Babilonia, pinalawadda i aripan ira nga Judio anna niddadda tu permiso nga ipataddag uli i templo ni Jehova ta Jerusalem. (Ezra 1:1-4) Ngem kinontra na kalaban ira na Judio yatun nga proyekto anna inusada yatun nga pambar tapenu akusan i Judio ira nga marrebelde ta Persia. (Ezra 4:4-16) Durante ta pammaguray ni Dario I (522-486 B.C.E.), nirolluan na Persiano nga ofisial nga mangngagan tu Tatenai i imbestigasion. Magalan yaya ta Biblia nga “gobernador na rehion ta Abbag na Bannag.”—Ezra 5:3-7.

Egga i piga nga cuneiform tablet nga limittuag i ngagan ni Tatenai nga posible nga parte na archive na tadday nga familia. I tablet nga mangikonekta ta tadday nga miembro naw nga familia ta karakter na Biblia ay tadday nga netura nga tabba ta meka-20 dagun ni Dario I, turi 502 B.C.E. Tinukoyna i tadday nga testigu ta transaksion bilang aripan ni “Tattannu, gobernador ta Abbag-na-Bannag”—si Tatenai mismu nga egga ta libru na Biblia nga Ezra.

Anni i papel naw nga lalaki? Turi 535 B.C.E., pinabbalin ni Ciro nga Dakal tu probinsia ira i sakupna, anna tadday tatun ay nagalan nga Babilonia anna Abbag-na-Bannag. Nagaddua gabbalaman yatun nga probinsia anna nagalan ngana laman i gadduana tu Abbag-na-Bannag. Kasali tatun i Coele-Siria, Fenicia, Samaria, anna Juda anna awayyana tu egga ta Damasco i mammaguray. Nammagurayan ni Tatenai yaw nga rehion turi 520 adde ta 502 B.C.E.

Ta panoli ni Tatenai naggafu ta Jerusalem tapenu imbestigan i akusasion nga rebelyon, kunna kani Dario nga kinagi na Judio ira nga nakala ira tu permiso kani Ciro ta pamataddag uli ta templo ni Jehova. Pinakurug na imbestigasion ta royal archive ira yatun nga kinagi na Judio ira. (Ezra 5:6, 7, 11-13; 6:1-3) Yari tu nebilin kani Tatenai nga arianna makialam, anna sinuppalna yatun.—Ezra 6:6, 7, 13.

I kurug, baddi laman i nakua ta historia ni “Tatenai nga gobernador na rehion ta Abbag na Bannag.” Ngem sifutan nga tinukoy yaya na Biblia ta fustu nga titulo. Yatun ay mamakurug nga egga tadday mana nga ebidensia ta arkeolohia nga massuporta nga fustu i Biblia nu meyannung ta historia.