Marigatakka kari ta baddi ngana laman i kuartum megafu ta afektadu i pagalegammu ta krisis? Mabi laman nga mafektan i ekonomia ta pandemic, kalamidad, gulu ta pulitika, anna gerra. Talaga maka-stress nu bimmaddi ngana i sueldum. Ngem makoffun nikaw i Biblia tapenu ammum i kuammu nu baddi ngana laman i kuartum.

 Prinsipio na Biblia: ‘Nagigiammù nga alawatan i anni laman: passobo-sobra onu pakkuru-kurang.’—Filipos 4:12.

 Maski nu baddi ngana laman i kuartum sangawe, maka-adjust ka lapa saw. Nu insigidam nga akseptan nga nanguli i situasiommu, mas mabi kamu nga maka-adjust na familiam.

 Ammuammu nu anni ira nga uffun i meyawa ta nikaw na gobiernu onu na tanakuan ira nga organisasion. Tapus asikasuammu insigida yatun ta limitadu laman i tiempo nga iyawa na kunnatun ira nga programa para tari ira ta magaplay.

 Prinsipio na Biblia: “Ari matuppal i plano nu ari nga napaguruvovugan, ngem egga i metuppal nu aru i gumattabarang.”​—Proverbio 15:22.

 Kibbidammu i atawam anna i ána mu meyannung ta situasion nu. Nu kunnatun gare i kuammu, moffunammu i kafamiliam nga malippawa anna suportan i panguli ira nga mawag tu kuan nu. Nu makka-uffu-uffukkamu gapa na familiam nga mattipid anna ari nga makagaggastu nu ari mabba mawag, mas nga mabayag nga mofu i kuartu nu.

 Prinsipio na Biblia: ‘Magitubang labbi anna karkulan nu piga i magastu.’—Lucas 14:28.

 Nu baddi ngana laman i kuartum, talaga mawag nga ammum nu anni ngamin i paggastuan nu. Mabbadyet ka base ta bagu nga situasiommu. Ilistam labbi i ekspektammu nga vinulan nga sueldum tapus itura mu gapa i vinulan nga paggastuan nu anna i gata-gatangan nu. Ilistam lagapa yatun maski nu ammum nga manguli saw yatun. Ilavu mu gapa ta vinulan nga paggastuan nu i espesipiko nga balor na kuartu nga kayà mu nga pang-savings anna mosa nu saw nu egga i gavva nga paggastuan nu onu emergency.

 Tip: Nu ilistam i naggastuammu ira, kammu kattaman nga isali maski i baraddi ira nga ginastum. Baka makaddag ka nga dakal ngana balo i total na nagastum. Angngarigan na, turi ta nilista na tadday nga lalaki i paggastuan na ira, nammuan na nga ginatu nga dolyar i magastu na ta kada dagun para ta bubble gum!

 Prinsipio na Biblia: “Pilian i kapianan ta ngamin.”​—Filipos 1:10.

 Ikumparam i sueldum ta paggastuammu tapus innammu nu anni ira i puedem nga bawasan onu ari ngana gatangan tapenu ari nga makkurang i sueldum. Yaw ira i posible nga paggastuammu anna i puedem nga kuan:

•   Pattakayan. Nu ari laman tu tadday i takem, baka puede nga ilakum i tadday. Nu high end gapa i takem, puede kari nga taliammu yatun tu mas mappo nga klase na takay? Puede kari nga mamasahe ka ngana laman onu mab-bike tapenu ari mu ngana mawag i sarili nga takem?

•   I Usu-usammu nga Mar-relax. Puede kari nga i-cancel mu labbi i pas-subscribe mu ta streaming, satellite, onu cable ta TV? Egga kari i mas mappo nga puedem itali tatun ira?

•   Danum, Kuryente, anna Gas. Pabbidan nu na familiam nu anni ira i puede nu nga kuan tapenu mabawasan i gastu nu ta danum, kuryente, anna gas. Baka nononopammu nga awan mabba tu meyuffun na pangi-off ta light ira nga ari meyusa anna na mas alistu nga pazzigu. Ngem nu kanayun nu nga kuan i kunnatun, makatipid kamu.

•   Makan. Ibitam i kuman ta lawan. Mallutu ka ngana laman ta balenu. Datim ngana nga nonopan nu anni i kanan nu tapus nu gumatang anna mallutu ka, pakaruammu nu posible tapenu mas makamenos ka. Ipatum gapa saw i navuna. Nige ka nga gumatang, mamadday ka tu listam tapenu ari saw nga kokkomforme i gavva manono mu nga gatangan. Gumatang ka gapa tu fresh ira nga frutas anna gulay ta tiempo na avvunga natun ta mas mappo yatun. Ari ka nakuan gumatang tu ari nga masustansia nga makan gitta na junk food. Makasta gapa nu mammula ka tu gugulay.

•   Sinnung. Gumatakka laman nu talaga mawag mu nga talian i maddana ngana nga sinnummu, ari nga tapenu maki-uso. Magaleg ka tu sinnung ira nga naka-sale onu yari ira i segunda-mano basta makasta paga i itchura na. Nu makasta gapa i tiempo, ibebay mu ngana laman i sinnummu anne ta mad-dryer ka. Mas tipid yatun.

•   I Planom ira nga Gatangan. Nige ka nga gumatang, iyavu mu ta baggim: ‘Egga kari i kuartù nga paggatang taw? Mawag ku kari talaga yaw?’ Puede kari nga ari ka ngana labbi gumatang onu ari mu ngana labbi talianan i appliances, gadyet, onu takem? Awayyam kari ilaku i gamit mu ira nga ari mu ngana mabba usan onu ari mu ngana mawag? Nu kuammu yatun ira, mapasimple i pattolem anna mammungan i kuartu nga pang-badyet mu.

 Tip: Nu talaga bimmaddi ngana sangawe i sueldum, makoffun nu iyemmammu i bisiu ira nga magastu tapus marake paga i efekto na ta nikaw, gitta na passigariliu, passugal, onu pagillellaw. Nu kuammu gare yatun, makatipid ka ngana, makkasta paga i pattolem.

 Prinsipio na Biblia: “Magayayya danuri sigga-nono ta espiritual nga kawagadda.”​—Mateo 5:3, NW.

 Kunnaw i makakkasta nga tabarang na Biblia: “Proteksion i sirib nu kunnasi nga proteksion i kuartu, ngem yaw i bentaha na pakannammu: Pattalupaddianan na sirib i inango na makakkua taw.” (Eclesiastes 7:12) Makala ka tu kunnatun nga sirib ta Biblia. Napakurug ngana na aru nga totolay nga makoffun i tabarang natun tapenu ari ira kuruga mavuru-vurung ta kuartu.​—Mateo 6:31, 32.