I masanto nga espiritu ay i pakapangngua na Dios onu i aktibo nga fuersana. (Mikias 3:8; Lucas 1:35) Yatun nga fuersa i idog onu usan na Dios tapenu ituppal i urena.​—Salmo 104:30; 139:7.

 Ta Biblia, i uvovug nga “espiritu” ay netransleyt maggafu ta Hebreo nga uvovug nga ruʹach anna ta Griego nga uvovug nga pneuʹma. Maruddu nga tukuyan danatun nga uvovug i aktibo nga fuersa na Dios onu i masanto nga espiritu. (Genesis 1:2) Ngem usu-usan gapa na Biblia danatun nga uvovug tapenu tukuyan i:

•   Angngag onu assag.​—Habakuk 2:​19; Nepakannammu 13:15.

•   Paddag.​—Genesis 8:1; Juan 3:8.

•   Fuersa nga mangiyawa tu inango ta sigga-matolay ira nga pinaratu.​—Job 34:14, 15.

•   Disposision onu appana-panono na tadday nga tolay.​—Numeros 14:24.

•   Espiritu ira nga persona, nelagum ngana i Dios anna i anghel ira.​—1 Patul Ira 22:21; Juan 4:​24.

 Egga i napparehuan ngamin danatun nga kebalinan. Tumukoy danatun ta tadday nga gannug nga ari tu masingan na totolay ngem masingadda i efektona ira. Kunnatun gapa i espiritu na Dios nga “kagitta na paddag, ari tu masingan yatun, ari tu pisikal, anna kuruga mafuersa.”​—An Expository Dictionary of New Testament Words, ni W. E. Vine.

 Tukuyan gapa na Biblia i masanto nga espiritu bilang i “limi-lima” onu i ‘kuramay ira’ na Dios. (Salmo 8:3, NW; 19:1, NW; Lucas 11:20; ikumpara i Mateo 12:28.) Nu kunnasi nga usan na tadday nga malalaki nga trabahador i limi-lima anna i kuramayna tapenu kuan i trabahuna, inusa na Dios i espirituna tapenu paddayan i tumunug ira:

•   I uniberso.​—Salmo 33:6; Isaias 66:​1, 2.

•   I Biblia.​—2 Pedro 1:20, 21.

•   I milagro ira na aripanna ira gari anna i matalikarag nga pallayyagayyada.​—Lucas 4:18; Kingngua 1:8; 1 Corinto 12:​4-​11.

•   I makasta ira nga kualidad nga nipasingan na totolay nga mattuppal nisa.​—Galacia 5:​22, 23.

Ari nga persona i masanto nga espiritu

 Ta pattukoy ta espiritu na Dios bilang i “limi-lima,” ‘kuramay ira,’ onu i “angngag” na Dios, ipasingan na Biblia nga ari tu tadday nga persona i masanto nga espiritu. (Exodo 15:​8, 10) Ari tu puede nga mattrabahu i tadday nga malalaki nga trabahador nu limana laman i magguyu anna arianna usan i nono anna i baggina. Kunnatun gapa i masanto nga espiritu. Magguyu laman yatun nu usan yatun na Dios. (Lucas 11:13) Ta Biblia, nekumpara gapa i espiritu na Dios ta danum anna konektadu yatun ta pangurug anna ta pakannammu. Ipasingan ngamin danatun nga pakkumpara nga ari tu tadday nga persona i masanto nga espiritu.​—Isaias 44:3; Kingngua 6:5; 2 Corinto 6:6.

 Ta Biblia, Jehova i ngagan na Dios anna Jesu-Cristo gapa i ngagan na Anana. Ngem awan tu ngagan na masanto nga espiritu. (Isaias 42:8; Lucas 1:​31) Turi ta neddan tu milagro nga sirmata ta langi i Cristiano nga martir nga si Esteban, dua laman nga persona i nasinganna, ari tu tallu. Kagian na Biblia: “Si Esteban, nga napannuan ta Espiritu Santo, ay siminangag ta langi, ay nasingan na i gloria na Dios anna si Jesus nga agga-taddag ta ziwanan na Dios.” (Kingngua 7:​55) Niyusa na Dios i pakapangnguana nga masanto nga espiritu, yatutta nasingan ni Esteban i sirmata.

 I abbo na totolay: Tadday nga persona anna parte na Trinidad i “Espiritu Santo” onu i masanto nga espiritu gitta na kagian na 1 Juan 5:​7, 8 ta King James nga version na Biblia.

 I kurug: Nelagum ta 1 Juan 5:​7, 8 ta King James nga version na Biblia i uvovug ira nga “ta langi, i Yama, i Uvovug, anna i Espiritu Santo: anna tattadday laman danaw nga tallu. Anna egga i tallu nga mamakurug ta davvun.” Ngem nakannammuan na researcher ira nga ari nga nitura ni apostol Juan danatun nga uvovug, yatutta ari gafu yatun nga parte na Biblia. Kunnaw i nitura ni Professor Bruce M. Metzger: “Siguradu nga pinadda-padday laman danatun nga uvovug anna ari tu puede nga mesali ta Bagu nga Pakkasinabban.”​—A Textual Commentary on the Greek New Testament.

 I abbo na totolay: Kakkagian na Biblia nga gittana tadday nga persona i masanto nga espiritu anna yatun i mamakurug nga talaga persona i masanto nga espiritu.

 I kurug: Kurug gapa nga egga ira i tiempo nga kagian na Katurakan nga gittana tadday nga persona i masanto nga espiritu. Ngem ari nga yatun i mamakurug nga talaga fustu yatun. Maski gapa i sirib, patay, anna liwa ay kakkagian na Biblia nga gittana persona. (Proverbio 1:​20; Roma 5:​17, 21) Angngariganna, nakagi ta Biblia nga i sirib ay egga i “resulta na nga masingan” anna egga i ‘ánana.’ Nakagi gapa ta Biblia nga mangilogo, mamapatay, anna mamalattuag ta gannug na pakkelug i liwa.​—Mateo 11:19; Lucas 7:​35, NW; Roma 7:​8, 11.

 Turi ta nipakoli ni apostol Juan i kinagi ni Jesus, inagalanna i masanto nga espiritu bilang “manguffun” (paraclete) nga mamakurug, mangigiya, maguvovug, magginna, mangideklara, mangidayaw, anna mangalawa. Niyusa ni Juan i masculine personal pronoun ta English nga gitta na “he” onu “him” tapenu tukuyan yatun nga “manguffun.” (Juan 16:​7-​15) Ngem kingnguana yatun megafu ta masculine noun i Griego nga uvovug para ta “manguffun” (pa·raʹkle·tos). Kawagan gapa natun i masculine nga pronoun segun ta grammar na Griego. Turi gapa ta tinukoy ni Juan i masanto nga espiritu, niyusana i neuter noun nga pneuʹma anna ari yayya nga nangusa tu pronoun nga para ta lalaki onu para ta babay.​—Juan 14:16, 17.

 I abbo na totolay: Pakurugan na bawtismo ta ngagan na masanto nga espiritu nga persona yatun.

 I kurug: Nu karuan, usan na Biblia i “ngagan” tapenu tukuyan i pakapangngua onu autoridad. (Deuteronomio 18:​5, 19-​22; Ester 8:​10) Kunnatun gapa nu meyusa i uvovug ira nga “ta ngagan na dob.” Ari kayà kagian natun nga tadday nga persona i dob. Yatutta rekunnisian na tadday nga tolay nga nabawtisowan “ta ngagan na” masanto nga espiritu i pakapangngua anna papel na masanto nga espiritu ta pangituppal ta uray na Dios.​—Mateo 28:19.

 I abbo na totolay: Kurugan na apostoles anna na nakkapollu nga disipulos ni Jesus nga tadday nga persona i masanto nga espiritu.

 I kurug: Ari tu kagian na Biblia onu historia yatun. Kunnaw i kagian na Encyclopædia Britannica: “I tuddu nga tadday nga Persona i Masanto nga Espiritu . . . ay naggafu ta Council of Constantinople ta dagun 381.” Maturu tu 250 dagun ngana i nappasa kabalin na patay na ultimu nga apostol turi ta nakagi yatun.