Anni i Magigiammu Tam ta Babbay ta Biblia?

I-PLAY

I tabbag na Biblia

Mabibbig tam ta Biblia i istoria na aru nga babbay anna aru gapa i magigiammu tam ta nira. (Roma 15:4; 2 Timoteo 3:16, 17) Mammuammu taw nga artikulo i karuan ta babbay nga nakagi ta Biblia. Aru ta nira i makasta nga ammarigan. Marake gapa i karuan ta nira.—1 Corinto 10:11; Hebreo 6:12.

Abigail

Sinni si Abigail? Atawa yayya na mariku ngem marake nga lalaki nga mangngagan tu Nabal. Ngem nannono anna minappakalinno si Abigail. Guapa yayya anna madukko ta Dios.—1 Samuel 25:3.

Anni i kingngua na? Megafu ta masirib si Abigail anna nannono yayya, ari nga nesimmu i tadday nga trahedia. Maddian ira ni Nabal ta lugar nu sitaw mattatagu i mabbalin noka tu patul na Israel nga si David. Ta kegga ni David anna na totolena tatun nga lugar, pinrotektadda i karneru ira ni Nabal tapenu ari nga makoko. Ngem turi ta minay i mensaheru ni David kani Nabal tapenu makkiddaw tu makan, nitagga ni Nabal nga ari na ira iddan. Grabe i poray ni David yayya nga nigato na anna na totolena nga patayan si Nabal anna i ngamin nga lallaki ta tangabbalayan na.—1 Samuel 25:10-12, 22.

Turi ta nakannammuan ni Abigail i kingngua na atawa na, insigida nga egga i kingngua na. Zinog na i aripan na ira tapenu mangiyangay tu suplay na makan kani David anna ta totolena. Ziminaddan gapa yayya tapenu makimemallo kani David. (1 Samuel 25:14-19, 24-31) Ta pakasingan ni David ta regalu ira ni Abigail, ta kinapakalinno na, kunne na gapa ta naginna na nga masirib nga tabarang na, nanono na nga inusa na Dios si Abigail tapenu ari nga mesimmu i tadday nga trahedia. (1 Samuel 25:32, 33) Turi kua, natay si Nabal anna nabbalin tu atawa ni David si Abigail.—1 Samuel 25:37-41.

Anni i magigiammu tam kani Abigail? Maski nu guapa yayya anna mariku, balanse i anningan na ta baggi na. Tapenu ari gapa nga madaral i imammo, sigga-paran yayya nga nakippakoma maski awan tu liwa na. Kalmadu gapa yayya ta tensionadu nga situasion. Mataktika yayya, magutu, anna ammu na nu anni i makasta nga kuan na.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Abigail, innan i artikulo nga “Kumilos Siya Nang May Kaunawaan.”

Atawa ni Lot

Sinni i atawa ni Lot? Ari nga kagian na Biblia i ngagan na. Ngem mabibbig tatun nga egga i dua nga ana na nga babay anna maddian ira na familia na ta siudad na Sodoma.—Genesis 19:1, 15.

Anni i kingngua na? Ari na nga sinuttul i bilin na Dios. Daralan na Dios i Sodoma anna i nakapalevu ira nga siudad tatun megafu ta nepallo i kukukuadda nga seksual nga imoralidad. Ngem megafu ta ayatan na Dios i matunung nga si Lot anna i familia na nga maddian ta Sodoma, zinog na i dua nga anghel tapenu ipaliag ira.—Genesis 18:20; 19:1, 12, 13.

Kinagi na anghel ira ta familia ni Lot nga mawag tu manaw ira ta Sodoma anna ariadda vuluvuga nga mallipay tapenu ari ira nga matay. (Genesis 19:17) Ngem ‘nallipay i atawa ni Lot, ay nabbalin yayya tu arigi nga asin.’—Genesis 19:26.

Anni i magigiammu tam ta atawa ni Lot? Pakurugan na istoria na nga delikadu i pangaya ta material nga ganna-gannug ta awayya na tu ariattam ngana mattuppal ta Dios. Kinagi ni Jesus: “Daddamman nu yuri i nesimmu gari ta atawa ni Lot!” Ari gafu yayya nga makasta nga ammarigan.—Lucas 17:32.

Babay nga Shulamita

Sinni i babay nga Shulamita? Guaguapa yayya nga babay anna yayya i primeru nga karakter na libru na Biblia nga Kansion ni Solomon. Ari nga kagian na Biblia nu anni i ngagan naw nga babay.

Anni i kingngua na? Matalo i maginganay nga Shulamita ta nobio na nga pastor. (Kansion ni Solomon 2:16) Megafu ta kaguapa na, nakorsunadan yayya na mariku nga si Patul Solomon. Pinurueban na yayya nga inaya. (Kansion ni Solomon 7:6) Maski nu feffersan na tanakuan i babay nga Shulamita nga pilian na si Solomon, manaki na lagapa. Iddeddu na gare i simple nga pastor anna matalo yayya ta nisa.—Kansion ni Solomon 3:5; 7:10; 8:6.

Anni i magigiammu tam ta babay nga Shulamita? Maski nu guaguapa yayya anna aru i makkorsunada ta nisa, balanse lagapa i paningan na ta baggi na. Ari yayya nappa-afekto ta pamipilit na kakavvulu na onu ta promesa nga mabbalin yayya tu mariku anna prominente. Inaya na lagapa i nobio na nga pastor. Kinontrol na i mataga-tageno na anna nattalupaddian yayya nga marenu ta moral.

Debora

Sinni si Debora? Profetisa yayya na Dios na Israel nga si Jehova. Inusa yayya na Dios tapenu ipakannammu i urena ta totolena anna tapenu masolba i problema na Israelita ira.—Ukum Ira 4:4, 5.

Anni i kingngua na? Magutu-gutu nga sinuportan na profetisa nga si Debora i maddayarayaw ta Dios. Zinog yayya na Dios tapenu ipagal si Barak. Yatun nga lalaki i mangirollu ta armada na Israelita ira tapenu makillaban ta Canaanita ira. (Ukum Ira 4:6, 7) Turi ta kiniddaw ni Barak nga mevulu nisa si Debora, ari nga naganassing si Debora. Sigga-paran yayya nga nevulu.—Ukum Ira 4:8, 9.

Turi ta pinangaffu na Dios i Israelita ira, nitura ni Debora i karuan ta parte na kansion nga kinansiodda ni Barak tapenu daddamman i pinangaffu da. Tatun nga kansion, kinagi na i kingngua na magutu nga babay nga mangngagan tu Jael tapenu maffu i Canaanita ira.—Ukum Ira, kapitulo 5.

Anni i magigiammu tam kani Debora? Minassakrifisio anna magutu si Debora. Pinagaram na i tanakuan tapenu kuadda i fustu ta paningan na Dios. Tapus turi ta kingngua da yatun, niyawa na i dayaw ta nira.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Debora, innan i artikulo nga “Ako ay Bumangon Bilang Isang Ina sa Israel.”

Delaila

Sinni si Delaila? Yayya i babay nga iniddu na Israelita nga ukum nga si Samson.—Ukum Ira 16:4, 5.

Anni i kingngua na? Si Samson i usu-usan na Dios tapenu ipaliag i Israelita ira kontra ta Filisteo ira. Ari vuluvuga maffu na Filisteo ira si Samson megafu ta masiki-sikan yayya. (Ukum Ira 13:5) Yatutta nappoffun i ofisial ira na Filisteo kani Delaila. Sinuhuladda si Delaila tapenu traydoran si Samson.

Megafu ta suhul, pinurueban ni Delaila nga ammuan nu sitaw i paggafuan na sikan ni Samson. Namippiga na nga pinurueban yatun adde ta nakannammuan na gabbalaman i sekreto ni Samson. (Ukum Ira 16:15-17) Tapus, kinagi ni Delaila yatun nga sekreto ta Filisteo ira. Yatutta ginafu da si Samson tapus nifuku da yayya.—Ukum Ira 16:18-21.

Anni i magigiammu tam kani Delaila? Ari nga makasta nga ammarigan si Delaila. Megafu ta kakkam yayya anna makasarili, trinaydor na i tadday nga aripan ni Jehova nga Dios.

Ester

Sinni si Ester? Tadday yayya nga Judio anna yayya i pinili na patul na Persia nga si Ahasuero tapenu mabbalin tu reyna.

Anni i kingngua na? Inusa ni Reyna Ester i pakapangngua na tapenu fugaddan i kapatay na kalahi na ira nga Judio. Nakannammuan na gare nga egga i ofisial nga dob nga mawag tu mepatuppal. Ta tadday nga espesipiko nga aggaw, neplano nga mapapatay i ngamin nga Judio nga maddian ta Imperio na Persia. Minaniobra yatun na primeru nga ministro nga mangngagan tu Haman. (Ester 3:13-15; 4:1, 5) Ta uffun na mas manakam nga kapitta ni Ester nga si Mardokeo, nipakannammu ni Ester yatun nga plano ta atawa na nga si Patul Ahasuero, maski paga nu mappeligro i inango na. (Ester 4:10-16; 7:1-10) Megafu tatun, nipamavulun ni Ahasuero nga mamadday da Ester anna Mardokeo tu bagu nga ofisial nga dob nga mangiyawa tu permiso ta Judio ira nga idefensa da i sarili da. Megafu tatun, inaffu na Judio ira i kalabadda.—Ester 8:5-11; 9:16, 17.

Anni i magigiammu tam kani Ester? Magutu, minappakalinno, anna ammu ni Reyna Ester i limitasion na. (Salmo 31:24; Filipos 2:3) Maski paga nu guapa yayya anna atannang i posision na, nakitabarang lagapa yayya anna nappoffun. Magutu na gapa nga kinibbida i atawa na ngem mataktika yayya anna marespeto. Tapus turi ta nappeligro i Judio ira, magutu nga nipakannammu na nga tadday gapa yayya tu Judio.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Ester, innan i artikulo ira nga “Nanindigan Siya Para sa Bayan ng Diyos” anna “Matalino, Matapang, at Di-makasarili.”

Eva

Sinni si Eva? Yayya i pinaka-ollu nga babay nga naparatu anna nakagi ta Biblia.

Anni i kingngua na? Ari nga sinuttul ni Eva i manawag nga bilin na Dios. Gitta na atawa na nga si Adan, perfekto si Eva. Puede na nga kuan nu anni i kayà na anna mepasingan na gapa i kualidad ira na Dios, kagitta na aya anna sirib. (Genesis 1:27) Ammu ni Eva i nibilin na Dios kani Adan nga matay ira nu kanadda i vunga na tadday nga kayu. Ngem nilogo ni Satanas si Eva yatutta nangurug yayya nga ari yayya matay anna mas makasta i pattolena nu ari na nga tuttulan i Dios. Megafu tatun, kinnan ni Eva i vunga na kayu tapus kinumbinsi na gapa i atawa na nga kanan yatun.—Genesis 3:1-6; 1 Timoteo 2:14.

Anni i magigiammu tam kani Eva? Ari nga makasta i pattuppalattam nu agga-nono tam i marake ira nga kayà tam. Ari nga finugaddan ni Eva i baggi na nga apan i gannug nga ari na mabba nga kukua yari tu ari na nga sinuttul i manawag nga bilin na Dios.—Genesis 3:6; 1 Juan 2:16.

Hana

Sinni si Hana? Atawa yayya ni Elkana anna yena yayya na prominente nga profeta ta Israel gari nga si Samuel.—1 Samuel 1:1, 2, 4-7.

Anni i kingngua na? Turi ta ari nga makka-ana si Hana, nakimallo yayya ta Dios tapenu mabanna-bannayan yayya. Dua gare i atawa ni Elkana. Egga i ána na tadday nga atawa na nga si Penina. Ngem kabalin na pagatawa ni Hana anna ni Elkana, nabayag nga ari yayya nga nakka-ana. Yatutta awan tu allo nga iinsultowan ni Penina si Hana. Ngem nakimallo si Hana ta Dios. Nitabba na ta Dios nga nu iddan na yayya tu ana nga lalaki, iyawa na yatun nga abbing tapenu masserbi ta tabernakulo, i meyala-ali nga tolda nga usan na Israel ta paddayoda.—1 Samuel 1:11.

Sinabbag na Dios i pakimallo ni Hana yari tu niyana na si Samuel. Sinuppal ni Hana i nitabba na yari tu niyangay na i abbing nga si Samuel ta tabernakulo tapenu masserbi tari. (1 Samuel 1:27, 28) Zinagun nga mamadday si Hana tu awan tu lima na nga sinnun tapus iyangay na yatun kani Samuel. Turi kua, binendisionan na Dios si Hana yatutta napeggan yayya tu lima paga nga ána—tallu nga lalaki anna dua nga babay.—1 Samuel 2:18-21.

Anni i magigiammu tam kani Hana? Naattamman na i problema na ira megafu ta napafutuan i pakimallo na ira. Mabibbig ta 1 Samuel 2:1-10 i pappabalo na ta Dios. Masingan tatun nga pakimallo na i kasikan na pangurug na ta Dios.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Hana, innan i artikulo nga “Ibinuhos Niya ang Laman ng Kaniyang Puso sa Diyos sa Panalangin.”
▸ Tapenu mammuammu nu ngatta nipamavulun na Dios nga magatawa tu aru i totolena gari, innan i artikulo nga “Sang-ayon Ba ang Diyos sa Poligamya?”

Jael

Sinni si Jael? Yayya i atawa ni Heber nga ari tu Israelita. Magutu-gutu nga sinuportan ni Jael i totolay na Dios.

Anni i kingngua na? Insigida nga nagguyu si Jael turi ta minay ta kampu na i komander na armada na Canaanita nga si Sisera. Naffu si Sisera ta pakiggerra na ta Israel yari tu magala-aleg yayya tu awayya na nga pattaguan anna pagibannaggan. Pinatallung yayya ni Jael ta tolda na. Turi ta nakkatrug si Sisera, pinatay yayya ni Jael.—Ukum Ira 4:17-21.

Megafu ta kingngua ni Jael, natuppal yaw nga profesiya ni Debora: “Iyawa ni Jehova si Sisera ta lima na tadday nga babay.” (Ukum Ira 4:9) Megafu gapa ta kingngua ni Jael, nebilang yayya nga “maraya-rayaw ta ngamin nga babbay.”—Ukum Ira 5:24.

Anni i magigiammu tam kani Jael? Insigida nga nagguyu si Jael anna magutu yayya. Pakurugan na ekspiriensa na nga puede nga imaniobra na Dios i ganna-gannug tapenu matuppal i profesiya.

Jezebel

Sinni si Jezebel? Atawa yayya na Israelita nga si Patul Ahab. Ari yayya nga Israelita anna ari gapa yayya nga maddayaw kani Jehova. I dios na Canaanita nga si Baal i dayawan na.

Anni i kingngua na? Kanayun nga kayà ni Reyna Jezebel nga matuttul i urena, awan tu allo na, anna vayolente yayya. Nipoppoddu na i paddayaw kani Baal anna i seksual nga imoralidad nga parte natun nga paddayaw. Pinurueban na gapa nga fugaddan i maski sinni nga maddayaw ta kurug nga Dios nga si Jehova.—1 Patul Ira 18:4, 13; 19:1-3.

Nalladdug si Jezebel anna namatay tu tolay tapenu laman mala na i kayà na. (1 Patul Ira 21:8-16) Gitta na kinagi na Dios, brutal i nikapatay ni Jezebel anna ari yayya nga netanam.—1 Patul Ira 21:23; 2 Patul Ira 9:10, 32-37.

Anni i magigiammu tam kani Jezebel? Ari yayya nga makasta nga ammarigan. Awan vuluvuga tu pasiran na anna itagga na lagapa nga kuan nu anni i kayà na. Yari tu meyusu-usa i ngagan na bilang simbolo na babay nga bastus, imoral, anna matagga i ulu na.

Lea

Sinni si Lea? Yayya i ollu nga atawa na patriarka nga si Jacob. Wagi na si Rachel nga atawa balaman ni Jacob.—Genesis 29:20-29.

Anni i kingngua na? Si Lea i yena na annam nga ana nga lalaki ni Jacob. (Ruth 4:11) Si Rachel talaga i kayà nga atawan ni Jacob, ari tu si Lea. Ngem si Lea i nipeyatawa na yama da nga si Laban, ari tu si Rachel. Turi ta nakannammuan ni Jacob nga nelogo yayya, kinonfrunta na si Laban. Ngem kinagi ni Laban nga ari gare nga kostumbre ta nira nga mappollu nga maki-atawa i urian anne ta kaka nga ana nga babay. Kabalin na tanga-ligguan, inatawa gabbalaman ni Jacob si Rachel.—Genesis 29:26-28.

Mas nga ayatan ni Jacob si Rachel anne kani Lea. (Genesis 29:30) Masselos si Lea yatutta nakikkompetensia yayya para ta aya anna atension ni Jacob. Ammu na Dios i mataga-tageno ni Lea yari tu binendisionan na yayya tu pitu nga ána—annam nga lalaki anna tadday nga babay.—Genesis 29:31.

Anni i magigiammu tam kani Lea? Nattalo si Lea ta Dios gukaban na pakimallo. Ari na gapa vuluvuga nakattaman nga uuffunan yayya na Dios maski nu grabe i problema ta familia na. (Genesis 29:32-35; 30:20) Pakurugan na istoria na nga ari talaga makasta i pattuppalan na poligamia. Maski gafu nu temporario nga nipamavulun na Dios i kunnatun nga unnug, i estandarte na talaga ta pagatawa ay tadday laman nakuan i atawa na babay onu lalaki.—Mateo 19:4-6.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Lea, innan i artikulo nga “Miserableng Magkapatid na ‘Nagtayo ng Sambahayan ni Israel.’”
▸ Tapenu mammuammu nu ngatta temporario nga nipamavulun na Dios i poligamia ta totolena, innan i artikulo nga “Sang-ayon Ba ang Diyos sa Poligamya?”

Maria (wagi ni Marta anna Lazaro)

Sinni si Maria? Madukko yayya nga kofun ni Jesus kagitta na wagi na nga da Lazaro anna Marta.

Anni i kingngua na? Namippiga nga nipasingan ni Marta nga kuruga appresian na i Ana na Dios nga si Jesus. Nipasingan na gapa i pangurug na turi ta kinagi na nga nawayya nakuan ni Jesus nga fugaddan i patay na wagi na nga si Lazaro. Nemammatan na gapa i pinamaginnolay ni Jesus ta wagi na. Krinitika yayya na wagi na nga si Marta turi ta pinili na nga magginna kani Jesus imbes tu manguffun ta trabahu ta baleda. Ngem kinomendan ni Jesus si Maria megafu ta mas importante ta nisa i espiritual ira nga gannug.—Lucas 10:38-42.

Nipasingan gapa ni Maria nga vuka-palag yayya turi ta nivuvvu na ta ulu anna takki ni Jesus i “kuruga mangina nga bangug.” (Mateo 26:6, 7) Kinagi na karuan nga nakasingan tatun nga kakenga laman i bangug. Ngem nidefensa ni Jesus si Maria. Kinagi na: “Sitaw laman ta tanga-ravvunan i kelammuyagan naw nga evanghelio [na Pappatulan na Dios] ay mepaka-pakoli gapa noka yaw nga kingngua na tu panaddamman sa.”—Mateo 24:14; 26:8-13.

Anni i magigiammu tam kani Maria? Pinasikan ni Maria i pangurug na. Mas importante ta nisa i paddayaw ta Dios anne ta tanakuan ira nga gannug. Daka-dakal gapa i ginasto na tapenu ipasingan nga ikakua na si Jesus.

Maria (yena ni Jesus)

Sinni si Maria? Tadday yayya nga Judio. Milagro i pinavvussi na ta Ana na Dios nga si Jesus megafu ta birhen yayya turi ta neyana i abbing.

Anni i kingngua na? Mapakalinno nga kingngua ni Maria i uray na Dios. Netratu ngana yayya nga mekasal kani Jose turi ta nappasingan nisa i tadday nga anghel tapus kinagi na nisa nga mavussi saw yayya anna iyana na i Mesias nga nabayag ngana nga iinnaggan na totolay. (Lucas 1:26-33) Sigga-paran nga inalawa ni Maria yatun nga responsibilidad. Kabalin nga neyana si Jesus, napeggan tu ána si Maria anna si Jose—appa paga nga lalaki anna dua nga babay onu maturu paga. Ari gafu nga nattalupaddian nga birhen si Maria. (Mateo 13:55, 56) Maski paga nu daka-dakal i pribilehio nga nalawa na, ari na vuluvuga ninono nga mawag tu medayaw yayya, ni tu espesial i pinattratu da ta nisa durante ta pinamministerio ni Jesus onu ta pakikavulu na ta Cristiano nga kongregasion ta ollu nga siglo.

Anni i magigiammu tam kani Maria? Matalo nga babay si Maria anna sigga-paran nga inalawa na i serioso nga responsibilidad. Aru gapa i ammu na ta Katurakan. Ta kinagi ni Maria ta Lucas 1:46-55, mami-20 nga egga i kinagi na nga maggafu ta Katurakan.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Maria, innan i artikulo nga “Kung Ano ang Matututuhan Natin sa Halimbawa ni Maria.”

Maria Magdalena

Sinni si Maria Magdalena? Matalo yayya nga disipulo ni Jesus.

Anni i kingngua na? Tadday si Maria Magdalena ta babbay nga nabbiahe kavulu ni Jesus anna i disipulo na ira. Vuka-palag yayya ta inusa na i mismu nga kuartu na para ta pakawagadda. (Lucas 8:1-3) Nevulu yayya kani Jesus adde ta ultimu na ministerio na anna egga gapa yayya turi ta pinateda si Jesus. Tadday yayya ta napeggan tu pribilehio nga ollu nga masingan si Jesus kabalin na paginnolena.—Juan 20:11-18.

Anni i magigiammu tam kani Maria? Vuka-palag nga sinuportan ni Maria Magdalena i ministerio ni Jesus anna nattalupaddian yayya nga matalo nga disipulo.

Marta

Sinni si Marta? Wagi yayya ni Lazaro anna ni Maria. Maddian ira tallu ta bario na Betania nga aranni ta Jerusalem.

Anni i kingngua na? “Iddukan ni Jesus i mawwaragi nga Marta, Maria, anni Lazaro.” Madukko gafu nga kofun ni Marta si Jesus. (Juan 11:5) Minammadulo si Marta. Ta tadday nga pabbisita ni Jesus ta nira, nagginna si Maria kani Jesus. Tattangngawan gapa ni Marta i trabahu ta balay. Megafu tatun, narreklamo si Marta kani Jesus nga ari yayya nga uuffunan ni Maria. Masippo nga nivuya ni Jesus si Marta.—Lucas 10:38-42.

Turi ta nattaki si Lazaro, nipagal ni Marta anna ni Maria si Jesus. Siguradu gare ira nga mapammapia ni Jesus i wagi da. (Juan 11:3, 21) Ngem natay si Lazaro. Ta pakibbida ni Marta kani Jesus, masingattam i daka-dakal nga pattalo na ta promesa na Biblia nga paginnolay anna ta pakapangngua ni Jesus nga paginnolayan i wagi na.—Juan 11:20-27.

Anni i magigiammu tam kani Marta? Kuruga minammadulo si Marta. Inalawa na i tabarang. Kinagi na gapa i kurug nga mataga-tageno na anna i pangurug na.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Marta, innan i artikulo nga “Naniniwala Ako.”

Miriam

Sinni si Miriam? Manang yayya ni Moises anna ni Aaron. Yayya i ollu nga babay ta Biblia nga nagalan tu profetisa.

Anni i kingngua na? Megafu ta profetisa yayya, ipakannammu na i mensahe na Dios. Atannang i posision na ta Israel. Turi ta pinatay na Dios i armada na Ehipsio ira ta Uzzin nga Bebay, tadday yayya ta nakiparte ta kansion na pangaffu na lallaki.—Exodo 15:1, 20, 21.

Mittan, nappakatannang anna nappassil si Miriam anna si Aaron yari tu marake i kinakkagi da meyannung kani Moises. “Maggigginna nira” i Dios yari tu nivuya na ira. (Numeros 12:1-9) Pinalleproso na Dios si Miriam megafu ta awayya na nga yayya i nangigafu tatun nga negatibo nga paguvovug. Turi ta nakimemallo si Moises para kani Miriam, pinammapia yayya na Dios. Kabalin na pitu-aggaw nga quarantine na, nepamavulun ngana nga manoli yayya ta kampu na Israel.—Numeros 12:10-15.

Mabibbig tam ta Biblia nga inalawa ni Miriam i pinangivuya ta nisa. Nappasa i ginatu nga dagun, niperaddam na Dios ta Israelita ira yaw nga makakkasta nga pribilehio ni Miriam: “Nidog ku nikaw da Moises, Aaron, anni Miriam.”—Mikias 6:4.

Anni i magigiammu tam kani Miriam? Masingattam ta istoria ni Miriam nga gigginnan na Dios nu anni i kakkagian na maddayarayaw ta nisa ta kataggi-tadday onu i kakkagiadda meyannung ta tanakuan. Magigiammu tam gapa nga nu kayà tam nga mapagayayya i Dios, ari ittam nakuan nga mappakatannang anna mappassil tapenu ari ittam nga makekagi tu maski anni nga makadaral ta makasta nga reputasion na tanakuan.

Rachel

Sinni si Rachel? Ana yayya ni Laban anna i mas iddukan nga atawa na patriarka nga si Jacob.

Anni i kingngua na? Nakitawa si Rachel kani Jacob anna nakka-ana ira tu dua nga lalaki. Yatun nga dua nga lalaki ay nabbalin tu ulu na familia ta 12 nga tribu na Israel gari. Nakilala ni Rachel si Jacob durante nga tattangngawan na i karneru na yama na. (Genesis 29:9, 10) “Guaguapa” si Rachel kumpara ta manang na nga si Lea.—Genesis 29:17.

Ayatan ni Jacob si Rachel yari tu minanugu yayya nga masserbi tu pitu nga ragun tapenu laman matawa na yayya. (Genesis 29:18) Ngem inilloku ni Laban si Jacob megafu ta nipeyatawa na labbi si Lea tapus saka na laman nga nipamavulun nga atawan ni Jacob si Rachel.—Genesis 29:25-27.

Mas ayatan ni Jacob si Rachel anna i dua nga ana na nga lalaki anne kani Lea anna i ána na. (Genesis 37:3; 44:20, 27-29) Megafu tatun, makkinna-kompetensia i dua nga babay.—Genesis 29:30; 30:1, 15.

Anni i magigiammu tam kani Rachel? Maski nu marigi-riga i situasion na familia ni Rachel, ari lagapa yayya nawanan tu iddanama nga ginnan na Dios i pakimallo na ira. (Genesis 30:22-24) Pakurugan na istoria na nga ari makasta i efekto na poligamia ta familia ira. Masingan gapa ta istoria na i sirib na Dios ta orihinal nga gakkag na para ta pagatawa nga tadday laman nakuan i atawa na lalaki.—Mateo 19:4-6.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Rachel, innan i artikulo nga “Miserableng Magkapatid na ‘Nagtayo ng Sambahayan ni Israel.’”
▸ Tapenu mammuammu nu ngatta temporario nga nipamavulun na Dios i poligamia ta totolena gari, innan i artikulo nga “Sang-ayon Ba ang Diyos sa Poligamya?”

Rahab

Sinni si Rahab? Tadday yayya nga prostitute nga maddian ta Jerico nga siudad ta Canaan. Nabbalin yayya tu maddayarayaw kani Jehova.

Anni i kingngua na? Nitagu ni Rahab i dua nga Israelita nga nagespiya ta diadda. Kingngua na yatun megafu ta nagigginna na i istoria ira nu kunnasi nga pinaliag na Dios na Israel nga si Jehova i totolena ta Ehipto anna ta pangatake na tribu na Amorita ira.

Inuffunan ni Rahab i espiya ira tapus nakimemallo yayya ta nira nga ipaliag da yayya anna i familia na sonu daralan na Israelita ira i Jerico. Minanugu tatun i espiya ira ngem yaw ira i kondisiodda: Mawag tu isekreto ni Rahab yatun nga misiodda, mawag tu ari ira vuluvuga mallawan na familia na ta balena sonu umatake i Israelita ira, anna ibesing na i uzzin nga lubig ta bentana tapenu makannammuadda tu yatun i balena. Sinuttul ni Rahab i ngamin nga instruksion ta nisa yari tu napaliag ira na familia na turi ta sinakup na Israelita ira i Jerico.

Turi kua, nakitawa si Rahab ta tadday nga Israelita anna nabbalin yayya tu tadday ta ginafuan ni Patul David anna ni Jesu-Cristo.—Josue 2:1-24; 6:25; Mateo 1:5, 6, 16.

Anni i magigiammu tam kani Rahab? Nakagi ta Biblia nga makakkasta nga ammarigan i pangurug ni Rahab. (Hebreo 11:30, 31; Santiago 2:25) Pakurugan na istoria na nga minammakoma anna ari nga mangireruma i Dios anna bendisionan na danuri mattalo ta nisa maski nu anni paga i kata-katoleda.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Rahab, innan i artikulo nga “Siya ay ‘Ipinahayag na Matuwid sa Pamamagitan ng mga Gawa.’”

Rebeka

Sinni si Rebeka? Atawa yayya ni Isaac anna yena na ziping nga da Jacob anna Esau.

Anni i kingngua na? Kingngua ni Rebeka i uray na Dios maski nu narigatan yayya. Ta pattagag na ta posu, nakkiddaw tu danum i tadday nga lalaki. Insigida yayya nga niddan ni Rebeka tu danum anna pinattagag na gapa tu menum i kamelio ira na lalaki. (Genesis 24:15-20) Doroban ni Abraham yatun nga lalaki. Ararayyu i biniahe na tapenu magaleg tu atawa para ta ana ni Abraham nga si Isaac. (Genesis 24:2-4) Nakimallo gapa yayya ta Dios nga uffunan na yayya. Turi ta nasingan na nga malallappo anna minammadulo si Rebeka, nanono naw nga lalaki nga sinabbag ngana na Dios i pakimallo na. Si Rebeka i pinili na Dios para kani Isaac.—Genesis 24:10-14, 21, 27.

Turi ta nakannammuan ni Rebeka i gakkag na doroban, minanugu yayya nga mevulu ta nisa tapus nabbalin yayya tu atawa ni Isaac. (Genesis 24:57-59) Nakka-ana ira tu ziping. Kinagi na Dios kani Rebeka nga passerbian na kaka nga si Esau i urian na nga si Jacob. (Genesis 25:23) Turi ta iyawa ngana nakuan ni Isaac kani Esau i bendision nga para ta kaka nga ana, egga i kingngua ni Rebeka tapenu masiguradu na nga si Jacob i mabendisionan. Ammu na gare nga yatun i uray na Dios.—Genesis 27:1-17.

Anni i magigiammu tam kani Rebeka? Minappakalinno, malallappo, anna minammadulo si Rebeka. Yatun ira nga kualidad i nakoffun ta nisa tapenu mabbalin tu mapia nga atawa, yena, anna aripan na kurug nga Dios.

▸ ▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Rebeka, innan i artikulo nga “Handa Akong Sumama.”

Ruth

Sinni si Ruth? Tadday yayya nga Moabita. Pinanawan na i dios na ira anna i lugar nga naddakallan na tapenu masserbi kani Jehova ta Israel.

Anni i kingngua na? Megafu ta tiempo na bisin ta Israel, minay ta Moab si Noemi kavulu i atawa na anna i dua nga ana da. Turi kua, nangatawa i dua nga ana na tu Moabita—da Ruth anna Orpa. Natay i atawa ni Noemi anna i dua nga ana na nga lalaki, yari tu para-parehu nga nabalu i tallu nga babay. Ngem iddeddu ni Ruth i katugangan na nga si Noemi.

Turi ta nabalin ngana i tiempo na maga ta Israel, nadesision ni Noemi nga manoli tari. Nevulu nisa si Ruth anna si Orpa. Ngem kinagi ni Noemi ta nira nga manoli ngana laman ira ta familia da. Milibbe ngana gafu si Orpa. (Ruth 1:1-6, 15) Ngem ari vuluvuga nga pinanawan ni Ruth i katugangan na nga si Noemi. Iddeddu na gare yayya anna kayà na nga passerbian i Dios ni Noemi nga si Jehova.—Ruth 1:16, 17; 2:11.

Minaggiddu nga manugang si Ruth anna malallappo yayya ta trabahu na yari tu makasta i reputasion na ta Betlehem, i lugar nga naddakallan ni Noemi. Egga i mariku nga lalaki nga mangngagan tu Boaz nga makakkua tu davvun ira. Naappresia na i kukukuan ni Ruth yayya nga niddan na tu makan si Ruth anna si Noemi. (Ruth 2:5-7, 20) Turi kua, inatawa ni Boaz si Ruth anna nabbalin si Ruth tu tadday ta ginafuan ni Patul David anna ni Jesu-Cristo.—Mateo 1:5, 6, 16.

Anni i magigiammu tam kani Ruth? Pinanawan ni Ruth i lugar nga naddakallan na anna i familia na megafu ta pangaya na kani Noemi anna kani Jehova. Malallappo yayya, minaggiddu, anna matalo maski nu aru i inattamman na nga ziga.

▸ Para ta mas aru nga informasion meyannung kani Ruth, innan i artikulo ira nga “Kung Saan Ka Paroroon ay Paroroon Ako” anna “Isang Mahusay na Babae.”

Sara

Sinni si Sara? Atawa ni Abraham anna yena ni Isaac.

Anni i kingngua na? Pinanawan ni Sara i komfortable nga pattolena ta mariku nga siudad na Ur. Mangurug gare yayya ta promesa ira na Dios ta atawa na nga si Abraham. Nidog na Dios kani Abraham nga panawan na i Ur anna umay ta davvun na Canaan. Nipromesa ta nisa na Dios nga bendisionan na yayya anna pabbalinan na yayya tu daka-dakal nga nasion. (Genesis 12:1-5) Awayya na nga maturu ngana tu 60 i dagun ni Sara. Namegafu tatun nga tiempo, maddian ngana si Sara anna si Abraham ta tolda ira anna magala-ali ira.

Delikadu para kani Sara i kunnatun nga klase na pattolay. Ngem sinuportan na lagapa si Abraham ta panuttul ta direksion na Dios. (Genesis 12:10, 15) Nabayag nga tiempo nga ari nga makka-ana si Sara yari tu naraddam yayya. Ngem nipromesa na Dios nga bendisionan na i gaka-gaka ni Abraham. (Genesis 12:7; 13:15; 15:18; 16:1, 2, 15) Ari nabbayag, nipromesa na Dios nga makka-ana si Sara. Maski nu baka-bako ngana yayya anna imposible ngana nakuan nga makka-ana, nakka-ana lagapa yayya turi ta 90 ngana i dagun na anna 100 gapa i dagun ni Abraham. (Genesis 17:17; 21:2-5) Ningaganadda i abbing tu Isaac.

Anni i magigiammu tam kani Sara? Ituddu nittam na istoria ni Sara nga kanayun ittam nga makapattalo nga tuppalan na Dios i promesa na ira maski danuri gitta na imposible! (Hebreo 11:11) Makasta gapa i ehemplo ni Sara ta attawa nga babbay nga mawag tu makimoray ira ta gi-attawa da.—1 Pedro 3:5, 6.