Mamalawan tu nadduruma nga guni anna fitu (whistle) i dolphin ira tapus ginnadda i echo natun tapenu mammuan nu anni i egga ta pallevu da. Kayà nga parigan na sientista ira i natural nga sonar na bottlenose dolphin (Tursiops truncatus) yayya nga magiggimbento ira tu aparatu ira nga mangusa tu guni tapenu madetek i gannug ira nga egga ta unag na danum (underwater acoustic system). Usadda danatun tapenu solban i problema ira nga ari paga masolba na teknolohia ta maddaggun.

 Nonopan: Megafu ta sonar na dolphin, malegan na i manango nga agga-tagu ta daga ta datag na bebay. Mapadduma na paga i manango ta batu. Segun kani Keith Brown, associate professor ta Heriot-Watt University, Edinburgh, Scotland, “mapadduma [na dolphin] i aggipayyan ira nu i naddian na yatun ay danum nga ari naggafu ta bebay, onu danum na bebay, onu syrup, onu krudo maski nu mafulu nga metro [i karayyu na tatun].” Kayà na sientista ira nga maka-imbento tu aparatu nga mawayya na nga kuan i kunnatun.

 Ginigiammu na researcher ira i pagguni anna pagginna na dolphin tapus pinuruebadda nga parigan yatun. Nakapadday ira tu komplikadu nga electronic sonar device nga makkasia ta tubo nga awan paga tu tanga-metro i kapiddu na. Mekabit yatun ta tadday nga robot nga pang-danum nga gitta na bomba (torpedo) i itchura na. Meyusa yatun tapenu obserban i datag na bebay, alegan anna gigiammuan i natavvunan ira nga gannug gitta na kable onu tubo maski nu arian na nga siggeran danatun. Iddanaman danuri na namadday tatun nga meyusa yatun ta industria na krudo anna gas. Megafu tatun nga sonar nga nebase i disenio na ta dolphin, maekspekta nga mas aru paga nga informasion i makolekta kumpara ta sonar device ira nga available ta maddaggun. Makoffun gapa yatun ta teknisian ira tapenu mepuestu da ta kapianan nga lokasion i aparatu ira nga pang-danum, madetek da nu egga i daral natun—gitta na baraddi ira nga bassi ta pundasion na istruktura ira nga manussu tu krudo ta datag na bebay—anna malegadda nu sitaw i baradu nga parte na tubo ira.

 Anni i makagim? Resulta kari na ebolusion i sonar na bottlenose dolphin? Onu egga i naddisenio tatun?