1. Ɔdi nɛ Ujehofa ya lɛ eyeeye ku alɔ a?

UJEHOFA lɛ eyeeye ku alɔ pi bla iyi nu. (Ujɔ́n. 6:44) Gbɛla tu ɔdā nōo wɛ ɛyi ɛlā ɔɔma. Abɔ Ujehofa leyi taajɛ lɔɔlɔhi lɛ ubiliyɔn ku ācɛ nōo lā ipu ɛcɛ nyā jila má a, ó má ku a wɛ ɔcɛ ɔkwɛyi klla géē yihɔtu ku nu. Ɛnyā cɛgbá lɛ Ujehofa nɛhi. (1 Uklɔ 28:9) Ujehofa jé uwɔ, ó jé ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛ, klla yihɔtu ku uwɔ. Ɛnyā wɛ ɛlā ō ta ɔtu kwu ɔtu nɛhi!

2. Ɛgɛnyá nɛ Ujisɔsi ta alɔ abɔ ku alɔ jé ɛgɛ nɛ Ujehofa lɛ ɛlá wu eyeeye ku alɔ lɛ a?

² Ujehofa lɛ ɛlá wu uwɔ nɛhi, ó kē lɛ ɛlá wu ɛjɛɛji ayinɛ uwɔ nōo wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist a duu. O ya ɛɛ ku alɔ jɛyi ɛlā nyā, Ujisɔsi lɛ Ujehofa gbla ɔcogbaala. Ɔdaŋ ku éyi ŋma ipu ala ofu ɛhɔ ku nu gebi, ɔdi nɛ ɔcogbaala a gáā ya a? Ó géē “habɔ̄ ofɛnɛ cigwáhāanɛ ā tá ɛyí ɛfu kóō nyɔ̄ í tíne ɛ̄nɛ̄ o bī ā.” Ɔdaŋ ka ɔcogbaala a lɛ ala nōo gebi a má, ó gáā cɔnu mɛmla ɔ ŋ. Ó géē gweeye. Ɔdi wɛ ɛyi ɛlā a? Ɛjɛɛji alɔ cɛgbá lɛ Ujehofa. Ujisɔsi kahinii: “Ó wɛ ɔdā nōo he Ádā um nōo yɔ̄ ɔkpánco ā ɔtū kú éyi kú ayí nɛ̄ŋcɛ́ nēe bá ā kóō le yíífi ŋ́.”​—Umát. 18:12-14.

3. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

³ Alɔ i gáā dɔka ō ya ku ɔtu kóō gbenyi lɛ oduuma ku ayinɛ alɔ ŋ. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā lɛ abɔ ci ō hɛ ācɛ ɔhá gwonu a? Ɔdi nɛ alɔ kē lɔfu ya ɔdaŋ ku ɔcɛ lɛ ɔdā nōó he alɔ ɔtu ŋ ya alɔ a? Alɔ géē cila ohi ku aɔka ɔɔma ipu ikpɛyi ɛlā nyā. Amáŋ aflɛyi a, alɔ géē nwu ɛlā fiyɛ lɛyikwu “ayí nɛ̄ŋcɛ́ nēe bá ā” nɛ ɔkpá ku Umátiyu ɛyi 18 yɔ i kɛla lɛyikwu ɔ a.

4. Anyɛ wɛ “ayí nɛ̄ŋcɛ́ nēe bá ā”?

⁴ “Ayí nɛ̄ŋcɛ́ nēe bá ā” wɛ ɛjɛɛji ayikpo ku Ujisɔsi nōo wɛ ihayi ɛyɛɛyɛyi a. Ɛjɛɛji uwa lɛbɛɛka ayipɛ nɛ̄ŋcɛ́ ohigbu kē le tutu ku Ujisɔsi kóō nwu uwā ɛlā. (Umát. 18:3) É lɛ ō ya mla ācɛ nōo ŋma ɛga ɛyɛɛyɛyi mla ucolo ɛyɛɛyɛyi, nōo klla lɛ uce ō ya ku uwa. Ɛjɛɛji uwa kē kpɔtuce Ukraist. Ukraist abɔyi nu kē yihɔtu ku uwa nɛɛnɛhi.​—Umát. 18:6; Ujɔ́n. 1:12.

5. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu gē ya Ujehofa lɛ ɔdaŋ ku ɔcɛ duuma lɛ ɔdā ō kwiiye ya éyi ku ācɛ ɔlɛ nu a?

⁵ Ɛjɛɛji “ayí nɛ̄ŋcɛ́ nēe bá ā” cɛgbá lɛ Ujehofa nɛɛnɛhi. O ya ɛɛ ku alɔ jé ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya Ujehofa lɛ a, gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya alɔ lɛyikwu ayipɛ nɛ̄ŋcɛ́ a. É cɛgbá lɛ alɔ nɛɛnɛhi. Alɔ dɔka ō gbo uwa ohigbu kē lɔfu, jé odee, amáŋ jijeeyi bɛɛka ācɛ nōo wɛ ijinkpa a ŋ. Ó gē he alɔ ɔtu ō má ɔcɛ éyi gē ya ku ɔcɛ ɔhá kóō má owe ŋ, amáŋ ó gē kwu alɔ iyē fiyɛ ɔdaŋ ku ɔcɛ duuma gē ya ku ɔyipɛ nɛ̄ŋcɛ́ kóō má owe. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, Ujehofa dɔka ō gbo alɔ. Ó gē kwu ɔ iyē nɛɛnɛhi ɔdaŋ ku ɔcɛ duuma lɛ ɔdā ō kwiiye ya éyi ku ācɛ ɔlɛ nu!​—Ayis. 63:9; Umák. 9:42.

6. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku 1 Ācɛ Ukɔ́rīnti 1:26-29 a, ɛgɛnyá nɛ ācɛ nōo yɔ ipu ɛcɛ a gē leyi má ayikpo ku Ujisɔsi a?

⁶ Ɔwɛ nyá nɛ ayikpo ku Ujisɔsi lɛbɛɛka “ayí nɛ̄ŋcɛ́” a? Anyɛ nɛ ɛcɛ nyá gē leyi má uwa kē cɛgbá a? Ācɛ nōo gbagbenu, nōo loofu, mla ācɛ nōo lɛ íkwu nɛhi ipu igɔmɛnti nɛ. Amáŋ ayikpo ku Ujisɔsi i lɛ a ŋ. Ohigbu ɛnyā, ācɛ nōo yɔ ipu ɛcɛ a gē leyi má uwa kē wɛ ācɛ nōo cɛgbá ŋ nōo wɛ “ayí nɛ̄ŋcɛ́.” (Jé 1 Ācɛ Ukɔ́rīnti 1:26-29.) Amáŋ, Ujehofa i gē leyi má uwa lɛ a ŋ.

7. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa dɔka ku ɔtu kóō ya alɔ lɛyikwu ayinɛ alɔ a?

⁷ Ujehofa yihɔtu ku ɛjɛɛji ācɛ nōo gē gba ɔ ɛ̄gbā a, ɔdaŋ kē kóō yɔ i gba ɔ ɛ̄gbā hayi alɛwa ɛ, amāŋ kē kóō wɛ ācɛ ɛyipɛ ipu ɔkwɛyi a. Ɛjɛɛji ayinɛ alɔ cɛgbá lɛ Ujehofa, ohigbu ɔɔma é cika ō cɛgbá lɛ alɔ duu. Alɔ dɔka ō ‘yíihɔtū tá ɛjɛɛji ācɔ̄lóhɔ́nyɛtá ɔ́mpa’ alɔ, ó wɛ ōhī ku uwa foofunu ŋ. (1 Upít. 2:17) Alɔ cika ō le tutu ō ya ɔdā duuma nɛ alɔ ya gla ō gbo uwa klla lɛ ɛlá wu uwa. Ɔdaŋ ku alɔ gáā le jé ku alɔ lɛ odee nōó he ɔcɛ éyi ɔtu ŋ ma ya ɛ, alɔ i cika leyi gwu ɛlā a bonu, amāŋ ō gbɛla ka ɔcɛ ɔɔma géē je ɛlā a ya alɔ ɛhi amāŋ je ɔ mlanyi ŋ. Ɔdi lɔfu ya ku ɔtu kóō biya lɛ ācɛ ōhī a? A jé ŋ, ohigbu ɛgɛ néē bi uwa jɛ a, ɔtu lɔfu ya ācɛ ōhī bɛɛka ācɛ ɔhá fiyɛ uwa a. Ācɛ ōhī kē wɛ ācɛ ɛyipɛ ipu ɔkwɛyi a, ohigbu ɛnyā, é lɔfu nwu kē cika ō je ya ācɛ ɔhá ɛhi eko duuma néē lɛ inyileyi ya ŋ. Ɔdā duuma nōo ya ɛɛ nɛ ɔtu biya lɛ alɔ amāŋ biya lɛ ācɛ ɔhá, alɔ cika ō ceyitikwu ya ku ɛbɔ kóō yɔ. Ō ka tu ɔ, ɔcɛ nɛ ɔtu gē biya lɛ ɔ eko doodu ohigbu ɔdā nɛ ācɛ ɔhá gē ya a, cika ō jé peee ku uce ō ya ɔɔma i lɔhi ŋ, ó klla cika ō ya odee lɛyikwu ɔ. Ɛnyā géē cɛ lɛ ɔ lɛ eeye, klla géē ya kóō lɛ ɛma olɔhi mla ayinɛ nu.

8. Uce ō ya nyá nɛ ācɛ lɛ eko ku Ujisɔsi nōo lɛ abɔ kwu ayikpo ku nu iyē a?

⁸ Ɔdiya nɛ Ujisɔsi kɛla lɛyikwu “ayí nɛ̄ŋcɛ́ nēe bá ā”? Ayikpo ku nu da ɔ ɔka kahinii: “Ɔ̄nyɛ fiyɛ́ dúú ajɔ̄ɔ̄cɛ́ kú ɔkpáncō āa?” (Umát. 18:1) Ācɛ Ujiyu alɛwa gē dɔka ku ācɛ ɔhá kéē gbɛla ku uwa cɛgbá nɛhi. Ɔcɛ ō jé ɔkpá nɛhi éyi kahinii: “Ō ya ku ācɛ kéē lɛ ojilima ce uwa, mla ō ya ku ācɛ kéē jé uwa, wɛ ɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu ipu oyeeyi ku uwa a.”

9. Ɔdi nɛ ayikpo ku Ujisɔsi cɛgbá ō ya a?

⁹ Ujisɔsi jé ku ācɛ Ujiyu alɛwa gbɛla ka ó wɛ ɔdā ocɛgbá nɛhi kéē lɔhi fiyɛ ācɛ ɔhá, ohigbu ɔɔma ayikpo ku nu cɛgbá ō yuklɔ lɔfu lɔfu  kéē lɛ ɔwɛ néē gē gbɛla a piyabɔ. Ó da uwa kahinii: “Ɔ̄cɛ nōo géē cɛgbá fiyɛ́ dúú ipú aá kóō le pīya bɛ̄ɛka ɔyípɛ̄ nɛ̄ŋcɛ́ fíyɛ́ dúú ā. Ɔ̄cɛ nōo géē wɛ otrɛ̄yī kú aá kóō kwú piya bɛ̄ɛka ɔ̄cocɛ̄hɔ̄ kú aá ā.” (Ulúk. 22:26) Alɔ géē ya uce bɛɛka “ɔyípɛ̄ nɛ̄ŋcɛ́” eko duuma nɛ alɔ leyi má ācɛ ɔhá kē “cɛgbá fiyɛ́” alɔ. (Ufíl. 2:3) Abɔ alɔ gē ceyitikwu ku alɔ lɛ uce ō ya nyā, ɛgɔɔma nōo ya ācɛ ɔhá cɔnu gáā bēē ta abɔ waajɛ duu a.

10. Ukɔ́ ku Upɔlu nyá nɛ alɔ cika ō bi le yuklɔ a?

¹⁰ Ɛjɛɛji ayinɛ alɔ fiyɛ alɔ ɔwɛ éyi amāŋ ɔwɛ ɔhá. Ó tɔɔtɛ ō jé ɛnyā, eko duuma nɛ alɔ lɛ ɔtu ku alɔ kwu auce olɔhi néē lɛ a. Alɔ cika ō yuklɔ mla ukɔ́ ku Upɔlu nɛ ó tu ācɛ Ukɔrinti a. Ó kahinii: “Ɔ̄nyɛ yá uwɔ lɔhi fiyɛ́ ɔ̄cɛ ɔhá ā? Ó wɛ Ɔwɔicō kpó odúúdú ɔdā nɛ̄ a lɛ ā ga uwɔ ā ŋ́ nɛɛ? Abɔ̄ ɔdā nɛ̄ a lɛ ā ŋmá ɛgiyí Ɔwɔicō ā, á le ɔdā ō bi gwō ŋ́.” (1 Ukɔ́r. 4:7) Alɔ i cika ō dɔka ku ācɛ ɔhá kéē hɛ ɔkɔ alɔ amāŋ leyi má iyi alɔ bɛɛka alɔ cɛgbá fiyɛ ācɛ ɔhá ŋ. Ocabɔ mafu, ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ nōo jé ō ya ɛlā ō ka tɛɛcɛ lɔɔlɔhi amāŋ ɔyinɛ alɔ nɔnya nōó gē tɔɔtɛ lɛ ɔ ō gbɔɔ oklɔcɛ ku Ubáyíbu cika ō je owoofu lɛ Ujehofa eko doodu, ku ɔdā nōo tɔɔtɛ lɛ uwa ō ya a.

11. Ɔdi nɛ Ujisɔsi nwu alɔ ŋma aciije lɛyikwu ɔcɛ́ éyi mla ɔcotɛhɔ ku nu a?

¹¹ Igbihi nɛ Ujisɔsi lɛ ayikpo ku nu ahɔ̄ pi kéē hii hɛ ācɛ ɔhá gwonu ŋ ma, ó lɛ aciije éyi ta lɛyikwu ɔcɛ́ éyi mla ɔcotɛhɔ ku nu. Ɔcɛ́ a kwu ule nɛhi nɛ ɔcotɛhɔ ku nu ɔɔma bi ɔ nɛ ó gáā má gba gla ŋ ma u ya ɔ ɛhi. Igbihaajɛ, ɔcotɛhɔ ɔɔma piii ta ō je ule ligii nɛ ɔcotɛhɔ ɔmpa nu bi ɔ a ya ɔ ɛhi. Oŋmɛyi ku nu a, ɔcɛ́ a kwu ɔcotɛhɔ nōó gbonɛnɛ fluflu ŋ ma u ta inu agba. Ɔdi nɛ ɛnyā nwu alɔ a? Ujisɔsi kahinii: “Ɛgɔ́ɔmā nɛ̄ Ádā um nōo yɔ̄ ɔkpáncō ā gáā yá aá dúú á, ɔ́dāŋ ka ɔnyɔ̄ɔnyɛ kú aá í je yá ɔyínɛ́ nū ɛhi ŋmá ɔtū kú nū ŋ́ ma.”​—Umát. 18:21-35.

12. Ɔdaŋ ku alɔ ta ō je yɛhi, ɛgɛnyá nōó gē lɛ abɔ kwu ācɛ ɔhá iye a?

¹² Ɔdā nɛ ɔcotɛhɔ ɔɔma ya a i lɛ abɔ kwu ɔ iyē foofunu ŋ, amáŋ ó lɛ abɔ kwu ācɛ ɔhá iyē duu. Aflɛyi, ó gbonɛnɛ klla mafu eyinyinyi lɛ ɔcotɛhɔ ɔmpa nu ŋ, ɛnyā kē cɛ lɛ ɔ kwu ɔ u “tá agbá jāā gbéeko nōó géē cíla ulé ā.” Ɔdā ɔmpa, ó biya acotɛhɔ ɔhá nōo má ɔdā nɛ ó ya a ɔtu nɛɛnɛhi. Eko nɛ “ācotɛ̄hɔ̄ ɔ́mpā nū lɛ ɔdā nōo yá ā má ā, ó kwú uwā iyē nɛ̄hi.” Ɔwɛ ekponu ɔɔma, uce ō ya ku alɔ gē lɛ abɔ kwu ācɛ ɔhá iyē. Ɔdaŋ ku ɔcɛ lɛ ɔdā nōó he alɔ ɔtu ŋ ya alɔ nɛ alɔ ta ō je ya ɔ ɛhi, ɔdi lɔfu ya a? Aflɛyi, alɔ lɛ ɔ ɔtu biya ohigbu ku alɔ ta ō je ya ɔ ɛhi, alɔ kē lɔfu leyi gwu ɔ bonu klla ta ō mafu ihɔtu lɛ ɔ. Ɔmpa, alɔ klla gē ya ku ɔtu kóō biya lɛ ācɛ ɔhá nōo yɔ ipu ujɔ a, eko duuma néē má ku alɔ i yɔ ɛbɔ mla ɔcɛ ɔɔma ŋ.

13. Ɔdi nɛ a nwu ŋma ɔ̄kā ku ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta éyi a?

¹³ Ɔdaŋ ku alɔ gē je ya ayinɛ alɔ ɛhi, ɔtu gē he alɔ, ɔtu kéē i he ācɛ ɔhá duu. Ɔdā nōo ya ɔyinɛ alɔ Crystal nōo wɛ ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta a ya abɔ a. Ó lɛ ɔyinɛ nɔnya éyi ipu ujɔ nōo ya ɔdā nōo kwu ɔ iyē nɛhi. Crystal kahinii: “Ɛlā nɛ ó gē ka a gē ta anya nɛhi, ó gē ya um bɛɛka ó lɛ ɛwa hɛ um a. Ń kóō dɔka ō nyɔ gā uklɔ ku ɔna ō ta mla ɔ ŋ. Ɔtu caca nɛ um lɛ lɛ uklɔ ku ɔna ō ta a gbɔɔ ō waajɛ.” Ɔtu ya Crystal bɛɛka ó lɛ ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ ó cika ō cɔnu a. Amáŋ ó cɔnu piyoo mla ɔyinɛ nɔnya ɔɔma, amāŋ gbɛla lɛyikwu iyi nu fiyɛ ɔfu amāŋ ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya ɔ lɛ a ŋ. Ɔdiya a? Ó ta iyi nu waajɛ klla yuklɔ mla ukɔ́ ku Ubáyíbu nōo yɔ ipu ikpɛyi ɛlā nōo kahinii: “Forgive From Your Heart” nōo bɛɛcɛ ipu Ɔda Ō Gbaajɛ aku oyibo ku Ɔya Ɔmigwo 15, ku ihayi ku 1999 a. Ó kwu je ya ɔyinɛ nu nɔnya a ɛhi. Crystal Kahinii: “Babanya, n gáā le jé ku ɛjɛɛji alɔ yɔ  i ceyitikwu ō ya opiyabɔ, Ujehofa kē le tutu ō je ya alɔ ɛhi ɛ̄cī doodu. Ɔtu ku um gaajɛ klɔdɔɔ ɛ. N lɛ eeye ku um lɛ cigbihi ɛ.”

14. Oŋmā ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Umátiyu 18:21, 22 a, unwalu nyá nɛ Upita lɛ a, ɔdi nɛ a kē nwu ŋma ohi nɛ Ujisɔsi ta a?

¹⁴ Alɔ jé ku alɔ cika ō je yɛhi, ɔɔma wɛ ɔdā okpaakpa ō ya a. Amáŋ ó lɔfu lɔnɔ tu alɔ ō ya ɔɔma. Ó lɔfu wɛ ka ɔtu ya Upita lɛ a ekoohi. (Jé Umátiyu 18:21, 22.) Ɔdi lɔfu tabɔ a? Aflɛyi, gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujehofa gē je ya uwɔ ɛhi lɛ a. (Umát. 18:32, 33) Alɔ i cika jɛ kóō je ya alɔ ɛhi ŋ, amáŋ ó kē i je ɔdā nɛ alɔ gē ya bɔbi a ya alɔ ɛhi kpɔ. (Aíjē 103:8-10) Ɔwɛ ekponu ɔɔma, “ó cíkā ká ālɔ̄ yíihɔtū tá ɔ́mpa alɔ dúú.” Ohigbu ɛnyā, ō je yɛhi i wɛ ɔdā nɛ alɔ lɔfu ka ka alɔ géē ya amāŋ ka ka alɔ i gáā ya ŋ. Alɔ bi ayinɛ alɔ ule ō je ya uwa ɛhi. (1 Ujɔ́n. 4:11) Ɔdā ɔmpa, gbɛla tu ɔdā nōo gē ya, eko duuma nɛ alɔ kwu ɛlā u yɛhi a. Alɔ lɔfu je otabɔ lɛ ɔcɛ nōo ya alɔ ɔdobɔbi a, alɔ lɔfu ya ka opiyatɔha kóō yɔ ipu ujɔ, alɔ lɔfu gbo ɛma ku alɔ mla Ujehofa, alɔ abɔyi alɔ klla géē lɛ ɛbɔ ku ɔtu. (2 Ukɔ́r. 2:7; Ukól. 3:14) Amoomɛ, gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa nōo wɛ ɔcɛ nōo da alɔ ka alɔ je yɛhi a. A hii cɛ lɛ Ebilii kóō biya ɛnɛɛnɛ ɛma nɛ a lɛ mla ayinɛ uwɔ a ŋ. (Āfi. 4:26, 27) Alɔ cɛgbá otabɔ ku Ujehofa o ya ɛɛ ku ɛbɔ kóō yɔ ipu ujɔ.

15. Ɔdi nɛ ɔkpá ku Ācɛ Ukólōsi 3:13 ka ka alɔ cika ō ya, eko duuma nɛ ɔyinɛ uwɔ lɛ odee ya nōo yɔ i junwalu gā uwɔ ipu ɔtu a?

¹⁵ Ó lɛ a, ɔdaŋ ku Ɔcɛ O Yɛce Ukraist ɔmpa uwɔ lɛ odee ya nōo kē yɔ i junwalu gā uwɔ ipu ɔtu bɛ? Ɔdi nɛ a cika ō ya a? Ya ɔdā nɛ a ya gla ku ɛbɔ kóō yɔ. Da Ujehofa ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwɔ lɛ a. Da ɔ kóō hɛ ɔhā ce ɔcɛ nōo biya uwɔ ɔtu a, ka ó klla ta uwɔ abɔ ō má uce olɔhi nɛ ɔcɛ ɔɔma lɛ a, ɔɔma kē wɛ uce ō ya nɛ Ujehofa bi le yihɔtu ku nu a. (Ulúk. 6:28) Ɔdaŋ ku á gáā je ɔda nɛ ɔyinɛ uwɔ ya uwɔ a mlanyi gla ŋ, gbɛla lɛyikwu ɔwɛ olɔhi fiyɛ duu nɛ a géē  lɔfu bi le kɛla lɛ ɔ a. Ó wɛ ɔdā olɔhi eko doodu ō gbɛla, ku ayinɛ uwɔ i bi ɔtu ō ya uwɔ odee nōo géē kwu uwɔ iyē ŋ. (Umát. 5:23, 24; 1 Ukɔ́r. 13:7) Ɔdaŋ ku a gē kɛla lɛ ɔ, je ɔ ka ó bi ɔdā olɔhi ipu ɔtu. Ɔdaŋ ka ó dɔka ō ya ɛbɔ ŋ bɛ? ‘A híīī gwū ɔcí ŋ́.’ Gɔbu yɔ i gbeyi cii mla ɔ. (Jé Ācɛ Ukólōsi 3:13.) Ɔdā ɔhá nōo kē cɛgbá fiyɛ duu a wɛ ku a hii yɔ i cɔnu mla anu piyoo ŋ, ohigbu ku ɔɔma lɔfu lɛ abɔ kwu ɛma ku uwɔ mla Ujehofa. A hii jɛga lɛ ɔdā duuma kóō hɛ uwɔ gwonu ŋ. Ɔdaŋ ku a lɛ ɛnyā ya, a yɔ i mafu lɛ Ujehofa ku a yihɔtu ku nu fiyɛ ɔdā duuma ɔhá.​—Aíjē 119:165.

16. Uklɔ nyá nɛ eyeeye ku alɔ lɛ ō ya a?

¹⁶ Ó wɛ ɔdā ō jɛyi nɛhi ku alɔ lɔfu gba Ujehofa ɛ̄gbā mla ayinɛ alɔ bɛɛka “ɔ́wá kú aálá éékpónú” ɛhaajɛ “ogbáálá éékpónú” a! (Ujɔ́n. 10:16) Ɔkpá néē hi ku Organized to Do Jehovah’s Will, upeji 165 a kahinii: “Ohigbu ku a yɔ i jɔɔnyɛ opiyatɔha a, a cika ō ya ukpɛ ku uwɔ ku opiyatɔha a kóō yɔ i gɔbu.” Ohigbu ɛnyā, alɔ cika ō nwu ɛgɛ nɛ alɔ géē “má ayinɛ alɔ ɔwɛ nɛ Ujehofa gē leyi má uwa a.” Tu Ujehofa a, ɛjɛɛji alɔ wɛ “ayí nɛ̄ŋcɛ́” nōo cɛgbá. Ɛgɔɔma nɛ a gē leyi má ayinɛ uwɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ uwɔ nɔnya a? Ujehofa gē má ɛjɛɛji ɔdā nɛ a gē ya ō ta uwa abɔ, mla ō mafu ku a lɛ ɛlá wu uwa, ó kē jɛ ɔ eyī nɛhi.​—Umát. 10:42.

17. Ɔdi nɛ alɔ lɛ ɔtu ya ekponu ku alɔ géē ya a?

¹⁷ Alɔ yihɔtu ācɛ nɛ alɔ gē gba Ujehofa ɛ̄gbā tɔha mla uwa a. Ohigbu ɔɔma, alɔ lɛ ɔtu ya ekponu amāŋ lɛ ɔ “kaŋmó ipú ɔtū kú alɔ ká alɔ í gáā yá ɔdā nōo í yá kú ɔ́mpā alɔ kóō bīyíne kú Ɔwɔicō ŋ́.” (Uróm 14:13) Alɔ gē leyi má ayinɛ alɔ kē cɛgbá fiyɛ alɔ, alɔ kē dɔka ō je ya uwa ɛhi ŋma ipu ɔtu ku alɔ. Alɔ kóō hii jɛga lɛ uce ō ya ku ācɛ ɔhá kóō hɛ alɔ gwonu ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ “cēyītīkwū ká ālɔ̄ yá ɔdā nōo í yá kú ācɛ kéē bá ɛbɔ́ mla iyī uwā mɛ́mla o yá ɔdā nōo í tá ɔ́mpa uwā abɔ̄ kéē le lɔfú iyē.”​—Uróm 14:19.