É ma um ipu igeli ku Quebec, ɛga néē gē ka uce ku French a. Adā um Ulouis mla ɛ́nɛ́ um Uzélia, bi um jɛ ɔwɛ ihɔtu. Adā um wɛ ɔcɛ ō ya uweyi, ó klla gē dɔka ō jé ɔkpá nɛhi. N gē jɔɔnyɛ ɔkpá ō ta, n klla leyice ku ɛ̄cī éyi, n géē je piya ɔcɛ ō ta ɔkpá ɔka.

Eko nɛ um wɛ ihayi igwɛɛpa (12) a, Rodolphe Soucy, nɛ anu mla Adā um gē yuklɔ tɔha a mla aɔkpa ku nu ōhī wa ɔlɛ alɔ. É wɛ Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa. Ń jé ɔdā alɛwa lɛyikwu Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa ŋ. Icɔɔci ku uwa a i kóō he um ɔtu ŋ. Naana, ɔwɛ ijeeyi néē bi le je ohi ŋma Ubáyíbu a he um ɔtu. Ó kē he ɛ́nɛ́ um mla adā um ɔtu duu, anu alɔ gáā gbɔɔ ō klɔcɛ a.

Eko ɔɔma, n gē yɛ inɔkpa ku ācɛ Ucatholic. Ekoohi, n gē da ayipɛ inɔkpa ku um ɔdā nɛ um yɔ i nwu ŋma oklɔcɛ ku Ubáyíbu a. Abɔ um yɔ i ya ɛnyā a, aitica ku um néē wɛ acogwɛɛya a gáā jé lɛyikwu ɔ. Ikɔkɔ néē géē bi Ubáyíbu lɛ ŋma ɛlā nɛ um yɔ i ka ku ó kpaakpa ŋ ma, éyi ku uwa ka ku ami ɔ wɛ ɔcɛ ō ya ikpɛyi olɔfu iyɔbu ɛjɛɛji uklasi a! Naana nōó lɔnɔ tu um nɛhi a, ɛlā nɛ ó ka a klla kwu piya ɔhā gā um. Ohigbu ka ó ta um abɔ gáā lɛ má ka ɛlā nɛ aitica ku um yɔ i nwu um gbɔbu a i cɛtɔha mla aku Ubáyíbu ŋ. N gáā le má ku um cika ō gā inɔkpa ɔɔma gɛ ŋ. Abɔ ɛ́nɛ́ mla adā um kē cɛ a, n gáā gbɔɔ ō gā inɔkpa ɔhá.

N yɔ i klɔcɛ gɔbu kpɔ amáŋ n jɛ gɔbu fiya fiya ŋ, ohigbu ku um yɔ i yuufi ō nyɔ i tɔɔna ŋma ɔlɛ gā ɔlɛ. Icɔɔci ku Ucatholic lɛ íkwu nɛhi ō ya ku ācɛ kéē ya ɔdā néē dɔka a, amáŋ é dɔka uklɔ ku ɔna ō ta ku alɔ fluflu ŋ. Umaurice Duplessis, nōó wɛ otrɛyi ku ācɛ imeli ku Quebec a, wɛ ɔcɛ  imeli nōo gē je otabɔ lɛ icɔɔci a nɛɛnɛhi. Ohigbu otabɔ ku nu a, aupolihi gē junwalu lɛ Ācɛ Ocijali nɛhi. Ó cɛgbá ɔtu ō lɛ nɛhi, o ya ku Ācɛ Ocijali a kéē tɔɔna eko ɔɔma.

Ɔyinɛ éyi nōo ta um abɔ ku um lɛ ufi ku um yale a wɛ Ujɔni Rae, ó wɛ ipu ígwu ɔmahaanɛ nōo ya mɛ ŋma inɔkpá ku Ugilɛdi a. Ujɔni, wɛ ɔcɛ ō jijeeyi nɛhi, ó gbonɛnɛ, ó klla gē tu iyi nu waajɛ, ɔcɛ kē lɔfu tubla ɔ gla. Ó gē ta um ukɔ́ igbalɛwa ŋ, amáŋ n nwu aɔdā alɛwa ŋma ocabɔ mafu ku nu. Ujɔni i gē ka uce ku Ufrench lɔhi ŋ, ohigbu ɔɔma, n gē yɛ mla anu ipu uklɔ ku ɔna ō ta igbalɛwa klla ta ɔ abɔ ipu uce a. Eko nɛ um yɔ mla Ujɔni a tu um abɔ ka um kwu piya Ɔcɛ Ocijali Ku Ujehofa. Abɔ ihayi igwo gáā le yɛ ŋma eko nɛ um gbɔɔ ō klɔcɛ a, n gáā lɛ ubatisim ya ɛ̄cī ofu ce ɛhilii (26) ku ɔya Ɔmɛhɔ ipu ihayi ku 1951.

Ɛyinɛhi ku ācɛ nōo yɔ ipu ujɔ ku alɔ ligii nōo yɔ ipu Quebec a, wɛ ācɛ o gbɔbu ɔna o ta. Ocabɔ ku uwa cɛ gā um kwu piya ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta duu. Eko ɔɔma, alɔ gē bi Ubáyíbu foofunu lɛ tɔɔna ŋma ɔlɛ gā ɔlɛ. Abɔ alɔ i gē bi ɔkpá ŋ má, alɔ cika ō bi Ubáyíbu a yuklɔ lɔɔlɔhi. Ohigbu ɛnyā a, n yuklɔ lɔɔlɔhi o ya ɛɛ ku um lɛ ɛga ku Ubáyíbu ōhī jé tu ɛyi, o ya ɛɛ ku um bi uwa le yuklɔ eko nɛ um ge tɔɔna a. Naana a, ɛyinɛhi ku ācɛ i gē dɔka ō jé Ubáyíbu nōo wɛ ɛyɛɛyi gwu aku icɔɔci ku Ucatholic a ta ŋ.

Ipu ihayi ku 1952, n kwu ɔnyā u lɛ ŋma ipu éwo ɔɔma. Iye ku nu lé ka Usimone Patry. Alɔ gā le ta Umontreal. Amáŋ abɔɔ ihayi éyi gáā le yɛ a, alɔ gáā lɛ ɔyi éyi ma. Iye ku nu lé ka Ulise. Naana nɛ um kwu abɔ u ce uklɔ ku ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta gbɔbu ɛɛ nɛ um lɛ ɔnyā um a, ami mla ɔnyā um Usimone ceyitikwu ku alɔ lā oyeeyi nōo tɔɔtɛ, o ya ɛɛ ku apɔlɛ ku alɔ kóō yɔ i yuklɔ nwune ipu ujɔ.

Ihayi igwo gáā le yɛ gbɔbu ɛɛ nɛ um gbɛla nɛɛnɛhi lɛyikwu ō je piya ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta kpɔ a. Ipu ihayi ku 1962, eko nɛ um nyɔ gā inɔkpá ku anyakwɔcɛ ku ujɔ néē gē ya ɔya odunkwulu ipu abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku Ucanada a, n lā inu ekponu mla ɔyinɛ nɔnyilɔ éyi Ukamill Ouellette. Ɔtu caca ku Ukamill lɛyikwu uklɔ ku ɔna ō ta a he um ɔtu ibi, ofluflu abɔ ó klla wɛ ɔcɛ nōo lɛ ɔnyā mla ayi a. Eko ɔɔma, ayinɛ alɔ nōo lɛ ayi klla yɔ i yuklɔ ku ācɛ ō gbɔbu ɔna ō ta ipu Quebec a, i nwune fluflu ŋ. Naana a, ɔdā nɛ Ukamill kē ceyitikwu yɔ i ya a yɔ abɔɔ a. Eko nɛ ami mla anu yɔ tɔha a, ó ta um ɔtu kwu ɔtu ku um gbɛla lɛyikwu āhɔ̄ ku um. Abɔ eko gáā le yɛ ligii a, n gáā le má ku um lɔfu wɛ ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta gla kpɔ ɛ. Ācɛ ōhī gbɛla ka ɔdā nɛ um je ō ya nyā  i mafu ijeeyi ŋ, amāŋ n ceyitikwu kwu piya ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta kpɔ, ohigbu ku um jé ka Ujehofa géē ta um abɔ ka um tɔɔna nwune fiyɛ ɛgɛ nɛ um yɔ i ya a.

Ipu ihayi ku 1964, ami mla ɔnyā um Usimone kwu piya ācɛ ō gbɔbu ɔna ō ta ɛdɔ ɛyɛɛyi (special pioneers). Ɛga néē je lɛ alɔ nɛ alɔ yuklɔ ihayi alɛwa a, wɛ igeli ku Quebec, mla ɛga nɛ alɔ ŋma a. Babanya, unwalu a i nwune lɛbɛɛka eko aflɛyi a gɛ ŋ, amāŋ ó kē mɛ duudu ɛ ŋ.

Ɔlɛɛnɔ ku ɛ̄cī Usati éyi, é lɛ um kwu ipu igeli nɛ̄ŋcɛ́ éyi néē hi ka Usainte-Marie nōó ligbo ŋma igeli ku Quebec ŋ ma. Upolihi éyi kwu um bi gā inu agba ohigbu ku um yɔ i tɔɔna ŋma ɔlɛ gā ɔlɛ, amāŋ um bi ɔkpá duuma nōo mafu ka é jɛga ō tɔɔna gā um ŋ. Igbihaajɛ a, é kwu um bi wa iyɔbu ku ɔcɛ ō hɛpɔ éyi nōo tuufi nɛhi, iye nu wɛ Ubaillargeon. Ó da um ɔka ka ɔnyɛ gáā kɛpɔ gā um a. Abɔ n lɛ iye ku Ɔcɛ Ocijali éyi nōo lé ka Uglen How * hi a, ó dɛgba ipu ufi kahinii: “Uwoo!, ehee! Ɔdiya nōó wɛ ɔcɛ ɔhá ŋ ma!” Uglen nyā wɛ Ɔcɛ Ocijali nōo wɛ ɔcɛ ō kɛpɔ néē jé lɔɔlɔhi. Ó gē yale ipu ɛpɔ ɛyɛɛyɛyi nɛ ó ka lɛ Ācɛ Ocijali eko ɔɔma a. Igbihaajɛ, ācɛ ku ɛga ō kɛpɔ a gáā le da um ka ɔcɛ duuma i gáā kpo ɛlā duuma ce um gɛ ŋ.

Abɔ é yɔ i beyikwu uklɔ ku alɔ ipu Quebec a, ó gáā kwu lɔnɔ ō má ɛnɛɛnɛ ɛga nɛ alɔ géē gba ije inu nɛ alɔ géē bi le ya ōjila ku alɔ a. Ujɔ ku alɔ nōó nwune ŋ ma, gáā lɛ ɛga ekponu ofoofunu má ɛga nɛ aumoto géē ba nōo le gbɛnɛ̄ncɛ̄, nɛ owu klla gē bu iyē lɔɔlɔhi. Eko nɛ ɔfu gē ŋmo nɛɛnɛhi a, ayinɛ a lɛ ɔdā nōo gē cɛ lɛ inu kwɔla a lá hayi abɔɔ, cɛɛ ku inu a kóō dēē kwɔla. Igbalɛwa, alɔ gē yaajɛ jila anu ta awa ligii gbɔbu lɛ eko ku ōjila, ō ya ku alɔ ta iyi alɔ ɔtu kwu ɔtu.

Ŋma ihayi alɛwa nōo gáā yɛ a, uklɔ ku ɔna ō ta a cɛ lɛ ācɛ alɛwa gáā lɛ Ujehofa jé ɛ. Ɛnyā kē wɛ ɔdā nōo gē cɛ gā um gweeye nɛhi. Ɛpla ihayi ku 1960 gbɔbu a, ujɔ nōo yɔ ɛga nōo nwula eyī bɛɛka Ucôte-Nord, mɛmla Ugaspé Peninsula ipu Quebec a, i nwune lɛ a ŋ, ɔdaŋ ka é lɛ oduudu uwa kpo bɔha. Amáŋ icɛ nyā, Usɛkut nōo fiyɛ ɛpa yɔ abɔɔ, ayinɛ alɔ kē i jila ipu Agbla ku Ajɔɔcɛ ɛyɛɛyɛyi nōo heyifuu nɛɛnɛhi.

É gáā lɛ ami mla Usimone higwu ō gáā yuklɔ ku usɛkut ipu ihayi ku 1970. Amáŋ ihayi ku 1973, é klla gáā kwu uklɔ ku udistrict u lɛ alɔ. Ipu aihayi nyā, n nwu ɛnɛɛnɛ ɛlā alɛwa ŋma ɛgiyi ayinɛ nōo jé odee nɛhi, bɛɛka Ulaurier Saumur * mɛmla Udefidi Splane. * Eko ɔɔma, uwa ɛplɛɛpa wɛ ācɛ nōo i yuklɔ ku usɛkut. Ɔdaŋ ku alɔ lɛ ojileyi duuma ya mɛ, ami mɛmla Udefidi gē da iyi alɔ ɛgɛ nɛ alɔ lɔfu ya lɔhi fiyɛ, ipu ɔwɛ alɔ gē nwu ācɛ ɛlā a. N bla kwu eko éyi nɛ Udefidi da um kahinii: “Uléonce e, um jɔɔnyɛ ɛlā ō ka tɛɛcɛ amoomɛ ku uwɔ. Ó lɔhi ibi, amáŋ oŋma ɛjɛɛji ɛlā nɛ a ka a, n bi ɔ le ya ɛlā ō ka tɛɛcɛ ɛta gla!” Aɔdā nɛ um ka ipu ɛlā ō ka tɛɛcɛ ku um a le nwune fiyɛ ɔfu. Ń cika ō bi ɛlā alɛwa wa ipu ɛlā ō  ka tɛɛcɛ ku um ŋ, ɔɔma kē wɛ ɔdā nɛ um cɛgbá ō nwu.

Ācɛ nōo gē leyi kwu udistrict a lɛ uklɔ ō ta ācɛ nōo gē leyi kwu usɛkut a ɔtu kwu ɔtu. Naana a, alɛwa ku ayinɛ alɔ nōo yɔ Quebec a jé um lɔɔlɔhi. Igbalɛwa, é gē dɔka ka um yuklɔ mla uwa ipu uklɔ ku ɔna ō ta, eko duuma nɛ um yɔ i jila usɛkut a má. Naana nɛ um gē jɔɔnyɛ ō yuklɔ ku ɔna ō ta mla uwa a, ó cɛ gā um lɛ eko taajɛ lɛ ācɛ ō leyi kwu usɛkut a lɔɔlɔhi ŋ. Amáŋ, ó lɛ eko éyi nɛ ɔcɛ o leyi kwu usɛkut éyi nōo yihɔtu um gáā ta um ɛlá kwu ɔ kahinii: “Ó lɔhi ɛgɛ nɛ a gē lɛ eko taajɛ yɔ mla ayinɛ a, amáŋ, a je mlanyi ku a wa amanya gáā má um alaadi nyā nóó. N cɛgbá ɔtu ō tu kwu ɔtu duu!” Ɔwɛ nɛ ó pi um ahɔ̄ ɔwɛ ogbonɛnɛ a, ta um abɔ ku um je eko taajɛ lɛ ayinɛ a ɔwɛ okpaakpa.

Ipu ihayi ku 1976, ɔdā nɛ alɔ i leyice ŋ nōo klla kwiye nɛhi gáā le ya. Ɔnyā um Usimone, nɛ um yihɔtu nu nɛhi a gáā gbɔɔ ō doōcē nɛhi klla gáā gekwū. Ó wɛ ɛnɛɛnɛ ɔnyā ohigbu ku ó wɛ ɔcɛ nōo gē lɛ ɛlá wu ācɛ ɔhá klla yihɔtu ku Ujehofa nɛɛnɛhi. Ohigbu ku um bi eko alɛwa yɔ i le yuklɔ ku ɔna ō ta a, ó cɛ gā um lɔtu eko nɛ ɔnyā um kwū a, n klla ta Ujehofa ahinya ku ɛgɛ nɛ ó ta um abɔ eko olɔnɔ ɔɔma a. Igbihaajɛ, um kwu Ucarolin Eliyɔt u lɛ, ɔyinɛ nɔnya nōo wɛ ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta, nōo po oyibo nɛhi klla lɛ ɔtu caca, nōo wa ŋma u Quebec gáā yuklɔ ɛga nɛ ɛgbá yɔ a. Ukarolin wɛ ɔcɛ nōo tɔɔtɛ ō kɛla lɛ ɔ, ó klla lɛ ɛlá wu ācɛ nɛɛnɛhi, ofiyɛ duu a, ācɛ nōo gē ya uweyi amāŋ ācɛ nōo gē yɔ ofoofu uwa a. Ó ta um abɔ nɛhi eko nɛ ó gáā ba um iyē ipu uklɔ ō leyi kwu usɛkut a.

Ipu Ɔya Aflɛyi ku ihayi ku 1978, néē ya inɔkpa aflɛyi ku ācɛ ō gbɔbu ɔna ō ta ipu Quebec a. Ami néē fu ka um nwu uwa ɔkpá a. N gbɔɔ ō yuufi nɛɛnɛhi ohigbu ka um gā inɔkpa a jejee ɛ ŋ, ń klla má ɔkpá néē i bi le nwu uwa ɛlā ɛ ŋ. N gweeye nɛhi, ohigbu ku ayipɛ inɔkpa aflɛyi nɛ um nwu ɔkpá a, wɛ ācɛ ō gbɔbu ɔna ō ta nōo má ɛlā alɛwa ipu uklɔ ku ɔna ō ta a ɛ. Naana nɛ um wɛ ɔcɛ ō nwu uwa ɔkpá a, um nwu ɔdā alɛwa ŋma ɛgiyi ayipɛ inɔkpa a!

Igbihaajɛ, ipu ihayi ku 1978, é lɛ Ojileyi Nɛhi ku Oduudu Ɛcɛ ya, nɛ ikpɛyi ɛlā ku nu  wɛ u “Victorious Faith,” ipu Umontreal Olympic Stadium. Anu wɛ ojileyi nɛhi fiyɛ duu néē ya ipu Quebec a. Ɛjɛɛji ācɛ nōo wa a fiyɛ utajan ofu ɛnɛ (80,000). É ka um gbɔɔ ō yuklɔ ipu aya ku ɛga ō kɔka lɛyikwu ojileyi nɛhi ku alɔ. N kɛla mla ācɛ ō ta ɔkpá ɔka alɛwa lɛyikwu ɔdā ɛyipɛ nōo i ya, um kē gweeye nɛhi ō má ka uwa ta aɔdā olɔhi alɛwa lɛyikwu alɔ. Alɔ ya ɔka ō da mla ohi ō cila néē mafu ipu tv mla aɔdā ɛyɛɛyɛyi ɔhá nōo bɛɛcɛ ipu urediyo nōo fiyɛ awa 20, ó klla lɛ aikpɛyi ɛlā ɛyɛɛyɛyi noo fiyɛ ofu ɛhɔ néē ta lɛyikwu alɔ nōo bɛɛcɛ. Ɛnyā wɛ ɔna ō ta nɛɛnɛhi!

Opiyabɔ nɛhi ɔhá gáā le yɔ gā um ipu ihayi ku 1996. Ŋmiifi eko nɛ um ya ubatisim a, um yuklɔ ipu Quebec ɛga néē gē ka uce ku Ufrench a. Igbihaajɛ, é da um ku um yuklɔ ipu igeli ku Utoronto ɛga néē gē ka Ubeke a. N gbɛla ka um cika jɛ lɛ uklɔ a ŋ. N klla gbɔɔ ō yuufi ō ya ɛlā ō ka tɛɛcɛ, ohigbu ka ń jé ō ka Ubeke lɔɔlɔhi ŋ. N cɛgbá ō gbɔɔkɔ ojigogo klla gbolo ce Ujehofa fiyɛ.

N yuufi nɛhi gbɔbu nɛ um gbɔɔ ō yuklɔ abɔɔ á, amáŋ babanya a, um géē ka ku ɔkwɔɔkwɛyi, n jɔɔnyɛ ihayi ɛpa nɛ um yuklɔ ipu Utoronto a. Ɔnyā um Ucarolyn ta um abɔ ɛmɛɛma ku um gbɔɔ ō ka Ubeke lɔɔlɔhi fiyɛ, ayinɛ a kē ta um abɔ nɛhi klla ta um ɔtu kwu ɔtu. Ó gboji ŋ, alɔ gáā lɛ aoklobiya mla ancɛnya ɛyipɛ alɛwa lɛ.

Naana nɛ um lɛ ɔdā alɛwa ɔhá ō ya mla otutu ku ojileyi nōo gē yɔ oŋmɛyi ku alaadi a, um gē bi eko bɛɛka awa éyi ɔnɔɔnɛ ku ɛ̄cī Ajuma (Friday), gē tɔɔna ŋma ɔlɛ gā ɔlɛ. Ācɛ lɔfu gbɛla eko ɔɔma kahinii: ‘Ɔdiya nɛ a gē bɛɛcɛ gáā tɔɔna gbɔbu lɛ ojileyi nɛ uklɔ kē yɔ nwune gā uwɔ a?’ Naana a, n má ka ō lɛ ɛnɛɛnɛ ɔka ō ka mla ācɛ ipu uklɔ ku ɔna ō ta a, wɛ ɔdā ō ta ɔtu kwu ɔtu nɛhi. Jāā kwu icɛ, um gē gweeye nɛhi eko duuma nɛ um bɛɛcɛ gā tɔɔna.

Ipu ihayi ku 1998, é kwu Carolyn mɛmla ami u tɛhɔ cigbihi gā Umontreal, ku alɔ gbɔbu ɔna ō ta ɛdɔ ɛyɛɛyi abɔɔ. Ipu ihayi alɛwa nōo gā yɛ a, uklɔ ku um lɛ ō ya mla ō ya ōmiya lɛyikwu ɔwɛ ɛnɛɛnɛ nɛ alɔ gē yuklɔ ku ɔna ō ta ɛga nɛ ɛwa ku ācɛ gē ba, mla ō yuklɔ mla ígwu nōo i kɔka lɛyikwu aɔdā ɛyipɛ, mla ō je ɔ ta ācɛ eyī peee ācɛ nɛ Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa wɛ a. Babanya, ami mla Ucarolyn gē jɔɔnyɛ ō tɔɔna lɛ ācɛ nōo ŋma éwo ɔhá wa Ucanada ɛyipɛ, nōo kē dɔka ō jé odee lɛyikwu Ubáyíbu fiyɛ a.

Abɔ um gē gbɛla gā igbihi ihayi ofu ɛta ce ahata (68) nɛ um humayi gba Ujehofa ɛgba ɛ ma a, n má ku Ujehofa lɛ ɔhā alɛwa hɛ ce um ɔkwɔɔkwɛyi ɛ. N gē gweeye nɛhi ohigbu ku um nwu ɛgɛ nɛ um géē jɔɔnyɛ uklɔ ku ɔna ō ta klla ta ācɛ abɔ kéē wa i jé Ujehofa. Abɔ ɔyi um nɔnya Ulise mla ɔba nu lɛ apɔlɛ lɛ a, é gbɔɔ ō gbɔbu ɔna ō ta eko doodu. Abɔ um má ku ɔtu caca ku nu yɔ i jɛ gɔbu ipu uklɔ ku ɔna ō ta a, ó gē cɛ gā um gweeye. N kē ta ayinɛ nōo wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist a ahinya, ɛgɛ néē ta um abɔ ō lɛ ɛma olɔfu mla Ujehofa klla gba ɔ ɛ̄gbā ɔwɛ ɛyɛɛyɛyi a. N gáā le má ku alɔ lɔfu ya ɔdā nɛ ɔwa ku Ujehofa dɔka a ofoofunu gla, ɔdaŋ ku alɔ gbolo ce alelekwu ihɔ ku Ujehofa nōo lɔfu fiyɛ duu a. (Aíjē 51:11) N ta Ujehofa ahinya ku ɛnɛɛnɛ ɛga nɛ ó je gā um ku um je owofu lɛ iye ku nu a!—Aíjē 54:6.