1-2. Ɔdi wɛ ɔdā éyi nōo ya nɛ alɔ cika ō lɛ ɛlá ku alɔ, kwu ɔdā néē ta ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni a fiyɛ duu a?

 ƆCƐ duuma nɛ a jé, mafu ɛga nɛ ó gwo ifoto tu gā uwɔ jeeje ɛɛ? Ó lɛ aafu ŋ abɔ a yɔ i má aifoto a, á lɔfu jé ācɛ alɛwa nɛ a má a ŋ. Amáŋ ó lɛ éyi ŋma ipu aifoto a, nōo lɛ abɔ kwu uwɔ ɔtu fiyɛ duu. Ɔdiya a? Ohigbu ku a yɔ ipu ifoto ɔɔma. Abɔ a yɔ i má ɔ a, a yɔ i ceyitikwu gbɛla eko mla ɛga nɛ a je ifoto ɔɔma a. A klla yɔ i ceyitikwu ku a lɛ oduudu ācɛ nōo yɔ ipu ifoto a jé. Ó lɛ aafu ŋ, ifoto ɔɔma piii a lɛyi tu uwɔ nɛhi.

² Ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni lɛbɛɛka ɛga o gwo ifoto tu ɔɔma a. Ɔdiya nɛ alɔ ka lɛ a? Ohigbu ɔdā ɛpa. Aflɛyi, é ta ɛga ku Ubáyíbu ɔɔma ohigbu alɔ. O gbɔɔ ŋma ajɛ ku Ubáyíbu ɔɔma kahinii: “Ɔdā nēé tá tū ɔkpá nyā ā wɛ ɔdā nɛ̄ Ujísɔ̄si Ohɔ́nyɛtá mafú ā. . . . Ɔwɔicō lɛ ɔdā nyā mafu lɛ ɔ́, cɛ́ɛ́ kóō lɛ aɔ́dā nēe í yá eko kpiií nōo ī wā ā mafú lɛ ācɛ nēe ī cɛ̄ ɔ̄ ɛhɔ̄ ā.” (Mafú 1:1) Ohigbu ɛnyā ɛlā néē ta ɛga ku Ubáyíbu nyā, i wɛ aku ɛjɛɛji ācɛ ŋ amáŋ aku alɔ nōo gē gba Ɔwɔico ɛ̄gbā a. Ohigbu ku alɔ wɛ ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico a, ó gáā wɛ ɔdā ō hɛ alɔ idaago ō gáā le jé ka alɔ lɛ abɔ ipu uklɔ, nōo yɔ i ya ku akacɛ nyā kóō le ya jila a ŋ. Ohigbu ɛnyā eko duuma nɛ alɔ yɔ i jé ɛlā néē ta ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni a, alɔ yɔ i jé ɔdā nōo lɛ abɔ kwu alɔ abɔyi alɔ.

3-4. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni ka a, eko nyá nɛ aakcɛ nōo yɔ ipu nu a gáā ya jila a, ɛgɛnyá nɛ ɛnyā kē lɔfu lɛ abɔ kwu eyeeye ku alɔ a?

³ Ɔdā ɔmpa nōo ya nɛ alɔ cika ō lɛ ɛlá kwu ɔdā nōo ya néē ta ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni a, wɛ ohigbu eko nɛ  akacɛ a gáā ya jila a. Ɔyikpo Ujɔni kɛla lɛyikwu eko nɛ akacɛ nyā géē ya jila a, eko nɛ ó ka kahinii: “Ɛ̄cī kú Óndú ā éyi, Alelékwū kú Ɔwɔicō ā wā í kwú um ú” a. (Mafú 1:10) Eko nɛ ɔyikpo Ujɔni ta aɛlā nyā ɛpla ihayi ku 96 Eko Ku Ukraist a, “Ɛ̄cī kú Óndú ā” ligbo kpɔ ɛɛ. (Umát. 25:14, 19; Ulúk. 19:12) Amáŋ ɛgɛ nɛ akacɛ nōo yɔ ipu Ubáyíbu a mafu a, ɛci ɔɔma gbɔɔ ŋma ihayi ku 1914 eko nɛ Ujisɔsi je piya Ɔcɛ́ ɔkpanco a. Oŋma ihayi ɔɔma gɔbu a, akacɛ nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni nōo lɛ abɔ kwu ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico a gbɔɔ ō ya jila. Ɔkwɛyi, alɔ la “Ɛ̄cī kú Óndú ā” babanya!

⁴ Ohigbu ka alɔ lā ɛpleeko ku eeye nɛhi ɛgɛnyā a, alɔ a cɛgbá fiyɛ duu ō leyi yɛ ukɔ́ ku ihɔtu nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 1:3 a. Ó kahinii: “Ɛyí kú ɔ̄cɛ nōo géē jé olɛhɔ̄ nyā nōo ŋmá ɛgiyí Ɔwɔicō ā tɛ́ɛcɛ ā kóō le lɔhi. Ákú ācɛ nēe kē í jāhɔ̄ lɛ ɔ́ klla lɛyítáajɛ lɛ ɔdā nɛ̄ olɛhɔ̄ ā ka ā kéē le lɔhi. Ohígbū ka eko nɛ̄ aɔ́dā nēe bá ā géē yá ā le kwu ajaajɛ ɛɛ́.” Ku ɛlā ɔkwɛyi, alɔ cɛgbá ō jé olɛhɔ nyā ‘tɛ́ɛcɛ,’ o ya ɛɛ ku alɔ “jāhɔ̄ lɛ ɔ́,” klla “lɛyítáajɛ lɛ ɔdā nɛ̄ olɛhɔ̄ ā ka ā.” Aɛlā ōhī nyá nɛ alɔ cɛgbá ō lɛyitaajɛ lɛ uwa a?

5. Ɛgɛnyá nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni mafu kpɔcii, ɔdā nōo ya nɛ ɛ̄gbā nɛ alɔ gē je lɛ Ɔwɔico a wɛ ɛnyā nɛ ó géē miyɛ a?

⁵ Ŋma ɛyi aflɛyi ku ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni, alɔ nwu ka Ujisɔsi yɔ i má ɛjɛɛji ɔdā nōo yɔ i ya ipu ujɔ ku ācɛ ɔlɛ nu a. (Mafú 1:12-16, 20; 2:1) Ɛhɔ nɛ Ujisɔsi tu fu ujɔ ahaapa nōo yɔ Esiya nɛ̄ŋcɛ́ a ma ɛnyā fu peee. Ipu olɛhɔ ɔɔma, ó lɛ abɔ kwu ɔcɛla piii nōo géē ta Ācɛ Ō Yɛce Ukraist aflɛyi ɔɔma abɔ, o ya ɛɛ ku Ujehofa kóō miyɛ ɛ̄gbā ō gba ku uwa a. Ɛlā nɛ ó ka ɔɔma kē lɛ abɔ kwu oduudu ācɛ nōo gē gba Ɔwɔico ɛ̄gbā icɛ a. Ɛlā nyá nɛ alɔ nwu ŋma ɛnyā? Ɔkpani alɔ nōo wɛ Ujisɔsi Ukraist a, jé lɔɔlɔhi ɔdaŋ ka alɔ lɛ ɛma olɔhi mɛmla Ɔwɔico. Anu gē gbo alɔ klla leyikwu alɔ a, ohigbu ɔɔma ó yɔ i má ɛjɛɛji ɔdā nōo yɔ i ya a. Ó jé ɔdā nɛ alɔ cɛgbá ō ya, o ya ɛɛ ku alɔ gɔbu yɔ i teyi olɔhi ku Ɔwɔico. Ukɔ́ nyá nɛ ó tu nɛ alɔ cɛgbá ō lɛyitaajɛ lɛ ɔ icɛ a?

6. (a) Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 2:3, 4 ka a, unwalu nyá nɛ ayinɛ nōo yɔ ujɔ ku Ɛfesɔsi a lɛ a? (b) Ɔdi nɛ alɔ kē nwu ŋma ɛnyā a?

⁶ Jé Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 2:3, 4. Alɔ hii habɔ ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ Ujehofa eko aflɛyi a ta gboogboo ŋ. Oŋma lɛ ɛhɔ nɛ Ujisɔsi tu fu ujɔ nōo yɔ Ɛfesɔsi a, ó mafu ka é gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpɔ, naana néē yɔ i má unwalu ɛyɛɛyɛyi a. Amáŋ, é habɔ ihɔtu néē tɛtɛ lɛ lɛ Ujehofa eko aflɛyi a ta. Ohigbu ɛnyā ɔdaŋ ka é lɛ ihɔtu ɔɔma lɛ igbɔha kpɔ ŋ, Ujehofa i gáā miyɛ ɛ̄gbā néē gē gba ɔ a ŋ. Ɔwɛ ekponu ɔɔma icɛ, alɔ cɛgbá ō ya fiyɛ ɔtu ō lé. Alɔ cɛgbá ō yɔ i lɔtu, ŋma ipu ɔtu oyeŋee. Ujehofa i gē lɛ ɛlá wu ɔdā nɛ alɔ ya a ofoofonu ŋ, amáŋ ɔdā nōo ya nɛ alɔ ya ɔdā ɔɔma a. Ɔdā nɛ alɔ bi ɔtu a cɛgbá lɛ Ujehofa nɛhi. Ohigbu ka ó dɔka ku ɛ̄gbā nɛ alɔ gē je lɛ ɔ a, kóō ŋma lɛ ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ ɔ a mla ō mafu ka ɔdā nɛ ó ya lɛ alɔ a jɛ alɔ eyī nɛhi.—Aíit. 16:2; Umák. 12:29, 30.

7. (a) Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 3:1-3 ka a, unwalu nyá nɛ Ujisɔsi má ɔtahɛ ku ayinɛ nōo yɔ Usadisi a? (b) Ɔdi nɛ alɔ kē cɛgbá ō ya a?

⁷ Jé Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 3:1-3. Alɔ cɛgbá ō gɔbu hayi kpaakpa piii. Unwalu ku ācɛ nōo yɔ ujɔ ku Usadisi a wɛ ɛyɛɛyi. Naana néē gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa  ŋmiifi ihayi alɛwa ɛɛ ma, babanya é ya lɛ a gɛ ŋ. Ohigbu ɛnyā Ujisɔsi da uwa kéē le “héyī.” Ɛlā nyá nɛ alɔ nwu ŋma ɛnyā? Ɔkwɛyi, Ujehofa i gáā je mlanyi uklɔ duuma nɛ alɔ ya lɛ ɔ a ŋ. (Uhíb. 6:10) Naana a, alɔ i gáā gbolo ce ɔdā nɛ alɔ ya ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa gbɔbu a ŋ. Ɔkwɛyi, alɔ i lɔfu ya nwune ɛgɛ nɛ alɔ tɛtɛ gē ya gbɔbu a gla gɛ ŋ, naana a, alɔ dɔka ō gɔbu “ipú úklɔ́ nɛ̄ [alɔ] gē yá lɛ Óndú ā” kpaakpa jaa gajaajɛ.—1 Ukɔ́r. 15:58; Umát. 24:13; Umák. 13:33.

8. Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ɛhɔ néē tu fu ujɔ nōo yɔ Ulawodesiya, nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 3:15-17 a?

⁸ Jé Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 3:15-17. Alɔ cɛgbá ō lɛ ɔtu caca lɛyikwu ɛ̄gbā ō gba ku alɔ. Ɛhɔ nɛ Ujisɔsi tu fu ujɔ nōo yɔ Ulawodesiya a, klla kɛla lɛyikwu unwalu ɛyɛɛyi ɔhá. É “kwɔ́lá ŋ́ ámáŋ kē hīlaŋdɔ́” ipu ɛ̄gbā ō gba ku uwa ŋ. Ohigbu āhɔ̄ ku uwa nyā néē kwɔla amāŋ kē hilaŋdɔ ŋ ma, Ujisɔsi da uwa ka é “táncā [klla le] tēyīnyinyi”. É cɛgbá ō lɛ ɔtu caca nɛhi lɛ Ujehofa mla ɛ̄gbā ō gba ku nu. (Mafú 3:19) Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ɛnyā a? Ɔdaŋ ka alɔ má ka ɔtu caca ku alɔ gbɔɔ ō waajɛ, alɔ cɛgbá ō ya ku ɛjɛɛji ɔdā nɛ Ujehofa mla ɔwa ku nu gē je lɛ alɔ a kóō jɛ alɔ eyī nɛhi. (Mafú 3:18) Alɔ kóō hii cɛ gboogboo ku ó ceyitikwu nɛ alɔ yɔ i ya, o ya ɛɛ ku alɔ lɛ oyeeyi olɔhi lɛ babanya a, kóō hii ya ku ɛ̄gbā ō gba Ujehofa kóō hii wɛ ɔdā duuma tu alɔ gɛ ŋ nóó.

9. Ɛgɛ nɛ Ujisɔsi ka ipu ɛhɔ nɛ ó tu fu Ācɛ Ō Yɛce Ukraist nōo yɔ Upɛgamum mla Utiyatira a, ɔdi nɛ alɔ cɛgbá ō kwu ŋma ɛgiyi nu a?

⁹ Alɔ hii jahɔ tu ɛlā ō nwu ku ācɛ nōo cigbihi kwu ɛlā ɔkwɛyi a gboogboo ŋ. Ujisɔsi pi ācɛ ōhī nōo yɔ Upɛgamum nōo dɔka ō bi ō kɔ wa a ahɔ̄ nɛhi. (Mafú 2:14-16) Ó kē ta ācɛ nōo yɔ Utiyatira nōó jé ɛlā “ɔkwɛ̄yi otayínū nɛ̄ ebilíi gē mafú ā” a ŋ ma ahinya, klla ta uwa ɔtu kwu ɔtu kéē lɛ “abɔ̄ bī” ɛlā ɔkwɛyi néē nwu a. (Mafú 2:24-26) Ācɛ Ō Yɛce Ukraist ōhī nōó lɔfu iyē ŋ nōo yɔ abɔ, nōo gbɔɔ ō yɛce ɛlā ō nwu nyā gbɔbu ɛɛ ma cɛgbá ō le piyabɔ. Alɔ icɛ kē bɛɛ? Alɔ cɛgbá ō habɔ ɛlā ō nwu duuma nōó cɛ tɔha mla ɛlá ō gbo ku Ujehofa ŋ ma ta. Ācɛ nōo cigbihi kwu ɛlā ɔkwɛyi a “gē yá uce bɛ̄ɛka ɔdā nēé pó ɛlɔ̄ɔwɔicō ā,” amáŋ “ɔdā nēé gē yá ā, ī mafu ka é wɛ ɔdā nēé ka ka aá wɛ ā ŋ́.” (2 Utím. 3:5) Ó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ fiyɛ ō jé klla ta ɛlā ō nwu ɛkɛmgbɛ, ɔdaŋ ka alɔ  wɛ ācɛ nōo gē klɔcɛ ku Ɛlā ku Ɔwɔico lɔɔlɔhi.—2 Utím. 3:14-17; Ujúd 3, 4.

10. Ɔdi ɔhá nɛ alɔ klla lɔfu nwu, ŋma ɛlā nɛ Ujisɔsi ka lɛ ujɔ nōo yɔ Upɛgamum mla Utiyatira a?

¹⁰ Alɔ cɛgbá ō ta oduudu aya ku aja ō gbo amáŋ ka ikpo ɔnyā ō ce piii. Ayinɛ nōo yɔ Upɛgamum mla Utiyatira a klla lɛ unwalu ɔhá kpɔ. Ujisɔsi lɛ ācɛ ōhī ipu ujɔ ɔɔma ŋmo ɛpɔbi, ohigbu ka é habɔ aja ō gbo amāŋ ka ikpo ɔnyā ō ce ta ŋ. (Mafú 2:14, 20) Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ɛnyā a? Ɔdaŋ ka alɔ yɔ i lɛ abɔ ipu aya ku aja ō gbo amāŋ ka ikpo ɔnyā ō ce duuma, alɔ hii gbɛla ka Ujehofa géē habɔ alɔ ta ŋ. Ɔdaŋ ka alɔ kóō humayi gba ɔ ŋmiifi ihayi alɛwa ɛ, amāŋ ka alɔ kóō lɛ ɛga ku ɛnɛɛnɛ uklɔ duuma babanya. (1 Usám. 15:22; 1 Upít. 2:16) Ó dɔka ku alɔ yɛce ɔwɛ nɛ ó dɔka ku alɔ lā oyeeyi ku alɔ a lɔɔlɔhi, ɛgɛ duuma nɛ aya ku ɛcɛ a kóō lɛ naana.—Āfi. 6:11-13.

11. Aɛlā nyá nɛ alɔ nwu ɛ ma? (Má ikpati nōo kahinii: “ Aɛlā Ō Nwu Lɛ Alɔ Icɛ.”)

¹¹ Aɛlā nyá nɛ alɔ kóō nwu ɛɛ ma? Alɔ le nwu ɛ ɔdā nɛ alɔ cɛgbá ō ya, o ya ɛɛ ku Ujehofa kóō miyɛ ɛ̄gbā ō gba ku alɔ a. Ɔdaŋ ka ó lɛ ɔdā duuma nɛ alɔ yɔ i ya nōo lɔfu ya ku Ujehofa kóō miyɛ ɛ̄gbā ō gba ku alɔ ŋ, alɔ cika ō lɛ odee ya lɛyikwu ɔ fiyaa. (Mafú. 2:5, 16; 3:3, 16) Ó klla lɛ ɛlā ɔhá nɛ Ujisɔsi ka ŋma olɛhɔ nɛ ó tu fu aujɔ a. Ɛlā nyá yɔ abɔ a?

12. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ɛhɔ nɛ Ujisɔsi tu fu ayinɛ nōo yɔ Usimɛɛna mla Ufiladɛlfiya a? (Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 2:10)

¹² Babanya alɔ leyi yɛ ɛhɔ nɛ Ujisɔsi tu fu ujɔ ku Usimɛɛna mla Ufiladɛlfiya a. Ujisɔsi da Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo yɔ abɔ a kéē hii yuufi ku o ya ŋmo ŋ, ka Ujehofa géē hɔha ce uwa ɔdaŋ ka é hayi kpaakpa gā ajaajɛ lɛ ɔ. (Jé Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 2:10; 3:10) Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ɛnyā icɛ duu a? Alɔ lɛ ɔtu ku alɔ ya ekponu ka ojama géē wa ɛgiyi alɔ, alɔ kē le tutu ō lɔtu ku nu. (Umát. 24:9, 13; 2 Ukɔ́r. 12:10) Ɔdiya nɛ ɛlá ō tu kwu nyā, cɛgbá nɛhi a?

13-14. Ohigbu ɛlā nōo ya nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni ɛyi 12 kɛla lɛyikwu ɔ a, ɔdi ya da ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico ŋmiifi eko ɔɔma ɛɛ ma?

¹³ Ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni da alɔ ka é géē ya ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico ŋmo “ɛ̄cī kú Óndú ā,” nɛ alɔ lā babanya a. Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni ɛyi 12 da alɔ ka é gbɔɔ ō kpɛfu ɔkpanco, oboobu nɛ Ujisɔsi kwu piya Ɔcɛ́ ku Ajɔɔcɛ Ku Ɔwɔico ɔkpanco a. Umayikɛlu nōo wɛ Ujisɔsi a mla aalelekwu otɛhɔ ku nu gbɔɔ o nuunu ta Usetan mla aalelekwu obɔbi ku nu. (Mafú 12:7, 8) É kwu olɛla ku Ɔwɔico nōo wɛ Usetan a u yale, anu é kwu ɔ u nu ŋma ɔkpanco wa ipu ɛcɛ a. Ɛnyā kē lɛ unwalu bi wa  ipu oduudu ɛcɛ. (Mafú 12:9, 12) Ɔdi ya da ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico ohigbu ɛnyā a?

¹⁴ Ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni klla da alɔ ɔdā ɔhá nɛ Usetan ya a. Usetan i lɛ ɛga ō gā ɔkpanco ɛɛ gɛ ŋ, ohigbu ɛnyā ó gbɔɔ ō ya ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi ohile nōo yɔ ipu ɛcɛ a ŋmo. Aɛnyā wɛ ācɛ nōo kwɛyi ku Ajɔɔcɛ Ku Ɔwɔico, “mɛ́mla ācɛ nēe cɛ̄ɛ̄lā ɔkwɛ̄yi nɛ̄ Ujísɔ̄si mafú ā.” (Mafú 12:17; 2 Ukɔ́r. 5:20; Āfi. 6:19, 20) Ɛgɛnyá nɛ akacɛ nyā ya jila ɛɛ ma?

15. Anyɛ wɛ ācɛ “ācocījáalí . . . ɛpa” néē ŋmo nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni ɛyi 11 kɛla lɛyikwu uwa a, ɔdi ya da uwa piii a?

¹⁵ Usetan gbɔɔ ō ya ayinɛ nɔnyilɔ néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi, nōo yɔ i kwɔbu ipu uklɔ ku ɔna ō ta ku Ajɔɔcɛ a ŋmo. Acɛnyilɔ nyā wɛ “ācocījáalí . . . ɛpa” néē ŋmo, nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni kɛla lɛyikwu uwa a. * (Mafú 11:3, 7-11) Ipu ihayi ku 1918, é lɛ ɛpɔ ɛkɛmgbɛ ka tu ayinɛ ahaata nyā, klla kwu uwa u kpo tu inu agba ihayi alɛwa. Ɛnyā ya ku ācɛ alɛwa kóō gbɛla, ka é lɛ uklɔ ka acɛnyilɔ néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi nyā “ŋmó” nyi ɛɛ.

16. Ɛlā ohidaago nyá ya ihayi ku 1919 a, ɔdi nɛ Usetan kē gɔbu yɔ i ya ŋmiifi eko ɔɔma a?

¹⁶ Akacɛ nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni ɛyi 11 ɔɔma klla ka kpɔ, ka eko kpii “ācocījáalí . . . ɛpa” ɔɔma géē je cigbihi wa oyeeyi. Akacɛ nyā kē le ya jila ɔwɛ ohidaago, eko néē kpo uwa tu inu agba nōó kóō fu ajɛ ihayi éyi ɛ ŋ ma. Ɔya Ɔmɛta ku ihayi ku 1919, é kwu ayinɛ néē lɛ anɔ ta uwa ɛyi nyā u kpo wɛɛcɛ klla habɔ ɛlā néē kpo ce uwa a ta. Boobu ɔɔma ayinɛ a kwu cigbihi gā uklɔ a kpɔ—uklɔ ku ɔna ō ta ku Ajɔɔcɛ mla ō nwu ācɛ ɛlā. Amáŋ ɔɔma i ci Usetan ŋma ō ya ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico ŋmo ŋ. O gbɔɔ ŋma eko ɔɔma, Usetan ya ku “éŋkpɔ̄” ku o ya ŋmo kóō le ce klla ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico bɛɛka isu a. (Mafú 12:15) Ɔkwɛyi oduudu alɔ cɛgbá ‘ɔtu ō lé mla ɔtu okpoce.’—Mafú 13:10.

17. Otabɔ nyá nɛ ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico i ceyi ŋ néē miyɛ, naana nɛ uwa nɛ Usetan yɔ i ceyitikwu ya ŋmo a?

¹⁷ Ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni ɛyi 12 klla ka kpɔ, ka ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico géē miyɛ otabɔ ŋma ɛga néē leyice ŋ. Ɔkpá ka Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni klla gɔbu lɛ ɔ teyi peee, ka ɔ lɛbɛɛka “ajɛ lɛ okónu nwúla”  klla “kwú éŋkpɔ̄” ku o ya ŋmo a u mlɛ a. (Mafú 12:16) Ɔdā nōo kē ya piii a yɔ abɔ a. Ekoohi aya ku ɛcɛ ku Usetan nyā bɛɛka aya ku ɛpɔ ō ka, kɛpɔ nōo hɛ ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico ta ɛɛ. Eko alɛwa, ācɛ ɔlɛ Ujehofa ya ɛpɔ alɛwa lé ŋma inu ɛpɔ, nōo je ɛga ōhī lɛ uwa kéē gba ɛ̄gbā mɛɛlɛ gla. Ɛgɛnyá néē bi ɛga néē lɛ ɔɔma le yuklɔ a? É bi eko ɔɔma le yuklɔ ɔwɛ ku ijeyi lɔɔlɔhi, le yuklɔ néē je lɛ uwa a. (1 Ukɔ́r. 16:9) Ɔdi wɛ ōhī ku auklɔ néē ya a?

18. Ɔdi wɛ uklɔ okpɔcii nɛ alɔ lɛ ɛpleeko amoomɛ nyā a?

¹⁸ Ujisɔsi kacɛ ka ācɛ ɔlɛ nu “géē tɔ́ɔna kú ɔ̄kōolɔhi kú ajɔ̄ɔ̄cɛ́ ā ga odúúdú kú ɛcɛ,” gbɔbu ɛɛ ku oŋmɛyi a kóō wa. (Umát. 24:14) Eko néē yɔ i tɔɔna, é gē miyɛ otabɔ ŋma ɛgiyi aígwu ku alelekwu otɛhɔ. Aalelekwu otɛhɔ nyā néē kɛla lɛyikwu uwa, ka é bi “olɛhɔ̄ kú ɔ̄kōolɔhi nōo ī mɛ ŋ́ mā wā gaá ka tɛ́ɛcɛ lɛ ācɛ kú ipú ɛcɛ, kwú ɛjɛ̄ɛ̄jī ācɛ, mɛ́mla ipɔ́ɔ́ma, mɛ́mla ucē, mɛ́mla éwo” a.—Mafú 14:6.

19. Olɛhɔ nyā nɛ ācɛ nɛ Ujehofa yihɔtu ku uwa a, cɛgbá ō tɔɔna ku nu a?

¹⁹ Ó wɛ uklɔ kóō yɔ i tɔɔna ku Ɔkoolɔhi Ku Ajɔɔcɛ a ofoofunu, nɛ ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico lɛ ō ya a ŋ. É cɛgbá ō yɔ i je otabɔ lɛ uklɔ ku aalelekwu, néē kɛla lɛyikwu uwa ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni ɛyi 8 gā 10 a. Aalelekwu nyā yɔ i ka tɛɛcɛ lɛyikwu ɔdā obɔbi nōo gáā wa i ya ācɛ, nōo ta kéē miyɛ ɛlā ku Ajɔɔcɛ Ku Ɔwɔico a. Ɔwɛ ekponu nyā, Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa yɔ i tɔɔna ku olɛhɔ nōo lɛbɛɛka “ɔwɔ owɛcɔ mɛ́mla ɔlá” a, lɛyikwu aya ɛyɛɛyɛyi ku ɛcɛ obɔbi ku Usetan nyā. (Mafú 8:7, 13) Ācɛ cɛgbá ō le jé ka oŋmɛyi a gáā kwu ajaajɛ cɛɛ kéē lɛ opiyabɔ néē cɛgbá a ya fiyaa, cɛɛ kē le hɛta ŋma icɔnu ku Ujehofa. (Usɛf. 2:2, 3) Amáŋ ɛlā nyā i wɛ ɛlā nɛ ācɛ alɛwa jé ŋ. Alɔ cɛgbá ɔtu ō lɛ gbɔbu ɛɛ ku alɔ da ācɛ ɛlā nyā. Ɛpleeko ku owe nɛhi a, olɛhɔ ku ɛpɔ ō ka nyā klla géē ta ācɛ iwɔtu fiyɛ.—Mafú 16:21.

20. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā ɛpa nōo gboce ɛnyā a?

²⁰ Alɔ cɛgbá ō “lɛyítáajɛ lɛ ɔdā nɛ̄ olɛhɔ̄ ā ka ā” lɔɔlɔhi, ohigbu ka alɔ wɛ ipu ō ya jila nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni kɛla lɛyikwu ɔ a. (Mafú 1:3) Amáŋ, ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā hayi kpaakpa yɔ i lɔtu ku o ya ŋmo klla lɛ ɔtu lɛ, yɔ i ceyitikwu gɔbu bi olɛhɔ a tɔɔna a? Ɔdā ɛpa géē lɔfu tu alɔ iyē: Aflɛyi, ɔdā nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni ka lɛyikwu aolɛlɛ ku Ɔwɔico a, mla ɔmpa, ɔhā nɛ alɔ gáā miyɛ ɛcɔbu ɔdaŋ ka alɔ hayi kpaakpa a. Alɔ géē kɛla lɛyikwu ikpɛyi ɛlā ɛpa nyā, ipu ikpɛyi ɛlā ɛpa nōo gboce ɛnyā a.