1. Ɔdiya nɛ ɛjɛɛji alɔ cɛgbá ijeeyi nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico a? (Aíita 4:7)

 Ó LƐ eko duuma nɛ a dɔka ō ya ōmiya ku odee nōo cɛgbá nɛhi jeeje ɛ? Ó lɛ aafu ŋ, a gbɔɔkɔ lɛ Ɔwɔico kóō jijeeyi gā uwɔ, ohigbu ku a jé ku a cɛgbá nu. (Ujɛ́m. 1:5) Usolomɔn nōo wɛ ɔcɛ́ a ta ɔkpá kahinii: “Íjéeyī ō lɛ ā wɛ ɔdā ō cɛgbá fíyɛ́ dúú á.” (Jé Aíita 4:7.) Ó teyi peee ka Usolomɔn i yɔ i kɛla lɛyikwu ijeeyi doodu lɛ a anca ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ó yɔ i kɛla lɛyikwu ijeeyi nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico Ujehofa. (Aíit. 2:6) Amáŋ ijeeyi nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico nyā, lɔfu ta alɔ abɔ ku alɔ yale ipu unwalu ɛyɛɛyɛyi nɛ alɔ yɔ i má icɛ a gla a? Ii gboo. Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē leyi má ɛgɛ nōó lɔfu ta abɔ lɛ a.

2. Ɔdi wɛ ɔdā éyi nōo lɔfu ta alɔ abɔ ku alɔ wɛ ācɛ ō jijeeyi ɔkwɔɔkwɛyi a?

² Ɔdā éyi nōo lɔfu ta alɔ abɔ ku alɔ wɛ ācɛ ō jijeeyi ɔkwɔɔkwɛyi a, wɛ ō klɔcɛ lɛyikwu ɛlā ō nwu ku acɛnyilɔ ɛpa nōo jijeeyi nɛhi, mɛmla ō bi aɛlā néē nwu a le yuklɔ. Aflɛyi, alɔ géē kɛla lɛyikwu Usolomɔn. Ubáyíbu da alɔ ka “Ɔwɔicō le íjééyī mɛ́mla ohílīpú nɛ̄hi je lɛ Usólōmɔn nɛ̄ɛ̄nɛ̄hi nɛ̄ ɔ̄cɛ dúúmā í lɛ ɔ́ mīya ɔdā dúúmā ɔhá glá ŋ́.” (1 Aɔ́cɛ́ 4:29) Ɔmpa, alɔ géē kɛla lɛyikwu Ujisɔsi nōo wɛ ɔcɛ nōo jijeeyi fiyɛ duu nōo yeeyi ɛ ma. (Umát. 12:42) Ubáyíbu le ka taajɛ lɛyikwu Ujisɔsi kahinii: “Alelékwū ihɔ kú Óndú ā géē ipú, klla í je ɔdéejē lɛ ɔ́ɔ.”—Ayis. 11:2.

3. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

³ Ɔwɔico je ijeeyi nɛhi lɛ Usolomɔn mɛmla Ujisɔsi, ɛnyā ya kéē lɔfu tu ɛnɛɛnɛ ukɔ́ lɛyikwu aɔdā nōo cɛgbá lɛ ɛjɛɛji alɔ. Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē kɛla lɛyikwu aɔdā ɛta ŋma ipu uwa: Ɔdā nōo ya nōó cɛgbá ku alɔ yɔ i leyi má ije, uklɔ ō ya mɛmla iyi alɔ ɔwɛ okpaakpa a.

4. Ɛgɛnyá nɛ āhɔ̄ ku oyeeyi ku Usolomɔn wɛ ɛyɛɛyi gwu aku Ujisɔsi ta lɛ a?

⁴ Usolomɔn wɛ ɔcɛ nōo gbagbenu nɛhi, ó klla lā ipu ɛnɛɛnɛ ɔlɛ nōo lɛ ɛjɛɛji aɔdā nɛ ó cɛgbá ipu nu. (1 Aɔ́cɛ́ 10:7, 14, 15) Amáŋ Ujisɔsi a i lɛ aɔdā agbenu alɛwa ŋ, ó kóō lɛ ɔlɛ ku abɔyi nu ŋ. (Umát. 8:20) Naana a, acɛnyilɔ ɛpa nyā leyi má aɔdā agbenu ɔwɛ okpaakpa, ohigbu ku ijeeyi néē lɛ a wa ŋma ɛgiyi Ɔwɔico.

5. Ɔwɛ okpaakpa nyá nɛ Usolomɔn leyi má ije lɛ a?

⁵ Usolomɔn ka ku ije ɔɔ “gē gbō ɔ̄cɛ ɛyí.” (Ɔ̄cok. 7:12) Ɔdaŋ ku alɔ lɛ ije, alɔ lɔfu bi ɔ le lá aɔdā nɛ alɔ cɛgbá mla aɔdā nɛ alɔ dɔka a. Amáŋ, naana nɛ Usolomɔn gbagbenu nɛhi a, ó jé ka ó lɛ aɔdā ɔhá nōo cɛgbá fiyɛ ije. Ocabɔ mafu, ó ta ɔkpá kahinii: “Iyē olɔhi ō lé mla ojīlīmā cɛgbá nɛ̄hi fíyɛ́ agbénú nɛ̄hi ō lɛ á.” (Aíit. 22:1) Usolomɔn klla má ka ācɛ nōo dɔka ije nɛhi a, i gē gweeye ohigbu aɔdā néē lɛ a ŋ. (Ɔ̄cok. 5:10, 12) Ó klla da alɔ ku alɔ kóō hii gbɛla ku ije wɛ ɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu a ŋ, ohigbu ka ije duuma nɛ alɔ lɛ a lɔfu mɛ ipu eyī ō cebe igbekponu gla.—Aíit. 23:4, 5.

6. Ɔwɛ okpaakpa nyá nɛ Ujisɔsi leyi má aɔdā agbenu lɛ a? (Umátiyu 6:31-33)

⁶ Ujisɔsi leyi má aɔdā agbenu ɔwɛ okpaakpa. Ó jɔɔnyɛ ɔdole ō le mɛmla ejé ō gwa. (Ulúk. 19:2, 6, 7) Eko nɛ ó yuklɔ idaago aflɛyi ku nu a, ó lɛ ɛnɛɛnɛ ejé ya. (Ujɔ́n. 2:10, 11) Ɛ̄cī nɛ ó kē kwu a, ili nɛ ó le wiiye a wɛ ili nōo gbɔla nɛhi. (Ujɔ́n. 19:23, 24) Amáŋ, Ujisɔsi i cɛ ku aɔdā agbenu kóō wɛ ɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu ipu oyeeyi ku nu ŋ. Ó da ayikpo ku nu kahinii: “Ɔ̄cɛ dúúmā í lɔfú cɛ̄ ɔkpani ɛpa ɛhɔ̄ mla ɔtū ékpónú igbo ékpónú glá ŋ́ . . . Aá gáā cɛ̄ Ɔwɔicō ɛhɔ̄, ká aá klla yɔ̄ ī lɛ ije ō dɔ̄ɔkā bla anú igbo ékpónú ɔ́ɔmā glá ŋ́.” (Umát. 6:24) Ujisɔsi nwu alɔ, ka ɔdaŋ ku alɔ lɛ Ajɔɔcɛ ku Ɔwɔico ta aflɛyi ipu oyeeyi ku alɔ, ka Ujehofa géē má ku alɔ lɛ aɔdā nɛ alɔ cɛgbá nu a lɛ.—Jé Umátiyu 6:31-33.

7. Ɛgɛnyá nɛ ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi lɛ itene ŋma ō leyi má ije ɔwɛ kpaakpa a?

⁷ Ayinɛ alɔ alɛwa lɛ itene lɛ ɛ, ohigbu ka  é bi ukɔ́ ku ijeeyi ku Ujehofa lɛyikwu ije a le yuklɔ. Leyi yɛ ocabɔ ku ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Daniel nɛ ó lɛ ɔnyā ɛ ŋ ma. Ó kahinii: “Eko nɛ um wɛ ɛdrɔ a, n gáā le miya ka ō gba Ujehofa ɛ̄gbā gáā wɛ ɔdā ō cɛgbá gā um fiyɛ duu ipu oyeeyi ku um a.” Daniel lɛ ɔdā alɛwa ya lɛ Ujehofa ɛ, ohigbu ka ó lɛ oyeeyi ku nu ya tɔɔtɛ. Ó gɔbu kahinii: “N géē lɔfu ka peee ka um hijema ka ɔdā nɛ um miya ō ya mla oyeeyi ku um a ŋ. Ó lɛ aafu ŋ, n géē yɛ i ya ije nɛhi ɔdaŋ ku um kwu ije ō dɔka i piya ɔdā ō cɛgbá gā um fiyɛ duu ipu oyeeyi ku um. Amáŋ, ɔdaŋ ku um géē yɛ i ya lɛ a nɛ, n gáā lɛ ɛnɛɛnɛ aɔya nɛ um lɛ babanya gla ŋ. Ɔdaŋ ku um géē yɛ i lɛ ɔtu ku um kwu ō dɔka ije, ń géē yɛ i lɛ eeye ɛgɛ nɛ um lɛ babanya, ohigbu ku um yɔ i ya odee lɛ Ujehofa a ŋ. Ujehofa lɛ eeye nɛhi je gā um ɛ, eeye nɛ ije ō dɔka i gáā lɔfu je gā um ŋ ma.” Ɛnyā mafu peee ku alɔ géē lɛ itene nɛhi, ɔdaŋ ku alɔ gē ya odee lɛ Ujehofa ikɔkɔ ō lɛ ɔtu ku alɔ kwu ō dɔka ije.

8. Ɛgɛnyá nɛ alɔ bi le jé ku Usolomɔn wɛ ɔcɛ nōo leyi má uklɔ ō ya ɔwɛ kpaakpa a? (Ɔ̄cokóītá 5:18, 19)

⁸ Usolomɔn ka ku uklɔ ō lɔfu ō ya lɔfu je eeye nɛhi lɛ ɔcɛ. Ó hi ɔ ka ‘ɛhi nɛ̄ Ɔwɔicō yá ɔcɛ.’ (Jé Ɔ̄cokóītá 5:18, 19.) Ó ta ɔkpá kahinii: “Aá yúklɔ́ cɛ́ɛ́ kú aá má ɔdōlé lé.” (Aíit. 14:23) Usolomɔn jé ɔkwɛyi nōo yɔ ipu ɛlā ɔɔma nɛ ó ka a fa. Ó wɛ ɔcɛ nōo gē yuklɔ lɔfu nɛhi! Ó gwo inu alɛwa, hɛhɔ ku aɔcí ufayin, ó lɛ ɛhɔ nɛhi alɛwa klla tu ɔcí ɛyɛɛyɛyi ipu ajɛ a. Ó klla gwo aigeli nɛhi duu. (1 Aɔ́cɛ́ 9:19; Ɔ̄cok. 2:4-6) Aɔdā mba nyā wɛ uklɔ ō lɔfu nɛhi, ó lɛ aafu ŋ, é kē cɛ lɛ ɔ gweeye i bi. Amáŋ, Usolomɔn jé ka o ya ɛɛ ku ɔcɛ kóō lɛ eeye ku ɔkwɛyi a, ó cɛgbá ō yuklɔ fiyɛ aɔdā nōo ba nyā. Ohigbu ɛnyā, ó gɔbu ya aɔdā alɛwa lɛ Ujehofa. Ocadɔ mafu, ó leyi kwu uklɔ ku ɛnɛɛnɛ Agbliihɔ Nɛhi ku Ujehofa ō gwo néē ya ipu ihayi ahaapa (7) a! (1 Aɔ́cɛ́ 6:38; 9:1) Igbihi nɛ Usolomɔn lɛ aɔdā ɛyɛɛyɛyi alɛwa ya lɛ Ujehofa a, ó gáā le má ku ɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu nɛ ɔcɛ lɔfu ya a wɛ ō gba Ujehofa ɛ̄gbā nɛ. Ó ta ɔkpá kahinii: “Abālɔbányā ā, n le ɛlā dóódu ka mɛ ɛɛ́. Oŋmɛ́yí kú ɛlā a yɔ̄ mɛ́ɛ́ á. Aá yúufi Ɔwɔicō, cɛ́ɛ́ kú aá lɛ íne kú nū tū.”—Ɔ̄cok. 12:13.

9. Ɛgɛnyá nɛ Ujisɔsi ya ku uklɔ ku nu, kōó hii je piya ɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu lɛ ɔ ŋ ma?

⁹ Ujisɔsi wɛ ɔcɛ nōo gē yuklɔ lɔfu nɛhi. Eko nɛ ó wɛ ɛdrɔ a, ó yuklɔ ku ɔcɛ ō gbɔci. (Umák. 6:3) Ó lɛ aafu ŋ, otabɔ nɛ Ujisɔsi je lɛ adā mɛmla ɛ́nɛ́ nu a jɛ uwa eyī nɛɛnɛhi, abɔ uwa ɛplɛɛpa yɔ i ceyitikwu kéē ya ɛgbá ku apɔlɛ nɛhi ku uwa a. Ujisɔsi wɛ ɔcɛ nōo jila iyē klla lɔfu yuklɔ mɛɛlɛ gla. Ohigbu ɛnyā a, ó lɔfu wɛ ka ācɛ alɛwa dɔka uklɔ abɔ ku nu! Ó kē lɔfu wɛ ka Ujisɔsi jɔɔnyɛ uklɔ ku nu. Naana nɛ ó wɛ ɔcɛ ō yuklɔ lɔfu lɔfu a, ó le má ka ó lɛ eko taajɛ nɛ ó géē yɔ i bi le gba Ujehofa ɛ̄gbā kpɔ. (Ujɔ́n. 7:15) Igbihaajɛ abɔ ó kwu piya ɔcɛ ō tɔɔna a, ó tu ācɛ nōo yɔ i jahɔ lɛ ɔ a ukɔ́ kahinii: “Aá híī yúklɔ́ kú ɔdōlé nōo gē bīya ā ŋ́, amáŋ ohígbū ɔdōlé nōo gē je oyēeyī opiyóó” a. (Ujɔ́n. 6:27) Ɛpleeko nɛ ó kē nwu ɛlā ɛyi ɛfu a, ó kahinii: “Aá lɛ agbénú tū lɛ īyī aá ɔkpáncō.”—Umát. 6:20.

10. Ojama nyá nɛ alɔ lɔfu gwotu ɔ, ɔdaŋ ku alɔ wɛ ācɛ nōo gē yuklɔ ɔwɛ olɔhi a?

¹⁰ Ɔdaŋ ku alɔ bi aukɔ́ ku ijeeyi nɛ Ujehofa gē ta alɔ a le yuklɔ, alɔ géē lɛ uklɔ ku alɔ ta ɛga nóō cika ō yɔ a. Abɔ alɔ wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist a, alɔ nwu ku alɔ cika ō yɔ i ya “úklɔ́ [lɔfu lɔfu, uklɔ ō lɔhi].” (Āfi. 4:28) Igbalɛwa, aɔkpani ku alɔ ɛga nɛ alɔ gē yuklɔ a, gē má ɛgɛ nɛ alɔ gē ka ɔkwɛyi  klla gē yuklɔ lɔfu lɛ a. É kóō lɔfu da alɔ lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē yuklɔ a jɛ uwa eyī nɛhi lɛ a. Ɛnyā lɔfu ya ku alɔ kóō gbɔɔ ō yuklɔ awa alɛwa, ohigbu ku alɔ dɔka ku aɔkpani ku alɔ kéē yɔ i leyi má Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa ɔwɛ olɔhi. Amáŋ ɔdaŋ ka alɔ gē ya lɛ a, alɔ i gáā lɔfu lɛ eko nōo géē jɛ alɔ ō yɔ mla apɔlɛ ku alɔ amāŋ ō bi le ya aodee lɛ Ujehofa ŋ. Alɔ cika ō ya opiyabɔ, o ya ɛɛ ku alɔ lɛ eko nwune nōo géē jɛ alɔ ō bi le ya aɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu a.

11. Ɔdi nɛ ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi nwu lɛyikwu ō lɛ uklɔ ta ɛga nɛ ó cika ō yɔ a?

¹¹ Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ William nōo wɛ ɛdrɔ a, nwu ɛlā ŋma ocabɔ ku ɔyinɛ nɔnyilɔ éyi nɛ ó gē yuklɔ mla ɔ gbɔbu a. Ó nwu lɛyikwu ɔdā nōo ya nōó cɛgbá nɛhi, ku ɔcɛ kóō lɛ uklɔ ta ɛga nɛ ó cika ō yɔ a. William kahinii: “[Ɔyinɛ alɔ ɔɔma] wɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku ɔcɛ nōo gē lɛ uklɔ ta ɛga nōó cika ō yɔ a. Ó wɛ ɔcɛ ō yuklɔ lɔfu nɛhi, ó klla lɛ ɛma olɔhi mɛmla ācɛ nɛ ó gē je ɔlá lá lɛ uwa a, ohigbu ka ó gē yuklɔ olɔhi. Amáŋ oŋmɛyi ku ɛ̄cī doodu a, ó géē lɛ abɔ ci uklɔ a, cɛɛ ó lɛ ɔfu ku nu mla eko nōo hile a taajɛ lɛ apɔlɛ ku nu mla Ujehofa. Aa jé ɔdā nōo ya a? Ó wɛ ipu ācɛ nōo lɛ eeye fiyɛ duu nɛ um má ipu oyeeyi ku um a ɛ!” *

12. Ɛgɛnyá nɛ Usolomɔn mafu ka ó wɛ ɔcɛ nōo gē má iyi nu ɔwɛ nōo kpaakpa a, amáŋ ɛgɛnyá nɛ ɛnyā kē hɛ ɔ abɔ lɛ a?

¹² Eko nɛ Usolomɔn hayi kpaakpa yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā a, ó gē leyi má iyi nu ɔwɛ nōo kpaakpa. Eko nɛ ó wɛ ɛdrɔ nɛ ó gbɔɔ ō le ɔcɛ́ ɛpɛpɛ a, ó tu iyi nu waajɛ kɛla lɛyikwu aɔdā nōó jé ō ya ŋ ma peee, ó klla ba Ujehofa ɛba kóō má ɔwɛ fu lɛ ɔ. (1 Aɔ́cɛ́ 3:7-9) Usolomɔn klla jé lɛyikwu unwalu nōo gē wa ŋma ō ya ɔbɔɔcɛ. Ó ta ɔkpá kahinii: “Ɔbɔ́ɔ̄cɛ ō yá nɛ̄hi gē je ɔ̄cɛ yíífi. Ɔ́dāŋ ka a kē leyī gwō ācɛ bónū nɛɛ, é géē tá uwɔ wāajɛ.” (Aíit. 16:18) Ó wɛ ɔdā ō kwiiye nɛhi ka igbihaajɛ a, Usolomɔn i bi ukɔ́ ku nu ɔɔma piii a le yuklɔ ipu oyeeyi ku nu ŋ. Abɔ ó le ɔcɛ́ eko yɛɛ a, ó kwu piya  ɔcɛ ō ya ɔbɔɔcɛ, ó klla gbɔɔ ō leyi gwu íne ku Ɔwɔico bonu. Ocabɔ mafu, íne éyi ka ka ɔcɛ́ duuma nōo wɛ ɔcɛ Uhibru i cika ō “lɛ anyā alɛwa ŋ́, ohígbū nɛ̄ ɛ́ɛ géē je ɔtū kú nū pīyabɔ̄ ŋmá ɛgīyí Óndú ā.” (Obla. 17:17) Usolomɔn leyi gwu íne nyā bonu, anuɔ ó gáā lɛ anyā ula ce ofu igwɛɛhɔ (700) lɛ a. Anyā ɔlɛ nu nɛ ó kē i cikpo uwa a kē wɛ ofu igwɛɛhɔ (300), alɛwa ku acɛnya nyā kē wɛ ācɛ nōó gē gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋ! (1 Aɔ́cɛ́ 11:1-3) Á jé ŋ, Usolomɔn yɔ i gbɛla ipu ɔtu ku nu kahinii: “N jé ɔdā nɛ um yɔ i ya a unwalu duuma i gáā bɛɛcɛ ŋ.” Amáŋ ɔdā duuma nɛ ó kóō bi ɔtu naana, igbihaajɛ a, ó gáā lɛ owe nōo gē wa ŋma lɛ ō biya íne ku Ujehofa a bi wa i kla iyi nu.—1 Aɔ́cɛ́ 11:9-13.

13. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma lɛ ō gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujisɔsi tu iyi nu waajɛ lɛ a?

¹³ Ujisɔsi ta iyi nu waajɛ klla leyi má iyi nu ɔwɛ nōo kpaakpa. Gbɔbu ɛɛ kóō wa ipu ɛcɛ a, ó ya aɔdā ɛnɛɛnɛ alɛwa eko nɛ ó yɔ i ce Adā nu ɛhɔ a. O bu ipu Ujisɔsi nɛ “Ɔwɔicō yá ɛjɛ̄ɛ̄jī aɔ́dā nēe bá ipú ɔkpáncō mla ɛcɛ” a. (Ukól. 1:16) Ó lɔfu wɛ ka eko nɛ Ujisɔsi ya ubatisim a, ó blakwu aɔdā nɛ ó ya eko nɛ ó yɔ mla Adā nu a. (Umát. 3:16; Ujɔ́n. 17:5) Amáŋ Ujisɔsi i gbɔɔ ō ya ɔbɔɔcɛ abɔ ó blakwu aɔdā nyā a ŋ. Ó kóō ya ɛlā ɔwɛ duuma nōo mafu ka ó gbɛla ku anuɔ lɔhi fiyɛ ɔcɛ duuma ŋ. Ó da ayikpo ku nu ka anuɔ i wa ipu ɛcɛ a “kéē cɛ̄ ɔ̄ ɛhɔ̄ ŋ́, amáŋ kóō cɛ̄ ācɛ ɛhɔ̄, kóō kē je oyēeyī kú nū bɛ̄ɛka ɔdā o le ōfūla ācɛ alɛwa ā.” (Umát. 20:28) Ó klla ka ka anuɔ i lɔfu ya ɔdā duuma abɔyi nu gla ŋ. (Ujɔ́n. 5:19) Ujisɔsi wɛ ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ i bi! Ó lɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ taajɛ lɛ alɔ nɛ alɔ cika ō yɛce.

14. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ɛgiyi Ujisɔsi lɛyikwu ō leyi má iyi alɔ ɔwɛ okpaakpa a?

¹⁴ Ujisɔsi nwu ayikpo ku nu kéē bēē leyi má iyi uwa ɔwɛ okpaakpa. Eko éyi lɛ a Ujisɔsi ta uwa ɔtu kwu ɔtu kahinii: “É lɛ odúúdú īnyīlɛ̄yí kú aá gbaáluka ɛɛ́.” (Umát. 10:30) Ɛlā ɔɔma wɛ ɛlā ō tu ɔtu kwu ɔtu lɛ alɔ i bi, ofluflu ɔdaŋ ku alɔ wɛ ācɛ nōo gē leyi má iyi alɔ ɔwɛ obɔbi. Ɛlā a mafu ka Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco a lɛ ɛlá wu alɔ nɛɛnɛhi, ku alɔ kē jɛ ɔ eyī i bi. Ɔdaŋ  ka Ujehofa je ɛga lɛ alɔ ku alɔ gba ɔ ɛ̄gbā, nɛ ó klla gbɛla ku alɔ cika jɛ ō lā oyeeyi opiyoo ipu ɛcɛ ɛyipɛ a, alɔ kóō hii gbɛla ka ó yɔ i nyileyi ŋ.

15. (a) Ɔwɛ okpaakpa nyá nɛ Ɔda Ō Gbaajɛ ka alɔ kóō bēē leyi má iyi lɛ a? (b) Ɛgɛ nɛ alɔ yɔ i má ipu ifoto nōo yɔ upeji 24 a, ɔdaŋ ku alɔ gē lɛ ɔtu kwu iyi alɔ fiyɛ ɔfu, ɔhā nyá yɔ i hɛ alɔ abɔ nɛ alɔ i gáā jé ŋ ma?

¹⁵ Ɔda Ō Gaajɛ ku ihayi igwo ɛhɔ nōo gáā yɛ a, ka ku alɔ kóō bēē leyi má iyi alɔ ɔwɛ nōo kpaakpa, ó kahinii: “Alɔ kóō hii gbɛla je iyi alɔ gico fiyɛ ɔfu, cɛɛ ku alɔ gbɔɔ ō ya ɔbɔɔcɛ ŋ. Alɔ i klla cika ō bēē má iyi alɔ nyɛ fiyɛ ɔfu, cɛɛ ku ɔtu kóō hii biya lɛ alɔ ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ kóō ceyitikwu ku alɔ bēē má iyi alɔ ɔwɛ okpaakpa. Ɔɔma kē wɛ ku alɔ géē jé ka ó lɛ aɔdā nɛ alɔ ya gla, ó klla lɛ aɔdā nɛ alɔ i ya gla ŋ. Ɔnya éyi nōo wɛ Ɔcɛ O Yɛce Ukraist a ka ɔ lɛ a kahinii: ‘Ń wɛ ɔcɛ obɔbi lɛ a nóó, ń klla kē wɛ ɔcɛ nōo lɔhi fiyɛ duu a ŋ. N lɛ ɛga nɛ um gē ya lɔhi mla ɛga nɛ um gē ya bɔbi, ɛgɔɔma nɛ ó kē lɛ mla ɛjɛɛji ācɛ a.’ ” * A lɛ ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ ó lɔhi ku alɔ kóō bēē leyi má iyi alɔ, ɔwɛ nōo kpaakpa a má ɛ?

16. Ɔdiya nɛ Ujehofa gē tu alɔ ukɔ́ a?

¹⁶ Ujehofa gē ma ɔwɛ ijeeyi fu lɛ alɔ o bu ipu ɛlā ku nu nōo wɛ Ubáyíbu a. Ó yihɔtu alɔ, ó kē dɔka ku alɔ lɛ eeye. (Ayis. 48:17, 18) Ɔdā nōo lɔhi fiyɛ duu nɛ alɔ lɔfu miya ō ya a, nōo klla géē je eeye ku ɔkwɛyi lɛ alɔ a, wɛ ō yɔ i gɔbu ya aɔdā nōo géē yɔ i he Ujehofa ɔtu a nɛ. Ɔdaŋ ku alɔ gē ya lɛ a, alɔ i gáā gā ipu unwalu alɛwa nɛ ācɛ gē má, ohigbu ō lɛ ɔtu kwu ije, uklɔ, amāŋ iyi uwa fiyɛ ɔfu a ŋ. Eyeeye ku alɔ kóō lɛ ɔtu ku alɔ ya ekponu ō lɛ ijeeyi jé, klla yɔ i ya ku ɔtu kóō he Ujehofa!—Aíit. 23:15.