1-2. Ōmiya ocɛgbá nyá nɛ ācɛ Ujiyu nōo lā ipu éwo ku Ubabilɔn a lɛ ō ya a? (Ɛ́sra 1:2-4)

 ƆCƐ́ a lɛ ɛlā éyi ka tɛɛcɛ! Ācɛ Ujiyu nōo humayi wɛ ɔfiyɛ ipu ajɛ ku Ubabilɔn ŋmiifi ihayi ofu ɛta ce igwo (70) a, le hɛta ō cigbihi gā ajɛ ku uwa nōo wɛ Isrɛlu a. (Jé Ɛ́sra 1:2-4.) Ujehofa foofunu lɔfu ya ku ɛnyā kóō ya gla a. Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu ka lɛ a? Ācɛ Ubabilɔn i gáā lɛ abɔ kwu iyi uwa ɔtu cɛɛ kéē hɛ ācɛ néē kpo ɔfiyɛ a ta ŋ. (Ayis. 14:4, 17) Amáŋ é kwu ɔfu nɛ ācɛ Ubabilɔn lɛ a i miyɛ ɛ, ɔcɛ́ ɛyipɛ a kē lɛ ɔ́da je lɛ ācɛ Ujiyu a ka é lɔfu cigbihi gā ɔlɛ uwa. Ohigbu ɛnyā, ɛjɛɛji ācɛ Ujiyu ofiyɛ duu, aotrɛyi ku apɔlɛ lɛ ōmiya ocɛgbá ō ya. É cɛgbá ō ya ōmiya ɔdaŋ ka é géē nyɛɛ ŋma éwo ku Ubabilɔn amāŋ ō yɔ abɔɔ. Ōmiya ɔɔma i kē wɛ ōmiya nōo tɔɔtɛ ŋ. Ɔdiya a?

² Alɛwa ku ācɛ Ujiyu a lɔfu le hilokplici nɛhi ō gā iyawu oligbo ɔɔma ɛ. Abɔ é kē ma ɛyinɛhi ku ācɛ Ujiyu a ipu éwo ku Ubabilɔn a, é lā ipu éwo ɔhá duuma jeeje fiyɛ éwo ku Ubabilɔn a ɛ ŋ. Ācɛ Ujiyu a i klla leyi má ajɛ ku Isrɛlu a ku ɔlɛ uwa ŋ, amáŋ é leyi má ɔ ka ajɛ nɛ adaada uwa lā anu a. Ó kē lɛ ācɛ Ujiyu ōhī nōo le gba agbenu nɛɛnɛhi ipu éwo ku Ubabilɔn ɛ, ohigbu ɛnyā ó lɔfu lɔnɔ ta uwa ō habɔ ɔlɛ uwa nōo lɔhi a, mla ō lɛ abɔ ci ɔhi ō ta ku uwa cɛɛ kéē gáā lā ajɛ nōó jé uwa iyē ŋ.

3. Itene nyá nɛ ācɛ Ujiyu nōo cigbihi gā ajɛ ku Isrɛlu a gáā lɛ a?

³ Ācɛ Ujiyu nōo hayi kpaakpa ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa a, jé ka itene ō cigbihi gā ajɛ ku Isrɛlu a fiyɛ ɔdā duuma néē géē cɛgbá ō leyi gwo ɔ bonu a. Itene nōo fiyɛ duu a lɛ ō ya mla ɛ̄gbā ō gba ku uwa. Naana nɛ éwo ku Ubabilɔn lɛ agbliihɔ nōo fiyɛ  ofu ɛpa ce igwo (50) néē gē gba aɔwɔ ɔhá ɛ̄gbā a, ɛga ō gba Ujehofa ɛ̄gbā duuma i yɔ abɔɔ ŋ. Ācɛ Isrɛlu a i lɛ ede duuma néē géē bi le gwɛɛya ɛgɛ nɛ Íne ku Umosisi cɛgbá a ŋ, ōmiya ku acogwɛɛya duuma i kē yɔ nōo géē gwɛɛya a kwɛyi uwa ŋ. Ācɛ nōo klla gē gba aɔwɔ ɔhá ɛ̄gbā a, fiyɛ ācɛ nōo gē lɛ ojilima ce Ujehofa amāŋ gē lɛyitaajɛ lɛ ɔwɛ nɛ ó dɔka ku alɔ lā oyeeyi a. Ohigbu ɛnyā, ācɛ Ujiyu nōo yihɔtu ku Ujehofa a yɔ i leyice ō cigbihi gā ɔlɛ uwa, ɛga néē lɔfu lɛ ɛ̄gbā ō gba ku ɔkwɛyi a kwaajɛ kpɔ a.

4. Ɔdi nɛ Ujehofa cokonu ō ya lɛ ācɛ Ujiyu nōo yɔ i cigbihi gā Isrɛlu a?

⁴ Iyawu olɔnɔ nɛ ācɛ Ujiyu a géē cɛgbá ō yɛ ŋma éwo ku Ubabilɔn gā Isrɛlu a lɔfu je bɛɛka ɔya ɛnɛ a, amáŋ Ujehofa cokonu ka ɔdā duuma nōo géē ci uwa ŋma iyawu ɔɔma ó géē fu ɔ. Ayisaya kahinii: “Aá lɛ ɔwɛ kú Óndú ā gllágwó ipú ígbíli. Aá lɛ íkpáŋdrā na kpaakpa tá lɛ Ɔwɔicō kú alɔ. . . . Lɛ ɛjɛ̄ɛ̄jī aɛ́fu nɛ̄hi mɛ́mla aɛ́fu nɛ́ncɛ́ cílatū jonjilɛ mɛ́ɛ́lɛ́. Ajɛ nōo le kpɔ́gɔ̄kɔ́gɔ̄, klla le kplúkūkplukū ā, é gēe cíla nū tū mɛ́ɛlɛ́.” (Ayis. 40:3, 4) Leyi yɛ ɔ ɛ: ɔwɛ ikpaŋdra nōo yɛ bu ipu igbli nōo le glagwo mɛɛlɛ, amāŋ ɔwɛ ku aɛfu nɛ́ŋcɛ́ mla aɛfu nɛhi nōo le cilatu jɔnjilɛ lɔɔlɔhi. Ó lɛ aafu ŋ, ācɛ nōo gē yɛ ɔwɛ nyā gā iyawu a géē gweeye nɛhi! Ó géē tɔɔtɛ lɛ uwa ō yɛ ɔwɛ ɔɔma fiyɛ, ikɔkɔ ō tico ɛfu amāŋ ō wula ɔpɛ a. Ó klla géē tɔɔtɛ lɛ uwa ō gā iyawu ku uwa fiyaa.

5. Iye nyá néē je lɛ ɔwɛ nɛ ācɛ Ujiyu a yɛ anu ŋma éwo ku Ubabilɔn gā ajɛ ku Isrɛlu a?

⁵ Icɛ, alɔ jé ɔwɛ alɛwa nɛ alɔ lɔfu má eyī caa oŋma lɛ iye amāŋ inɔmba. Ɔwɛ nɛ ācɛ Ujiyu yɛ anu nɛ Ayisaya ta ɔkpá lɛyikwu ɔ a lɛ iye duu. Ubáyíbu da alɔ kahinii: “Ɔwɛ nɛ̄hi géē tá abɔ́ɔ, nēé géē hī ɔ̄ɔ̄ ka, ‘ɔwɛ īkpāndrā kú Ɔwɔicō abɔ̄yī nū [nōo wɛ Ɔwɛ Otiihɔ a].’ Ɔ̄cɛ dúúmā nōo ī yá ɔdōbɔ̄bí ā í gáā yɛ ɔwɛ ɔ́ɔmā glá ŋ́.” (Ayis. 35:8) Ɔdi wɛ ɛyi ku akacɛ nyā lɛ ācɛ Isrɛlu eko ɔɔma a? Ɔdi kē wɛ ɛyi nu lɛ alɔ icɛ a?

6. Ɔdiya néē hi ɔwɛ ɔɔma ka ɔwɛ otiihɔ a?

⁶ ‘Ɔwɛ Otiihɔ’—ɛnyā wɛ ɛnɛɛnɛ iye ō je lɛ ɔwɛ ɔɔma! Ɔdiya néē hi ɔwɛ ɔɔma ka ɔwɛ otiihɔ a? “Ɔ̄cɛ dúúmā nōo ī yá ɔdōbɔ̄bí,” ɛnyā wɛ ka ɔcɛ Ujiyu duuma nōo gē lā oyeeyi ku aja ō gbo amāŋ ikpo ɔnyā ɔhá ō ce, nōo gē gba ɔwɔ ɔhá ɛ̄gbā, amāŋ gē biya íne ɔhá bɔbi bɔbi i gáā lɛ ɛga duuma ipu ajɛ ku Isrɛlu ŋ. Ācɛ Ujiyu nōo yɔ i cigbihi gā ajɛ ku Isrɛlu a cika ō kwu piya “ācɛ otīīhɔ” lɛ Ɔwɔico ku uwa. (Obla. 7:6) Amáŋ ɛnyā i wɛ ka ācɛ Ujiyu nōo nyɛɛ ŋma ipu éwo ku Ubabilɔn a, i gáā cɛgbá ō ya opiyabɔ duuma o ya ɛɛ kéē ya ɔdā nōo he Ujehofa ɔtu ŋ nɛ nóó.

7. Opiyabɔ nyá nɛ ōhī ku ācɛ Ujiyu a cɛgbá ō ya a? Je ocabɔ mafu éyi.

⁷ Ɛgɛ nɛ alɔ ka gbɔbu a, é ma ɛyinɛhi ku ācɛ Ujiyu a ipu éwo ku Ubabilɔn, ohigbu ɛnyā ɔwɛ nɛ ācɛ Ubabilɔn a gē gbɛla klla gē lā oyeeyi lɛ a le jé uwa iyē ɛ. Abɔ ihayi alɛwa le gla igbihi nɛ ācɛ Ujiyu a le cigbihi gā ajɛ ku Isrɛlu a, Ɛsra gáā le jé ka ācɛ Ujiyu ōhī gbɔɔ ō lɛ ɔnyā ku aéwo ɔhá nōó gē gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋ ma. (Oyɛb. 34:15, 16; Ɛ́sra 9:1, 2) Igbihaajɛ kpɔ, ó le ya Unehemiya nōo wɛ Igbomina a eyijii ō gáā jé ka ayi néē ma ipu ajɛ ku Isrɛlu a i kóō jé ō ka uce ku ācɛ Ujiyu a ŋ. (Obla. 6:6, 7; Uneh. 13:23, 24) Ɛgɛnyá nɛ aɛdrɔ nyā gáā nwu ō yihɔtu ku Ujehofa klla gba ɔ ɛ̄gbā, ɔdaŋ ka é jɛyi uce ku Uhibru nōo wɛ uce okpɔcii néē bi le ta Ɛlā ku Ɔwɔico eko ɔɔma ŋ ma? (Ɛ́sra 10:3, 44) Ohigbu ɛnyā, ācɛ Ujiyu a lɛ opiyabɔ nɛhi néē cɛgbá ō ya, amáŋ ó géē tɔɔtɛ lɛ uwa fiyɛ ō ya opiyabɔ nyā ohigbu ka é gáā lā ipu ajɛ ku Isrɛlu ɛ, ɛga néē yɔ i lɛ ɛ̄gbā  ō gba ku ɔkwɛyi a kwaajɛ ɛmɛɛma a.—Uneh. 8:8, 9.

8. Ɔdiya nɛ ɔdā nōo ya eko ikee a lɛ abɔ kwu alɔ icɛ a? (Má ifoto nōo yɔ iyɔbu ku Ɔda Ō Gbaajɛ nyā a.)

⁸ Ācɛ ōhī lɔfu gbɛla kahinii: ‘Ɔɔma wɛ ɔda olɔhi ibi, amáŋ ɔdā nōo ya da ācɛ Ujiyu eko ikee a lɛyi duuma lɛ alɔ icɛ?’ Ii gboo, ohigbu ka é lɔfu lɛ ɔdā nɛ alɔ yɔ i ya a gbla ō yɔ i yɛ ipu ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a. Ɔdaŋ ku alɔ wɛ ipu ígwu néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi a amāŋ wɛ ipu ígwu ku “ala ɔhá” a, ɛjɛɛji alɔ cɛgbá ō yɔ ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a. Ó géē ta alɔ abɔ ō gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā babanya mla ɛcɔbu, eko nɛ Ajɔɔcɛ a géē ya ku alɔ gbɔɔ ō jɔɔnyɛ ɛnɛɛnɛ ɔhā ipu ɛcɛ nyā a. b (Ujɔ́n. 10:16) Ŋmiifi ihayi ku 1919 Eko Ku Ukraist, umiliyɔn alɛwa ku acɛnyilɔ, acɛnya, mla ayipɛ nyɛɛ ŋma Ubabilɔn Nɛhi nōo kwɛyi ɛjɛɛji ɛ̄gbā ō gba ku ɛkɛmgbɛ a klla gbɔɔ ō yɛ ipu ɔwɛ otiihɔ a. A wɛ ɔcɛ éyi ipu uwa. Ācɛ gbɔɔ ō yɛ ipu ɔwɛ ɔɔma odee bɛɛka ihayi ofu ɛhɔ (100) nōo gáā yɛ a, amáŋ ācɛ ɔhá gbɔɔ ō tu ɔwɛ ɔɔma tu ihayi alɛwa gbɔbu lɛ eko ɔɔma.

9. Ɛgɛnyá nɛ ɔkpá ku Ayisáya 57:14 ka ka é tu ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a tu lɛ a?

⁹ Lɛ ācɛ Ujiyu nōo yɔ i cigbihi ŋma Ubabilɔn a, Ujehofa lɛ ɛjɛɛji unwalu nōo lɔfu ci uwa a fu. (Jé Ayisáya 57:14.) ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ nōo kē yɔ icɛ a bɛ? Ihayi alɛwa gbɔbu lɛ ihayi ku 1919, Ujehofa gbɔɔ ō bi acɛnyilɔ nōo gē lɛ ojilima ce ɔ nɛhi a le ya kóō tɔɔtɛ lɛ ācɛ ɔhá kéē nyɛɛ ŋma Ubabilɔn Nɛhi a. (Má Ayis. 40:3.) É yuklɔ ocɛgbá nɛhi o ya ɛɛ kóō le tɔɔtɛ igbihaajɛ lɛ ācɛ nɛ ɛlā ku Ɔwɔico he uwa ɔtu a, kéē nyɛɛ ŋma ɛ̄gbā ō gba ku ɛkɛmgbɛ cɛɛ kéē gba Ujehofa ɛ̄gbā mla ācɛ ɔlɛ nu. Uklɔ ocɛgbá nyá néē ya a? Alɔ leyi yɛ uklɔ ocɛgbá ōhī néē ya nōo ta ɔwɛ tu lɛ ācɛ ɔhá a.

10-11. Ɛgɛnyá nɛ ɔkpá ō ya wɛɛcɛ mla Ubáyíbu ō cɔwɔ ya ku ɛlā ō nwu ku Ubáyíbu kóō le kpɔ a? (Má ifoto a.)

¹⁰ Ō ya ɔkpá wɛɛcɛ. Jaa gáā kwu ihayi ku 1450, abɔ néē gē bi le ta Ubáyíbu taajɛ a. Uklɔ a gē je eko nɛhi, Ubáyíbu i kpɔ ŋ, ó klla gbɔɔla nɛhi. Amáŋ eko néē gbɔɔ ō bi umachine nōo gē ya aɔkpá wɛɛcɛ a le ya Ubáyíbu a, ó le tɔɔtɛ ō ya Ubáyíbu alɛwa wɛɛcɛ mla ō ya kóō le yɛ fu ācɛ.

¹¹ Ɔkpá ō cɔwɔ. Ipu ihayi alɛwa, Ubáyíbu yɔ ipu uce ku Latin foofunu, ācɛ nōo kē jé ɔkpá nɛhi a foofunu lɔfu jɛyi nu gla a. Amáŋ eko nɛ ɔdā ō bi le ya ɔkpá wɛɛcɛ gbɔɔ ō kpɔ a, acɛnyilɔ nōo gē lɛ ojilima ce Ɔwɔico nɛhi a gbɔɔ ō yuklɔ lɔfu lɔfu ō cɔwɔ ku Ubáyíbu gā ipu uce alɛwa nɛ ācɛ gē ka a. Babanya, ācɛ nōo gē jé Ubáyíbu a lɔfu miya ɛlā nɛ aotrɛyi ku icɔɔci gē nwu uwa a mla ɛlā nɛ Ubáyíbu nwu ɔkwɔɔkwɛyi a.

12-13. Je ocabɔ éyi nōo mafu ɛgɛ nɛ ācɛ oklɔcɛ ku Ubáyíbu ɔkwɛyi ŋma ihayi ku 1835, gbɔɔ ō je aɛlā ɛkɛmgbɛ nɛ ācɛ icɔɔci gē nwu a teyi peee a.

¹² Aɔkpá ɛyɛɛyɛyi ō bi le ya oklɔcɛ ku Ubáyíbu. Ācɛ oklɔcɛ ku Ubáyíbu nōo lɛ eko ku uwa taajɛ ō klɔcɛ ku Ubáyíbu lɔɔlɔhi a, nwu ɛlā alɛwa ŋma ipu Ɛlā ku Ɔwɔico. Amáŋ, aotrɛyi ku icɔɔci gbɔɔ ō cɔnu eko nɛ ācɛ oklɔcɛ ku Ubáyíbu nyā gbɔɔ ō da ācɛ ɔhá ɛlā néē nwu ŋma ipu Ubáyíbu a. Ocabɔ mafu, ŋma ihayi ku 1835, ōhī ku acɛnyilɔ nɛ ɛlā ku Ɔwɔico he uwa ɔtu a, gbɔɔ ō ya utract nōo lɛ aɛlā ɛkɛmgbɛ nɛ ācɛ icɔɔci gē nwu a teyi peee.

¹³ Ipu ihayi bɛɛka 1835 a, adā éyi nōo lé ka u Henry Grew a lɛ utract éyi ya wɛɛcɛ nōo kɛla lɛyikwu āhɔ̄ ku ācɛ nōo gekwu ɛ ma. Ipu nu, ó le mafu peee ka Ɔkpiihɔ ka ka ɔdaŋ ka ɔcɛ lɛ oyeeyi nōó gáā kwū ŋ, ɔɔma wɛ ɛhi ŋma ɛgiyi Ɔwɔico, ó wɛ ohigbu ka é ma ɔcɛ ɔɔma mla odo nōó gē kwū ŋ nɛ ŋ, ɛgɛ nɛ icɔɔci alɛwa gē nwu lɛ a. Ipu ihayi ku 1837, ɔcɛ éyi nōo lé ka u George Storrs a lɛ éyi ku utract nyā má eko  nɛ ó yɔ i pɛ ugbɔ a. Ó lɛ utract a jé, ó kē gáā le ta ɔ eyī peee ka ó lɛ ɔkwɛyi ocɛgbá éyi nwu ɛ. Oŋma eko ɔɔma, ó le miya ō da ācɛ ɔhá ɛlā nɛ ó nwu a. Ipu ihayi ku 1842, ó kɛla alɛwa lɛyikwu ikpɛyi ɛlā nyā nōo kahinii: “An Inquiry—Are the Wicked Immortal?” Ɔcɛ éyi nōo nwu ɛlā ŋma ɛgiyi George Storrs a, wɛ ɔyipɛ oklobiya éyi nōo lé ka u Charles Taze Russell a.

14. Ɔwɛ ɛyɛɛyɛyi nyá nɛ ɔyinɛ alɔ Nɔnyilɔ Russell mla ācɛ nōo yɛce ɔ a, lɛ itene ŋma uklɔ ku ɛlā Ɔwɔico néē tutu taajɛ gbɔbu néē gbɔɔ uklɔ ku uwa a? (Má ifoto a.)

¹⁴ Ɔwɛ ɛyɛɛyɛyi nyá nɛ ɔyinɛ alɔ Nɔnyilɔ Russell mla ācɛ nōo yɛce ɔ a, lɛ itene ŋma ɔwɛ ku ɛlā ku Ɔwɔico néē tutu taajɛ gbɔbu lɛ eko ku uwa a? Ipu oklɔcɛ ku uwa, é jila ɛlā má ŋma ipu aɔkpá ku Ubáyíbu nōo yɔ gbɔbu lɛ eko néē gbɔɔ uklɔ ku uwa bɛɛka u lexicon, concordance, mla aɔkpá ku Ubáyíbu ɔhá néē cɔwɔ a. É klla lɛ itene nɛhi ŋma ɛlā nɛ ācɛ bɛɛka u Henry Grew, George Storrs, mla ācɛ ɔhá jila má ŋma ipu Ubáyíbu a. Ɔyinɛ alɔ Nɔnyilɔ Russell mla ācɛ nōo yɛce ɔ a abɔyi uwa tu ɔwɛ ku ɛlā Ɔwɔico tu, ŋma lɛ ō ya alɛwa ku aɔkpá mla autract nōo kɛla lɛyikwu ɛlā ō nwu ku Ubáyíbu a.

15. Ɔdā ocɛgbá nyá ya ipu ihayi ku 1919 a?

¹⁵ Ipu ihayi ku 1919, Ubabilɔn Nɛhi a i klla lɛ íkwu ikpɛyi ku ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico gɛ ŋ. Ipu ihayi ɔɔma, “ɔ̄cocɛ̄hɔ̄ nēé cíkā ō lɛ ɔtū ce ɔ́, nōo jéeyī” a, gbɔɔ ō yuklɔ lɔfu lɔfu o ya ɛɛ ku ācɛ nɛ ɛlā ku Ɔwɔico he uwa ɔtu a kéē lɔfu gbɔɔ ō yɛ ipu ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a. (Umát. 24:45-47) Uklɔ nɛ ācɛ ɔhá ya ŋma eko ikee o ya ɛɛ kéē tu ɔwɛ ɔɔma tu a, ta ācɛ nōo gáā gbɔɔ ō yɛ ipu ɔwɛ otiihɔ ɔɔma abɔ kéē nwu ɛlā alɛwa lɛyikwu Ujehofa mla ɔda nōo wɛ ococɛ ku nu a. (Aíit. 4:18) Ó le tɔɔtɛ lɛ uwa ō gbɔɔ ō lā oyeeyi ku uwa ɛgɛ nɛ Ujehofa dɔka a. Ujehofa i leyice ku ācɛ ɔlɛ nu géē ya ɛjɛɛji opiyabɔ nōo cɛgbá a igbo ekponu ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ó gbɔɔ ō lɛ ācɛ ɔlɛ nu tu yeŋee ɛmɛɛma. (Má ikpati nōo kahinii: “ Ujehofa Gbɔɔ Ō Lɛ Ācɛ Ɔlɛ Nu Tu Yeŋee Ɛmɛɛma.”) Ó géē wɛ ɔdā eeye nɛhi lɛ ɛjɛɛji alɔ, eko nōó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō ya ɔdā nōo  he Ɔwɔico ɔtu ipu ɛjɛɛji ɔdā nɛ alɔ gē ya a!—Ukól. 1:10.

16. Ŋmiifi ihayi ku 1919, uklɔ ō tu bi nyá néē ya ipu ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a? (Ayisáya 48:17; 60:17)

¹⁶ Ɛjɛɛji ɔwɛ cɛgbá ka é yɔ i tu ɔ bi eko doodu o ya ɛɛ kóō yɔ āhɔ̄ olɔhi. Ŋmiifi ihayi ku 1919 a, uklɔ ku ɔwɛ ō tu bi a yɔ i gɔbu o ya ɛɛ kóō le tɔɔtɛ lɛ ācɛ alɛwa kéē nyɛɛ ŋma Ubabilɔn Nɛhi a. Ɔcocɛhɔ nēé cika ō lɛ ɔtu ce ɔ nōo jeeyi néē fu ɛpɛpɛ a gbɔɔ uklɔ ku uwa boobu. Ipu ihayi ku 1921, é lɛ ɔkpá nɛ ɔcɛ lɔfu bi le klɔcɛ ku Ubáyíbu a ya, nōo géē je otabɔ lɛ ācɛ nɛ ɛlā Ɔwɔico a he uwa ɔtu kéē nwu ɛlā ɔkwɛyi nōo yɔ ipu Ubáyíbu a. Igbihaajɛ, é lɛ ɔkpá néē hi ka u The Harp of God a ya wɛɛcɛ, nōo yɛ fu ācɛ bɛɛka umiliyɔn ɛhili a ipu uce ofu ce igwo ɛhili (36), ācɛ alɛwa kē nwu ɛlā ɔkwɛyi a ŋma anu. Babanya, alɔ kē lɛ ɛnɛɛnɛ ɔkpá ɛpɛpɛ néē ya wɛɛcɛ néē hi ka u Jɔɔnyɛ Oyeeyi Nōó Gáā Mɛ Gboogboo ŋ! nɛ alɔ lɔfu bi le ya oklɔcɛ mla ācɛ. Ɛpleeko amoomɛ nyā, Ujehofa gɔbu yɔ i bi ɔwa ku nu le nwu alɔ ɛlā ŋma ɛlā ku nu, o ya ɛɛ kóō ta ɛjɛɛji alɔ abɔ ō gɔbu yɔ i yɛ ipu ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a.—Jé Ayisáya 48:17; 60:17.

17-18. Imi nɛ ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a gáā bi alɔ nyɔ a?

¹⁷ Alɔ lɔfu ka ka eko duuma nɛ ɔcɛ cɛ ō gbɔɔ ō klɔcɛ ku Ubáyíbu, ayika ó lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga lɛ ō gbɔɔ ō yɛ ipu ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a ɛ. Ācɛ ōhī gē yɛ ipu ɔwɛ ɔɔma eko kpii cɛɛ é nyɛɛ ŋma anu. Ācɛ ɔhá kē lɛ ɔtu ku uwa ya ekponu ō yɔ i yɛ ipu ɔwɛ ɔɔma, jaa gbeeko néē le yɛ faajɛ ɛga néē yɔ i nyɔ a. Imi wɛ ɛga néē yɔ i nyɔ a?

¹⁸ Lɛ ācɛ nōo lɛ eyiyoce ō gā ɔkpanco a, ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a géē bi uwa gā ‘uparadais ku Ɔwɔico’ nōo yɔ ɔkpanco a. (Mafú 2:7) Lɛ ācɛ nōo kē lɛ eyiyoce ō lā ipu ɛcɛ nyā, ɔwɛ ɔɔma géē bi uwa gā oŋmɛyi ku ihayi ula ɛpa ce ofu igwo nɛ Ukraist gáā lé Ɔcɛ́, nōo wɛ eko nɛ ɛjɛɛji ācɛ géē je jila iyē a. Ɔdaŋ ku a yɔ i yɛ ipu ɔwɛ ɔɔma icɛ, á hii gbɛla lɛyikwu aɔdā nɛ a leyi gwo ɔ bonu a ŋ, o ya ɛɛ kóō tɔɔtɛ gā uwɔ ō yɔ i yɛ ipu ɔwɛ ɔɔma. A kē hii nyɛɛ ŋma ɔwɛ ɔɔma ŋ jaa gbeeko nɛ a le yɛ faajɛ ɛga nɛ a yɔ i nyɔ a! Alɔ yɔ i da uwɔ ku a kōōcō gɔbu “Ɔwɔico kóō gbo uwɔ.”