Aɔka Nɛ Ācɛ O Jé Ɔkpá Ku Alɔ Gē Da
Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu bi le jɛyi ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 12:7 a?
Aɛlā nōo yɔ ipu ɔgba nyā a mafu ka ācɛ nōó yɔ i kɛla lɛyikwu uwa a.
Ipu ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 12:1-4, abɔɔ a alɔ jé ka “ɔ̄cɛ o yá ucē okpaakpa mɛ́mla ucē olɔhi í kē yɔ̄ gɛ ŋ́. Ācɛ ɔ̄kwɛ̄yi ā í tōō má ipú alɛɛcɛ gɛ ŋ́.” Oŋma ɔɔma, ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 12:5-7 kahinii:
“Óndú ā kahíníī, ‘N géē wā í gbō aógbɛhá ā ɛ́gɛ́nɛ̄ é tíne ā,
Ohígbū kéē bá ī pīya uwá tū,
Klla bá ī yá uwā ōwē, nōo cɛ̄ lɛ uwá bá ī tíifu.’
Okónu nɛ̄ Óndú ā ce ā, wɛ ɛ́nɛ́ɛ́nɛ̄.
Ó kē wɛ okónu nɛ̄ ɔ̄cɛ lɛ ɔtūce ɔ́ glá;
Ó wɛ ɔkwɔ̄ɔ̄kwɛ̄yi bɛ̄ɛka oje nɛ̄hɛ́ nēé bī ɔlá le na ɔ́ igbo ahāapa ā.
Óndú, gbō alɔ piyóó ipú ɛcɛ nyā;
Gbō alɔ ŋmá abɔ̄ kú ācɛ obɔ̄bí kú eko nyā.”
Ɔgba 5 mafu ɔdā nɛ Ɔwɔico ka lɛyikwu ācɛ néē gē piya tu klla gē ya uwa owe a. Ó géē nya uwa ta.
Ɔgba 6 ka ba ɔ iyē ka “okónu nɛ̄ Óndú ā ce ā, wɛ ɛ́nɛ́ɛ́nɛ̄,” “bɛ̄ɛka oje nɛ̄hɛ́ nēé bī ɔlá le na ɔ́ igbo ahāapa ā.” Ɛnyā mafu ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya alɔ lɛyikwu aɛlā ku Ujehofa a.—Aíjē 18:30; 119:140.
É cɔwɔ ku ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 12:7 ipu Ubáyíbu ōhī lɛ a kahinii: “A géē gbo uwa.” Anyɛ nɛ “uwa” a yɔ i kɛla lɛyikwu uwa a?
Ohigbu ka okonu nɛ Ondu a ce a bɛɛcɛ ipu ɔgba nōo gboce ɔ boobu a, ācɛ ōhī lɛ ɛlā ŋmɛyi ka ɛyi nu wɛ ka Ɔwɔico gē “gbo” aɛlā ku nu. Alɔ jé ka Ɔwɔico gbo Ubáyíbu, naana nɛ ācɛ alɛwa nōo gē bɛyikwu ɔ a ceyitikwu ō lɛ abɔ ci ɔ mla ō lɛ ɔ cataajɛ duudu a.—Ayis. 40:8; 1 Upít. 1:25.
Amáŋ Ujehofa gbo ācɛ néē kɛla lɛyikwu ɔ ipu ɔgba 5 a duu, ó kē humayi ya ɛnyā klla géē gɔbu yɔ i je otabɔ klla je onyata lɛ ācɛ néē gē “pīya uwá tū” mla ācɛ néē “bá ī yá uwā ōwē” a.—Ujób. 36:15; Aíjē 6:4; 31:1, 2; 54:7; 145:20.
Ó lɛ a, anyɛ nɛ Ujehofa gē gbo néē kɛla lɛyikwu ɔ ipu ɔgba 7 a, ācɛ kɛɛ ku Ɛlā ku nu?
Ɔdaŋ ku alɔ leyi yɛ ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā nyā lɔɔlɔhi, ó géē wa i teyi peee ka ācɛ nōó yɔ i kɛla lɛyikwu ɔ a.
O gbɔɔ ŋmaajɛ ku ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 12:1, Udefidi kɛla lɛyikwu ācɛ nōo gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa nɛ ācɛ obɔbiipu a kɛmgbɛ lɛ uwa a. Ipu ɔgba 3, alɔ má ɛlā nōo mafu ka Ujehofa géē ya ācɛ nōo gē kɛmgbɛ a itala. Ɔcɛ nōo ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā ɔɔma cɛ lɛ alɔ jé kpɔcii, ka alɔ lɔfu lɔtuce Ɔwɔico kóō je otabɔ lɛ ācɛ ɔlɛ nu, ohigbu ka aɛlā ku nu wɛ ɛnɛɛnɛ bɛ̄ɛka oje nɛ̄hɛ́ nēé bī ɔlá le na ɔ́ igbo ahāapa ā.
Ohigbu ɛnyā, ācɛ nɛ Ujehofa gáā je ogbotu lɛ uwa néē kɛla lɛyikwu ɔ ipu ɔgba 7 a, wɛ ācɛ nɛ ācɛ obɔbiipu a gē piya uwa tu klla i ya uwa owe a.
Ó lɛ a, ɔdiya nɛ Ubáyíbu ōhī néē cɔwɔ a cɔwɔ ɔgba nyā kahinii: “A géē gbo uwa” a? Ɛlā ɔɔma wɛ ɛlā nōo bɛɛcɛ ipu Ubáyíbu okonu uce ku Uhibru néē cɔwɔ gā Ubáyíbu ɛyɛɛyɛyi ɔhá ŋma a. Amáŋ Ubáyíbu nōo yɔ ipu uce ku Ugrisii néē hi ka u Septuagint a, é bi aɛlā a yuklɔ ɔwɛ ɛgɛnyā kahinii: “Ó géē gbo alɔ” mla u “Ó géē je ogbotu lɛ alɔ.” Ɛnyā mafu ka ɛlā a yɔ i kɛla lɛyikwu ācɛ o hayi kpaakpa néē gē piya uwa tu amāŋ ya uwa owe a. Amoomɛ, ɔgba 7 ka ka é géē gbo uwa “ŋmá abɔ̄ kú ācɛ obɔ̄bí kú eko nyā,” uwa kē wɛ ācɛ obɔbi nōo gē ya ku aɔdobɔbi kóō nyila a. (Aíjē 12:7, 8) Ipu Ubáyíbu nōo yɔ ipu uce ku Uhibru néē cɔwɔ gā ipu uce ku Aramaik a, ɔgba 7 kahinii: “Awɔ, ONDU A, géē je ogbotu lɛ ācɛ okpaakpa a, a géē gbo uwa ŋma abɔ̄ ku ācɛ obɔbí ku eko nyā a piyoo. Ɛnyā mafu peee ka ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 12:7 a i yɔ i kɛla lɛyikwu aɛlā ku Ɔwɔico ŋ.
Ohigbu ɛnyā, ɔgba nyā je eyiyoce lɛ “[ācɛ] o yá ucē okpaakpa” a, ka Ɔwɔico géē ta uwa abɔ.
