1. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa gē má ācɛ nōo gē tu iyi uwa waajɛ a? Lɛ ɛlā a teyi peee.

UJEHOFA yihɔtu ācɛ nōo gē tu iyi uwa waajɛ. Ācɛ nōo gē tu iyi uwa waajɛ foofunu lɔfu lɛ ɛma olɔhi mla ɔ gla a. Amáŋ, “ācɛ o yɔ́bɔ́ɔ̄ɔɛ̄ í kē tayínū ŋmá ɛgiyí [nu] glá ŋ́.” (Aíjē 138:6) Ó lɛ aɔdā olɔhi alɛwa nōo ya nɛ alɔ cika ō tu iyi alɔ waajɛ. Éyi ku nu wɛ ohigbu ka alɔ dɔka ō ya ɔdā nōo he Ujehofa ɔtu, klla dɔka kóō tubla alɔ.

2. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

² Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē cila ohi ku aɔka ɛta nyā nōo kahinii: (1) Ɔdi nōó wɛ ku ɔcɛ kóō tu iyi nu waajɛ a? (2) Ɔdiya nɛ alɔ cika ō nwu ɛgɛ nɛ alɔ géē tu iyi alɔ waajɛ a? (3) Eko nyá nōó gáā tɔɔtɛ lɛ alɔ ō tu iyi alɔ waajɛ ŋ ma? Abɔ alɔ géē yɔ i klɔcɛ gɔbu a, alɔ géē má, ka ɔdaŋ ku alɔ nwu ɛgɛ nɛ alɔ géē tu iyi alɔ waajɛ, ó géē cɛ lɛ Ujehofa gweeye, alɔ klla géē lɛ itene ŋma anu duu.—Aíit. 27:11; Ayis. 48:17.

3. Ɔdi nōó wɛ ku ɔcɛ kóō tu iyi nu waajɛ a?

³ Ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ wɛ ɔcɛ nōó gē gbɛla ka anuɔ cɛgbá nɛhi fiyɛ ācɛ ɔhá ŋ. Ó gē ya ɔbɔɔcɛ ŋ. Ó jé ka Ujehofa fiyɛ ɔ nɛɛnɛhi, ó klla jé ka ācɛ ɔhá fiyɛ ɔ, ɔwɛ éyi amāŋ ɔwɛ ɔhá.—Ufíl. 2:3, 4.

4-5. Ɔdiya nɛ ɔcɛ nōo lɔfu gbla ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ i wɛ ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ ɔkwɔɔkwɛyi ŋ ma?

⁴ Ācɛ ōhī gē gbla ācɛ ō tu iyi uwa waajɛ, amáŋ ɔkwɛyi a wɛ ka é lɛ a ŋ. Á jé ŋ uweyi yɔ i ya uwa a. Amāŋ é gē lɛ ojilima ce ācɛ ɔhá klla gbonɛnɛ lɛ uwa ohigbu ka ɔdā nɛ adā uwa mla ɛ́nɛ́ uwa nwu uwa a yɔ abɔɔ a. Amáŋ ipiipu ɔtu ku uwa, é lɔfu wɛ ācɛ ō ya ɔbɔɔcɛ nɛhi. Gbɔbu ɛɛ ku a kē jé a, é géē gbɔɔ ō ma ɛdɔ ɔcɛ néē wɛ ɔkwɔɔkwɛyi a fu.—Ulúk. 6:45.

 ⁵ Ācɛ ɔhá klla yɔ abɔɔ, é gbla ācɛ ō ya uweyi ŋ. É gē lɔfu ka ɔdā néē gbɛla a tɛɛcɛ. Amáŋ ɔɔma i wɛ kē wɛ ācɛ ō ya ɔbɔɔcɛ ŋ. (Ujɔ́n. 1:46, 47) Naana a, ācɛ nōó wɛ ācɛ ō ya uweyi ŋ ma cika ō leyi kwɛɛcɛ gɛɛ, o ya ɛɛ kéē hii kpɔtuce aɔdā néē ya gla a fiyɛ ɔfu ŋ. Ɔdaŋ ka é leyi kwɛɛcɛ ŋ, é géē gbɔɔ ō ya ɔbɔɔcɛ. Amáŋ, ɔdaŋ ku alɔ kóō wɛ ācɛ ō ya uweyi o, amāŋ ku alɔ i wɛ ācɛ ō ya uweyi nóó, ɛjɛɛji alɔ cika ō ceyitikwu ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ ŋma ipu ɔtu ku alɔ.

6. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku Upɔlu abɔ alɔ má ŋma ipu ɔkpá ku 1 Ācɛ Ukɔ́rīnti 15:10 a?

⁶ Leyi yɛ ocabɔ ku Upɔlu ɛ. Ujehofa bi ɔ le yuklɔ nɛɛnɛhi. Ó bi ɔ lɛ ujɔ ɛpɛpɛ kwaajɛ ŋma éwo éyi gā éwo ɔhá. Ó lɔfu wɛ ka anu yuklɔ nwune ipu uklɔ ku ɔna ō ta a fiyɛ ayikpo ku Ujisɔsi ohile a. Naana a, Upɔlu i gbɛla ka anuɔ lɔhi amāŋ cɛgbá fiyɛ ayinɛ nu ŋ. Ó tu iyi nu waajɛ kahinii: “Ami ā í tīile ŋ́ fíyɛ́ dúú ipú odúúdú ācotɛ̄hɔ̄ á. É kōō cíkā ō hī um tū ipú ācotɛ̄hɔ̄ ŋ́ dúú, ohígbū ka n yá icɔ́ɔci kú Ɔwɔicō ōwē.” (1 Ukɔ́r. 15:9) Ó wɛ ohigbu ka Upɔlu wɛ ɛnɛɛnɛ ɔcɛ amāŋ ohigbu aɔdā nɛ ó ya a, ya ɛɛ nɛ ó lɛ ɛma olɔhi mla Ujehofa a ŋ. Amáŋ Upɔlu ka ɔkwɛyi eko nɛ ó ka ka anuɔ lɛ ɛma olɔhi mla Ujehofa foofunu ohigbu ku Ujehofa menyinyi anuɔ. (Jé 1 Ācɛ Ukɔ́rīnti 15:10.) Upɔlu wɛ ocabɔ olɔhi ku ɔcɛ nōo gē tu iyi nu waajɛ. Eko nɛ ó ta ɔkpá gē lɛ ayinɛ nōo yɔ Ukɔrinti a, ó je iyi nu gico fiyɛ ɔfu ŋ, naana nɛ ācɛ ōhī ipu ujɔ kóō yɔ i ŋmo ɔ okonu a.—2 Ukɔ́r. 10:10.

7. Ɛgɛnyá nɛ ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi nɛ ācɛ alɛwa jé mafu ka ó wɛ ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ a?

⁷ Ɔyinɛ alɔ nɔnylɔ Karl F. Klein wɛ ocabɔ ku ɔcɛ nōo tu iyi nu waajɛ. Ó wɛ ipu Ígwu Nōo Gē Leyi Kwu Ɔwa Ku Alɔ eko nɛ ó yeeyi a. Ɔ̄kā ku ɔdā nōo ya ipu oyeeyi ku nu nɛ ó ta a, wɛ ɔ̄kā ō ta ɔcɛ ɔtu kwu ɔtu. Ipu ɔ̄kā a, ó tu iyi nu waajɛ klla ka ɔkwɛyi lɛyikwu aɔdā alɛwa nɛ ó ya lɔhi ŋ, mɛmla unwalu  ɛyɛɛyɛyi nɛ ó má ipu oyeeyi ku nu a. Ocabɔ mafu, ipu ihayi ku 1922 a wɛ eko aflɛyi nɛ ó ceyitikwu kóō tɔɔna ŋma ɔlɛ gā ɔlɛ a. Ó tɔɔtɛ lɛ ɔ fluflu ŋ, ohigbu ɔɔma ó ya ɔ gɛ ŋ jaa gā odee bɛɛka ihayi ɛpa a. Igbihaajɛ eko nɛ ó gbɔɔ ō yuklɔ ipu Ubɛtɛlu a, ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi tu ɔ ukɔ́, ó kē kwu ɔ iyē nɛɛnɛhi, ohigbu ɔɔma ó gbɔɔ ō bi ɛlā ipu ɔtu lɛyikwu ɔ eko kpii. Ó kóō doōcē nōo gē wa ohigbu ɛlá ō gbo mla ō junwalu lɛ iyi ɔcɛ fiyɛ ɔfu. Amáŋ ōcē a mɛ igbihaajɛ. Naana a, ó jɔɔnyɛ uklɔ alɛwa nōo cɛgbá nɛhi ipu ujɔ ku Ujehofa. Ó teyi peee ka Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Klein wɛ ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ. Ó ma ɛnyā fu oŋma lɛ ɛgɛ nɛ ó kɛla lɛyikwu ɛga nɛ ó ya bɔbi, naana nɛ ó wɛ ɔcɛ nɛ ācɛ alɛwa jé a. Ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya alɛwa gē blakwu ɔ̄kā ku Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Klein. Ɔ̄kā a kē he uwa ɔtu nɛhi. *

8. Ɛgɛnyá nɛ ɔkpá ku 1 Upíta 5:6 ta alɔ abɔ má ka ō tu iyi ɔcɛ waajɛ gē ya ku ɔtu kóō he Ujehofa a?

⁸ Ɔdā ō cɛgbá nɛhi éyi nōo ya nɛ alɔ cika ō ceyitikwu ku alɔ tu iyi alɔ waajɛ a wɛ kahinii, ó géē ya ku ɔtu kóō he Ujehofa. Upita nōo wɛ ɔyikpo a lɛ ɛlā nyā teyi peee. (Jé 1 Upíta 5:6.) Ɔkpá néē i ha ku “Come Be My Follower” a lɛ ɛlā nɛ Upita ka a teyi peee. Ɔkpá a kahinii: “Ɔbɔɔcɛ lɛbɛɛka ɔdā ō ŋmo ɔcɛ a. Oŋmɛyi ku nu gē bɔbi i bi o. Ɔdaŋ nɛ Ɔcɛ ō ya ɔbɔɔcɛ kóō jé ō ya odee nɛhi, ó gáā tiile duuma ɛgiyi Ujehofa ŋ. Amáŋ ɔcɛ nōó kóō jé ō ya odee nɛhi lɛ a ŋ ma géē tiile ɛgiyi Ujehofa, ɔdaŋ ka ó gē tu iyi nu waajɛ. Ɔdaŋ ka gē tu iyi uwɔ waajɛ, ó géē he Ujehofa ɔtu nɛɛnɛhi ō cila awɔ ule.” * Gbeyi ɛ o, ó lɛ ɔdā olɔhi ɔhá duuma nɛ alɔ géē dɔka ō ya lɛ Ujehofa, fiyɛ ō ya ku ɔtu kóō he ɔ?—Aíit. 23:15.

9. Ɔdaŋ ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ, ɔdiya nɛ ācɛ géē dɔka ō yɔ ɛgiyi alɔ a?

⁹ Ó wɛ ō ya ku ɔtu kóō he Ujehofa wɛ itene nɛ alɔ gáā lɛ foofunu a ŋ. Ɔhá ku nu wɛ ka ɔdaŋ ku alɔ gē tu iyi alɔ waajɛ, ācɛ ɔhá géē dɔka ō tubla alɔ. Ɛgɛnyá a? Ɛdɔ ācɛ nyá nɛ a gē jɔɔnyɛ ō yɔ mla uwa a? (Umát. 7:12) Alɛwa ku alɔ i gē jɔɔnyɛ ō yɔ mla ɔcɛ nōo gē dɔka ku ācɛ ɔhá kéē ya ɔdā néē tine a ŋ, amāŋ ɔcɛ nɛ ó gē dɔka ō jahɔ ta ɛlā nɛ ɔcɛ ɔhá lɛ ō ka a ŋ. Amáŋ alɔ gē jɔɔnyɛ nu nɛɛnɛhi eko duuma nɛ alɔ yɔ mla ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya nōo lɛ ‘ihɔtu, gbonɛnɛ klla gē tu iyi uwa waajɛ’ a. (1 Upít. 3:8) Ɛgɔɔma nɛ alɔ gē jɔɔnyɛ ō yɔ mla ācɛ ō tu iyi uwa waajɛ a. Ɔdaŋ ku alɔ abɔyi alɔ kē wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ, uwa a géē jɔɔnyɛ ō yɔ mla alɔ duu.

10. Ɔdiya nōó tɔɔtɛ lɛ ācɛ ō tu iyi uwa waajɛ kéē lɔtu ipu unwalu duuma néē gē má ipu oyeeyi a?

 ¹⁰ Ō tu iyi ɔcɛ waajɛ géē ta alɔ abɔ ku alɔ lɔtu unwalu duuma ipu oyeeyi ku alɔ. Ekoohi, ó lɛ aɔdā ōhī nɛ alɔ gē má ipu oyeeyi ku alɔ, nɛ alɔ géē yɔ i gbɛla ka é cika ō ya lɛ a ŋ. Usolomɔn nōo wɛ ɔcɛ́ nōo jijeeyi nɛhi a kahinii: “N má aɔ́fíyɛ́ bá ī ce ɔnya, ɛ́ɛ́ nɛ̄ ayí kú ɔcɛ́ kē bá ī yɛ ikpó bɛ̄ɛka ɔfiyɛ ā.” (Ɔ̄cok. 10:7) Ekoohi ācɛ i gē cɛtra ācɛ nōo jé ō ya odee nɛhi ŋ. Ācɛ nōó kóō jé ō ya odee nɛhi ŋ ma nɛ ācɛ gē cɛtra klla gē jé fiyɛ ekoohi a. Naana a, Usolomɔn jé ka alɔ cika ō miyɛ āhɔ̄ ku oyeeyi ku alɔ ɛgɛ duuma nɛ alɔ má ɔ lɛ, ikɔkɔ ō yɔ i cɔnu fiyɛ ɔfu lɛyikwu ɛgɛ nɛ oyeeyi ku alɔ yɔ i nyɔ lɛ a. (Ɔ̄cok. 6:9) Ɔdaŋ ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ, ó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō miyɛ āhɔ̄ duuma nɛ alɔ yɔ ipu nu, ikɔkɔ ō yɔ i gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ dɔka ku āhɔ̄ ku alɔ kóō lɛ a.

11. Ɔdiya nɛ alɔ cɛgbá ō tu iyi alɔ waajɛ eko duuma néē lɛ ukɔ́ tu alɔ a?

¹¹ Alɔ lɛ ɛga ɛ̄cī doodu ō mafu ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ. Má ocabɔ ōhī. Eko néē lɛ ukɔ́ tu alɔ. Alɔ cika ō bi ɔtu ka ɔdaŋ ku ɔcɛ ceyitikwu kóō tu alɔ ukɔ́, á jé ŋ, ó yɔ i tu alɔ ukɔ́ ɔɔma ohigbu ku alɔ le nyileyi fiyɛ ɛgɛ nɛ alɔ gbɛla a ɛ. Eko duuma néē lɛ ukɔ́ tu alɔ, alɔ lɔfu ta boobu ku alɔ i gáā yɛce ukɔ́ a ŋ. Alɔ kóō lɔfu gbɔɔ ō ŋmo ɔcɛ nōo tu alɔ ukɔ́ a okonu amāŋ ɔwɛ nōó bi le ka ɔ a. Amáŋ ɔdaŋ ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ, alɔ géē mafu ku alɔ lɛ ohilipu olɔhi.

12. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíita 27:5, 6 a, ɔdaŋ ku ɔcɛ tu alɔ ukɔ́, ɔdiya ɛɛ nɛ ó cika ō jɛ alɔ eyī a? Ocabɔ nyá nɛ a lɔfu bi le gbla ɛlā nyā a?

¹² Ɔdaŋ ka é tu ɔcɛ nōo gē tu iyi nu waajɛ a ukɔ́, ó gē jɛ ɔ eyī nɛɛnɛhi. Má ocabɔ nyā: Gbɛla ku a yɔ ipu ōjila ku ujɔ. Abɔ a lɛ ɛlā ka mla ayinɛ alɔ alɛwa ɛ ma, anu ɔcɛ éyi ŋma ipu uwa gáā lɛ uwɔ higwu gā ɛkwu, anu ó da uwɔ ka ɔdole nɛ awɔ lé a le hɛ ba uwɔ ayinu. Ó lɛ aafu ŋ, uweyi géē kwu uwɔ nɛhi. Amáŋ, abɔ ɔcɛ ɔɔma da uwɔ a, ó gáā jɛ uwɔ eyī ŋ nɛɛ? Aku ɔkwɛyi a, ó kóō i lɔfu yɔ i ya uwɔ ka ɔcɛ ɔhá géē yɛ i le da uwɔ gbɔbu lɛ eko ɔɔma. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, alɔ cika ō tu iyi alɔ waajɛ ɔdaŋ ku ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ amāŋ ka ɔyinɛ alɔ nɔnya duuma tu alɔ ukɔ́ eko nɛ alɔ cɛgbá nu. Alɔ klla cika ō mafu ka ukɔ́ a jɛ alɔ eyī nɛɛnɛhi. Alɔ kóō hii je ɔcɛ ɔɔma kóō wɛ olɛla ku alɔ ŋ, amáŋ alɔ je ɔ kóō wɛ oklobiya amāŋ ɔncɛnya ku alɔ.—Jé Aíita 27:5, 6; Ugal. 4:16.

13. Eko duuma nɛ ācɛ ɔhá lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga lɛ ipu ujɔ, ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā mafu ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ a?

¹³ Eko nɛ ācɛ ɔhá lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga lɛ ipu ujɔ. Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi nōo le ka Ujason a  kahinii: “Eko duuma nɛ um má ɛgɛ nɛ ācɛ ɔhá gē lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga ipu ujɔ, n gē gbɛla ekoohi lɛyikwu ɔdā nōo ya ɛɛ néē je ɛnɛɛnɛ ɛga ɔɔma gā um ŋ ma.” Ó gē ya uwɔ lɛ a ekoohi duu nɛɛ? Ō yɔ i dɔka ō lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga fiyɛ ipu ujɔ i wɛ ɔdobɔbi nóó. (1 Utím. 3:1) Amáŋ alɔ cika ō leyi kwu ɛgɛ nɛ alɔ gē gbɛla lɛ a. Ɔdaŋ ku alɔ i lɛ ɛlá kwu ɔ ŋ, alɔ géē gbɔɔ ō ya ɔbɔɔcɛ ipu ɔtu ku alɔ. Ocabɔ mafu, ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ ipu ujɔ lɔfu yɔ i gbɛla ka anu wɛ ɔcɛ nōo cika jɛ lɛ uklɔ éyi piii ipu ujɔ á. Amáŋ ɔnyā ku ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi lɔfu gbɛla kahinii: ‘Ɔba um gáā yuklɔ nyā lɔɔlɔhi fiyɛ ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ ɔhá ɔɔma a!’ Amáŋ, ɔdaŋ ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ, alɔ i gáā bēē gbɛla ɔwɛ ɛgɔɔma ŋ.

14. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ɔwɛ nɛ Umosisi ya lɛ eko nɛ ācɛ ɔhá lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga a?

¹⁴ Alɔ lɔfu nwu ɛlā ŋma ɛgiyi Umosisi lɛyikwu ɔdā nɛ ó ya, eko néē je ɛnɛɛnɛ ɛga lɛ ācɛ ɔhá a. Ɛga nɛ Umosisi lɛ ō kpo ācɛ Isrɛlu trɛyi a jɛ ɔ eyī nɛhi. Amáŋ, ɔdi nɛ Umosisii ya, eko nɛ Ujehofa gáā lɛ ɛga je lɛ ācɛ ɔhá kéē lɔfu yuklɔ ōhī nɛ Umosisii humayi ya a? Ó mimalanyi uwa ŋ. (Áluk. 11:24-29) Ó tu iyi nu waajɛ klla jɛga lɛ ācɛ ɔhá kéē ta ɔ abɔ hɛpɔ ku ācɛ Isrɛlu. (Oyɛb. 18:13-24) Ɔɔma gáā cɛ lɛ ācɛ Isrɛlu kéē lɛ acohɛpɔ alɛwa, é klla gáā bēē gbeyi gboji ɛɛ kéē hɛpɔ ku uwa gɛ ŋ. Ɛnyā mafu ka Umosisi lɛ ɛlá wu ācɛ ɔhá mla ɔdā nōo géē ta uwa abɔ fiyɛ ō lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga alɛwa. Ó wɛ ocabɔ olɔhi lɛ alɔ icɛ! Alɔ blakwu ɔdā nɛ alɔ ka a kpo ɛ? Alɔ ka ɔdaŋ ku alɔ dɔka ō tiile ɛgiyi Ujehofa, ō tu iyi alɔ waajɛ cɛgbá fiyɛ ō jé ō ya odee nɛhi a. Naana nɛ ‘Ujehofa yɔ licō nɛ̄ɛ̄nɛ̄hi a, ó gē lɛ ɛlá kwú ācɛ nēe tú iyī uwā wāajɛ ā.’—Aíjē 138:6.

15. Ɛgɛnyá nɛ āhɔ̄ ku ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya alɛwa je piaybɔ a?

¹⁵ Eko nɛ āhɔ̄ ku alɔ kwu piyabɔ. É lɛ uklɔ ɔhá je ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya alɛwa nōo humayi gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋmiifi ihayi alɛwa a ɛ. Bɛɛka ipu ihayi ku 2014, ɔwa ku alɔ gáā le ka ku ɔdā duuma i gáā yɔ bɛɛka udistrict overseer a gɛ ŋ, ohigbu ɛnyā, é gáā le da ayinɛ nōo gē yuklɔ ɔɔma gbɔbu mla  anyā uwa kéē miyɛ ɛdɔ uklɔ ɔhá. Ipu ihayi ɔɔma piii a, ɔwa ku alɔ gáā le ka, ku ɔdaŋ ku ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ duuma le faajɛ ihayi ofu ɛta ce igwo, ó gáā wɛ ɔcɛ ō leyi kwu usɛkut gɛ ŋ. Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ duuma nōo kē wɛ ihayi ofu ɛnɛ amāŋ fiyɛ, i gáā wɛ ɔcɛ ō leyi kwu ōmiya ku anyakwɔcɛ ku ujɔ gɛ ŋ. Ihayi alɛwa nōo gáā yɛ a, é lɛ ayinɛ alɔ alɛwa nōo gē yuklɔ ipu Ubɛtɛlu a piya ācɛ ō gbɔbu ɔna ō ta. Ācɛ ɔhá kē ma uklɔ néē yɔ i ya a ta ohigbu ōcē, amāŋ ɔcɛ éyi ŋma ipu apɔlɛ ku uwa cɛgbá otabɔ amāŋ ohigbu ɔdā ɔhá.

16. Ɛgɛnyá nɛ ayinɛ alɔ gē mafu ka é tu iyi uwa waajɛ klla gē miyɛ uklɔ ɛpɛpɛ duuma a?

¹⁶ Opiyabɔ nyā i tɔɔtɛ lɛ ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya nōo ba nyā ŋ. Ó teyi peee ka é dɔka uklɔ néē tɛtɛ gē ya. Igbalɛwa, é lɔfu humayi yuklɔ a ŋmiifi ihayi alɛwa ɛ. Abɔ é gē ceyitikwu ku uklɔ ɛpɛpɛ a kóō je uwa iyē a, ōhī ku uwa gē yɔ ipu “ɔtu nobi.” Amáŋ abɔ eko yɔ i nyɔ a, uklɔ ɛpɛpɛ a géē gbɔɔ ō je uwa iyē. Ɔdiya a? Odee nɛhi nōo gē ta uwa abɔ a wɛ ihɔtu néē lɛ lɛ Ujehofa a nɛ. É cokonu ō gba Ujehofa ɛ̄gbā ohigbu uklɔ amāŋ iye duuma ŋ. (Ukól. 3:23) Ɔtu gē he uwa nɛhi ō tu iyi uwa waajɛ gba Ujehofa ɛ̄gbā ipu uklɔ duuma néē je lɛ uwa kéē ya a. É gē “lɛ ɛjɛ̄ɛ̄jī unwalu mɛ́mla ɔtōplicō [ku uwa] kpó ka lɛ Ɔwɔicō,” ohigbu ka é jé ka ó géē lɛ ɛlá wu uwa.—1 Upít. 5:6, 7.

17. Ɔdiya ɛɛ nōó jɛ alɔ eyī nɛhi ka Ubáyíbu gē ta alɔ ɔtu kwu ɔtu ku alɔ tu iyi alɔ waajɛ a?

¹⁷ Ó jɛ alɔ eyī nɛhi abɔ Ubáyíbu gē ta alɔ ɔtu kwu ɔtu ku alɔ kóō wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ a. Ɔdaŋ ku alɔ ceyitikwu ya ku alɔ lɛ uce ō ya nyā, ācɛ ɔhá géē jɔɔnyɛ ō yɔ mla alɔ, é géē lɛ itene, alɔ a géē lɛ itene duu. Alɔ klla géē lɔfu lɔtu ipu unwalu ɛyɛɛyɛyi gla. Ofiyɛ duu a, alɔ géē tubla Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco nōo yihɔtu alɔ nɛhi a ajaajɛ. Naana nɛ Ɔwɔico “lā ɛga nōo tīihɔ klla licō fíyɛ́ dúú ā,” alɔ gweeye nɛɛnɛhi ō jé ka ó yihɔtu ācɛ ɔlɛ nu nōo gē tu iyi uwa waajɛ a, é klla jɛ ɔ eyī nɛɛnɛhi!—Ayis. 57:15.