1. Ɔdiya nɛ alɔ cika ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a?

ALƆ cika ō lɛyitaajɛ * lɛ Ujehofa ohigbu ka anu ya alɔ a. Ó lɛ íkwu ō da alɔ ɔdā nɛ alɔ cika ō ya, mla ɛgɛ nɛ alɔ cika ō ya odee a. (Mafú 4:11) Ɔdā olɔhi ɔhá nōo ya ɛɛ nōó cɛgbá ku alɔ lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a wɛ kahinii, ɔwɛ nɛ ó gē bi le gbo alɔ a lɔhi fiyɛ duu a. Ŋma eko ikee a, ācɛ alɛwa humayi lé ɔcɛ́ ɛyi ku ācɛ ɔhá. Amáŋ ɔdaŋ ku a lɛ ɛgɛ néē i lé ɔcɛ́ a miya mla aku Ujehofa, a géē má ka Ujehofa jijeeyi nɛhi fiyɛ ɔcɛ́ duuma a. Anu foofunu klla lɛ ihɔtu, eyinyinyi mla ogbonɛnɛ fiyɛ ɛjɛɛji uwa a.—Oyɛb. 34:6; Uróm 16:27; 1 Ujɔ́n. 4:8.

2. Ɔdi nɛ ɔkpá ku Ācɛ Uhíbru 12:9-11 mafu ka ɔɔ wɛ ɔdā nōo ya nɛ alɔ cika ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a?

² Ujehofa dɔka ku alɔ lɛyitaajɛ lɛ ɔ ohigbu ka ó wɛ Adā alɔ nōo yihɔtu alɔ nɛhi, ó wɛ ohigbu ku alɔ gē lɛ ojilima ce ɔ klla gē yuufi ō ya ɔ cɔnu ŋ. Ipu ɔkpá nɛ Upɔlu ta gē lɛ ācɛ ku Uhibru a, ó lɛ ɔ mafu peee ku alɔ cika ō “lɛyítáajɛ lɛ ádā kú aálélekwū fíyɛ́,” ohigbu ka ó gē nwu alɔ kóō “le lɔhi lɛ alɔ.”—Jé Ācɛ Uhíbru 12:9-11.

3. (a) Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā mafu ku alɔ gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a? (b) Aɔka nyá nɛ alɔ gáā cila ohi ku uwa a?

³ Alɔ géē mafu ku alɔ gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa, ɔdaŋ ku alɔ gē ceyitikwu ya ɛjɛɛji ɔdā nɛ ó da alɔ ku alɔ ya a ipu ɔdā duuma. Ɔwɛ ɔhá wɛ ō ta ɛlá ō gbo duuma nōo géē ya ku alɔ gbolo ce ɔdā nɛ alɔ gbɛla ku alɔ jé a. (Aíit. 3:5) Ō nwu ɛlā lɛyikwu uce olɔhi ō ya ku Ujehofa géē ya kóō tɔɔtɛ lɛ alɔ ō gbolo ce ɔ. Ɔdiya a? Ohigbu ka uce olɔhi ō ya ku nu gē ya nɛ ó gē ya ɛjɛɛji ɔdā doodu nɛ ó gē ya a. (Aíjē 145:9) Abɔ alɔ yɔ i nwu ɛlā lɛyikwu Ujehofa tōōtɔ̄ɔ̄ a, ɛgɔɔma nɛ alɔ gáā bēē yihɔtu nu tōōtɔ̄ɔ̄ a.  Ɔdaŋ ku alɔ kē yihɔtu ku Ujehofa, alɔ i gáā cɛgbá íne alɛwa nōo géē mafu aɔdā nɛ alɔ cika ō ya, mla aɔdā nɛ alɔ i cika ō ya ŋ ma lɛ alɔ ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ géē ceyitikwu ku alɔ bēē gbɛla klla gē leyi má ɛlā ɛgɛ nɛ Ujehofa dɔka a. Alɔ klla géē ta ɔdobɔbi. (Aíjē 97:10) Amáŋ ekoohi, ó gē lɔnɔ ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa. Ɔdiya nɛ ó gē lɛ a? Ɔdi nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ, aadā mɛmla aɛ́nɛ́ lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku Unehemiya nōo wɛ Igbomina, Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́, mɛmla Umeri, nōo wɛ ɛ́nɛ́ ku Ujisɔsi a? Ikpɛyi ɛlā nyā géē cila ohi ku aɔka nyā.

4-5. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Uróm 7:21-23 a, ɔdiya nōo lɔfu lɔnɔ ta alɔ ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a?

⁴ Ɔdā éyi nōo ya nōó lɔfu lɔnɔ ta alɔ ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a, wɛ ohigbu ku alɔ wɛ ācɛ nōo lugwu ku íne ō biya, alɔ i klla jila iyē ŋ. Ɛnyā gē ya nɛ alɔ gē dɔka ō ya ikpɛyi olɔfu ta Ɔwɔico ekoohi a. Eko nɛ Adam mla Iifu ya ikpɛyi olɔfu ta Ɔwɔico ŋma lɛ ō lé īkpō ku ɔcí nɛ ó da uwa kéē hii lé ŋ ma a, é lɛ ɔwɛ ku abɔyi uwa kwaajɛ lɛ iyi uwa. (Ohú. 3:22) Bɛɛka Adam mɛmla Iifu a, ācɛ alɛwa icɛ gē ya ikpɛyi olɔfu ta Ɔwɔico klla gē miya ɔdā nōo wɛ ɔdā okpaakpa mla ɔdā nōo wɛ ɔdobɔbi lɛ iyi uwa.

⁵ Alɔ a i lɛbɛɛka uwa a ŋ. Alɔ a jé Ujehofa klla yihɔtu nu. Naana a, ó lɔfu lɔnɔ ta alɔ ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa eko doodu. Upɔlu má ɛdɔ unwalu ɛgɔɔma duu. (Jé Ācɛ Uróm 7:21-23.) Bɛɛka Upɔlu a, alɔ dɔka ō ya ɔdā nōo kpaakpa ɛgiyi Ujehofa. Amáŋ alɔ gē nya eko doodu mla unwu ō nyɔ i ya ɔdobɔbi kpɔ.

6-7. Ɔdi wɛ ɔdā ɔhá nōo lɔfu ya kóō lɔnɔ ta alɔ ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a? Kōōcō lɛ ocabɔ éyi da alɔ.

⁶ Uculo ku ācɛ nōo lā ɛga nɛ alɔ jɛ a mla ɛgɛ néē gē gbɛla a, wɛ ɔdā ɔhá nōo lɔfu ya kóō lɔnɔ ta alɔ ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa. Ācɛ alɛwa gē da alɔ ɔdā nōo wɛ ɛyɛɛyi gwu ɔdā nɛ Ujehofa ka amaŋ dɔka a ta. Ohigbu ɔɔma a, alɔ cika ō ceyitikwu ku alɔ hii bēē gbɛla bɛɛka uwa a ŋ. Leyi yɛ ocabɔ nyā ɛ.

⁷ Ō kwu aɛdrɔ abɔfu kéē bi ɛjɛɛji oyeeyi ku uwa le dɔka ije, wɛ ɔdā nōo kpɔ ɛga ōhī. Ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo le ka Umata * a má ɛdɔ unwalu ɛgɔɔma. Gbɔbu ɛɛ kóō gáā nwu ɛlā lɛyikwu Ujehofa a, ó gā inɔkpa nōo lɔhi fiyɛ duu ipu éwo ku uwa. Apɔlɛ ku Umata ceyitikwu kéē kwu ɔ abɔfu kóō nyɔ i dɔka uklɔ nōo géē gba ije nɛhi lɛ ɔ, klla ya ku ācɛ kéē lɛ ojilima ce ɔ nɛhi. Anu a kē dɔka nu lɛ a duu. Amáŋ, abɔ ó gáā gbɔɔ ō nwu ɛlā lɛyikwu Ujehofa klla gbɔɔ ō yihɔtu nu a, ɔdā nɛ ó tɛtɛ miya ipu oyeeyi ku nu a gbɔɔ ō piyabɔ. Amáŋ ó tɔɔtɛ lɛ ɔ ŋ kpɔ, ó kahinii: “Ekoohi, n gē má uklɔ nōo géē cɛ gā um lɛ ije nɛhi, amáŋ n jé ka uklɔ a géē ci um ŋma ō gba Ujehofa ɛ̄gbā ɛgɛ nɛ um gē ya babanya a. Ohigbu ɛgɛ néē bi um jɛ a, ó gē tɔɔtɛ gā um ō ta ɛdɔ uklɔ ɛgɔɔma ŋ jaa kwu icɛ. N gáā lɛ ɔkɔ gba lɛ Ujehofa kóō ta um abɔ ka n lɔfu ta uklɔ duuma nōo géē ci um ŋma ō ya ɛjɛɛji ɔdā nɛ um lɔfu ya ipu ɛ̄gbā ō gba ku nu a.”—Umát. 6:24.

8. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ babanya a?

⁸ Oŋma ɛlā nɛ alɔ humayi ka a, alɔ le má kóō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa wɛ ɔdā olɔhi ō ya. Amáŋ ɔdaŋ ka ācɛ nōo lɛ íkwu, bɛɛka anyakwɔcɛ ku ujɔ, aadā mɛmla aɛ́nɛ́ lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa, é géē lɔfu ta ācɛ ɔhá abɔ. Babanya, alɔ géē kɛla lɛyikwu aocabɔ ōhī ipu Ubáyíbu nōo géē nwu alɔ ɛgɛ nɛ alɔ cika ō bi íkwu nɛ alɔ lɛ a le yuklɔ, ɔwɛ nɛ Ujehofa dɔka a.

9. Unwalu ōhī nyá nɛ Unehemiya má a?

⁹ Ujehofa lɛ uklɔ ō leyi kwu ācɛ ɔlɛ nu je lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ. Uklɔ ɔɔma kē cɛgbá nɛɛnɛhi. (1 Upít. 5:2) Anyakwɔcɛ ku ujɔ lɔfu  nwu ɔdā alɛwa ŋma ɛgiyi Unehemiya, ɔdaŋ kē leyi yɛ ɛgɛ nɛ ó ya ɛlā mla ācɛ ɔlɛ Ujehofa a. Unehemiya lɛ íkwu nɛɛnɛhi, ohigbu ka ó wɛ igbomina ku Ujuda. (Uneh. 1:11; 2:7, 8; 5:14) Má unwalu ōhī nɛ Unehemiya má a. Ó gáā le po ku ācɛ a lɛ agbilihɔ ku Ujehofa teelihɔ ɛ, ka é klla gē ta ācɛ Ulifayi abɔ ɛgɛ nɛ íne da uwa kéē ya a gɛ ŋ. É gē lɛyitaajɛ lɛ íne ku Ujehofa lɛyikwu ɛ̄cī ku Usabati a ŋ, acɛnyilɔ ku uwa ōhī kóō lɛ ɔnyā ŋma éwo nōó gē gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋ. Ɔdi nɛ Unehemiya nōo wɛ Igbomina a ya lɛyikwu unwalu ɛyɛɛyɛyi nōo ba nyā a?—Uneh. 13:4-30.

10. Ɔdi nɛ Unehemiya ya lɛyikwu unwalu ɛyɛɛyɛyi nɛ ó má a?

¹⁰ Unehemiya i bi íkwu nōó lɛ a le kwu ācɛ a abɔfu kéē yɛce ɛlā ku nu ŋ. Amáŋ, ó gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa lɔfu lɔfu klla ba ɔ kóō ta ɔ abɔ. Ó kē nwu ācɛ a íne ku Ujehofa duu. (Uneh. 1:4-10; 13:1-3) Unehemiya klla tu iyi nu waajɛ yuklɔ tɔha mla ācɛ a, o kóō ta uwa abɔ kéē lɛ ɔdɔ ku iga ku Ujerusalɛm a gwo kpɔ.—Uneh. 4:15.

11. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku 1 Ācɛ Utesaloníka 2:7, 8 a, ɛgɛnyá nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō leyi kwu ayinɛ nōo yɔ ipu ujɔ a?

¹¹ Anyakwɔcɛ ku ujɔ i gáā lɔfu má ɛdɔ unwalu piii nɛ Unehemiya má a ŋ. Amáŋ é lɔfu gbla ɔ ya ɔwɛ alɛwa. Ocabɔ mafu, anyakwɔcɛ ku ujɔ gē yuklɔ nɛhi o ya ɛɛ kéē ta ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya abɔ. É kē i ya bɛɛka é cɛgbá nɛhi fiyɛ ācɛ ɔhá ohigbu íkwu néē lɛ a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, é gē ya ɛlā ɛmɛɛma mla ayinɛ nɔnyilɔ mɛmla ayinɛ nɔnya nōo yɔ ipu ujɔ a. (Jé 1 Ācɛ Utesaloníka 2:7, 8.) Ɛgɛ néē i kɛla lɛ alɔ ɔwɛ ogbonɛnɛ a, mafu ka é yihɔtu alɔ. Ó klla mafu ka é wɛ ācɛ ō tu iyi uwa waajɛ. Andrew nōo humayi wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ ŋmiifi ihayi alɛwa kahinii: “N le má ka ɔdaŋ ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ duuma gbonɛnɛ klla gē je eyī lɛ ɔcɛ, ó gē lɛ abɔ kwu ayinɛ nōo yɔ ipu ujɔ a ɔtu nɛhi. Ó klla gē lɛ abɔ kwu uwa ɔtu kéē yuklɔ tɔha mla anyakwɔcɛ ku ujɔ a.” Utony, ɔcɛ ɔhá nōo humayi wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ gboji gboji ɛ ma klla kahinii: “N gē ceyitikwu ka n bi ukɔ́ nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Ufílipāyi 2:3 le yuklɔ. N  klla gē ceyitikwu eko doodu ka um bēē má ācɛ ɔhá kéē ya odee lɔhi fiyɛ um gla. Ɛnyā ta um abɔ ka n hii kwu ācɛ ɔhá abɔfu kéē lɛyitaajɛ gā um ŋ.”

12. Ɔdiya nɛ ó cɛgbá ku anyakwɔcɛ ku ujɔ kéē tu iyi uwa waajɛ a?

¹² Anyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō tu iyi uwa waajɛ piii ɛgɛ nɛ Ujehofa gē tu iyi nu waajɛ a. Naana nɛ Ujehofa wɛ Ondu nōo ḡe gbo oduudu a, ó gē “téeyī wāajɛ” kóō je “aógbɛhá” caŋjɛ “ŋmá úmúlá” (Aíjē 18:35; 113:6, 7) Aku ɔkwɛyi a ba, Ubáyíbu mafu lɛ alɔ ka Ujehofa gē wɔtu ācɛ nōo gē ya ɔbɔɔcɛ a.—Aíit. 16:5.

13. Ɔdiya nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō lɛ ɛlá kwu ɛdɔ ɛlā nɛ ó gē ka mla ɛgɛ nɛ ó gē ka ɔ a?

¹³ Ɔwɛ éyi nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ géē mafu ka ó gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a, wɛ ō lɛ ɛlá kwu ɛdɔ ɛlā nɛ ó gē ka mla ɛgɛ nɛ ó gē ka ɔ a. Ɔdaŋ ka ó ta ō ya ɛnyā, eko duuma nɛ ɔcɛ i lɛ ojilima cɛ ɔ ŋ, ó lɔfu kɛla ō kwiiye lɛ ɔcɛ ɔɔma. (Ujɛ́m. 1:26; Ugal. 5:14, 15) Andrew nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ gbɔbu a ka kahinii: “Ekoohi, n gē dɔka ō kɛla ō kwiiye lɛ ɔyinɛ alɔ duuma nɛ um gbɛla ka ó lɛ ojilima ce um ɛgɛ nōó cika ō lɛ ojilima ce ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a ŋ. Amáŋ, n gáā lɛ ɛlá gbo tu aocabɔ mafu nōo yɔ ipu Ubáyíbu, lɛyikwu acɛnyilɔ nōo hayi kpaakpa a. Aocabɔ a ta um abɔ ku um nwu ɔdā nōo ya ɛɛ nōó cɛgbá nɛhi ka um tu iyi um waajɛ a.” Anyakwɔcɛ ku ujɔ géē mafu ka é gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa, ɔdaŋ ka é gē kɛla lɛ ayinɛ nɔnyilɔ, ayinɛ nɔnya, mɛmla ɔmpa uwa nōo wɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ a ɔwɛ ogbonɛnɛ, nōo klla gē mafu ka é yihɔtu iyi uwa.—Ukól. 4:6.

14. Ɛdɔ uklɔ nyá nɛ Ujehofa je lɛ aadā a, ɔdi nɛ ó klla dɔka ŋma ɛgiyi uwa a?

¹⁴ Aadā wɛ otrɛyi ku apɔlɛ a. Ujehofa je uklɔ ɔɔma lɛ uwa a. Ó dɔka ku kéē nwu ayipɛ ɔlɛ uwa ɛlā, gbo uwa klla na uwa ta ɔwɛ. (1 Ukɔ́r. 11:3; Āfi. 6:4) Amáŋ, ɛnyā i wɛ ku aadā lɔfu bi íkwu ku uwa le yuklɔ ɛgɛ duuma nōo he uwa ɔtu a nóó. Ujehofa lɛ apɔlɛ kwaajɛ a, ohigbu ɛnyā, ó géē da aadā ɔka lɛyikwu ɛgɛ néē i ya ɛlā mla apɔlɛ ku uwa lɛ a. (Āfi. 3:14, 15) Aadā géē mafu ka é gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa, ɔdaŋ kē gē bi íkwu ku uwa le yuklɔ ɔwɛ nōo he Ujehofa ɔtu. Ɔdaŋ ku aadā gē ya oklɔcɛ lɛyikwu ɛdɔ oyeeyi nɛ Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a lā a, é géē nwu ɔdā alɛwa ŋma ocabɔ ku nu.

15. Ɔdiya nɛ Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a wɛ ocabɔ olɔhi nɛ aadā cika ō gbla ya a?

¹⁵ Ujehofa lɛ Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a fu kóō wɛ otrɛyi ku apɔlɛ ku nu mla otrɛyi ku ɛjɛɛji éwo ku ācɛ Isrɛlu. Udefidi lɛ íkwu nɛɛnɛhi, ohigbu ka ó wɛ ɔcɛ́. Ekoohi, ó bi íkwu ku nu le yuklɔ ɔwɛ obɔbi klla nyileyi bɔbi bɔbi. (2 Usám. 11:14, 15) Amáŋ, ó mafu ka ó tu iyi  nu waajɛ lɛ Ujehofa kpɔ. Ɛgɛnyá a? Ó miyɛ ahɔ̄ ō pi nōo ŋma ɛgiyi Ujehofa a. Eko nɛ ó gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa a, ó da ɔ ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya ɔ lɛ a. Ó klla ceyitikwu kóō yɛce aukɔ́ ku nu. (Aíjē 51:1-4) Ɔdā ɔhá kpɔ, ó tu iyi nu waajɛ miyɛ ukɔ́ olɔhi nɛ acɛnyilɔ mla acɛnya gē tu ɔ a. (1 Usám. 19:11, 12; 25:32, 33) Udefidi nwu ɛlā ŋma ɛga nɛ ó nyileyi klla ya ku ɛ̄gbā ō gba Ujehofa kóō wɛ ɔdā ō cɛgbá fiyɛ duu ipu oyeeyi ku nu.

16. Ɔdi nɛ aadā lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku Udefidi a?

¹⁶ Ɔdi nɛ aadā lɔfu nwu ŋma ɛgiyi Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a? A hii bi íkwu nɛ Ujehofa je gā uwɔ a le yuklɔ ɔwɛ obɔbi ŋ. Ɔdaŋ ku a ya bɔbi, cɛ ka anuɔ ya bɔbi ɔkwɔɔkwɛyi. Ɔdaŋ ku ācɛ ɔhá lɛ ukɔ́ tu uwɔ ŋma ipu Ubáyíbu, a hii ta ŋ. Ɔdaŋ ku a gē ya lɛ a, apɔlɛ ku uwɔ géē lɛ ojilima ce uwɔ, ohigbu ku a gē tu iyi uwɔ waajɛ. Eko duuma nɛ a gē gbɔɔkɔ mla apɔlɛ ku uwɔ, da Ujehofa ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛ, ɛnyā géē ya ku apɔlɛ ku uwɔ kóō má ɛgɛ nɛ a gbolo ce Ujehofa nɛhi kóō ta uwɔ abɔ klla gbo uwɔ a. O fiyɛ duu a, ya ku ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa kóō wɛ ɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu ipu oyeeyi ku uwɔ. (Obla. 6:6-9) Ocabɔ olɔhi ku uwɔ wɛ ɛhi ō cɛgbá fiyɛ duu nɛ a lɔfu je lɛ apɔlɛ ku uwɔ a.

17. Ɛdɔ uklɔ nyá nɛ Ujehofa je lɛ aɛ́nɛ́ a?

¹⁷ Ujehofa lɛ uklɔ ō cɛgbá nɛhi je lɛ aɛ́nɛ́ ipu apɔlɛ duu. Ó klla je íkwu ōhī lɛ ɔnyɔɔnyɛ ku uwa ɛgiyi ayipɛ ɔlɛ uwa. (Aíit. 6:20) Ɔkwɛyi a wɛ kahinii, ɔdā nɛ ɛ́nɛ́ gē ka mla uce ō ya ku nu lɔfu lɛ iyē kwu ayipɛ ɔlɛ nu jaa gā oŋmɛyi ku oyeeyi ku uwa. (Aíit. 22:6) Má ɔdā nɛ aɛ́nɛ́ lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku Umeri nōo wɛ ɛ́nɛ́ Ujisɔsi a.

18-19. Ɔdi nɛ aɛ́nɛ́ lɔfu nwu ŋma ocabɔ mafu ku Umeri a?

¹⁸ Umeri jé Ɔkpiihɔ a lɔɔlɔhi. Ó lɛ ojilima ce Ujehofa nɛhi klla lɛ ɛma olɔhi mla ɔ. Ó tutu ō ya ɔdā duuma nɛ Ujehofa dɔka kóō ya, naana nɛ ɔɔma kóō i ya ku ɛjɛɛji odee ipu oyeeyi ku nu kóō piyabɔ a.—Ulúk. 1:35-38, 46-55.

¹⁹ Aɛ́nɛ́ lɔfu gbla Umeri ya ɔwɛ alɛwa nōo cɛgbá nɛhi. Ɛgɛnyá néē gáā ya ɔ a? Aflɛyi, é cika ō ya ku ɛma ku uwa mla Ujehofa kóō lɔfu, ŋma lɛ ō ya oklɔcɛ ku Ubáyíbu abɔyi uwa mɛmla ō gbɔɔkɔ ofoofu uwa ɛ̄cī doodu. Ɔmpa, é cika ō le tutu ō ya opiyabɔ duuma ipu oyeeyi ku uwa nōo gē cɛ lɛ ɔtu he Ujehofa. Má ocabɔ éyi, á jé ŋ, a jɛ ipu apɔlɛ nɛ adā uwɔ mɛmla ɛ́nɛ́ uwɔ gē cɔnu fiya klla gē kɛla ō kwu iyē lɛ ayipɛ ɔlɛ uwa. Ɔdaŋ ka ó lɛ a, abɔ a yɔ i jɛ, a lɔfu yɔ i gbɛla ka ɔwɛ ɔlamu ō bi ayipɛ jɛ yɔ abɔɔ a. Ɔdaŋ ku a kóō gáā nwu ɛgɛ nɛ Ujehofa dɔka ku a ya ayipɛ ɔlɛ uwɔ lɛ a, ó gáā tɔɔtɛ gā uwɔ ō gbeyi cii mɛmla ō lɛ ɔtule ɛgiyi uwɔ ŋ kpɔ. O fiyɛ duu eko nɛ ɛ̄jɛ̄ le jɛ uwɔ mla eko néē lɛ ojilima ce uwɔ ŋ.  (Āfi 4:31) Ɛpleeko ɛgɔɔma, ó géē cɛgbá nɛhi ku a gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa kóō ta uwɔ abɔ. Ɛ́nɛ́ éyi nōo le ka Ulydia kahinii: “Ekoohi, ɔdaŋ ka ɔyi um nɔnyilɔ i lɛyitaajɛ gā um ŋ, n gē gbɔɔkɔ lɔfu lɔfu lɛ Ujehofa kóō ta um abɔ ka n hii kɛla lɛ ɔ ipu icɔnu ŋ. N kóō gē kɛlā kwɛɛji ɔwɛ, cɛɛ, n lɛ ɔkɔ gba lɛ Ujehofa ipu ɔtu ku um kóō ta um abɔ. Ɔkɔ ō gba gē ya ku ɔtu ku um kóō waajɛ.”—Aíjē 37:5.

20. Ɔdi wɛ unwalu nɛ aɛ́nɛ́ ōhī gē má a, ɛgɛnyá néē kē gáā yale ipu unwalu ɔɔma a?

²⁰ Unwalu ɔhá nɛ aɛ́nɛ́ ōhī lɔfu má a wɛ kahinii, ó gē lɔnɔ ta uwa ō mafu lɛ ayipɛ ɔlɛ uwa ka é yihɔtu uwa. (Utáy. 2:3, 4) Á jé ŋ, aɛ́nɛ́ nōo ba nyā wɛ ācɛ nōo jɛ ipu apɔlɛ nɛ adā uwa mɛmla ɛ́nɛ́ uwa i lɛ ɛma olɔhi mla ayipɛ ɔlɛ uwa ŋ. Ɔdaŋ ka é bi uwɔ jɛ ɛgɔɔma, á cika ō ya ɛdɔ inyileyi nɛ adā uwɔ mɛmla ɛ́nɛ́ uwɔ ya a ŋ. Ɛ́nɛ́ nōo gē lɛyitaajɛ lɛ ɔdā nɛ Ujehofa tine a, cika ō nwu ɛgɛ nɛ ó géē mafu lɛ ayipɛ ɔlɛ nu ka ó yihɔtu uwa. Ó lɔfu lɔnɔ ta uwɔ ō ya opiyabɔ lɛyikwu ɛgɛ nɛ a gē ya odee, ɔwɛ nɛ a gē gbɛla, mla ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛ a. Amáŋ, a ya opiyabɔ a gla. Opiyabɔ a kē i ya ku awɔ mɛmla apɔlɛ ku uwɔ kóō lɛ eeye.

21-22. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ayisáya 65:13, 14 a, itene nyá nɛ alɔ gáā lɛ ɔdaŋ ku alɔ gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a?

²¹ Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a jé ɛgɛ nōó lɔhi ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa lɛ a. Ó ta ɔkpá kahinii: “Ɔdā nɛ̄ Óndú ā gē nwū ā le kpaakpa ó gē cɛ̄ lɛ ɔ̄cɛ gwéeyē. Ɔdā nɛ̄ Óndú ā gē nwū ā le yēŋēē ó gēe nwūla ɔ̄cɛ eyī péee kóō jé odée. Aɔ́da nāa gē nwū ā, gē nwū um ɛ́gɛ́nɛ̄ nɛ̄ n géē gbā uwɔ ɛ̄gbā lɛ ā. A kē í cíla um ulé olɔhi nɛ̄hi ohígbū ka n kwú iyī um ú táajɛ gā uwɔ.” (Aíjē 19:8, 11) Icɛ, alɔ gē má ɛyɛɛyɛyi ku ācɛ nōo gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa mla ācɛ nōo gē ya ikpɛyi olɔfu ta ɔ a. Ācɛ nōo gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a ‘géē yɔ ī gwéeyē.’—Jé Ayisáya 65:13, 14.

²² Ɔdaŋ ku anyakwɔcɛ ku ujɔ, aadā, mɛmla aɛ́nɛ́ gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa ŋma ɔtu ku uwa, oyeeyi ku uwa géē lɔfi fiyɛ, apɔlɛ ku uwa géē gweeye fiyɛ, ɛjɛɛji ayinɛ nōo yɔ ipu ujɔ a géē piyatɔha lɔɔlɔhi. Ɛ̄nɛ̄ ō cɛgbá fiyɛ duu a wɛ ka ó géē ya ku ɔtu kóō he Ujehofa. (Aíit. 27:11) Ó lɛ itene ɔhá duuma nōo yɔ nōo fiyɛ ɛnyā kpɔ ɛ?