1. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛ lɛyikwu ɔkwɛyi a?

 ĀCƐ ɔlɛ Ujehofa yihɔtu ɛlā ɔkwɛyi nōo yɔ ipu Ɛlā ku Ɔwɔico a. Anu nɛ ɔtu okpoce ku alɔ gbolo ce ɔ a. (Uróm 10:17) Alɔ gáā le miyɛ cɛ lɔfu lɔfu ka Ujehofa lɛ ujɔ ku Ācɛ O Yɛce Ukraist kwaajɛ, ō wɛ “ákanaba nōo gē bī ɛlā ɔkwɛyi kú Ɔwɔicō háyi kli á.” (1 Utím. 3:15) Alɔ kē i gweeye ō lɛyitaajɛ lɛ ‘ācɛ nōo gē bi alɔ jé ɔwɛ’ nōo yɔ ipu alɔ nōo gē lɛ ɛlā ɔkwɛyi nōo yɔ ipu Ubáyíbu a teyi peee, nōo klla gē ma ɔwɛ fu lɛ alɔ nōo gē ta alɔ abɔ ō ya ɔdā nōo wɛ ococɛ ku Ɔwɔico a.—Uhíb. 13:17.

2. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ujɛ́mīsi 5:19 ka a, ɔdi lɔfu ya da alɔ igbihi nɛ alɔ lɛ ɔkwɛyi a nwu a?

² Naana kpɔ a, igbihi nɛ alɔ miyɛ ɛlā ɔkwɛyi a cɛ klla miyɛ cɛ ku alɔ cɛgbá ō yɛce ɔwɛ o mafu nōo gē wa ŋma ɛgiyi ɔwa ku Ɔwɔico a, é lɔfu pla alɔ ŋma ɛlā ɔkwɛyi a gla kpɔ. (Jé Ujɛ́mīsi 5:19.) Ó géē he Usetan ɔtu ɔkwɔɔkwɛyi ku alɔ lɛ abɔ ci ō kpɔtuce Ubáyíbu, amāŋ ɔwɛ o mafu nɛ alɔ gē miyɛ ŋma ɛgiyi ɔwa ku Ɔwɔico a.—Āfi. 4:14.

3. Ɔdiya nɛ alɔ cɛgbá ō lɛ abɔ bi ɛlā ɔkwɛyi a lɔfu lɔfu a? (Ācɛ Ɛ́fēsɔsi 6:​13, 14)

³ Jé Ācɛ Ɛ́fēsɔsi 6:​13, 14. Ó gboji gɛ ŋ, Ebilii géē bi aɛlā ɛkɛmgbɛ le pla ācɛ nōo yɔ ipu oduudu ɛcɛ a, o ya ɛɛ kéē bɛyikwu Ujehofa. (Mafú 16:​13, 14) Alɔ klla jé ka Ebilii géē ceyitikwu lɔfu lɔfu ō pla ācɛ ɔlɛ Ujehofa duu. (Mafú 12:9) Ɔɔma ya ɛɛ nōó cɛgbá nɛhi ku alɔ lɛ iyi alɔ nwu jé ō jé ɛyɛɛyɛyi ku ɛlā ɔkwɛyi mla ɛlā ɛkɛmgbɛ, mla ō lɛyitaajɛ lɛ ɔkwɛyi a. (Uróm 6: 17; 1 Upít. 1:22) Ɛnyā cɛgbá nɛhi o ya ɛɛ ku alɔ le wi eko ku owe nɛhi a!

4. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

⁴ Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē lɛ abɔ kwu auce ō ya ɛpa tɛɛcɛ nɛ alɔ cɛgbá ō lɛ, o ya ɛɛ ku alɔ jé ɛlā ɔkwɛyi nōo ŋma ipu Ubáyíbu, mla ō miyɛ ɔwɛ o mafu nōo ŋma ɛgiyi ɔwa ku Ɔwɔico a. Oŋma ɔɔma, alɔ géē kɛla lɛyikwu aɔdā ɛta nɛ alɔ cɛgbá ō ya o ya ɛɛ ku alɔ gɔbu lɛ abɔ bi ɛlā kwɛyi a lɔfu lɔfu a.

AUCE Ō YA NƐ ALƆ CƐGBÁ Ō LƐ O YA ƐƐ KU ALƆ JÉ ƐLĀ ƆKWƐYI A

5. Ɛgɛnyá nɛ ufi ku Ujehofa ō ya gē ta alɔ abɔ ō jé ɔkwɛyi a?

⁵ Ufi ku Ujehofa ō ya. Ō yuufi Ujehofa wɛ ka alɔ géē yihɔtu nu nɛɛnɛhi, nōo géē ya ku alɔ hii ya ɔdā duuma nōo géē biya ɔ ɔtu ŋ. Alɔ gē ya ɔtu caca ō jé ɛyɛɛyɛyi ku ɔdā okpaakpa mla ɔdobɔbi, mla ɛyɛɛyɛyi ku ɔkwɛyi mla ɛkɛmgbɛ, o ya ɛɛ ku alɔ lɔfu teyi olɔhi ku Ujehofa. (Aíit. 2:​3-6; Uhíb. 5:14) Alɔ hii jama jama jɛga lɛ ufi ku ɔlɛɛcɛ kóō fiyɛ ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ Ujehofa a ŋ. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, alɔ gē yɔ i ya ku ɔtu kóō he alɛɛcɛ, ɔdā nōo kē i he alɛɛcɛ ɔtu igbalɛwa a gē biya Ujehofa ɔtu.

6. Ɔdi nɛ ufi ku ɔlɛɛcɛ ō ya, ya ku aotrɛyi ku ipɔɔma ɛyɛɛyɛyi ku ācɛ Isrɛlu igwo a kéē da ācɛ Isrɛlu ɔmpa uwa a?

⁶ Ɔdaŋ ka alɔ gbɔɔ ō yuufi alɛɛcɛ fiyɛ ɛgɛ nɛ alɔ yuufi Ɔwɔico a, ó lɔfu ya ku alɔ gbɔɔ ō kpɔtuce odee nōó cɛtɔha mla ɔkwɛyi nōo ŋma ɛgiyi Ujehofa a ŋ. Leyi yɛ ocabɔ ku aotrɛyi ku ipɔɔma ɛyɛɛyɛyi igwo ɛpa nōo nyɔ gáā jila ajɛ nɛ Ujehofa cokonu ō je lɛ ācɛ Isrɛlu a tayinu a. Lɛ ācɛ igwo ku ācɛ nōo nyɔ gáā jila ajɛ a tayinu a, ufi ku ācɛ Ukenan néē lɛ a fiyɛ ihɔtu néē lɛ lɛ Ujehofa a. É da ācɛ Isrɛlu ɔmpa uwa kahinii: “Alɔ í lɔfú nɛ̄ alɔ ī mīyɛ ajɛ ā glá ŋ́, ohígbū ka ācɛ kú ajɛ ā lɔfú fíyɛ́ alɔ á.” (Áluk. 13:​27-31) Oŋma ɔdā nɛ alɛɛcɛ lɔfu má foofunu gla a, ācɛ ku Ukenan a lɔfu fiyɛ ācɛ ku Isrɛlu a ɔkwɔɔkwɛyi. Amáŋ ɔcɛ duuma nōo ka ka ó gáā tɔɔtɛ lɛ ācɛ ku Isrɛlu a ō ya aolɛla ku uwa lé gla ŋ, i yɔ i gbɛla lɛyikwu Ujehofa ŋ. Ācɛ igwo ɔɔma nōo nyɔ gáā jila ajɛ a  tayinu a, géē yɛ i lɛ ɔtu ku uwa kwu ɔdā nɛ Ujehofa dɔka ku ācɛ Isrɛlu a kóō ya a. É klla gē yɛ i gbɛla lɛyikwu ɔdā nɛ Ujehofa ya lɛ uwa eko kpii gbɔbu lɛ eko ɔɔma a. Cɛɛ é gē yɛ i lɛ jé ka ɔfu nɛ ācɛ Ukenan a lɛ a, i wɛ ɔdā duuma ɛgiyi Ujehofa nōo lɔfu fiyɛ duu a ŋ. Ujosuwa mla Ukɛlɛbu i lɛbɛɛka ācɛ o jila ajɛ a tayinu nōó lɛ ɔtu okpoce ŋ ma ŋ, é dɔka ō teyi olɔhi ku Ujehofa. É da ācɛ a kahinii: “Ɔ́daŋ ka alɔ he Óndú ā ɔtū, ó géē bī alɔ wā ajɛ ɔ́ɔmā klla í je ɔ́ lɛ alɔ.”—Áluk. 14:​6-9.

7. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu ya ku ufi nɛ alɔ lɛ lɛ Ujehofa a kóō lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄ a? (Má ifoto a.)

⁷ O ya ɛɛ ku alɔ ya ku ufi nɛ alɔ lɛ lɛ Ujehofa a kóō lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄ a, alɔ cɛgbá ō gbɛla lɛyikwu ɔdā nōo géē cɛ lɛ ɔtu he ɔ eko duuma nɛ alɔ gē ya ōmiya. (Aíjē 16:8) Eko duuma nɛ a gē jé aɔ̄kā ku Ubáyíbu, da iyi uwɔ ɔka kahinii, ‘Ɔdaŋ ka ami gē yɛ i yɔ ipu āhɔ̄ ɔɔma a, ōmiya nyá nɛ um gē yɛ i ya a?’ Ocabɔ mafu, má iyi uwɔ ku a yɔ i jahɔ tu aotrɛyi ku ipɔɔma igwo ɛyɛɛyɛyi ku ācɛ Isrɛlu a, abɔ é yɔ i ka ka ó gáā tɔɔtɛ lɛ ācɛ Isrɛlu a ō ya ācɛ Ukenan a lé gla ŋ ma. A gē yɛ i kpɔtuce ɛlā néē ka a cɛɛ a cɛ lɛ ufi ku ɔlɛɛcɛ kóō gbɔɔ ō ya uwɔ, kɛɛ ka ihɔtu nɛ a lɛ lɛ Ujehofa mla unwu ō ya ɔdā nōo he ɔ ɔtu a géē lɔfu fiyɛ ufi ɔɔma a? Ɛjɛɛji ōjila ku ācɛ Isrɛlu ta ō kpɔtuce ka Ujosuwa mla Ukɛlɛbu yɔ i ka ɔkwɛyi a. Ohigbu ɛnyā, Ujehofa i jɛga lɛ ācɛ Isrɛlu ɔɔma kéē gā ipu Ajɛ Nɛ Ó Cokonu Ō Je Lɛ Uwa a ŋ.—Áluk. 14:​10, 22, 23.

8. Uce ō ya nyá nɛ alɔ cika ō ceyitikwu lɔfu lɔfu ō lɛ a, ɔdi kē ya a?

⁸ Ō tu iyi ɔcɛ waajɛ. Ujehofa mafu ɔkwɛyi a lɛ ācɛ nōo gē tu iyi uwa waajɛ a. (Umát. 11:25) Alɔ tu iyi alɔ waajɛ miyɛ otabɔ ō nwu ɛlā ɔkwɛyi a. (Ācot. 8:​30, 31) Naana kpɔ a, alɔ cɛgbá ō leyi kwɛɛcɛ lɔɔlɔhi ku alɔ je piya ācɛ o yɔbɔɔcɛ ŋ. Ɔdaŋ ka alɔ gbɔɔ ō yɔbɔɔcɛ, alɔ lɔfu gbɔɔ ō gbɛla ka ɛlá ō gbo ku alɔ le kpaakpa bɛɛka aukɔ́ ŋma ipu Ubáyíbu, mla ɔwɛ o mafu nōo gē ŋma ɛgiyi ɔwa ku Ujehofa a.

9. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu ya ku alɔ wɛ ācɛ o tu iyi alɔ waajɛ gɔbu a?

⁹ O ya ɛɛ ku alɔ gɔbu ō wɛ ācɛ o tu iyi alɔ waajɛ, alɔ cɛgbá ō bla ɛgɛ nɛ alɔ nyɛɛ nɛɛnɛhi lɛ ɛgiyi Ujehofa a. (Aíjē 8:​3, 4) Alɔ lɔfu ba Ujehofa ɛba kóō ta alɔ abɔ ō wɛ ācɛ o tu iyi alɔ waajɛ fiyɛ, mla ācɛ néē lɔfu nwu uwa ɛlā gla. Ujehofa géē ta alɔ abɔ ku ɛlá ō gbo ku nu nɛ alɔ nwu ŋma ipu Ɛlā mla ɔwa ku nu a, kóō jɛ alɔ eyī fiyɛ ɛlá ō gbo ku abɔyi alɔ. Ipu Ubáyíbu ō jé ku uwɔ, dɔka aɔdā nōo mafu ka Ujehofa yihɔtu uce kóō tu iyi ɔcɛ waajɛ klla gē wɔtu ɔbɔɔcɛ ō ya, ikpɛyi olɔfu ō ya, mla ō jɛ iyi ɔcɛ eyī fiyɛ ɔfu. Ó klla cɛgbá ku a ceyitikwu ō wɛ ɔcɛ tu iyi uwɔ waajɛ, ofluflu eko nɛ a miyɛ uklɔ nōo géē je íkwu ōhī gā uwɔ, amāŋ nōo géē ya ku ācɛ ɔhá kéē jé lɛyikwu uwɔ.

ƐGƐ NƐ ALƆ LƆFU LƐ ABƆ BI ƐLĀ ƆKWƐYI A LƆFU LƆFU A

10. Anyɛ nɛ Ujehofa bi le yuklɔ ō tu ācɛ ɔlɛ nu ukɔ́ mla ō ma ɔwɛ fu lɛ uwa ɛ ma?

¹⁰ Gɔbu ku a yɔ i kpɔtuce ɔwɛ o mafu nōo gē ŋma ɛgiyi ɔwa ku Ujehofa a. Ɛpleeko ku ācɛ Isrɛlu ku ikee a, Ujehofa bi Umosisi mla Ujosuwa le tu ācɛ ɔlɛ nu ukɔ́. (Ujós. 1:​16, 17) Ācɛ ku Isrɛlu a miyɛ ɔhā abɔ é leyi má acɛnyilɔ nyā ka ācɛ nōo yɔ i kwɛyi Ujehofa nōo wɛ Ɔwɔico a. Igbihi nɛ ihayi alɛwa le gla néē lɛ ujɔ ku Ācɛ O Yɛce Ukraist kwaajɛ eko aflɛyi a, ayikpo igwo ɛpa a gē ma ɔwɛ fu lɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist a. (Ācot. 8:​14, 15) Igbihaajɛ, ígwu ɔɔma klla gáā lɛ ō ya mla anyakwɔcɛ ku ujɔ nōo yɔ Ujerusalɛm a. Oŋma lɛ ō yɛce ɔwɛ o mafu néē miyɛ ŋma ɛgiyi acɛnyilɔ nōo hayi kpaakpa nyā, “é lɔfú tū [ujɔ] ā iyē kéē cɛ̄ɛ̄lā ā lɔɔlɔhi, anɔ́ɔ áluka kú ācɛ nēe ī cɛ̄ Ɛlɔ̄ɔwɔicō gē lɛwa tōōtɔ̄ɔ̄ ɛ̄cī dóódu á.” (Ācot. 16:​4, 5)  Ɛpleeko ku alɔ nyā, Ujehofa klla gē hɔha ce alɔ eko duuma nɛ alɔ yɛce ɔwɛ o mafu nɛ alɔ gē miyɛ ŋma ɛgiyi ɔwa ku nu a. Amáŋ, ɛgɛnyá nɛ ɔtu gáā ya Ujehofa lɛ ɔdaŋ ka alɔ ta ō lɛyitaajɛ lɛ ācɛ nɛ ó fu kéē bi alɔ jé ɔwɛ a? O ya ɛɛ ku alɔ lɛ ɔka ɔɔma cila, alɔ kɛla lɛyikwu ɔdā nōo ya eko nɛ ācɛ Isrɛlu a yɔ i gā ipu Ajɛ Nɛ Ɔwɔico Cokonu Ō Je Lɛ Uwa a.

11. Ɔdi ya da ācɛ ku Isrɛlu ku ikee nōo gbɔɔ ō ya ikpɛyi olɔfu tu Umosisi nɛ Ujehofa fu kóō bi ācɛ ɔlɛ nu jé ɔwɛ a? (Má ifoto a.)

¹¹ Ɛpleeko nɛ ācɛ ku Isrɛlu a yɔ i gā ipu Ajɛ Nɛ Ɔwɔico Cokonu Ō Je Lɛ Uwa a, acɛnyilɔ nōo loofu gbɔɔ ō kwu Umosisi ɔkɔ mla uklɔ nɛ Ujehofa je lɛ ɔ kóō ya a. É kahinii: “Odúúdú ójīla kú ācɛ kú Ísrɛ̄lu ā [ó wɛ Umosisi foofunu ŋ] wɛ ákú Óndú [amāŋ tiihɔ]. Óndú ā [kē] yɔ̄ mla éyééye kú alɔ.” (Áluk. 16:​1-3) Naana nōó wɛ ɔkwɛyi ka ipeyi ku Ɔwɔico “odúúdú ójīla kú ācɛ kú Ísrɛ̄lu ā” tiihɔ a, Ujehofa fu Umosisi kóō bi ācɛ ɔlɛ nu jé ɔwɛ a. (Áluk. 16:28) Ŋma lɛ ō ŋmo Umosisi okonu, Ujehofa nɛ ācɛ o ya ikpɛyi olɔfu a yɔ i ŋma okonu ɔkwɔɔkwɛyi a. É lɛ ɔtu ku uwa kwu ɔdā nɛ Ujehofa dɔka a ŋ, amáŋ é lɛ ɔtu ku uwa kwu ɔdā néē dɔka a, anu kē wɛ ɔfu mla ō loofu tōōtɔ̄ɔ̄ a. Ɔwɔico kwu aotrɛyi ku ācɛ o ya ikpɛyi olɔfu nyā i ŋmo, mla utanja alɛwa ku ācɛ nōo cɛ mla uwa ō ya ikpɛyi olɔfu a. (Áluk. 16:​30-35, 41, 49) Icɛ, alɔ lɔfu lɔtuce kpɔcii ka Ujehofa i gē cɛ ɛlā ku ācɛ nōó gē lɛ ojilima ce ɔwɛ o mafu nōo gē ŋma ɛgiyi ɔwa ku nu a ŋ. 

12. Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu gɔbu ō lɔtuce ɔwa ku Ujehofa gla a?

¹² Alɔ lɔfu ya ku ɔtu nɛ alɔ le ce ɔwa ku Ujehofa a kóō yɔ i gɔbu. Ɔdaŋ ka ó gáā le teyi peee ka alɔ cɛgbá ō lɛ opiyabɔ ya lɛyikwu ɔwɛ nɛ alɔ jɛyi ɛlā ɔkwɛyi éyi nōo yɔ ipu Ubáyíbu, amāŋ odee lɛyikwu ɔwɛ nɛ alɔ gē gba Ujehofa ɛ̄gbā a, Ígwu Nōo Gē Leyi Kwu Ɔwa Ku Alɔ a i gē piya ɔkwu ajɛ ō ya aopiyabɔ ocɛgbá nyā ŋ. (Aíit. 4:18) Fiyɛ ɔdā duuma ɔhá, é gē ya lɛ a ohigbu ka é dɔka ō ya ɔdā nōo he Ujehofa ɔtu a. É klla gē ya ɛji ɔfu ku uwa ō gbolo kóō miya ku uwa ce Ɛlā ku Ɔwɔico, nōo wɛ ɔwɛ  okpaakpa nɛ ɛjɛɛji ācɛ ɔlɛ Ujehofa cɛgbá ō lɛyitaajɛ lɛ ɔ a.

13. Ɔdi wɛ “ukɔ́ [amāŋ ɔwɛ okpaakpa] kú ɛlā Ɔwɔicō” a, ɔdi nɛ alɔ kē cika ō ya mla ɔ a?

¹³ “Lɛ abɔ̄ bī ukɔ́ [amāŋ ɔwɛ okpaakpa] kú ɛlā Ɔwɔicō.” (2 Utím. 1:13) “Ukɔ́ [amāŋ ɔwɛ okpaakpa] kú ɛlā Ɔwɔicō” a, lɛ ō ya mla aɛlā ō nwu ku Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo yɔ ipu Ubáyíbu a. (Ujɔ́n. 17:17) Aɛlā ō nwu ɛgɔɔma wɛ ɛlā okpɔcii ku ɛjɛɛji ɔdā nɛ alɔ kpɔtuce a. Ɔwa ku Ujehofa le nwu alɔ ɛ, ō lɛ abɔ bi ɔwɛ okpaakpa ɔɔma lɔfu lɔfu. Abɔ alɔ gɔbu yɔ i ya lɛ a, alɔ géē miyɛ ɔhā.

14. Ɛgɛnyá nɛ ōhī ku Ācɛ O Yɛce Ukraist a ma ō lɛ abɔ bi “ukɔ́ [amāŋ ɔwɛ okpaakpa] kú ɛlā Ɔwɔicō” a?

¹⁴ Ɔdi lɔfu ya ɔdaŋ ku alɔ ma ō gbolo ku aɔdā nɛ alɔ kpɔtuce a ce “ukɔ́ [amāŋ ɔwɛ okpaakpa] kú ɛlā Ɔwɔicō” a? Leyi yɛ ocabɔ nyā. Ɛpleeko ku Ācɛ O Yɛce Ukraist ku eko aflɛyi a, ōhī ku Ācɛ O Yɛce Ukraist a yɔ i nyila ɔ̄kā ɛkɛmgbɛ ka eko ku Ujehofa a gā ɛ. Á jé ŋ, ó lɔfu lɛ uleta éyi nōo yɔ nɛ ācɛ gbɛla ka Upɔlu ta nōo kɛla nyā. Abɔ é lɛ eko taajɛ ō bu ɔkwu ɛlā a ŋ ma, ōhī ku Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo yɔ Utesalonika a kpɔtuce ɔ̄kā ɛkɛmgbɛ ɔɔma klla yɔ i nyila ɔ̄kā a. É gē yɛ i pla uwa ŋ, ɔdaŋ ka é gē yɛ i blakwu aɛlā nɛ Upɔlu nwu uwa eko nɛ ó yɔ mla uwa kpɔ a. (2 Utes. 2:​1-5) Upɔlu tu ayinɛ nu a ukɔ́ ka é hii kpɔtuce ɛjɛɛji ɛlā néē po a ŋ. O ya ɛɛ kóō ta uwa abɔ ɛcɔbu a, Upɔlu lɛ uleta ɔmpa ku nu ŋmɛyi mla aɛlā nōo kahinii: “Ami, Upɔ́lu, yɔ̄ ī bī abɔ̄ kú um le tá okónu ōhɛ́ tū aá nyā á. Ɛ̄nyā wɛ ɔwɛ nɛ̄ n gē tá iyē kú um tū ɛjɛ̄ɛ̄jī ɔkpá kú um á.”—2 Utes. 3:17.

15. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu je ogbotu lɛ iyi alɔ ŋma aɛlā ɛkɛmgbɛ nōo lɛbɛɛka ó wɛ ɔkwɛyi a? Je ocabɔ mafu. (Má ifoto a.)

¹⁵ Ɛlā nyá nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma aɛlā ku Upɔlu lɛ ācɛ Utesalonika a? Ɔdaŋ ka alɔ lɛ ɛlā éyi po nōó cɛtɔha mla ɛlā nɛ alɔ nwu ŋma ipu Ubáyíbu a ŋ, amāŋ alɔ lɛ ɔ̄kā ō ya eyijii éyi po, alɔ cɛgbá ō ya ɛlā mla ijeeyi. Ipu Soviet Union gbɔbu a, ācɛ igɔmɛnti lɛ uleta éyi je lɛ ayinɛ a nōo yɔ i mafu ka o ŋma ɔlɛ ɔtahɛ ku abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ a. Uleta ɔɔma ta ōhī ku ayinɛ alɔ a ɔtu kwu ɔtu kéē lɛ ɔwa ɛyɛɛyi ku abɔyi uwa kwaajɛ. Uleta a abɔyi nu lɛbɛɛka  ó le kpaakpa a. Amáŋ ayinɛ alɔ nōo hayi kpaakpa a i cɛ ka uleta ɔɔma kóō pla uwa ŋ. É gáā le má ka ɛlā nōo yɔ ipu uleta ɔɔma i cɛtɔha mla ɛlā néē nwu uwa ɛ ma ŋ. Icɛ, ekoohi ācɛ nōo wɛ aolɛla ku ɔkwɛyi a gē bi aodee bɛɛka intanɛti mla ɛga o kɔka ō ceyitikwu ō lɛ alɔ gbaji mla ō lɛ alɔ kɔ igwiigwu. Ikɔkɔ nɛ alɔ géē “yá ɔ́ tɔ́ɔtɛ́ lɛ ācɛ kéē wu ɔtū kú [alɔ] klíico” a, alɔ lɔfu je ogbotu lɛ iyi alɔ ŋma lɛ ō gbɛla lɔɔlɔhi, o ya ɛɛ ku alɔ jé ɔdaŋ ka ɛlā nɛ alɔ gē po amāŋ jé a, cɛtɔha mla aɛlā ɔkwɛyi nɛ alɔ nwu ɛ ma.—2 Utes. 2:2; 1 Ujɔ́n. 4:1.

16. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ācɛ Uróm 16:​17, 18 ka a, ɔdi nɛ alɔ cika ō ya ɔdaŋ nɛ ācɛ ōhī le nya ŋma ɔwɛ ku ɔkwɛyi a?

¹⁶ Gɔbu ku á yɔ i piyatɔha mla ācɛ nōo hayi kpaakpa lɛ Ujehofa a. Ɔwɔico dɔka ku alɔ piyatɔha abɔ alɔ gē gba ɔ ɛ̄gbā a. Alɔ géē gɔbu piyatɔha ɔdaŋ ka alɔ gɔbu lɛ abɔ bi ɛlā ɔkwɛyi a lɔfu lɔfu. Ɔcɛ duuma nōo le nya ŋma ɛlā ɔkwɛyi a gē ya ku ujɔ a kóō le kɔ igwiigwu, ohigbu ɛnyā Ɔwɔico pi alɔ ahɔ̄ ka alɔ “híī tíyē kwu uwá ŋ́.” Ɔdaŋ ka alɔ i ya lɛ a ŋ, alɔ abɔyi alɔ lɔfu gbɔɔ ō kpɔtuce aɛlā nōó wɛ ɔkwɛyi ŋ, klla kwu piya ācɛ nōó hayi kpaakpa lɛ Ujehofa gɛ ŋ duu.—Jé Ācɛ Uróm 16:​17, 18.

17. Aitene nyá nɛ alɔ gē lɛ ŋma lɛ ō jé ɔkwɛyi a mla ō lɛ abɔ bi ɔ lɔfu lɔfu a?

¹⁷ Ɔdaŋ ka alɔ jé ɛlā ɔkwɛyi a klla lɛ abɔ bi ɔ lɔfu lɔfu, alɔ géē yɔ kwu Ujehofa ajaajɛ klla ya ku ɔtu okpoce ku alɔ kóō lɔfu. (Āfi. 4:​15, 16) Alɔ géē lɛ ogbotu ŋma ɛgiyi aɛlā ō nwu ɛkɛmgbɛ ku Usetan mla aɛlā nōo lɔfu pla ɔcɛ a. Alɔ klla géē lɛ ogbotu ipu abɔ ku Ujehofa ɛpleeko ku owe nɛhi a. Gɔbu ku a lɛ abɔ bi ɛlā ɔkwɛyi a lɔfu lɔfu, “cɛ́ɛ́ Ɔwɔicō nōo gē je ɛbɔ́ lɛ ācɛ ā géē yɔ̄ mla [uwɔ].”—Ufíl. 4:​8, 9.