1-2. Ɔnyɛ nɛ Usadɔku wɛ a? (1 Úklɔ́ kú Aɔ́cɛ́ 12:​22, 26-28 NW)

 LEYI yɛ āhɔ̄ nyā. Ɛwa ku acɛnyilɔ nōo fiyɛ 340,000 a lɛ jila tɔha o ya ɛɛ kéē kwu Udefidi i piya ɔcɛ́ ikpɛyi ku ɛjɛɛji ācɛ Isrɛlu a. Ɛ̄cī ɛta, acɛnyilɔ a yɔ ɛyi ɛfu nōo wɛ apatɛcɔ nōo kwu Uhɛbrɔn ajaajɛ a. É yɛhɛ, kɔka, klla gwiije ku eeye ō je owoofu lɛ Ujehofa. (1 Uklɔ. 12:39) Ipu ɛwa a, ó lɛ oklobiya éyi nōo lé ka Usadɔku nōo yɔ ipu uwa. Ācɛ alɛwa i lɔfu jé ka ó yɔ abɔɔ ŋ. Amáŋ Ujehofa jé ka ó yɔ abɔɔ, klla dɔka ku alɔ jé ka Usadɔku yɔ abɔɔ duu. (Jé 1 Úklɔ́ kú Aɔ́cɛ́ 12:​22, 26-28 NW.) Ɔnyɛ nɛ Usadɔku wɛ a?

² Usadɔku wɛ ɔcogwɛɛya nōo yuklɔ tɔha lɔɔlɔhi mla Abiyata nōo wɛ Otrɛyi Nɛhi Ku Acogwɛɛya a. Ɔwɔico klla je ijeeyi nɛhi lɛ Usadɔku mla ɛhi ō jɛyi ɔdā nōo wɛ ococɛ ku nu a. (2 Usám. 15:27) Ācɛ gē gā ɛgiyi Usadɔku kóō tu uwa ukɔ́ ku ijeeyi eko duuma néē cɛgbá otabɔ. Ó klla wɛ ɔcɛnyilɔ nōo lɛ ɔtu nɛhi. Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ Usadɔku mafu ɔtu ō lɛ a.

3. (a) Ɔdiya nɛ ācɛ o gba Ujehofa ɛ̄gbā cɛgbá ɔtu ō lɛ a? (b) Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

³ Ɛpleeko ku amoomɛ nyā, Usetan yɔ i ceyitikwu fiyɛ otɛtɛ o ya ɛɛ kóō lɛ ɔtu okpoce nɛ alɔ lɛ lɛ Ujehofa a yiifi. (1 Upít. 5:8) Ohigbu ɛnyā, alɔ cɛgbá ɔtu ō lɛ ō lɔtu jaa gbeeko nɛ Ujehofa géē bi Usetan mla ɛcɛ obɔbi ku nu nyā wa oŋmɛyi. (Aíjē 31:24) Alɔ kɛla lɛyikwu aɔwɛ ɛta nɛ alɔ lɔfu ya ɛgbla ku ɔtu ō lɛ ku Usadɔku a.

CƐTRA AJƆƆCƐ KU ƆWƆICO

4. Ɔdiya nɛ ācɛ ɔlɛ Ujehofa cɛgbá ɔtu ō lɛ o ya ɛɛ kéē cɛtra Ajɔɔcɛ ku Ɔwɔico a? (Má ifoto a.)

⁴ Abɔ alɔ wɛ ācɛ ɔlɛ Ujehofa a, alɔ gē cɛtra Ajɔɔcɛ ku Ɔwɔico ŋma ɛjɛɛji ɔtu ku alɔ, amáŋ igbalɛwa alɔ cɛgbá ɔtu ō lɛ ō ya lɛ a.  (Umát. 6:33) Ocabɔ mafu, ipu ɛcɛ obɔbi nyā, alɔ cɛgbá ɔtu ō lɛ o ya ɛɛ ku alɔ lā oyeeyi ku alɔ ɔwɛ nɛ Ujehofa dɔka a, mla ō tɔɔna ku ɔkoolɔhi lɛyikwu Ajɔɔcɛ a. (1 Utes. 2:2) Ipu ɛcɛ nyā nōo le kɔ ígwiigwu fiyɛ otɛtɛ ohigbu ɛlā ku imeli a, igbalɛwa ó cɛgbá ɔtu ō lɛ o ya ɛɛ ku alɔ hii lɛ abɔ ipu ɛlā imeli ɔwɛ duuma ŋ. (Ujɔ́n. 18:36) Alɛwa ku ācɛ ɔlɛ Ujehofa gē má unwalu ku ije, amāŋ é gē ŋmo uwa ije klla gē tu uwa agba, ohigbu ka é ta ō lɛ abɔ ipu ɛlā imeli amāŋ ō wɛ ipu icɔɔja.

5. Ɔdiya nɛ Usadɔku cɛgbá ɔtu ō lɛ o ya ɛɛ kóō je otabɔ lɛ Udefidi a?

⁵ Usadɔku i gā Uhɛbrɔn o ya ɛɛ kóō gweeye abɔ é gáā je Udefidi piya ɔcɛ́ a foofunu ŋ. Ó bi iyo ɛfú ku nu mla iyi nu klla le tutu ō nuunu. (1 Uklɔ. 12:38) Ó le tutu ō gā ɔgbɛfu mla Udefidi mla ō gbo ācɛ ku Isrɛlu a ŋma ɛgiyi aolɛla ku uwa. Á jé ŋ, Usadɔku i lɔfu je ɔdā alɛwa lɛyikwu ō nuunu abɔ ó wɛ icɔɔja a ŋ. Amáŋ, ó wɛ ɔcɛnyilɔ nōo lɛ ɔtu nɛhi.

6. Ɛgɛnyá nɛ Udefidi lɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku ɔtu ō lɛ taajɛ lɛ Usadɔku ō yɛce a? (Aíjē Kú Ɛ̄gbā 138:3)

⁶ Imi nɛ ɔcogwɛɛya bɛɛka Usadɔku a nwu ō wɛ ɔcɛ nōo lɛ ɔtu nɛɛnɛhi a? Ó le yɛ jila ta mla acɛnyilɔ nōo lɛ ɔfu klla lɛ ɔtu. Ó lɛ aafu ŋ, ó nwu ɛlā ŋma ocabɔ ku uwa. Ocabɔ mafu, ohigbu ka Udefidi wɛ ɔcɛ o bi ācɛ jé ɔwɛ mla icɔɔja nōo lɛ ɔtu nɛnɛɛhi a, ɛjɛɛji ācɛ ku Isrɛlu a dɔka ō kwu ɔ i piya ɔcɛ́. (1 Uklɔ. 11:​1, 2) Udefidi gē gbolo ce Ujehofa eko doodu kóō ta ɔ abɔ ŋma ɛgiyi aolɛla ku nu. (Aíjē 28:7; jé Aíjē Kú Ɛ̄gbā 138:3.) Usadɔku klla nwu ɛlā ŋma ɛgiyi acɛnyilɔ nōo lɛ ɔtu bɛɛka Ujɛhoyada mla ɔyinɔnyilɔ ku nu Ubenaya nōo wɛ icɔɔja, mla aotrɛyi ku aicɔɔja ofu ce ɛpa (22) ɔhá nōo je otabɔ lɛ Udefidi a. (1 Uklɔ. 11:​22-25; 12:​26-28) Ɛjɛɛji acɛnyilɔ nyā lɛ ɔtu ku uwa ya ekponu ō kwu Udefidi i piya ɔcɛ́ ku uwa mla ō je ogbotu lɛ ɔ.

7. (a) Ɛpleeko ku alɔ nyā, aocabɔ ku ɔtu ō lɛ nyá nɛ alɔ lɔfu nwu ɛlā ŋma anu a? (b) Ɛgɛ néē ma ɔ fu ipu uvidio a, ɛlā nyá nɛ a nwu ŋma ɛgiyi ɔyinɛ alɔ Nɔnyilɔ Nsilu a?

⁷ Ɔdaŋ ku alɔ gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ācɛ ɔhá  mafu ɔtu ō lɛ o ya ɛɛ kéē yɔ kwu Ujehofa mla Ajɔɔcɛ ku nu gā ajaajɛ a, ó gē lɛ abɔ kwu alɔ ɔtu ō wɛ ācɛ o mafu ɔtu ō lɛ duu. Ɛpleeko nɛ Ɔcɛ́ ku alɔ Ujisɔsi Ukraist yɔ ipu ɛcɛ nyā a, ó ta lɔfu lɔfu ō lɛ abɔ ipu ɛlā ku imeli ku ɛcɛ ku Usetan nyā ɔwɛ duuma. (Umát. 4:​8-11; Ujɔ́n. 6:​14, 15) Ó gē gbolo ce Ujehofa eko doodu kóō je ɔtu ō lɛ nɛ ó cɛgbá a lɛ ɔ, o ya ɛɛ kóō ya ɔdā okpaakpa a. Ɛpleeko ku alɔ nyā, alɔ lɛ alɛwa ku ayipɛ oklobiya nōo ta ō wɛ ipu icɔɔja amāŋ ta ō lɛ abɔ ipu ɛlā ku imeli. Alɔ yɔ i ta uwɔ ɔtu kwu ɔtu ku a jé ɔ̄kā ku uwa ipu jw.org. a

JE OTABƆ LƐ AYINƐ UWƆ

8. Eko nyá nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ géē cɛgbá ɔtu ō lɛ o ya ɛɛ kéē je otabɔ lɛ ayinɛ uwa a?

⁸ Ó gē he ācɛ ɔlɛ Ujehofa ɔtu ō je otabɔ lɛ iyi uwa. (2 Ukɔ́r. 8:4) Amáŋ ekoohi, ó cɛgbá ɔtu ō lɛ ō ya lɛ a. Ocabɔ mafu, eko néē yɔ i kpɛfú, anyakwɔcɛ ku ujɔ jé ka ɛpleeko ɛgɔɔma ayinɛ uwa gē cɛgbá ɔtu ō tu kwu ɔtu, otabɔ, mla ō má ku ayinɛ a lɛ ɛga fu Ubáyíbu mla aɔkpá ku alɔ, amāŋ lɛ aodee bɛɛka ɔdole, ili, mla ɛga néē géē lā. Anyakwɔcɛ ku ujɔ yihɔtu ku ayinɛ uwa nɛhi. Ɔɔma ya ɛɛ néē gē ya ɔdā nɛ ayinɛ uwa cɛgbá a tɔɔtɛ lɛ uwa a, ɔdaŋ nɛ ɔɔma kóō géē lɛ oyeeyi ku uwa kwu ikwū ajaajɛ naana. (Ujɔ́n. 15:​12, 13) Oŋma lɛ ō ya lɛ a, é gē yɛce ocabɔ ku ɔtu ō lɛ ku Usadɔku.

9. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku 2 Usámuwɛ̄lu 15:​27-29 ka a, ɔdi nɛ Udefidi da Usadɔku kóō ya a? (Má ifoto a.)

⁹ Leyi yɛ ɛgɛ nɛ Usadɔku je otabɔ lɛ ayinɛ nu ɛpleeko nɛ āhɔ̄ a bɔbi nɛhi a. Absalɔm ɔyinɔnyilɔ ku Udefidi lɛ ɔtu ku nu ya ekponu ō kwu Udefidi i ŋmo o ya ɛɛ kóō kwu piya ɔcɛ́. (2 Usám. 15:​12, 13) Udefidi cɛgbá ō nyɛɛ ŋma Ujerusalɛm boobu! Ó dɛgba hi acocɛhɔ ku nu kahinii: “Alɔ páápá cɛ́ɛ́ ká [alɔ] le pɛ́ kwu ŋmá ɛgiyí Ábsālɔm, amāŋ [ó] géē wā ɛga nɛ̄ [alɔ] bá ā gaá lɛ ɛjɛ̄ɛ̄jī ācɛ nēe bá ipú igelī ā kpó ŋmó.” (2 Usám. 15:14) Abɔ acocɛhɔ ku nu yɔ i nyɛɛ a, Udefidi gáā le má ka ɔcɛ éyi cɛgbá ō kla Ujerusalɛm,  o ya ɛɛ kóō jé ɔdā nɛ Absalɔm géē miya ō ya a. Udefidi lɛ Usadɔku mla acogwɛɛya ɔhá a tɛhɔ o ya ɛɛ kéē jé ɔdā nɛ Absalɔm yɔ i miya ō ya a tayinu. (Jé 2 Usámuwɛ̄lu 15:​27-29.) É cɛgbá ō leyi kwɛɛcɛ lɔɔlɔhi. Ɔdā nɛ Udefidi da acogwɛɛya nyā kéē ya a i wa ɔdā nōó tɔɔtɛ ŋ, ó kóō lɛ oyeeyi ku uwa kwu ikwū ajaajɛ. Absalɔm wɛ ɔcɛ o ya ikpɛla mla ɔcɛ o gbɛla iyi nu foofunu nōo kóō ya ibiyajɛ tu adā nu. Gbɛla lɛyikwu ɔdā nɛ ó gē yɛ i ya Usadɔku mla acogwɛɛya ɔhá a, ɔdaŋ nɛ ó gē yɛ i le jé ka é yɔ i jila ɛlā lɛyikwu ɔ tayinu o ya ɛɛ kéē je ogbotu lɛ Udefidi!

10. Ɛgɛnyá nɛ Usadɔku mla ācɛ nōo yɔ mla ɔ a je ogbotu lɛ Udefidi a?

¹⁰ Udefidi da Usadɔku mla Uhussayi oklobiya ku nu ɔhá nōo yɔ kwu ɔ gā ajaajɛ a kéē ta ɔ abɔ mla ōmiya éyi. (2 Usám. 15:​32-37) O ya ɛɛ kóō yɛce ōmiya a, Uhussayi cɛgbá ō ya ula bɛɛka ó yɔ i je otabɔ lɛ Absalɔm a, mla ō tu ɔ ukɔ́ lɛyikwu ɛgɛ nɛ ó géē gáā kpɛfú tu Udefidi, nōo géē je eko lɛ Udefidi kóō ya otutu taajɛ. Oŋma ɔɔma, Uhussayi gáā le da Usadɔku mla Abiyata ɔdā nōo wɛ ōmiya ku Absalɔm a. (2 Usám. 17:​8-16) É kē le má ku Udefidi le jé lɛyikwu ɔdā nɛ Absalɔm yɔ i miya ō ya a duu. (2 Usám. 17:17) Mla otabɔ ku Ujehofa, Usadɔku mla acogwɛɛya ɔhá a yuklɔ ocɛgbá nɛhi ō je ogbotu lɛ oyeeyi ku Udefidi.—2 Usám. 17:​21, 22.

11. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu yɛce ocabɔ ku ɔtu ō lɛ ku Usadɔku eko nɛ alɔ yɔ i je otabɔ lɛ ayinɛ alɔ a?

¹¹ Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu mafu ɔtu ō lɛ bɛɛka Usadɔku eko nɛ ayinɛ alɔ yɔ ipu āhɔ̄ olɔnɔ néē cɛgbá otabɔ ku alɔ a? (1) Yɛce ɔwɛ o mafu. Ipu ɛdɔ āhɔ̄ ɛgɔɔma, ó cɛgbá nɛhi ku alɔ gɔbu ō piyatɔha. Lɛyitajɛ lɛ aukɔ́ nōo ŋma abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ nōo yɔ éwo ku uwɔ a. (Uhíb. 13:17) Ŋma eko teeko, anyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō bēē leyi yɛ aukɔ́ ku ɛgɛ nɛ ɔcɛ lɔfu tutu taajɛ ku amiya nōo lɔfu ya abɔyi uwa, mla ɔdā nɛ ɔcɛ lɔfu ya eko nɛ amiya nōo gē ya abɔyi uwa le ya a. (1 Ukɔ́r. 14:​33, 40) (2) Mafu ɔtu ō lɛ amáŋ leyi kwɛɛcɛ. (Aíit. 22:3) Gbɛla gbɔbu ɛɛ ku a ya odee. Ya ɔdā nōo géē je ogbotu gā uwɔ ɛgɛ nōo tɔɔtɛ gla a. (3) Gbolo ce Ujehofa. Bla, ka  Ujehofa dɔka ku awɔ mla ayinɛ uwɔ kóō lɛ ogbotu. Ó lɔfu ta uwɔ abɔ o ya ɛɛ ku a je otabɔ lɛ ayinɛ uwɔ ɔwɛ ku ogbotu.

12-13. Ɛlā nyá nɛ a nwu ŋma ɔ̄kā ku Viktor mla u Vitalii a? (Má ifoto a.)

¹² Leyi yɛ ocabɔ ku Viktor mla u Vitalii, anyakwɔcɛ ku ujɔ ɛpa nōo yuklɔ tɔha o ya ɛɛ kéē bi ɔdole mla eŋkpɔ gē lɛ ayinɛ uwa nōo yɔ Ukraine a. Viktor kahinii: “Alɔ dɔka ɔdole gā ɛbɛɛbɛ. Igbalɛwa, é gē hɛ egbe yɛ jila alɔ ta. Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi lɛ ɛhi ku ɔdole ya alɔ ŋma ɛga nɛ ó gē kpo aɔdole ku nu ba. Ɛhi nɛ ó ya nyā, ya ku ācɛ o tɔɔna ɛlā Ɔwɔico alɛwa kéē lɛ ɔdā néē cɛgbá o ya ɛɛ kéē yeeyi eko yɛ a. Abɔ alɔ yɔ i kpo iyo gā ipu umoto ku alɔ a, é lɛ uboom éyi ta odee bɛɛka umita 20 (66 ft) ŋma ɛgiyi alɔ, amáŋ ó hɛ ŋ. Ipu ɛjɛɛji ɛ̄cī ɔɔma, n ba Ujehofa ɛba kóō je ɔtu ō lɛ nɛ um cɛgbá a gā um, o ya ɛɛ ku um gɔbu yɔ i je otabɔ lɛ ācɛ o tɔɔna ɛlā Ɔwɔico a.”

¹³ Vitalii kahinii: “Alɔ cɛgbá ɔtu ō lɛ nɛhi. Iyawu aflɛyi ku um a je um awa igwo ɛpa. N gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ipu ɛjɛɛji eko nɛ um yɔ ɔwɛ a.” Vitalii mafu ɔtu ō lɛ, amáŋ ó klla leyi kwɛɛcɛ lɔɔlɔhi duu. Ó klla kahinii: “N gɔbu gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ku ijeeyi mla uce kóō tu iyi ɔcɛ waajɛ. Aɔwɛ nɛ igɔmɛnti je íkwu ō yɛ anu foofunu a nɛ um pɛ umoto bu ɔ a. Ɔtu okpoce ku um le lɔfu iyē eko nɛ um má ɛgɛ nɛ ayinɛ a yuklɔ tɔha lɛ a. É kpo aimu ŋma ɔwɛ, é miyɛ klla kpo ɔdole, ili, mla aɔdā ocɛgbá ɔhá gā ipu umoto, klla je ɔdole lɛ ami mla u Viktor mla aɛga nɛ alɔ géē mlɛnyɔ abɔ alɔ yɔ i gā iyawu ku alɔ a.”

YƆ KWU UJEHOFA GĀ AJAAJƐ

14. Ɛgɛnyá nōó lɔfu lɛ abɔ kwu alɔ iyē ɔdaŋ ka ɔcɛ nɛ alɔ yihɔtu ku nu le miya ō hii gba Ujehofa ɛ̄gbā gɛ ŋ ma?

¹⁴ Unwalu éyi nōo lɔnɔ fiyɛ duu nɛ alɔ lɔfu má a, wɛ eko nɛ ɔcɛ apɔlɛ amāŋ ɔkpa ku alɔ éyi nōo kwu alɔ ajaajɛ habɔ Ujehofa ta. (Aíjē 78:40; Aíit. 17:22) Ɛgɛ nɛ a yihɔtu ɔcɛ ɔɔma nɛhi lɛ a, ɛgɔɔma nōó gáā lɔnɔ tu uwɔ fiyɛ duu ō lɔtu āhɔ̄ ɔɔma a. Ɔdaŋ ku a má ɛdɔ āhɔ̄ okwiye ɔɔma jejee ɛ, ocabɔ ku ɛgɛ nɛ Usadɔku yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ a lɛ ɔfu tu uwɔ iyē gla.

15. Ɔdiya nɛ Usadɔku cɛgbá ɔtu ō lɛ o ya ɛɛ kóō gɔbu yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ a? (1 Aɔ́cɛ́ 1:​5-8)

¹⁵ Usadɔku gɔbu yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ, eko nɛ oklobiya ku nu Abiyata nōo kwu ɔ ajaajɛ a le miya ō hii yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ gɛ ŋ ma. Ɛnyā ya eko nɛ ɔcɛ́ ō lé ku Udefidi le ba ō wa oŋmɛyi a. Eko nɛ Udefidi le hilokplici klla le ba ō kwū a, Adonija ɔyinɔnyilɔ ku nu ceyitikwu ō kwu iyi nu i piya ɔcɛ́, naana nɛ Ujehofa dɔka ku Usolomɔn kóō wɛ ɔcɛ́ a. (1 Uklɔ. 22:​9, 10) Abiyata le miya ō je otabɔ lɛ Adonija. (Jé 1 Aɔ́cɛ́ 1:​5-8.) Oŋma lɛ ō ya lɛ a, ó wɛ Udefidi foofunu nɛ Abiyata i yɔ kwu ɔ gā ajaajɛ ŋ ma nóó, amáŋ Ujehofa duu! Gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔtu géē biya klla gbenyi lɛ Usadɔku a. Ipu ihayi nōo fiyɛ ofu ɛpa, anu mla Abiyata yuklɔ ku acogwɛɛya tɔha lɔɔlɔhi. (2 Usám. 8:17) Uwa ɛplɛɛpa je “ikpáti kú Ɛka kú Óndú ā” tɔha a. (2 Usám. 15:29) Uwa ɛplɛɛpa je otabɔ lɛ Udefidi abɔ ó wɛ ɔcɛ́ ku uwa a, klla ya aɔdā olɔhi alɛwa ɔhá ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa.—2 Usám. 19:​11-14.

16. Ɔdi lɔfu ta Usadɔku abɔ kóō yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ a?

¹⁶ Naana nɛ Abiyata i yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ ŋ ŋma lɛ ō ya ibiyajɛ tu Udefidi a, Usadɔku gɔbu yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ. Udefidi jé ka ó lɔfu gbolo ce Usadɔku eko doodu gla. Eko nɛ ōmiya obɔbi ku Adonija gáā le teyi peee a, Udefidi lɔtuce Usadɔku, Unatan, mla Ubenaya kéē lɛ anɔ tu Usolomɔn ɛyi ō kwu piya ɔcɛ́. (1 Aɔ́cɛ́ 1:​32-34) Usadɔku miyɛ ɔtu ō tu kwu ɔtu ŋma ocabɔ ku ācɛ ɔhá nōo gba Ujehofa ɛ̄gbā bɛɛka Unatan, néē klla wɛ ācɛ nōo yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ klla je otabɔ lɛ Udefidi nōo wɛ Ɔcɛ́ a. (1 Aɔ́cɛ́ 1:​38, 39) Eko nɛ Usolomɔn kwu piya ɔcɛ́ a, ó “kwú Usádɔ̄ku ú  pīya ɔ̄cogwɛ́ɛya kwɛyí Abíyāta, ɔ̄cogwɛ́ɛya ā á.”—1 Aɔ́cɛ́ 2:35.

17. Ɛgɛnyá nɛ a lɔfu yɛce ocabɔ ku Usadɔku ɔdaŋ ka ɔcɛ nōo kwu uwɔ ajaajɛ le miya ō hii yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ gɛ ŋ ma?

¹⁷ Ɛgɛnyá nɛ a lɔfu gbla ocabɔ ku Usadɔku ya a? Ɔdaŋ ka ɔcɛ nɛ a yihɔtu ku nu nɛɛnɛhi a le miya ō habɔ Ujehofa ta, mafu lɛ Ujehofa ka awɔ a le miya ō yɔ kwu ɔ gā ajaajɛ. (Ujós. 24:15) Ujehofa géē je ɔfu mla ɔtu ō lɛ nɛ a cɛgbá a gā uwɔ. Gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ku a klla gɔbu yɔ kwu aɔkpa ku uwɔ nōo yɔ kwu ɔ ajaajɛ a. Ɛgɛ nɛ a yɔ kwu Ujehofa ajaajɛ a jɛ ɔ eyī nɛhi, ó kē géē cila uwɔ ule.—2 Usám. 22:26.

18. Ɛlā nyá nɛ a nwu ŋma ɔ̄kā ku Marco mla u Sidse a?

¹⁸ Leyi yɛ ocabɔ ku Marco mla ɔnyā nu Sidse, nɛ ayinɛ nɔnya ɛpa foofunu néē lɛ a le miya ō hii gba Ujehofa ɛ̄gbā gɛ ŋ ma. Marco kahinii: “Ŋma ɛ̄cī néē ma ayipɛ ɔlɛ uwɔ a, a géē yihɔtu ku uwa nɛɛnɛhi. A géē ya ɔdā duuma nɛ a ya gla a ō je ogbotu lɛ uwa ŋma agbe. Ohigbu ɛnyā, eko duuma néē le miya ō habɔ Ujehofa ta, ó gē biya ɔcɛ ɔtu nɛɛnɛhi.” Ó klla kahinii: “Amáŋ Ujehofa humayi ta alɔ abɔ ō lɔtu. Ó le ma ka ami mla ɔnyā um lɔfu yɔ i je ɔtu ō tu kwu ɔtu lɛ iyi alɔ. Eko duuma nɛ ɔtu le biya gā um ohigbu ɔdā nōo ya a, ɔnyā um gē je ɔtu ō tu lé gā um klla gē ta um ɔtu kwu ɔtu ō ya ɔdā okpaakpa a. Eko duuma nɛ ɔtu kē le biya lɛ ɔ, n gē ya ɔdā ekponu ɔɔma lɛ ɔ duu.” Sidse kahinii: “Ó gē yɛ i tɔɔtɛ lɛ alɔ ō lɔtu ŋ, ɔdaŋ ka Ujehofa i gē yɛ i je ɔfu nɛ alɔ cɛgbá a lɛ alɔ ŋ. Ɔtu biya gā um nɛhi, ɔtu klla ya um ka ami ya ɛɛ nɛ ayinɔnya ku um habɔ ō gba Ujehofa ɛ̄gbā a. Ohigbu ɛnyā, n le da Ujehofa ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya um lɛ a. Igbihi nɛ ɛ̄cī ōhī le gla a, n gáā lɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nɛ ń humayi má ihayi alɛwa ɛ ŋ ma má ipu Agbla Ku Ajɔɔcɛ, ó kwu abɔ ku nu i kpo ce um aca, kwu eyī i kpo kwu um eyī, anu ó da um kahinii, ‘Bla Sidse, ó wɛ awɔ ya bɔbi a ŋ!’ Mla otabɔ ku Ujehofa, ó le tɔɔtɛ gā um ō lɛ abɔ bi eeye ku um ipu ɛ̄gbā ō gba ku nu.”

19. Ɔdi nɛ a lɛ ɔtu ku uwɔ ya ekponu ō ya a?

¹⁹ Ujehofa dɔka ku ɛjɛɛji ācɛ nōo gē gba ɔ ɛ̄gbā a kéē wɛ ācɛ nōo lɛ ɔtu bɛɛka Usadɔku a. (2 Utím. 1:7) Amáŋ, ó dɔka ku alɔ gbolo ce ɔfu ku abɔyi alɔ ŋ. Ó dɔka ku alɔ gbolo ce ɔ. Ohigbu ɛnyā, eko duuma nɛ a lɛ iyi uwɔ má ipu āhɔ̄ nōó géē cɛgbá ku a mafu ɔtu ō lɛ, gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa. A kē lɔfu lɔtuce kpɔcii ka ó géē ya ku a wɛ ɔcɛ nōo lɛ ɔtu bɛɛka Usadɔku a!—1 Upít. 5:10.