1. Ɔdi wɛ ‘ɛbɔ́ ku Ɔwɔico’ a, itene nyá nɛ alɔ kē i lɛ ŋma ō lɛ ɛbɔ ɔɔma a? (Ācɛ Ufílipāyi 4:6, 7)

 Ó LƐ ɛdɔ ɛbɔ éyi nɛ ācɛ nōo yɔ ipu ɛcɛ nyā i jé lɛyikwu ɔ ŋ. Ɛnyā wɛ ‘ɛbɔ́ ku Ɔwɔico,’ nōo wɛ ɔtu ogbonɛnɛ nɛ alɔ gē lɛ oŋma lɛ ɛnɛɛnɛ ɛma nɛ alɔ lɛ mla Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco a. Ɔdaŋ ku alɔ lɛ ɛbɔ ku Ɔwɔico, ó gē cɛ lɛ alɔ lɛ ogbotu. (Jé Ācɛ Ufílipāyi 4:6, 7.) Alɔ gē jɔɔnyɛ ɛnɛɛnɛ ɛma mla ācɛ ɔhá nōo yihɔtu ku nu a. Alɔ klla gē jɔɔnyɛ ɛnɛɛnɛ ɛma mla “Ɔwɔicō nōo gē je ɛbɔ́ lɛ ɔ̄cɛ ā.” (1 Utes. 5:23) Ɔdaŋ ku alɔ lɛ Adā alɔ jé, kpɔtuce ɔ, klla lɛyitaajɛ lɛ ɔ, ɛbɔ ku Ɔwɔico géē ya ku alɔ lɛ ɔtu ogbonɛnɛ eko duuma nɛ alɔ yɔ ipu āhɔ̄ olɔnɔ nɛhi.

2. Ɔdiya nɛ alɔ jé kpɔcii ka ó tɔɔtɛ ō lɛ ɛbɔ ku Ɔwɔico a?

² Ó tɔɔtɛ ku alɔ lɛ ɛbɔ ku Ɔwɔico eko nɛ alɔ yɔ ipu āhɔ̄ olɔnɔ bɛɛka eko nɛ ōcē le tu, eko nɛ ɔdā amiya le ya, eko néē yɔ i nuunu ɔwɛ ɛga nɛ alɔ lā, amāŋ eko néē yɔ i ya alɔ ŋmo? Unwalu bɔbi bɔbi nōo ba nyā ya ku ufi kóō ya alɔ gla. Naana a, Ujisɔsi tu ācɛ nōo gē yɛce ɔ a ukɔ́ kahinii: “Ɔtū kú aá kóō lɛ unwalu ŋ́, ɛ́ɛ́ nɛ̄ aá kē ī yúufi ŋ́.” (Ujɔ́n. 14:27) Ó kē wɛ ɔdā eeye ku ayinɛ alɔ alɛwa yɛce ukɔ́ nɛ Ujisɔsi tu nyā ɛ. Mla otabɔ ku Ujehofa, ó le tɔɔtɛ lɛ uwa ō lɛ ɛbɔ abɔ é yɔ i lɔtu āhɔ̄ olɔnɔ néē ya anu a.

3. Ɛgɛnyá nɛ ōcē nōo gē tu ɔwɛ ɛga nɛ alɔ lā amāŋ ipu oduudu ɛcɛ a lɔfu lɛ abɔ kwu ɛbɔ ku alɔ a?

³ Ōcē nōo gē tu ɔwɛ ɛga nɛ alɔ lā amāŋ ipu oduudu ɛcɛ a lɔfu je oyeeyi ku alɔ piyabɔ gla. Leyi yɛ ɛgɛ nɛ ōcē ku Corona lɛ abɔ kwu oyeeyi ku ācɛ alɛwa lɛ a. Ipu ɔkpá ō jila má éyi, é ka ka ó  tɔɔtɛ lɛ ācɛ alɛwa ō gbo iyɔla ɛpleeko ku ōcē ku Corona a ŋ. Ɛpleeko ku ōcē ku Corona ɔɔma, ó ya ku ācɛ alɛwa kéē lɛ ɔtooplico, ɔtu ogbenyi, kéē gwo ejé mla ɛcí obɔbi fiyɛ abɔ, unu ɔlɔɔlɛ le kpɔ, ó klla ya ku ācɛ ōhī kóō hile ligii kwu iyi uwa u ŋmo. Ɔdaŋ ka ōcē le tu ɔwɛ ɛga nɛ a lā a, ɛgɛnyá nɛ a gáā ya ku a hii juwalu lɛ iyi uwɔ fiyɛ ɔfu ŋ, cɛɛ ku a jɔɔnyɛ ɛbɔ ku Ɔwɔico a?

4. Ɔdiya nōo jé akacɛ ku Ujisɔsi lɛyikwu eko amoomɛ a gē ya ku alɔ lɛ ɛbɔ a?

⁴ Ujisɔsi ka taajɛ ka ɛpleeko amoomɛ a, ōcē obɔbi “géē tū ɛga alɛwa.” (Ulúk. 21:11) Ɛgɛnyá nōo jé ɛnyā gē ya ku alɔ lɛ ɛbɔ a? Ó gē hɛ alɔ idaago eko duuma nɛ ōcē le tu ŋ. Alɔ jé ku aɔdā nōo ba nyā yɔ i ya ɛgɛ nɛ Ujisɔsi ka taajɛ a. Ohigbu ɛnyā, alɔ géē yɛce ukɔ́ nɛ Ujisɔsi tu ācɛ nōo gáā lā ɛpleeko amoomɛ a kahinii: “Aá híīī yúúfi ŋ́.”—Umát. 24:6.

5. (a) Ɛgɛ néē ta ɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Ufílipāyi 4:8, 9 a, ɔdi nɛ alɔ cika ō gbɔɔkɔ lɛyikwu ɔ eko duuma nɛ alɔ yɔ i má unwalu ku ōcē nōo tu a? (b) Ɛgɛnyá nɛ a lɔfu lɛ itene ŋma ō jahɔ tu ɔkɛla ogwotu ku Ubáyíbu a?

⁵ Eko duuma nɛ ōcē le tu, ó lɔfu ya ku alɔ lɛ ɔtooplico amāŋ yuufi. Ɔdā nōo ya da ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo lé ka u Desi a yɔ abɔɔ a. b Igbihi nɛ ɔyinɛ adā nu, ɔyinɛ ɛpa, mla idɔkitɔ ku nu je pɛ kwū ku ōcē ku Corona a, ó gbɔɔ ō yuufi ka ó lɔfu kpo ōcē a klla kpo tu ɛ́nɛ́ nu nōo le hila ɛ ma. Ohigbu ōcē ku Corona a, ó gbɔɔ ō lɛ ɔtooplico ku uklɔ ku nu lɔfu hɛ ɔ abɔ, ɛnyā kē ya kóō gbɛla ɛgɛ nɛ ó géē gba ije ɔdole mla ɔlɛ néē yɔ anu a. Aɔdā nōo ba nyā junwalu lɛ ɔ nɛɛnɛhi nōó tɔɔtɛ lɛ ɔ ō gbo iyɔla otu gla ŋ. Amáŋ, Desi lɛ ɛbɔ lɛ kpɔ. Ɛgɛnyá a? Ó gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa lɛyikwu ō lɛ ɔtu ɛbɔ mla ō gbɛla ɔwɛ olɔhi. (Jé Ācɛ Ufílipāyi 4:8, 9.) Ó jɛga lɛ Ujehofa kóō “kɛlā” lɛ ɔ o bu ipu ō jahɔ tu Ubáyíbu ō jé néē gwotu a. Ó kahinii: “Ɔkɔ ogbonɛnɛ nɛ ɔcɛ ɔɔma bi le jé Ubáyíbu a ya ku ɔtu ku um kóō waajɛ, ó klla ta um ɛlá kwu ɔ ka Ujehofa lɛ ɛlá wu um.”—Aíjē 94:19.

6. Ɛgɛnyá nɛ oklɔcɛ ku abɔyi uwɔ mla ō gā ōjila ku ujɔ lɔfu ta uwɔ abɔ a?

⁶ Eko nɛ ōcē le tu, ó lɔfu tɔɔtɛ lɛ alɔ ō ya ɛjɛɛji ɔdā nɛ alɔ gē ya gbɔbu a gɛ ŋ, amáŋ a hii cɛ lɛ ɔɔma lɛ abɔ kwu ōmiya ku oklɔcɛ ku abɔyi uwɔ mla ō gā ōjila ku ujɔ ŋ. Ɔ̄kā ku ɔdā nōo ya ipu oyeeyi ku ācɛ ɔkwɔɔkwɛyi nōo yɔ ipu aɔkpá mla auvidio ku alɔ a, géē ta uwɔ ɛlá kwu ɔ ku ayinɛ uwɔ yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa, naana néē yɔ i má ɛdɔ unwalu nɛ a yɔ i má a. (1 Upít. 5:9) Ō gā ōjila ku ujɔ géē ta uwɔ abɔ ku a gbɛla lɛyikwu aɔdā ō ta ɔtu kwu ɔtu nōo yɔ ipu Ubáyíbu a. Ó klla lɔfu je ɛnɛɛnɛ ɛga gā uwɔ ō ta ācɛ ɔhá ɔtu kwu ɔtu kē klla tu uwɔ ɔtu kwu ɔtu duu. (Uróm 1:11, 12) Ɔdaŋ ku a gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujehofa je otabɔ lɛ ācɛ nōo gē gba ɔ ɛ̄gbā eko néē yɔ i doōcē, eko nɛ ufi yɔ i ya uwa, amāŋ eko nōó ya uwa bɛɛka é yɔ  foofu uwa a, ɔtu okpoce ku uwɔ géē je lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄, a klla géē wa i jé kpɔcii ka ó géē je otabɔ gā uwɔ duu.

7. Ɔdi nɛ a lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku ɔcocɛhɔ Ujɔni a?

⁷ Ceyitikwu ku a yɔ i kɛla mla ayinɛ uwɔ lɔɔlɔhi. Eko duuma nɛ ōcē le tu, ó lɔfu cɛgbá ku alɔ dēē tu ligbo ŋma ɛgiyi ācɛ, kwu ayinɛ alɔ ipu ujɔ duu. Ɛpleeko ɛgɔɔma, ɔtu lɔfu ya uwɔ ɛgɛ nōó ya ɔcocɛhɔ Ujɔni a. Ó yɔ i ŋmo ɔ unwu ō má ɔkpa ku nu Ugayɔsi eyī caa. (3 Ujɔ́n. 13, 14) Naana a, Ujɔni jé ka ó gáā tɔɔtɛ lɛ ɔ ɛpleeko ɔɔma ō má Ugayɔsi ŋ. Ohigbu ɛnyā Ujɔni ya ɔdā nɛ ó ya gla a, ó lɛ ɔkpá ta fu Ugayɔsi. Ɔdaŋ ka ó gē tɔɔtɛ gā uwɔ ō má ayinɛ uwɔ eyī caa eko doodu ŋ, ceyitikwu ku a yɛ fu uwa o bu ɔdā ō le gwu uwaya, ō kɔlu uwa o bu ipu uvidio, amāŋ ō ta umɛseji ɛhɔ fu uwa. Ɔdaŋ ku a gē ceyitikwu yɛ fu ayinɛ uwɔ ipu ujɔ, ɔtu i gáā ya uwɔ ku a yɔ foofu uwɔ ŋ, a klla géē lɛ ɔtu ɛbɔ. Yɛ fu anyakwɔcɛ ku ujɔ kéē ta uwɔ abɔ ofluflu eko duuma nɛ a yɔ i lɛ ɔtooplico, cɛɛ ku a miyɛ ɔtu ō tu kwu néē gáā je gā uwɔ o bu ipu ihɔtu a.—Ayis. 32:1, 2.

8. Ɛgɛnyá nɛ ɔdā amiya nōo gē ya a lɔfu lɛ abɔ kwu ɛbɔ ku uwɔ a?

⁸ Ɔdaŋ ku eŋkpɔ ō cenyi, ajɛ ojiliye klla hɛwulu, amāŋ ɔla nōo gē je odee yi taajɛ a ya da uwɔ jeeje ɛ, ó lɔfu ya ku a lɛ ɔtooplico gboji ajɛ igbihi nɛ ɔdā ɔɔma le ya a. Ɔdaŋ ka ɔcɛ nɛ a yihɔtu ku nu gekwu amāŋ néē lɛ ɔlɛ amāŋ aɔdā agbenu ku uwɔ cataajɛ, ó lɛ aafu ŋ, a lɔfu lɛ ɔtu nobi, ó lɔfu ya uwɔ bɛɛka á lɛ eyiyoce duuma gɛ ŋ, amāŋ a lɔfu gbɔɔ ō cɔnu. Ɛnyā i wɛ ku a dɔka aɔdā agbenu fiyɛ abɔ amāŋ ku á lɛ ɔtu okpoce ŋ nɛ nóó. Āhɔ̄ olɔnɔ nɛ a má iyi uwɔ ɔɔma, ācɛ ōhī lɔfu leyice ku á gáā ya ɛlā ɔwɛ kpaakpa ŋ. (Ujób. 1:11) Naana kpɔ a, a lɔfu lɛ ɛbɔ gla. Ɛgɛnyá a?

9. Ɔdi nɛ Ujisɔsi ka o ya ɛɛ kóō lɛ alɔ tutu ku aɔdā amiya nōo lɔfu ya a?

⁹ Blakwu akacɛ nɛ Ujisɔsi ka taajɛ a. Ācɛ alɛwa ipu ɛcɛ gbɛla ka ɔdā amiya i gáā ya da uwa gboogboo gla ŋ. Amáŋ alɔ a jé ka ɔdā amiya alɛwa géē ya ɛpleeko ku alɔ nyā, ōhī ku uwa kóō lɔfu lɛ abɔ kwu alɔ duu. Ujisɔsi da ayikpo ku nu ka “ajɛ géē jíliyē nɛ̄ɛ̄nɛ̄hi ɛga alɛwa,” ɔdā amiya ɔhá klla géē ya gbɔbu ɛɛ ku ɛcɛ a kóō wa oŋmɛyi. (Ulúk. 21:11) Ó klla ka taajɛ ka “ɔ́bíipú géē nyīla” gā ɛga alɛwa, ɛnyā kē yɔ i ya icɛ. Ocabɔ mafu, alɔ gē má ɛgɛ nɛ aɔdobɔbi ɛyɛɛyɛyi, unu ō nu, mla ācɛ ō ŋmo kpɔ a. (Umát. 24:12) Ujisɔsi i ka ka aɔdā obɔbi nyā géē yɔ i ya ācɛ nɛ Ujehofa cigbihi kwu uwa foofunu a ŋ. Ku ɛlā ɔkwɛyi a ba, ācɛ alɛwa nōo gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa a má ɛdɔ unwalu nyā duu ɛ. (Ayis. 57:1; 2 Ukɔ́r. 11:25) Ujehofa i gáā bi ɔwɛ ō hidaago le gbo alɔ ŋma ipu ɛjɛɛji aɔdā amiya nōo gē ya a ŋ, amáŋ ó géē je ɛjɛɛji aɔdā nɛ alɔ cɛgbá o ya ɛɛ ku alɔ lɛ ɔtu ɛbɔ a lɛ alɔ.

10. Ɔdiya nōo tutu taajɛ babanya lɛyikwu ɔdā amiya nōo lɔfu ya a mafu ku alɔ kpɔtuce Ujehofa a? (Aíita 22:3)

¹⁰ Ó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ fiyɛ ō lɛ ɛbɔ ku ɔtu eko nɛ ɔdā acigili le ya, ɔdaŋ ku a alɔ le tutu taajɛ gbɔbu ɛ. Ō tutu taajɛ gbɔbu ɛɛ ku ɔdā amiya kóō ya mafu ku alɔ i kpɔtuce Ujehofa ŋ nɛɛ? Ehee, ó lɛ a ŋ. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ō tutu taajɛ mafu ku alɔ kpɔtuce ɔfu nɛ Ujehofa lɛ ō leyikwu alɔ a. Ɛgɛnyá a? Ubáyíbu ta alɔ ɔtu kwu ɔtu ō le tutu taajɛ lɛyikwu ɔdā amiya nōo lɔfu ya acigili a. (Jé Aíita 22:3.) O bu ipu aikpɛyi ɛlā nōo yɔ ipu umagajin ku alɔ, ōjila ku ujɔ, mla aɛlā ō ka tɛɛcɛ, ɔwa ku alɔ gē ta alɔ ɔtu kwu ɔtu igbalɛwa ō le tutu taajɛ ohigbu ɔdā amiya nōo lɔfu ya acigili a. c Alɔ kpɔtuce Ujehofa? Ɔdaŋ ka ó lɛ a, alɔ géē yɛce  ukɔ́ ɔɔma babanya gbɔbu ɛɛ ku ɔdā amiya kóō ya.

11. Ɔdi nɛ a nwu ŋma ocabɔ ku Margaret a?

¹¹ Leyi yɛ ocabɔ ku ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo lé ka u Margaret a. Ācɛ igɔmɛnti da ɔ kóō nyɛɛ ŋma ɔlɛ nu ohigbu amiya ku ɔla nōo yɔ i ya ɔwɛ ɛga nɛ ó lā a. Ohigbu ku ācɛ alɛwa yɔ i ceyitikwu kéē le kwu boobu a, umoto alɛwa le mu ɔwɛ, ɔcɛ duuma i kē gɔbu gla gɛ ŋ. Ɛbɛɛbɛ kwu dobu kpimm ohigbu odudu, ó kē tɔɔtɛ lɛ u Margaret kóō ŋma ipu umoto ku nu gla ŋ. Amáŋ ó le wi ohigbu ka ó le tutu taajɛ. Ipu ɛkpa nɛ ó bi a, ó lɛ umapu nɛ ó lɔfu jila má o ya ɛɛ kóō jé ɔwɛ ɔhá nɛ ó lɔfu bu ŋma ɔwɛ ɛga nɛ ó yɔ a. Ō kóō gē pɛ umoto yɛ ɔwɛ ɔɔma taajɛ gbɔbu, o ya ɛɛ kóō jé ɛga nɛ ó lɔfu nyɔ eko nɛ ɔdā acigili le ya. Margaret ya lɔhi nɛhi ku ó tutu nɛ ó ya taajɛ a, ohigbu ɛnyā ó le wi ŋma ɔdā nōo ya ɔɔma a.

12. Ɔdiya nɛ alɔ gē yɛce ɔwɛ néē gē mafu lɛ alɔ o ya ɛɛ ku alɔ lɛ ogbotu a?

¹² O ya ɛɛ ku alɔ mɛmla ācɛ ɔhá kéē lɛ ogbotu, ācɛ igɔmɛnti lɔfu da alɔ ku alɔ lɛyitaajɛ lɛ íne néē le kwaajɛ lɛyikwu eko nɛ alɔ i cika ō bɛɛcɛ ŋma ɔlɛ alɔ ŋ, ō nyɛɛ ŋma ɛga nɛ alɔ lā, amāŋ ō ya aɔdā ɔhá nōo cɛgbá. Ācɛ ōhī i gē lɛyitaajɛ lɛ íne nyā ŋ, ohigbu ka é dɔka ō habɔ ɔdā néē lɛ a ta ŋ. Ɔdi nɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist cika ō ya a? Ubáyíbu da alɔ kahinii: “Ohígbū ojīlīma kú Óndú ā aá lɛyítáajɛ lɛ ɔcɛ́ óndú ajɛ kú ɔlɛ́ aá nɛ̄ ofú kú nū fíyɛ́ dúú ā. Aá géē lɛyítáajɛ lɛ igbómína, nɛ̄ ɔcɛ́ óndú ajɛ fu” a. (1 Upít. 2:13, 14) Ɔwa ku alɔ klla gē mafu ɔwɛ lɛ alɔ o ya ɛɛ ku alɔ lɛ ogbotu. É gē ta alɔ ɛlá kwu ɔ ojigogo ō je inɔnba ku ɔdā ō le gwo uwaya ku alɔ ɛpɛpɛ a lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ, o ya ɛɛ kéē lɔfu yɛ fu alɔ eko nɛ ɔdā acigili le ya. A le ya lɛ a ɛ? É lɔfu da alɔ lɛyikwu ɛga nɛ alɔ lɔfu yɔ tɔha, ō nyɛɛ ŋma ɛga nɛ alɔ lā, ō lá aɔdā ōhī nōo lɔfu ce alɔ ɛgbá, amāŋ lɛyikwu ɛgɛ mla eko nɛ alɔ lɔfu je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá a. Ɔdaŋ ku alɔ ta ō lɛyitaajɛ, alɔ lɔfu lɛ oyeeyi ku alɔ mla aku anyakwɔcɛ ku ujɔ a kwu ikwū ajaajɛ. Bla, ka acɛnyilɔ nɛ ɔcɛ lɔfu kpɔtuce nyā yɔ i yuklɔ ō leyikwu alɔ. (Uhíb. 13:17) Margaret kahinii: “N kpɔtuce lɔfu lɔfu kóō yɛce ɔwɛ nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ mla ɔwa ku alɔ gē mafu a nya oyeeyi ku um ta a.”

13. Ɔdi je eeye mla ɛbɔ lɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo kwu ŋma ɛga néē lā ohigbu amiya amāŋ ɛfú ō kpo a?

¹³ Ayinɛ alɔ alɛwa nōo cɛgbá ō kwu ŋma ɔlɛ uwa ohigbu amiya nōo ya amāŋ ohigbu ɛfú ō  kpo ɔwɛ ɛga néē lā a, ya ɔdā néē ya gla ku āhɔ̄ ɛpɛpɛ néē yɔ anu a kóō kwu je uwa iyē, klla yɔ i ceyitikwu ya fiyɛ ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa. Bɛɛka Ācɛ O Yɛce Ukraist aflɛyi nōo pahila gā ɛbɛɛbɛ ohigbu o ya ŋmo a, é gɔbu yɔ i “tɔ́ɔna kú ɔkōolɔhi” a. (Ācot. 8:4) Ɔna ō ta ta uwa abɔ kéē lɛ ɔtu ku uwa kwu uklɔ ku Ajɔɔcɛ a, ikɔkɔ āhɔ̄ olɔnɔ néē ya anu a. Ohigbu ɛnyā, é lɛ abɔ bi eeye mla ɛbɔ ku uwa.

14. Ɛgɛnyá nɛ o ya ŋmo lɔfu lɛ abɔ kwu ɛbɔ nɛ alɔ lɛ a?

¹⁴ Ɔdaŋ ka é yɔ i ya alɔ ŋmo, ɔdā alɛwa nōo gē ya ku alɔ lɛ ɔtu ɛbɔ a lɔfu hɛ alɔ abɔ. Alɔ gē gweeye eko duuma nɛ alɔ gē jila tɔha ipu ɛbɔ, gē tɔɔna gā ɛga duuma nōo he alɔ ɔtu, klla gē ya aɔdā nɛ alɔ gē ya gbɔbu nɛ alɔ i gáā yuufi ka é géē kwu alɔ ŋ. Ɔdaŋ ku ɛga nyā i yɔ gɛ ŋ, alɔ lɔfu gbɔɔ ō lɛ ɔtooplico amāŋ gbɔɔ ō yuufi ku ɔdā ɔhá nōo lɔfu ya a. Ó wɛ ɔdā obɔbi ku ɔtu kóō ya alɔ lɛ a ŋ. Naana kpɔ a, alɔ cika ō leyi kwɛɛcɛ. Ujisɔsi ka ka o ya ŋmo lɔfu ya ku ayikpo ku nu kóō gwonu gla. (Ujɔ́n. 16:1, 2) Ó lɛ a, ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā lɛ abɔ bi ɛbɔ ku alɔ ɔdaŋ ka é yɔ i ya alɔ ŋmo a?

15. Ɔdiya nɛ alɔ i cika ō yuufi o ya ŋmo ŋ ma? (Ujɔ́ni 15:20; 16:33)

¹⁵ Ubáyíbu da alɔ kahinii: “É géē yá ɛjɛ̄ɛ̄jī ācɛ nēe dɔɔ̄kā o lā oyēeyī olɔhi kú ācɔ̄lóhɔ́nyɛtá ipú opīyatɔ̄há mla Ohɔ́nyɛtá Ujísɔ̄si ā ōwē piíí.” (2 Utím. 3:12) Ó gē lɔnɔ tu Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi nōo lé ka u Andrei a kóō kpɔtuce kē kéē géē ya ɛjɛɛji ācɛ nōo gē gba Ujehofa ɛ̄gbā a ŋmo, igbihi néē lɛ uklɔ ku alɔ ci ipu éwo nɛ ó lā a. Ó kahinii: ‘Ācɛ Ocijali alɛwa yɔ amanya. Ɛgɛnyá nɛ aigɔmɛnti gáā bi le kwu ɛjɛɛji alɔ gla a?’ Amáŋ ikɔkɔ nɛ Andrei géē lɛ ɛbɔ a, ɛlá ō gbo nyā ya kóō gbɔɔ ō lɛ ɔtooplico eko doodu. Ayinɛ nɔnyilɔ ohile a kpɔtuce Ujehofa, é kē gbɛla ka é kwu uwa gla ŋ nɛ ŋ. É jé ka é lɔfu kwu uwa, ohigbu ɔɔma é junwalu lɛ iyi uwa nɛhi bɛɛka Andrei a ŋ. Ohigbu ɛnyā, ó le miya ō ya bɛɛka uwa a klla lɛ ɔtu kpoce Ujehofa duudu. Ó gboji ŋ ó lɛ ɛbɔ lɛ, ó klla lɛ eeye babanya naana nɛ unwalu ɛyɛɛyɛyi yɔ kpɔ a. Ɔdā ekponu nyā lɔfu ya alɔ gla. Naana nɛ Ujisɔsi ka ka alɔ leyice ka é lɔfu ya alɔ ŋmo a, ó klla cɛ lɛ alɔ jé kpɔcii ku alɔ lɔfu hayi kpaakpa gla.—Jé Ujɔ́ni 15:20; 16:33.

16. Ukɔ́ nyá nɛ alɔ cɛgbá ō lɛyitaajɛ lɛ ɔ eko néē gbɔɔ ō ya alɔ ŋmo a?

¹⁶ Ɔdaŋ néē lɛ uklɔ ku alɔ ci amāŋ nɛ alɔ i lɛ  ɛga ō yuklɔ ku alɔ ɛgɛ nɛ alɔ gē ya a ŋ, alɔ lɔfu miyɛ ukɔ́ ŋma abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ mla ɛgiyi anyakwɔcɛ ku ujɔ. Ɛnyā géē lɛ a o ya ɛɛ ku alɔ lɛ ogbotu, ku alɔ yɔ i miyɛ ɔdole ku ɛlā ku Ɔwɔico, klla ya ku alɔ yɔ i gɔbu ipu uklɔ ku ɔna ō ta a ɛgɛ nōó lɔfu tɔɔtɛ lɛ alɔ gla a. Ceyitikwu ku a lɛyitaajɛ lɛ ukɔ́ duuma nɛ a miyɛ a, ɔdaŋ nɛ á kóō jɛyi ɔdā nōo ya ɛɛ néē je ukɔ́ ɔɔma ŋ naana. (Ujɛ́m. 3:17) Ɔdā ɔhá kpɔ, a hii ka ɔdā otayinu lɛyikwu ayinɛ alɔ amāŋ lɛyikwu ujɔ a lɛ ācɛ nōó lɛ íkwu ō jé ŋ ma ŋ.—Ɔ̄cok. 3:7.

17. Bɛɛka ayikpo ku Ukraist eko ikee a, ɔdi nɛ alɔ lɛ ɔtu ku alɔ ya ekponu ō ya a?

¹⁷ Ɔdā okpɔcii nōo ya nɛ Usetan gē nuunu ta ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico a, wɛ ka uwa lɛ uklɔ ō da ācɛ “ɔkwɛ̄yi nɛ̄ Ujísɔ̄si mafú ā.” (Mafú 12:17) A hii jɛga ku Usetan mla ɛcɛ ku nu kóō ce ufi ta uwɔ iyē ŋ. Ō tɔɔna mla ō nwu ācɛ ɛlā eko néē yɔ i ya alɔ ŋmo gē bi eeye mla ɛbɔ gē lɛ alɔ. Ɛpleeko nɛ igɔmɛnti ku ācɛ Ujiyu eko ikee a lɛ ukɔ́ tu ayikpo a kē hii tɔɔna gɛ ŋ ma, acɛnyilɔ nōo hayi kpaakpa ɔɔma le miya ō lɛyitaajɛ lɛ Ɔwɔico. É gɔbu yɔ i tɔɔna, uklɔ ɔɔma kē cɛ lɛ uwa lɛ eeye nɛhi. (Ācot. 5:27-29, 41, 42) Ó wɛ ɔkwɛyi ku ɔdaŋ néē lɛ uklɔ ku alɔ ci, alɔ cika ō leyi kwɛɛcɛ lɔɔlɔhi eko duuma nɛ alɔ gē tɔɔna. (Umát. 10:16) Amáŋ ɔdaŋ ku alɔ ceyitikwu ya ɛji ɔfu ku alɔ, alɔ géē lɛ ɛbɔ nōo gē wa ŋma ō ya ɔdā nōo he Ujehofa ɔtu, mla eeye nōo gē wa ŋma ō lɛ abɔ ipu uklɔ nōo gē nya oyeeyi ku ācɛ ta a.

18. Ɔnyɛ lɔfu je ɛbɔ ku kwɛyi a lɛ alɔ a?

¹⁸ Le jé kpɔcii ku eko nɛ āhɔ̄ kóō le lɔnɔ fiyɛ duu a naana, alɔ lɔfu lɛ ɛbɔ. Ɛpleeko ɔɔma, alɔ cika ō bla ka ɛbɔ nɛ alɔ cɛgbá a wɛ ɛbɔ ku Ɔwɔico, ɔɔma kē wɛ ɛbɔ nɛ Ujehofa foofunu lɔfu je a. Gbolo ce ɔ eko nɛ ōcē lɛ tu, eko nɛ ɔdā amiya le ya, amāŋ eko néē yɔ i ya alɔ ŋmo. Yɔ kwu ɔwa ku nu ajaajɛ. Leyi ku uwɔ kwu ɛnɛɛnɛ ɛcɔbu nōo yɔ i gbeyi uwɔ a. Ɔdaŋ ku a ya lɛ a, “Ɔwɔicō nōo gē je ɛbɔ́ lɛ ācɛ ā géē yɔ̄” mla uwɔ. (Ufíl. 4:9) Ipu ikpɛyi ɛlā ɔhá, alɔ géē kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ lɔfu je otabɔ lɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔmpa alɔ nōo yɔ i má unwalu, o ya ɛɛ kéē lɛ ɛbɔ nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico a.