1. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa gē bi le cila ɔkɔ ō gba ku ācɛ ɔlɛ nu igbalɛwa a?

 A JÉ ka Ujehofa lɔfu bi uwɔ le cila ɔkɔ ō gba ku ɔcɛ ɔhá gla a? A lɔfu je otabɔ ɔdaŋ nɛ a kóō wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ, ɔcɛ o ta anyakwɔcɛ ku ujɔ abɔ, ɔcɛ o gbɔbu ɔna ō ta, amāŋ ɔcɛ o tɔɔna ɛlā ku Ɔwɔico. A klla lɔfu tabɔ ɔdaŋ nɛ a kóō wɛ ɛdrɔ, kwu hila ɛ, nɛ a wɛ ɔyinɛ nɔnyilɔ amāŋ ɔyinɛ nɔnya. Ɔdaŋ ka ɔcɛ nōo yihɔtu ku Ujehofa lɛ ɛba ku otabɔ ba ɔ, igbalɛwa Ɔwɔico ku alɔ gē bi anyakwɔcɛ ku ujɔ amāŋ ayinɛ ɔhá nōo hayi kpaakpa lɛ ɔ a ‘le je otabɔ’ lɛ ɔcɛ ɔɔma. (Ukól. 4:11) Alɔ gē gweeye nɛhi ō cɛ Ujehofa mla ayinɛ alɔ ɛhɔ ɔwɛ ɛgɛnyā! Alɔ lɔfu je otabɔ mla ɔtu ō tu kwu ɔtu lɛ ayinɛ alɔ eko nɛ ōcē le tu, nɛ ɔdā amiya le ya, amāŋ eko néē yɔ i ya alɔ ŋmo.

2. Ɔdiya nōó lɔfu tɔɔtɛ ō je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá eko nɛ ōcē le tu ŋ ma?

² Ōcē nōo gē tu a lɔfu ya kóō lɔnɔ tu alɔ ō je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá. Ocabɔ mafu, alɔ lɔfu dɔka ō gáā má aoklobiya amāŋ aɔncɛnya ku alɔ, amáŋ ō ya ɔɔma lɔfu ya ku alɔ i lɛ ogbotu ŋ. Ó lɔfu he alɔ ɔtu ō hi ācɛ nōó ma abɔ ŋ ma igwú wa ɔlɛ alɔ kéē gáā lé ɔdole mla alɔ, amáŋ ō ya ɛnyā i klla gáā lɔfu tɔɔtɛ ŋ duu. Alɔ klla lɔfu dɔka ō je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá, amáŋ ɔɔma lɔfu wɛ unwalu lɛ alɔ ɔdaŋ ku ācɛ apɔlɛ ku alɔ yɔ i má owe duu. Naana a, alɔ gē dɔka ō je otabɔ lɛ ayinɛ alɔ kpɔ, ó kē i he Ujehofa ɔtu nɛhi eko duuma nɛ alɔ ceyitikwu ya ɛji ɔfu ku alɔ lɛ uwa. (Aíit. 3:27; 19:17) Ɔdi piii nɛ alɔ kóō lɔfu ya a?

3. Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ocabɔ ku anyakwɔcɛ ku ujɔ nōo yɔ ipu ujɔ ku Desi a? (Ujɛrɛmíya 23:4)

³ Ɔdā nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ lɔfu ya. Ɔdaŋ ku a wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ, ceyitikwu ku a jé ācɛ nɛ a yɔ i leyikwu uwa a lɔɔlɔhi. (Jé Ujɛrɛmíya 23:4.) Ɔyinɛ alɔ nɔnya Desi nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ ipu oklɔcɛ nōo gáā yɛ a kahinii: “Anyakwɔcɛ ku ujɔ nōo yɔ ipu  ígwu ku um a, gē yuklɔ tɔha mla ami mɛmla ācɛ ɔhá ipu uklɔ ku ɔna ō ta igbalɛwa, é klla gē ba alɔ iyē eko duuma nɛ alɔ le miya ō yɔ tɔha.” b Ɛnyā ya kóō tɔɔtɛ lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ nyā ō je otabɔ lɛ u Desi, abɔ ōcē ku Corona gbɔɔ nɛ ācɛ apɔlɛ ku nu ōhī klla le pɛ kwū ohigbu ōcē a.

4. Ɔdiya nōó tɔɔtɛ lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ kéē je otabɔ lɛ u Desi a, ɔdi kē wɛ ɛlā ō nwu lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ a?

⁴ Desi kahinii: “Ohigbu ku um jé ka anyakwɔcɛ ku ujɔ a wɛ ɔkpa ku um ma, ó le tɔɔtɛ gā um ō da uwa ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya um lɛ mla ɔdā nɛ um yɔ i lɛ ɔtooplico lɛyikwu ɔ a.” Ɔdi wɛ ɛlā ō nwu lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ a? Ceyitikwu ku a leyikwu ācɛ nɛ a yɔ i leyikwu uwa a lɔɔlɔhi gbɔbu ɛɛ ku unwalu kóō wa. Kwu uwa i piya ɔkpa ku uwɔ. Ɔdaŋ ka ōcē le tu nōo ya nōó tɔɔtɛ gā uwɔ ō nyɔ gáā má ayinɛ uwɔ eyī caa gla ŋ, bi ɔwɛ ɔhá le yɛ fu uwa. Desi klla kahinii: “Ekoohi anyakwɔcɛ ku ujɔ ɛyɛɛyɛyi gē gwo uwaya fu um, klla gē ta umɛseji ɛhɔ fu um ipu ɛ̄cī ekponu. Aɛga ku Ubáyíbu néē gē tɛhɔ fu um a gē lɛ abɔ kwu um ɔtu nɛhi, naana nɛ um jé aɛga ku Ubáyíbu ɔɔma lɔɔlɔhi gbɔbu a.”

5. Ɛgɛnyá nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ gáā jé ɔdā nɛ ayinɛ cɛgbá o ya ɛɛ kē lɔfu je tabɔ lɛ uwa a?

⁵ Ɔwɛ éyi nɛ a lɔfu jé ɔdā nɛ ayinɛ uwɔ cɛgbá a, wɛ ō da uwa ɔka nōó gáā ya ku uweyi kóō kwu uwa ŋ. (Aíit. 20:5) É lɛ ɔdole nwune, ɛcí yɔ néē lɔfu gwa, amāŋ ó lɛ ɔdā ɔhá nōo lɔfu yɔ i ce uwa ɛgbá? Ó tɔɔtɛ ku uklɔ ku uwa lɔfu hɛ uwa abɔ, amāŋ é lɛ ije nōo jɛ ō bi gba ije ɔlɛ néē yɔ anu a ŋ? Ó lɔfu wɛ ka é yɔ i cɛgbá otabɔ ō nyɔ gā ɛgiyi aigɔmɛnti kéē je otabɔ lɛ uwa, ɔdaŋ ka é gē ya lɛ a ɔwɛ ɛga néē lā a? Desi miyɛ otabɔ ku ɔdā nōo ce ɔ ɛgbá a ŋma ɛgiyi ayinɛ ipu ujɔ. Amáŋ ihɔtu nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ mafu lɛ ɔ, mla ɔtu ō tu kwu ɔtu néē je lɛ ɔ ŋma ipu Ubáyíbu a ta ɔ abɔ fiyɛ duu a. Ó kahinii: “Anyakwɔcɛ ku ujɔ a gē gbɔɔkɔ mla um. Naana nɛ ń blakwu ɛlā piii néē ka a gɛ ŋ ma, n blakwu ɛgɛ nɛ ɔtu ya um lɛ a kpɔ. Ɔɔma wɛ ɔwɛ nɛ Ujehofa bi yɔ i da um kahinii, ‘Á yɔ foofu uwɔ ŋ.’”—Ayis. 41:10, 13.

6. Ɔdi nɛ ācɛ ōhī ipu ujɔ lɔfu ya o ya ɛɛ kéē je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá a? (Má ifoto a.)

⁶ Ɔdā nɛ ācɛ ɔhá lɔfu ya. Alɔ leyice ku anyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō leyikwu ayinɛ alɔ nōo yɔ ipu ujɔ a. Amáŋ, Ujehofa dɔka ku ɛjɛɛji alɔ kóō je ɔtu ō tu kwu ɔtu klla je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá. (Ugal. 6:10) Ɔdaŋ ku alɔ ceyitikwu je otabɔ  ɔwɛ oligii lɛ ɔcɛ nōo yɔ i doōcē, ó lɔfu je ɔtu ō tu kwu ɔtu lɛ ɔ nɛhi. Ɔyipɛ nɛ̄ŋcɛ́ lɔfu tu ɔkpá amāŋ ifoto nɛ ó pi taajɛ a ɛhɔ fu ɔyinɛ, o ya ɛɛ kóō je ɔtu ō tu kwu ɔtu lɛ ɔ. Ɛdrɔ lɔfu nyɔ gáā lá ɔla amāŋ ya ɔdā ɔhá lɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya gla. Ācɛ ɔhá ipu ujɔ lɔfu he ɔdole gē lɛ ɔyinɛ nōo yɔ i doōcē a ɔlɛ nu gla. Ó wɛ ɔkwɛyi ka eko duuma nɛ ōcē le tu, ɛjɛɛji ācɛ ipu ujɔ cɛgbá ɔtu ō tu kwu ɔtu. Á jé ŋ, alɔ lɔfu gbeyi ligii igbihi nɛ ōjila le ŋmɛyi o ya ɛɛ ku alɔ kɛla mla ayinɛ alɔ a, ɔdaŋ nōó kóō wɛ eyī caa amāŋ o bu ipu zoom. Anyakwɔcɛ ku ujɔ cɛgbá ɔtu ō tu kwu ɔtu duu. Ācɛ Ocijali ōhī ta ɔkpá ku ahinya ō ta gē lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ nōo gē lɛ aɔdā alɛwa ō ya lɛ ayinɛ alɔ eko nɛ ōcē le tu a. Ó géē wɛ ɔdā olɔhi nɛhi ɔdaŋ ka ɛjɛɛji alɔ ya aya ku alɔ ō ‘tá iyī alɔ ɔtū kwu ɔtū, klla tū iyī alɔ abɔ̄’!—1 Utes. 5:11.

7. Ɔdā okwiiye nyá lɔfu ya da ācɛ ōhī eko nɛ ɔdā amiya le ya a?

⁷ Ɔdā amiya lɔfu ya da ɔcɛ eko nɛ ó leyice ŋ. Ɔdā agbenu ku ācɛ ōhī, ɔlɛ uwa, amāŋ ācɛ néē yihɔtu ku uwa lɔfu hɛ uwa abɔ. Aɔdā okwiiye nɛhi nyā ya da ayinɛ alɔ duu ɛ. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu ya o ya ɛɛ ku alɔ je otabɔ lɛ uwa a?

8. Ɔdi nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ mla aotrɛyi ku apɔlɛ lɔfu ya, gbɔbu ɛɛ ku ɔdā amiya kóō ya a?

⁸ Ɔdā nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ lɔfu ya. Anyakwɔcɛ ku ujɔ, aa tu ayinɛ aa abɔ kéē le tutu taajɛ gbɔbu ɛɛ ku ɔdā amiya kóō ya. Le má ka ɛjɛɛji ācɛ ipu ujɔ jé ɔdā néē cika ō ya o ya ɛɛ kéē lɛ ogbotu, mla ɛgɛ néē lɔfu yɛ fu anyakwɔcɛ ku ujɔ a. Ɔyinɛ alɔ nɔnya Margaret nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ ipu oklɔcɛ nōo gáā yɛ a kahinii: “Ó lɛ aya ku ɛgbá ku ujɔ éyi néē ya, nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ a tu alɔ ukɔ́ ku alɔ leyi kwɛɛcɛ lɔɔlɔhi ohigbu ɔla nōo lɔfu yi ɔwɛ ɛga nɛ alɔ lā a. É da alɔ ka ɔdaŋ nɛ aigɔmɛnti da alɔ ku alɔ le kwu ŋma ɔlɛ, amāŋ alɔ a má ka āhɔ̄ a gbɔɔ ō je bɔbi fiyɛ ɛ, alɔ le kwu boobu.” Ayinɛ a tu alɔ ukɔ́ a eko kpaakpa ibi, ohigbu ka alaadi ɛhɔ ŋma eko néē tu alɔ ukɔ́ ɔɔma a, ɔla nɛhi gbɔɔ ō yi. Ɛpleeko ku ɛ̄gbā ō gba ku apɔlɛ, aotrɛyi ku apɔlɛ lɔfu kɛla lɛyikwu ɔdā nɛ eyeeye ku ācɛ nōo yɔ ipu apɔlɛ a cika ō ya a. Ɔdaŋ ku awɔ mɛmla ayipɛ ɔlɛ uwɔ le tutu taajɛ, ó géē ya ku a hii junwalu lɛ iyi uwɔ fiyɛ ɔfu eko nɛ ɔdā amiya le ya ŋ.

9. Ɛgɛnyá nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ lɔfu yuklɔ tɔha kéē je otabɔ gbɔbu amāŋ igbihi nɛ ɔdā amiya le ya a?

⁹ Ɔdaŋ ka ó lɛ ígwu ku uklɔ ku ɔna ō ta duuma nɛ a gē leyikwu ɔ, ceyitikwu ku a bi inɔnba ɛpɛpɛ mla ɛga nɛ ɛjɛɛji ācɛ nōo yɔ ígwu ku uwɔ ɔɔma lā a, lɛ ɛnyā ya gbɔbu ɛɛ ku ɔdā amiya kóō ya. Lɛ iye mla inɔnba ku ɛga néē lā a ta taajɛ, cɛɛ ku a yɔ i jila ɔ má ŋma eko teeko o ya ɛɛ ku a má ka ɛ̄nɛ̄ okpaakpa nɛ a bi kpɔ a. Ō ya ɛnyā géē ya kóō tɔɔtɛ gā uwɔ ō yɛ fu eyeeye ku ācɛ o tɔɔna ɛlā Ɔwɔico nyā, o ya ɛɛ ku a jé ɔdā nōo wɛ ɛgbá ku uwa eko nɛ ɔdā amiya le ya. Lɛ aɛlā nyā tɛhɔ boobu gē lɛ ɔcɛ nōo gē leyikwu ōmiya ku anyakwɔcɛ ku ujɔ a, o ya ɛɛ kóō le yɛ fu ɔcɛ o leyikwu usɛkut. Ɔdaŋ ka ayinɛ nyā yuklɔ tɔha, é lɔfu je otabɔ ɔwɛ nōo lɔhi fiyɛ duu a. Igbihi nɛ ɔla a le yi kwɛyi a, ɔcɛ o leyikwu usɛkut ku Margaret a i gbiyɔla ŋ bɛɛka awa ofu ce igwo ɛhili a. Ó yɔ i yuklɔ tɔha mla anyakwɔcɛ ku ujɔ a lɔfu lɔfu o ya ɛɛ kéē yɛ fu eyeeye ku ayinɛ a, klla ceyitikwu kéē leyikwu ayinɛ alɔ 450 nōo kwu ŋma ɔlɛ uwa a. (2 Ukɔ́r. 11:27) Oŋma lɛ ō ya lɛ a, ó le tɔɔtɛ lɛ uwa ō je otabɔ. Ohigbu ɛnyā, ɛjɛɛji ācɛ nōo cɛgbá ɛga néē gē yɔ a lɛ ɛga má.

10. Ɔdiya nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ gē leyi má uklɔ kóō nyɔ gáā ta ayinɛ ɔtu kwu ɔtu ka ó wɛ uklɔ nōo cɛgbá nɛhi a? (Ujɔ́ni 21:15)

¹⁰ Anyakwɔcɛ ku ujɔ lɛ uklɔ ō yɔ i je ɔtu ō tu kwu ɔtu ŋma ipu Ubáyíbu lɛ ayinɛ nɛ ɔtu le gbenyi lɛ uwa a. (1 Upít. 5:2) Eko nɛ ɔdā amiya le ya, anyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō le má ka ɛjɛɛji  ayinɛ a yɔ lɔhi, ka é lɛ ɔdole ō lé, ili ō wiiye, mla ɛga ō lā. Amáŋ abɔ eko yɔ i nyɔ a, ayinɛ klla géē cɛgbá ɔtu ō tu kwu ɔtu ŋma ipu Ubáyíbu, mla otabɔ ɛyɛɛyɛyi ɔhá lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwa a. (Jé Ujɔ́ni 21:15.) Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Harold nōo yuklɔ ku ɔcɛ o leyikwu Abɔ Ku Ɛga O Yuklɔ Ku Alɔ, nōo má ayinɛ ɛyɛɛyɛyi nɛ ɔdā amiya ya da uwa gbɔbu ɛ ma kahinii: “Ó gē je eko gbɔbu ɛɛ ku oyeeyi ku uwa kóō piyabɔ gā ɛgɛ nōó lɛ gbɔbu a. É lɔfu gbɔɔ ō lā oyeeyi ku uwa ɛgɛ néē tɛtɛ gē lā oyeeyi lɛ a, amáŋ é lɔfu gɔbu yɔ i gbɛla lɛyikwu ācɛ néē yihɔtu uwa nōo kwū, aɔdā agbenu ku uwa nōo hɛ uwa abɔ, amāŋ lɛyikwu āhɔ̄ obɔbi néē yɔ anu a. Ɛlá ō gbo nyā lɔfu ya kéē gbɔɔ ō lɛ ɔtu nobi kpɔ. Ɛnyā i wɛ ka é lɛ ɔtu okpoce ŋ nɛ nóó, amáŋ ɔtu lɔfu ya ɔcɛ duuma lɛ a gla.”

11. Ɛgbá nyá nɛ ācɛ apɔlɛ lɔfu yɔ i cɛgbá a?

¹¹ Anyakwɔcɛ ku ujɔ gē bi ukɔ́ nōo ku “aá jikwū mla ācɛ nēe ī jikwū ā” le yuklɔ. (Uróm 12:15) Anyakwɔcɛ ku ujɔ cika ō ta ācɛ nɛ ɔdā amiya ya da uwa a ɔtu kwu ɔtu, ka Ujehofa mla ayinɛ uwa ipu ujɔ yihɔtu uwa kpɔ. Anyakwɔcɛ ku ujɔ géē je otabɔ lɛ ācɛ apɔlɛ kéē gɔbu ipu ɔdā néē gē ya gbɔbu, bɛɛka ɔkɔ ō gba, oklɔcɛ ku Ubáyíbu, ō gā ōjila ku ujɔ, mla ō yuklɔ ku ɔna ō ta. Anyakwɔcɛ ku ujɔ klla lɔfu ta aɛ́nɛ́ mla aadā ɔtu kwu ɔtu, kéē ta ayipɛ ɔlɛ uwa abɔ cɛɛ kéē lɛ ɔtu ku uwa kwu aɔdā nɛ ɔdā amiya duuma i biya ɔ gla ŋ ma. Aɛ́nɛ́ mla aadā, aa tu ayipɛ ɔlɛ aa ɛlá kwu ɔ ka Ujehofa géē wɛ Ɔya ku uwa eko doodu, ka ó klla gē yɔ i ta uwa abɔ. Aa klla cɛgbá ō lɛ ɔ ta ayipɛ ɔlɛ aa eyī peee, ka é lɛ ayinɛ nōo yɔ ipu oduudu ɛcɛ nōo le tutu ō ta uwa abɔ eko doodu.—1 Upít. 2:17.

12. Ɔdi nɛ ācɛ ɔhá lɔfu ya o ya ɛɛ kéē je otabɔ eko nɛ ɔdā amiya le ya a? (Má ifoto a.)

¹² Ɔdā nɛ ācɛ ɔhá lɔfu ya. Ɔdaŋ ku ɔdā amiya le ya ɛga nōo kwu uwɔ ajaajɛ, da anyakwɔcɛ ku ujɔ ɔka ɛgɛ nɛ a lɔfu je otabɔ a. Á jé ŋ, a lɔfu je otabɔ ō miyɛ ācɛ nōo kwu ŋma ɔlɛ uwa amāŋ ācɛ nōo gē je otabɔ eko nɛ ɔdā amiya le ya a wa ɔlɛ uwɔ eko kpii. Alɔ lɔfu je ɔdole amāŋ ɔdā ɔhá gē lɛ ayinɛ alɔ nɛ ɛgbá ce uwa a. Ɔdaŋ ka ɔdā amiya kē le ya ɛga oligbo ŋma ɔwɛ ɛga nɛ a lā a, a lɔfu je otabɔ gla kpɔ. Ɛgɛnyá a? Ŋma lɛ ō gbɔɔkɔ lɛyikwu ācɛ nɛ amiya a lɛ abɔ kwu uwa a. (2 Ukɔ́r. 1:8-11) A klla lɔfu je otabɔ lɛ ígwu nōo gē tabɔ yuklɔ eko nɛ ɔdā amiya le ya a, oŋma lɛ ō bi ije le je otabɔ ipu uklɔ nōo yɔ i ya ipu oduudu ɛcɛ a. (2 Ukɔ́r. 8:2-5) Ɔdaŋ nōó kē tɔɔtɛ gā uwɔ ō nyɔ gā ɛga nɛ ɔdā amiya a ya a, da anyakwɔcɛ ku ujɔ ku uwɔ ɔka lɛyikwu ɔdā nɛ a lɔfu ya o ya  ɛɛ ku a je otabɔ a. Ɔdaŋ ka é lɛ uwɔ higwu ō gáā je otabɔ, a lɔfu miyɛ ɛlā ō nwu o ya ɛɛ ku a je otabɔ ɔwɛ nōo lɔhi fiyɛ duu a.

13. Unwalu ōhī nyá nɛ ayinɛ alɔ gē má ipu éwo néē lɛ uklɔ ku alɔ ci a?

¹³ Ipu éwo ōhī néē lɛ uklɔ ku alɔ ci, o ya ŋmo gē ya ku oyeeyi kóō lɔnɔ nɛhi. Ayinɛ alɔ nōo yɔ ipu éwo ɛgɛnyā a gē lɛ unwalu ku ije, gē doōcē, ācɛ néē yihɔtu ku uwa klla gē kwū. Amáŋ ohigbu ka é lɛ uklɔ ku alɔ ci a, ó tɔɔtɛ lɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ a ō nyɔ gáā má ayinɛ alɔ a eyī caa, amāŋ ō kɛla mla aɛ̄nɛ̄ ō cɛgbá ɔtu ō tu kwu ɔtu a ŋ. Ɔdā nōo ya da u Andrei nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nōo gáā yɛ a yɔ abɔɔ a. Ɔyinɛ nɔnya éyi nōo yɔ ipu ígwu néē gē yuklɔ ku ɔna ō ta tɔha a yɔ i lɛ unwalu ku ije. Ɔyinɛ nɔnya a klla gáā lɛ amiya ku umoto lɛ. Ó cɛgbá kéē ya ɔ ɔparesion ɛyɛɛyɛyi, ó kē tɔɔtɛ lɛ ɔ ō yuklɔ gla ŋ. Naana néē lɛ uklɔ ku alɔ ci nɛ ōcē ku Corona nōo tu ipu oduudu ɛcɛ a klla yɔ a, ayinɛ a ceyitikwu ya ɔdā néē ya gla a ō je otabɔ kpɔ. Ujehofa má ɛjɛɛji ɔdā nōo yɔ i ya a.

14. Ɛgɛnyá nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ gáā lɛ ocabɔ olɔhi taajɛ ŋma lɛ ō gbolo ce Ujehofa a?

¹⁴ Ɔdā nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ lɔfu ya. Andrei gbɔɔkɔ klla ceyitikwu ya ɔdā nɛ ó ya gla a. Ɔdi nɛ Ujehofa ya lɛyikwu ɔ a? Ó lɛ abɔ kwu eyeeye ku ayinɛ nōo yɔ ipu ujɔ a ɔtu, kéē je otabɔ lɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya a ɔwɛ nōo tɔɔtɛ lɛ uwa a. Ācɛ ōhī gē tabɔ bi ɔyinɛ alɔ nɔnya a gā inɛci. Ācɛ ɔhá gē bi ije le ta ɔ abɔ. Ujehofa lɛ abɔ kwu ayinɛ a ɔtu kéē je otabɔ lɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya a, ó klla ya ku o ceyitikwu ku ayinɛ ipu ujɔ a kóō lɛ ɔdā nɛ ɔyinɛ a cɛgbá a ya tɔɔtɛ. (Uhíb. 13:16) Anyakwɔcɛ ku ujɔ, eko duuma néē lɛ uklɔ ku alɔ ci, aa lɔfu da ayinɛ alɔ ɔhá kéē ta aa abɔ duu. (Ujɛr. 36:5, 6) Ofiyɛ duu a, aa gbolo ce Ujehofa. Ó lɔfu ta aa abɔ cɛɛ ku aa leyikwu ayinɛ a lɔɔlɔhi.

15. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā piyatɔha mla ayinɛ alɔ eko néē yɔ i ya alɔ ŋmo a?

¹⁵ Ɔdā nɛ ācɛ ɔhá lɔfu ya. Eko néē lɛ uklɔ ku alɔ ci, alɔ lɔfu gbɔɔ ō jila tɔha mla ayinɛ alɔ ipu ígwu ligi ligi. Ohigbu ɛnyā, ó cɛgbá nɛhi ku alɔ lɛ ɛbɔ ɔtahɛ ku iyi alɔ babanya fiyɛ otɛtɛ. Alɔ nuunu ta Usetan, ó wɛ iyi alɔ ŋ. Ceyitikwu cɛɛ ku a leyi gwu ɛga nɛ ɔyinɛ ya uwɔ cɔnu a bonu, amāŋ aa kóō lɛ unwalu duuma nōo yɔ ɔtahɛ ku aa kagwo fiya fiya. (Aíit. 19:11; Āfi. 4:26) Aa le tutu eko doodu ō ta iyi aa abɔ. (Utáy. 3:14) Otabɔ nɛ ācɛ ɔhá je lɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya nɛ ɛgbá ce ɔ ɔɔma a, lɛ abɔ kwu ācɛ ɔhá nōo yɔ ipu ígwu ku uklɔ ku ɔna ō ta ku nu a ɔwɛ olɔhi. É  gáā kwu iyi uwa ajaajɛ fiyɛ bɛɛka é wɛ apɔlɛ ekponu a.—Aíjē 133:1.

16. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ācɛ Ukólōsi 4:3, 18 ka a, ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu je otabɔ lɛ ayinɛ alɔ néē yɔ i ya uwa ŋmo a?

¹⁶ Alɛwa ku ayinɛ alɔ yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa, naana nɛ aigɔmɛnti lɛ uklɔ ku alɔ ci ɛga ōhī a. É lɛ ōhī ku ayinɛ alɔ a kpo gā inu agba ohigbu ɔtu okpoce ku uwa. Alɔ lɔfu je ayinɛ alɔ a mla apɔlɛ ku uwa ta ipu ɔkɔ ō gba. Alɔ klla lɔfu gbɔɔkɔ kwɛyi ayinɛ alɔ nōo mafu ɔtu ō lɛ ŋma lɛ ō je otabɔ lɛ ayinɛ alɔ néē kpo gā inu agba, naana néē jé ka é lɔfu kwu uwa gā inu agba gla duu a. É gē ta ayinɛ alɔ nōo yɔ inu agba nyā ɔtu kwu ɔtu kéē gɔbu yɔ i lɔtuce Ujehofa, gē je aɔdā néē cɛgbá a lɛ uwa, klla gē kwɛyi uwa ipu inu ɛpɔ. c (Jé Ācɛ Ukólōsi 4:3, 18.) A hii je mlanyi ka ɔkɔ nɛ a gē gba kwɛyi ayinɛ alɔ nyā lɔfu ta uwa abɔ nóó!—2 Utes. 3:1, 2; 1 Utím. 2:1, 2.

17. Ɛgɛnyá nɛ a lɔfu tutu babanya lɛyikwu o ya ŋmo a?

¹⁷ Awɔ mɛmla ācɛ apɔlɛ ku uwɔ lɔfu tutu babanya lɛyikwu o ya ŋmo. (Ācot. 14:22) A hii lɛ eko taajɛ yɔ i gbɛla lɛyikwu ɛjɛɛji ɔdā obɔbi nōo lɔfu ya a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ya ku ɛma ku uwɔ mla Ujehofa kóō yɔ i lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄, ku a klla ta ayipɛ ɔlɛ uwɔ abɔ kéē ya lɛ a duu. Ɔdaŋ ku a gē lɛ ɔtooplico ekoohi, gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ŋma ipu ɔtu lɛyikwu ɔ. (Aíjē 62:7, 8) Awɔ mla apɔlɛ ku uwɔ kóō ka ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ a cika okpoce Ujehofa a tɔha. d Ɛgɛ nōo tutu taajɛ lɔfu ta ayipɛ ɔlɛ uwɔ abɔ eko nɛ ɔdā amiya le ya a, ɛgɔɔma nōó gáā ta uwa abɔ ɔdaŋ ku aa le tutu taajɛ ku o ya ŋmo duu a. Ɛnyā géē ya kéē hayi lɔfu klla lɛ ɔtu ɛbɔ ohigbu ku a le nwu uwa ɛgɛ néē géē kpɔtuce Ujehofa a ɛ.

18. Ɛdɔ ɛcɔbu nyá nɛ alɔ yɔ i leyice a?

¹⁸ Ɛbɔ nɛ Ɔwɔico gē je lɛ alɔ a gē ya ku alɔ lɛ ogbotu. (Ufíl. 4:6, 7) Oŋma lɛ ɛbɔ ɔɔma, Ujehofa gē ya ku alɔ lɛ ɛbɔ naana nɛ alɔ gē má unwalu ku ōcē nōo gē tu, ɔdā amiya nōo gē ya, mla o ya ŋmo nōo lɔfu lɛ abɔ kwu alɔ icɛ a. Ó gē bi anyakwɔcɛ ku ujɔ nōo gē yuklɔ lɔfu lɔfu a le ta alɔ ɔtu kwu ɔtu. Ó klla lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga je lɛ alɔ ō ta iyi alɔ abɔ. Abɔ alɔ yɔ i jɔɔnyɛ ɛbɔ babanya a, alɔ lɔfu bi eko nyā le ya otutu lɛyikwu ojama nɛhi nōo yɔ i wa ɛcɔbu, mla eko ku “ōwē nɛ̄hi” a. (Umát. 24:21) Ɛpleeko ɔɔma, alɔ géē cɛgbá ō lɛ abɔ bi ɛbɔ ku alɔ mla ō ta ācɛ ɔhá abɔ kéē ya lɛ a. Amáŋ igbihi ɔɔma, alɔ i gáā lɛ unwalu duuma nōo géē ya ku alɔ lɛ ɔtooplico gɛ ŋ. Alɔ géē gbɔɔ ō jɔɔnyɛ ɔdā nɛ Ujehofa humayi bi ɔtu ō ya lɛ alɔ a. Alɔ géē lɛ ɛbɔ ɔkwɛyi nōo géē yɔ piyoo.—Ayis. 26:3, 4.