OTRƐYI ku icɔɔja ku Nazi éyi dɛgba ta ígwu ku Ācɛ Ocijali ku Ujehofa ɛpleeko ku Ɛfú Ō Kpo Ɔmpa kahinii: “Ɔdaŋ ka oduuma ku aa ta ō nuunu ta u France amāŋ England, ɛjɛɛji aa géē kwū piii!” Naana nɛ aicɔɔja ku Nazi yɔ i gbeyi ayinɛ alɔ ajaajɛ kéē wa i wɛ ipu icɔɔja a, oduuma ku ayinɛ alɔ i biya íne ku Ɔwɔico ŋma lɛ ō gáā kpo ɛfú a ŋ. Ɔdā néē ya a wɛ ɔdā nōo mafu ɔtu ō lɛ! Ɛnyā wɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku ɛgɛ nɛ Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa gē leyi má ɛfú ō kpo a: Alɔ gē ta ō lɛ abɔ ipu aɛfú ō kpo ku ɛcɛ nyā. Eko nɛ ācɛ kóō i ka ku uwa géē je alɔ ŋmo naana, alɔ i gē cɛ ō lɛ abɔ ipu ɛfú ō kpo ku ɛcɛ nyā ŋ.

1. ƐJƐƐJI ĀCƐ ƆLƐ ƆWƆICO WƐ ÉWO EKPONU EKO ƆƆMA

Eko ikee a, Ujehofa lɛ éwo éyi foofunu fu kéē wɛ ācɛ ɔlɛ nu, uwa kē wɛ éwo ku Isrɛlu a. Ó hi ācɛ ku Isrɛlu a ka “ācɛ nɛ̄ [ó] fu á.” (Oyɛb. 19:5) Ó klla lɛ ɛdɔ ajɛ piii éyi nɛ Ɔwɔico je lɛ uwa. Ohigbu ɛnyā, eko nɛ Ɔwɔico je ɔ́da lɛ ācɛ Isrɛlu kéē gáā kpo ɛfú tu aéwo ɔhá a, é yɔ i nuunu amāŋ yɔ i ŋmo ɔmpa uwa nōo gē gba Ujehofa ɛ̄gbā a ŋ. *

Icɛ, ācɛ nōo gē gba Ujehofa ɛ̄gbā a ŋma “éwo mɛ́mla ipɔ́ɔma mɛ́mla ācɛ mɛ́mla ucē ɛyɛ́ɛyɛ́yí dóódu.” (Mafú. 7:9) Ɔdaŋ ku ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico kē  nyɔ gáā kpo ɛfú, é lɔfu yɔ i nuunu amāŋ ŋmo ɔmpa uwa nōo gē gba Ujehofa ɛ̄gbā a.

2. UJEHOFA JE Ɔ́DA LƐ ĀCƐ ISRƐLU KÉĒ NYƆ GÁĀ KPO ƐFÚ

Eko ikee a, Ujehofa gē miya eko mla ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ ācɛ Isrɛlu cika ō nyɔ i kpo ɛfú a. Ocabɔ mafu, Ɔwɔico da ācɛ Isrɛlu kéē nuunu o ya ɛɛ kéē kɛpɔ ku nu ce ācɛ Ukenan néē jé uwa lɔɔlɔhi kē wɛ ācɛ nōo gē gba ojibo ɛ̄gbā, gē ya uce ku ikpo ɔnyā amāŋ aja ō gbo nɛhi, klla gē je ayipɛ ɔlɛ uwa gwɛɛya lɛ aɔwɔ ɛkɛmgbɛ a. Ujehofa je ɔ́da lɛ ācɛ Isrɛlu kéē lɛ ācɛ nōo gē ya ɛdɔ auce obɔbi ipu Ajɛ Nɛ Ó Cokonu lɛ uwa a cataajɛ, o ya ɛɛ ku ācɛ Isrɛlu a kéē hii ya ɛdɔ auce obɔbi ɔɔma ŋ. (Ulīf. 18:24, 25) Igbihi nɛ ācɛ Isrɛlu le yɛ gā Ajɛ Nɛ Ɔwɔico Cokonu lɛ uwa a, ekoohi Ɔwɔico gē da uwa kéē nyɔ gáā kpo ɛfú o ya ɛɛ kéē lɛ ācɛ Isrɛlu hɛta ŋma abɔ aolɛla nōo gē da uwa ɛyi taajɛ a. (2 Usám. 5:17-25) Amáŋ, Ujehofa i jɛga lɛ ācɛ Isrɛlu a kéē miya eko néē géē nyɔ gáā kpo ɛfú abɔyi uwa ŋ. Ɔdaŋ néē le ya lɛ a, igbalɛwa ɔdā obɔbi gē bɛɛcɛ ŋma anu a.—Áluk. 14:41-45; 2 Úklɔ́ 35:20-24.

Icɛ, Ujehofa i da ɔcɛ duuma kéē nyɔ gáā kpo ɛfú ŋ. Aéwo gē nuunu ohigbu ɔdā néē dɔka, ó wɛ ɔdā nɛ Ɔwɔico dɔka a ŋ. É gē gbɔɔ ɛfú ō kpo ohigbu kē dɔka ō lɛ ajɛ tōōtɔ̄ɔ̄, dɔka ō ya ije nɛhi, amāŋ ohigbu kē dɔka ō lɛ ɛlá ō gbo ku imeli éyi kwaajɛ. Amáŋ ācɛ nōo kē i ka ku aa yɔ i nuunu mla iye ku Ɔwɔico o ya ɛɛ kē gbo ɔdā néē kpɔtuce, amāŋ kéē ŋmo aolɛla ku Ɔwɔico a bɛ? Ujehofa géē gbo ācɛ nōo gē gba ɔ ɛ̄gbā ɔwɛ ɔkwɛyi a, klla géē ca aolɛla ku nu taajɛ ipu ɛfú ō kpo nōo géē ya ɛcɔbu a. Ɛfú ō kpo ɔɔma kē wɛ ɛfú ku Amagɛdɔn a. (Mafú 16:14, 16) Ipu ɛfú ō kpo ɔɔma, aicɔɔja ku Ɔwɔico géē lɛ ō ya mla alelekwu otɛhɔ a foofunu, ó wɛ alɛɛcɛ nōo gē gba ɔ ɛ̄gbā a ŋ.—Mafú 19:11-15.

3. ĀCƐ ISRƐLU A I ŊMO ĀCƐ NŌÓ MAFU ƆTU OKPOCE Ŋ

Eko ikee a, igbalɛwa icɔɔja ku ācɛ Isrɛlu gē mafu eyinyinyi lɛ ācɛ nōo mafu ɔtu okpoce lɛ Ɔwɔico, klla gē ŋmo ācɛ foofunu nɛ Ujehofa  miya kē cika ō kwū a. Leyi yɛ ocabɔ ɛpa. Naana nɛ Ujehofa je ɔ́da kéē lɛ éwo ku Ujeriko cataajɛ a, ācɛ Isrɛlu lɛ oyeeyi ku Urehabu mla ācɛ apɔlɛ ku nu nyata ohigbu ɔtu okpoce ku nu. (Ujós. 2:9-16; 6:16, 17) Igbihaajɛ, é lɛ abɔ ci ō ŋmo ɛjɛɛji ācɛ nōo lā igeli ku Ugibeyɔn a igbihi néē mafu ufi ɔkwɛyi lɛ Ɔwɔico a.—Ujós. 9:3-9, 17-19.

Icɛ, aicɔɔja i gē kpo eko bonu ō ŋmo ācɛ nōo kpɔtuce Ɔwɔico amāŋ ācɛ nōó wɛ icɔɔja ŋ ma.

4. ĀCƐ ISRƐLU CƐGBÁ Ō YƐCE ÍNE KU ƆWƆICO LƐYIKWU ƐGƐ NÉĒ GĒ KPO ƐFÚ A

Eko ikee a, Ujehofa dɔka ku aicɔɔja ku Isrɛlu kéē nyɔ gáā kpo ɛfú oŋma lɛ ɛgɛ nɛ ó da uwa lɛ a. Ocabɔ mafu, ekoohi Ɔwɔico gē da uwa kéē jɛga lɛ igeli néē gáā kpo ɛfú ta uwa a kéē ya ɛbɔ mla uwa. (Obla. 20:10) Ujehofa klla leyice ku ācɛ Isrɛlu a géē lɛ iyi uwa tu yeŋee klla lā oyeeyi ku uwa ɛgɛ nɛ ó tine a. (Obla. 23:9-14) Abɔ aicɔɔja nōo yɛ jila aéwo a ta gē hɛ acɛnya néē kpo ɔfiyɛ baajɛ abɔfu a, Ujehofa i jɛga lɛ ācɛ Isrɛlu kéē ya lɛ a ŋ. Ku ɛlā ɔkwɛy a ba, ó kóō tɔɔtɛ lɛ uwa kéē lɛ acɛnya néē kpo ɔfiyɛ a ŋ, jaa gbeeko nɛ ɔya éyi le gla igbihi néē miyɛ igeli a tabɔ a.—Obla. 21:10-13.

Icɛ, aéwo alɛwa cɛ kéē kpo ɛfú oŋma lɛ ɛdɔ íne ōhī néē le kwaajɛ a. Naana néē bi ɔtu ō je ogbotu lɛ ācɛ nōó wɛ icɔɔja ŋ ma, igbalɛwa aéwo a i gē lɛyitaajɛ lɛ íne nyā ŋ.

5. ƆWƆICO NUUNU LƐ ÉWO KU NU

Eko ikee a, Ujehofa nuunu lɛ ācɛ Isrɛlu, igbalɛwa ó klla gē yuklɔ idaago o ya ɛɛ kéē lɛ ɛfú a yale. Ocabɔ mafu, ɛgɛnyá nɛ Ujehofa ta ācɛ Isrɛlu abɔ kéē ya igeli ku Ujeriko lé a? Ɛgɛ nɛ Ujehofa ka a, eko nɛ ācɛ Isrɛlu lɛ “ɛgba dɛ̄ nɛ̄hi, anɔ́ɔ ɔdɔ kú igelī nɛ̄hi kwú wúla wā ajɛ gidiimm,” ɛnyā kē ya ɔ tɔɔtɛ lɛ uwa ō lɛ igeli a yale. (Ujós. 6:20) Ɛgɛnyá nōó tɔɔtɛ lɛ uwa ō ya ācɛ Amɔn lé ipu ɛfú néē kpo a? “Óndú ā le yá kú ɛcɔ̄ kú ɔwɔ o wɛ́ɛcɔ̄ kóō yā klá uwá . . . Ɛwa kú uwá nɛ̄ ɛcɔ̄ɔwɔ ŋmó ā klla fíyɛ́ ɛ̄nɛ̄ aícɔ́ɔja kú Ísrɛ̄lu ŋmó ā á.”—Ujós. 10:6-11.

ĀCƐ O YƐCE UKRAIST ƆKWƐYI WƐ ĀCƐ O YA ƐBƆ

Ɛgɛ nɛ alɔ má ɛ ma, āhɔ̄ ku alɔ icɛ wɛ ɛyɛɛyi kpanaa gwu aku ācɛ Isrɛlu ku ikee a ta. Amáŋ, ó wɛ aɔdā ɛyɛɛyɛyi nyā foofunu ya ɛɛ nɛ alɔ i gē nyɔ gáā kpo ɛfú a ŋ. Ó lɛ aɔdā ōhī nōo ya kpɔ. Ocabɔ mafu, Ɔwɔico ka taajɛ ka ɛpleeko amoomɛ a, ācɛ nɛ ó gē nwu ɛlā a i gáā “kllɔcɛ́ ɛfú ō kpó ɛ́ɛ́ gɛ ŋ́.” Ó lɛ a, ó teyi peee kē gáā wɛ ipu ɛfú ō kpo ŋ duu. (Ayis. 2:2-4) Ɔdā ɔhá kpɔ, Ukraist ka ku ayikpo ku nu i gáā “wɛ ákú ɛcɛ ā gɛ ŋ́,” ɔɔma wɛ kē gáā lɛ abɔ ipu ɛfú ō kpo ku ɛ̄cɛ nyā ŋ.—Ujɔ́n. 15:19.

Ukraist klla ta ayikpo ku nu ɔtu kwu ɔtu kéē ya fiyɛ ɔɔma. Ó da uwa kéē lɛ abɔ ci uce ō ya nōo géē ya kéē bi ɛlā ipu ɔtu, nōo géē ya kéē cɔnu, amāŋ nyɔ gáā kpo ɛfú. (Umát. 5:21, 22) Ó klla da ācɛ nōo gē yɛce ɔ a kéē wɛ “ācɛ o yɛ́ɛ́bɔ́,”kē klla yihɔtu aolɛla ku uwa.—Umát. 5:9, 44.

Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā ya ɛnyā a? Ó wɛ ɔkwɛyi ku alɔ i gáā dɔka ō nyɔ gáā kpo ɛfú ŋ, amáŋ ɔtu gē ya alɔ ku ɔcɛ éyi ipu ujɔ wɛ olɛla ku alɔ? Alɔ kóō ceyitikwu lɔfu lɔfu ō lɛ ɛdɔ ɛlá ō gbo ɛgɔɔma fu ŋma ipu ɔtu ku alɔ.—Ujɛ́m. 4:1, 11.

Alɔ i gē lɛ abɔ ipu ɛfú nɛ aéwo ɛyɛɛyɛyi gē kpo a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ gē ceyitikwu lɔfu lɔfu ō lɛ ɛbɔ mla ihɔtu ɔtahɛ ku alɔ. (Ujɔ́n. 13:34, 35) Alɔ lɛ ɔtu ku alɔ ya ekponu ō lɛ abɔ ipu ɛfú ō kpo ku ɛcɛ nyā ŋ, abɔ alɔ leyice ɛ̄cī nɛ Ujehofa gáā lɛ ɛjɛɛji ɛfú ō kpo yiifi piyoo a.—Aíjē 46:9.