1. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu gē ya ācɛ alɛwa lɛyikwu aɛlā ijeeyi nōo yɔ ipu Ubáyíbu a? (Aíita 1:20, 21)

 IPU éwo alɛwa, igbalɛwa alɔ gē má ayinɛ alɔ gē mahayi ɛga nɛ ācɛ alɛwa gē wa i yɛ a. É gē yɛhɛ mla uwa klla gē jé aɔkpá ku alɔ lɛ uwa kéē jé. Á jé ŋ, awɔ abɔyi uwɔ ya lɛ a duu ɛ. Ɛnyā kē lɔfu ya ku a gbɛla lɛyikwu ɔkpá ku Aíita nōo kɛla lɛyikwu ijeeyi nōo yɔ i dɛgba gbōō ipu ulayi, o ya ɛɛ ku ācɛ kéē po ɛlā ijeeyi ku nu a. (Jé Aíita 1:20, 21.) Ubáyíbu mla aɔkpá ku alɔ lɛ aɛlā ku “ijééyī” ɔkwɛyi nōo ŋma ɛgiyi Ujehofa. Ijeeyi nyā wɛ ɔdā nɛ ācɛ cɛgbá o ya ɛɛ kéē lɛ oyeeyi opiyoo lɛ a. Alɔ gē gweeye nɛhi eko duuma nɛ ɔcɛ lɛ ɔkpá ku alɔ éyi miyɛ. Amáŋ, ó wɛ ɛjɛɛji ācɛ gē ya lɛ a ŋ. Ācɛ ōhī i gē dɔka ō jahɔ tu ɛlā ijeeyi nɛ Ubáyíbu gē nwu a ŋ. Ācɛ ɔhá kē i yɛhɛ tu alɔ. É gbɛla ku Ubáyíbu kwu gbo ɛnɛ̄ŋcɛ́ ɛ, ohigbu ɔɔma ó tiile gɛ ŋ. É gbɛla ku ācɛ nōo gē yɛce ɛlā nɛ Ubáyíbu ka a, i wɛ ācɛ ogbonɛnɛ ŋ klla wɛ ācɛ nōo gē ŋmo ācɛ ɔhá okonu. Naana kpɔ a, o bu ipu ihɔtu Ujehofa gɔbu yɔ i je ijeeyi ku nu lɛ ɛjɛɛji ācɛ. Ɛgɛnyá nɛ ó gē ya ɔɔma a?

2. Imi nɛ alɔ lɔfu lɛ ijeeyi ɔkwɛyi ŋma icɛ a, amáŋ ɔdi nɛ ācɛ alɛwa kē miya ō ya a?

² Ɔwɛ éyi nɛ Ujehofa gē ya ku alɔ lɛ ijeeyi ɔkwɛyi a, wɛ o bu Ɛlā ku nu nōo wɛ Ubáyíbu a. Ɔkpá ɔɔma wɛ ɔdā nɛ ɛjɛɛji ācɛ lɔfu lɛ gla. Aɔkpá ku alɔ nōo kē i je aɛlā ō nwu ku Ubáyíbu teyi peee a bɛ? Alɔ ta Ujehofa ahinya ku ɔhā ku nu, aɔkpá nyā yɔ ipu uce nōo fiyɛ utajan éyi. Ācɛ nōo gē jé ɔkpá nyā klla gē bi ɔdā néē nwu a le yuklɔ a, gē lɛ itene nɛhi. Amáŋ, ācɛ alɛwa le miya ku aa i gáā jahɔ tu ɛlā ijeeyi ku Ujehofa ŋ. Ɔdaŋ néē lɛ ōmiya ō ya, ó gē he uwa ɔtu fiyɛ ō jahɔ tu alɛɛcɛ ɔmpa uwa. É  kóō lɔfu leyi gwu alɔ bonu ohigbu ku alɔ le miya ō yɛce ɛlā nɛ Ubáyíbu ka a. Ikpɛyi ɛlā nyā géē kɛla lɛyikwu ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ ācɛ gē ya lɛ a. Aflɛyi, alɔ kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ géē lɔfu lɛ ijeeyi ɔkwɛyi ŋma ɛgiyi Ujehofa a.

3. Ɔdi nɛ alɔ cɛgbá o ya ɛɛ ku alɔ lɛ ijeeyi ɔkwɛyi a?

³ Alɔ lɔfu lɛ ijeeyi gbla ō bi ɔdā nɛ alɔ jé a le ya aōmiya olɔhi. Amáŋ, ijeeyi ɔkwɛyi fiyɛ ɔɔma. Ubáyíbu kahinii: “Ɔ̄cɛ dúúmā nōo gē lɛ ojīlīmā ce Óndú ā klla gē lɛyítáajɛ lɛ ɔ́ ā, gbɔɔ́ ō jéeyī ɛɛ́. Óndú ā lɔhi dúúdú klla le kpaakpa. Ɔ́dāŋ ka ɔ̄cɛ dúúmā jɛ́yí kú ɔdā lɔɔlɔhi, ó géē jé Óndú ā aflɛ́yí.” (Aíit. 9:10) Ohigbu ɛnyā, eko duuma nɛ alɔ lɛ ōmiya ō cɛgbá ō ya, alɔ cika ō jila ɛlā má ku alɔ jé ɔdā nɛ Ujehofa gbɛla lɛyikwu ɔ a. Alɔ lɔfu ya ɛnyā ŋma lɛ ō klɔcɛ ku Ubáyíbu mla aɔkpá ku alɔ. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, alɔ yɔ i mafu ijeeyi ɔkwɛyi a.—Aíit. 2:5-7.

4. Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu ka ku ɛgiyi Ujehofa nɛ ijeeyi ɔkwɛyi a gē ŋma a?

⁴ Ujehofa foofunu gáā je ijeeyi ɔkwɛyi a lɛ alɔ gla a. (Uróm 16:27) Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu ka ku ɛgiyi Ujehofa nɛ ijeeyi ɔkwɛyi a gē ŋma a? Aflɛyi, Ujehofa wɛ Ɔcɛ nōo ya alɔ a, ohigbu ɔɔma ó jé ɛjɛɛji ɔdā doodu lɛyikwu aɔdā nɛ ó ya a. (Aíjē 104:24) Ɔmpa, ɛjɛɛji ɔdā doodu nɛ Ujehofa ya a mafu ka ó jijeeyi nɛhi. (Uróm 11:33) Ɔmɛta, aukɔ́ ku ijeeyi ku Ujehofa gē tiile lɛ ācɛ nōo gē bi uwa le yuklɔ a eko doodu. (Aíit. 2:10-12) Ɔdaŋ ku alɔ dɔka ō lɛ ijeeyi ɔkwɛyi a, alɔ cika ō miyɛ aɛlā ɔkwɛyi nyā cɛ klla jɛga lɛ uwa kéē gbo alɔ ipu ōmiya mla auce ō ya ku alɔ.

5. Ɔdi gē bɛɛcɛ eko duuma nɛ ācɛ ta ō miyɛ ijeeyi ɔkwɛyi nōo gē ŋma ɛgiyi Ujehofa foofunu a?

⁵ Ācɛ alɛwa nɛ alɔ gē má ipu uklɔ ku ɔna ō ta a gē cɛ ku aɔdā néē gē má yɛ jila uwa ta a heyifuu nɛhi, amáŋ é gē ka ka ó lɛ ɔcɛ duuma nōo ya uwa ŋ. Ācɛ ɔhá nɛ alɔ kē i má a gē ka ku aa kpɔtuce Ɔwɔico, amáŋ é gē gbɛla ku ɔwɛ nɛ Ubáyíbu dɔka ku alɔ lā oyeeyi a le gbo ɛnɛ̄ŋcɛ́ ɛ, ohigbu ɔɔma é le miya ō lā oyeeyi ɛgɛ duuma nōo he uwa ɔtu. Ɔdi gē bɛɛcɛ ŋma ōmiya ku uwa nyā a? Ɛcɛ nyā le lɔhi fiyɛ ohigbo ku ācɛ gbolo ce ijeeyi ku uwa ikɔkɔ aku Ɔwɔico nɛɛ? É lɛ eeye ɔkwɛyi amāŋ eyiyoce kpɔcii duuma lɛyikwu ɛcɔbu? Ɔdā nɛ alɔ gē má jila alɔ ta a cɛ lɛ alɔ lɔtuce ɛlā ɔkwɛyi nyā lɔfu lɔfu: “Íjééyī dúúmā, ɔdōjé dúúmā, ojuju dúúmā, i gáā tá ɔ̄cɛ abɔ̄ glá ŋ́, ɔ́dāŋ́ ka Óndú ā leyī hɛ́ kwuɔ́.” (Aíit. 21:30) Ɛnyā gē lɛ abɔ kwu alɔ ɔtu ō gɔbu ba Ujehofa kóō je ijeeyi ɔkwɛyi a lɛ alɔ! Amáŋ, ó wɛ ɔdā okwiiye ku ācɛ alɛwa i gē ya lɛ a ŋ. Ɔdiya a?

6. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíita 1:22-25 a, anyɛ i gē dɔka ō jahɔ tu ijeeyi ku Ujehofa ŋ ma?

⁶ Ācɛ alɛwa i gē jahɔ tu ijeeyi ɔkwɛyi a eko duuma nōó gē “dɛ̄gba ipú úláyi gbōō” ŋ. Oŋma ɛlā nɛ Ubáyíbu ka a, ó lɛ ígwu ku ācɛ ɛta nōo gē ta ijeeyi ɔkwɛyi a: Ācɛ nōó “jé ɔdá dúúmā ŋ́,” ācɛ o “yá ɔdōōjé ɛbɛ́,” mla “aólíla.” (Jé Aíita 1:22-25.) Alɔ leyi taajɛ lɔɔlɔhi ku alɔ má ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ ācɛ nyā gē ta ijeeyi nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico, mla ɛgɛ nɛ alɔ lɔfu lɛ abɔ ci ō lɛbɛɛka uwa a.

7. Ɔdiya nɛ ācɛ ōhī miya ō gɔbu wɛ ācɛ nōó “jé ɔdá dúúmā ŋ́” ma?

⁷ Ācɛ nōó “jé ɔdá dúúmā ŋ́” ma wɛ ācɛ nōo gē kpɔtuce ɛjɛɛji ɛlā néē po, klla wɛ ācɛ nōo tɔɔtɛ ō plla. (Aíit. 14:15) Igbalɛwa, alɔ gē má ɛdɔ ācɛ ɛgɛnyā ipu uklɔ ku ɔna ō ta ku alɔ. Ocabɔ mafu, gbɛla lɛyikwu umiliyɔn alɛwa ku ācɛ nɛ aotrɛyi ku ɛ̄gbā ō gba amāŋ ācɛ ō ya ɛlā imeli plla ɛ ma. Ó gē hɛ ōhī ku uwa idaago eko duuma néē gáā le jé ku aotrɛyi nyā  humayi kɛmgbɛ lɛ uwa. Amáŋ ācɛ nɛ ɔkpá ku Aíita 1:22 kɛla lɛyikwu uwa a, le miya ō wɛ ācɛ nōó jé ɔdā duuma ŋ ohigbu ka é dɔka nu ɔwɛ ɛgɔɔma. (Ujɛr. 5:31) É gē ya ɔdā nōo he uwa ɔtu, klla gē dɔka ō ya ɔdā nɛ Ubáyíbu ka amāŋ lɛyitaajɛ lɛ íne ku nu ŋ. Ɔtu gē ya ācɛ alɛwa ɔwɛ ekponu bɛɛka ɔnyā éyi nōo gē ya ɛlā icɔɔci nɛhi nōo lā ipu Canada nōo da Ɔcɛ Ocijali Ku Ujehofa éyi kahinii: “Ɔdaŋ ka otrɛyi ku icɔɔci ku alɔ yɔ i plla alɔ, ɔɔma wɛ ɛlā nu ó wɛ aku alɔ ŋ!” Alɔ i gáā dɔka ō ya ɛgbla ku ācɛ nōo kweyigeede wɛ ācɛ nōó jé odee ŋ ma ŋ!—Aíit. 1:32; 27:12.

8. Ɔdi gáā ta alɔ abɔ ō jeeyi a?

⁸ Mla olɔhi ku alɔ ipu ɔtu, Ubáyíbu ta alɔ ɔtu kwu ɔtu ku alɔ hii wɛ ācɛ nōó jé ɔdā duuma ŋ, amáŋ alɔ kwu “pīya ijímkpa ipú ɛlá nɛ̄ [alɔ] ī gbo ā.” (1 Ukɔ́r. 14:20) Alɔ gē lɛ ijeeyi ŋma lɛ ō klɔcɛ ku Ubáyíbu mla ō bi ɔdā nɛ alɔ jé a le yuklɔ ipu oyeeyi ku alɔ. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, alɔ géē má ɛgɛ nɛ Ubáyíbu gē ta alɔ abɔ ō kwu ŋma ipu unwalu mla ō ya ōmiya ijeeyi a. Ó lɔhi ku alɔ gbɛla lɛyikwu aōmiya nɛ alɔ ya ɛ ma. Ocabɔ mafu, ɔdaŋ ku a gē klɔcɛ ku Ubáyíbu klla gē gā ōjila ku ujɔ, amáŋ nɛ a kē je iyi uwɔ gwɛɛya lɛ Ujehofa mla ō lɛ ubatisim ya ɛ ŋ, a cika ō gbɛla lɛyikwu ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ á ya lɛ a ɛ ŋ ma. Ɔdaŋ nɛ a kē lɛ ubatisim ya ɛ, a yɔ i je piya ɔcɛ nōo jé ō tɔɔna mla ō nwu ɛlā lɛyikwu ɔkoolɔhi a fiyɛ? Ōmiya nɛ a gē ya a gē mafu ku a gē bi ɔdā nɛ a nwu ŋma ipu Ubáyíbu a le yuklɔ? A gē ya ɛlā mla ācɛ ɔhá ɔwɛ nɛ Ujisɔsi gē ya ɛlā mla uwa a? Ɔdaŋ ku alɔ má ɛga duuma nɛ alɔ cika ō ya lɔhi fiyɛ, alɔ cika ō gbɛla lipu lipu tu aɛlā nɛ Ujehofa gē ta alɔ ɛlá kwu ɔ nōo gē ‘yá kú aolila kóō jééyī a.’—Aíjē 19:7.

9. Ɛgɛnyá nɛ ācɛ o “yá ɔdōōjé ɛbɛ́” gē mafu kē ta ijeeyi a?

⁹ Ígwu ɔmpa ku ācɛ nōo gē leyi gwu ijeeyi nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico bonu a, wɛ ācɛ o “yá ɔdōōjé ɛbɛ́.” Ekoohi, alɔ gē má ɛdɔ ācɛ ɛgɔɔma ipu uklɔ ku ɔna ō ta ku alɔ. Ó gē lɛ uwa ɔnyɛ nɛhi ō ya alɔ ɛbɛ́. (Aíjē 123:4) Ubáyíbu pi alɔ ahɔ̄ ku ɛpleeko amoomɛ a, ku ācɛ ō ya ācɛ ɛbɛ́ alɛwa géē yɔ. (2 Upít. 3:3, 4) Bɛɛka aɔba ku ayinɔnya ku Ulɔtu nōo wɛ ɔcɛ ō hayi kpaakpa a, ācɛ ōhī icɛ i gē jahɔ tu ahɔ̄ ō pi nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico a ŋ. (Ohút. 19:14) Ācɛ alɛwa gē yɛhɛ tu ācɛ nōo gē lɛyitaajɛ lɛ ɔdā nɛ Ubáyíbu ka a. É gē ya ɛnyā ohigbu kē dɔka ō yɛce “únwū obɔ̄bí kú Ɔwɔicō á jé ŋ́ kú uwā.” (Ujúd 7, 17, 18) Ɛgɛ nɛ Ubáyíbu kɛla lɛyikwu ācɛ o ya ācɛ ɛbɛ́ nyā cɛtɔha mla uce ō ya ku ācɛ ō ce igbihi kwu ɛ̄gbā ō gba ku Ɔwɔico, mla ācɛ ɔhá nōo ta Ujehofa a!

10. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 1:1 mafu a, ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā lɛ abɔ ci ō je piya ācɛ o ya ɔdā ō jé ɛbɛ́ a?

¹⁰ Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā leyi kwɛɛcɛ cɛɛ ku alɔ je piya ācɛ o ya ɔdā ō jé ɛbɛ́ ŋ ma? Ɔwɛ éyi wɛ ō lɛ abɔ ci opiyatɔha mla ācɛ nōo gē ka iŋini lɛyikwu ɔdā doodu. (Jé Aíjē Kú Ɛ̄gbā 1:1.) Ɛnyā wɛ ku alɔ i gáā jahɔ amāŋ jé ɔdā duuma ŋma ɛgiyi ācɛ nōo cigbihi kwu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa ŋ. Alɔ cika ō leyi kwɛɛcɛ ku alɔ gbɔɔ ō ka iŋini lɛyikwu ɛjɛɛji ɔdā doodu, mla ō taafu ta Ujehofa amāŋ ɔwɛ ō mafu nɛ alɔ gē miyɛ ŋma ɛgiyi ɔwa ku nu a ŋ. Ohigbu ɔɔma, alɔ cika ō da iyi alɔ ɔka kahinii: ‘N gē ka iŋini eko doodu ɔdaŋ néē lɛ ɔwɛ ɛpɛpɛ nɛ alɔ cika ō ya odee a mafu lɛ alɔ, amāŋ eko néē lɛ aɛlā ōhī ta alɔ eyī peee fiyɛ? N wɛ ɔcɛ nōo gē dɔka ɛga nɛ ācɛ nōo gē bi alɔ jé ɔwɛ a gē ya bɔbi a?’ Ɔdaŋ ku alɔ lɛ abɔ ci ō ya aɔdā ɛgɛnyā fiyaa, Ujehofa géē gweeye mla alɔ.—Aíit. 3:34, 35.

11. Ɛgɛnyá nɛ “aólíla” a gē leyi má ɔwɛ nɛ Ujehofa dɔka ku alɔ lā oyeeyi a?

¹¹ Ígwu ɔmɛta ku acɛ nōo ta ijeeyi a wɛ “aólíla.” É wɛ aolila ohigbu kē ta ō lɛyitaajɛ lɛ aíne ku Ɔwɔico lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ cika ō lā  oyeeyi a. É gē ya ɔdā nōo lɔhi ipeyi ku uwa a. (Aíit. 12:15) Ɛdɔ ācɛ ɛgɔɔma ta Ujehofa nɛ ijeeyi ɔkwɛyi gē ŋma ɛgiyi nu a. (Aíjē 53:1) Eko duuma nɛ alɔ lɛ uwa má ipu uklɔ ku ɔna ō ta, igbalɛwa é gē ŋmo alɔ okonu ipu icɔnu ohigbu ku alɔ gē lɛ ojilima ce Ubáyíbu. Amáŋ ācɛ ɛgɔɔma i ya ku alɔ lā oyeeyi ɛ̄nɛ̄ ō lɔhi fiyɛ duu a gla ŋ. Ubáyíbu kahinii: “Ɛlā kú íjééyī lipú nɛ̄hi fíyɛ́ ɔdā nɛ̄ aólíla gē jɛ́yí nū. Aólíla í gē má ɛlā dúú ō ka, eko dúú nēé gē kɛlā ɔkwɛ̄yí ɛyí ɔpu ŋ́.” (Aíit. 24:7) Aolila i lɛ ukɔ́ ijeeyi duuma ō tu alɔ ŋ. Ɔɔma ya ɛɛ nɛ Ujehofa pi alɔ ahɔ̄ ku alɔ “nyɛ̄ɛ̄ ŋmá ɛgiyí olíla” a!—Aíit. 14:7.

12. Ɔdi gáā ta alɔ abɔ ku alɔ hii ya uce bɛɛka aolila a ŋ ma?

¹² Alɔ i lɛbɛɛka ācɛ nōo gē wɔtu ukɔ́ nɛ Ɔwɔico gē tu alɔ a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ nwu ō yihɔtu ɔwɛ nɛ Ɔwɔico gē gbɛla, kwu ɛjɛɛji aíne ku nu duu. Alɔ lɔfu ya ku ihɔtu ɔɔma kóō lɔfu fiyɛ, ŋma lɛ ō lɛ ɔdā nōo gē bɛɛcɛ ŋma ɛyi ō le taajɛ a miya mla ɔdā nōo gē bɛɛcɛ ŋma ikpɛyi olɔfu ō ya a. Leyi má ɛdɔ unwalu nɛ ācɛ gē pi kla iyi uwa ohigbu kē ta ukɔ́ amāŋ ahɔ̄ ō pi ku ijeeyi ku Ujehofa ohigbu kē wɛ olila a. Oŋma ɔɔma, leyi yɛ ɛgɛ nɛ oyeeyi ku uwɔ lɔhi fiyɛ ohigbu ku a gē lɛyitaajɛ lɛ Ɔwɔico a.—Aíjē 32:8, 10.

13. Ujehofa gē kwu ɔcɛ duuma abɔfu kóō miyɛ ukɔ́ ijeeyi ku nu nɛɛ?

¹³ Ujehofa gē je ijeeyi ku nu lɛ ɛjɛɛji ācɛ, amáŋ ó gē kwu ɔcɛ duuma abɔfu kóō miyɛ ijeeyi a ŋ. Amáŋ, ó kɛla lɛyikwu ɔdā nōo géē ya ɔdaŋ ku ācɛ ta ō jahɔ tu ijeeyi ku nu a. (Aíit. 1:29-32) Ācɛ nōo miya ku aa i gáā lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa ŋ ma “géē mīyɛ ulé kú ɔdā nēé yá ā piíí.” Igbihaajɛ, é géē jɔɔnɔ klla i má owe nɛɛnɛhi ohigbu ɔwɛ néē gē lā oyeeyi a, oŋmɛyi ku nu, Ujehofa klla géē je uwa cataajɛ. Amáŋ abɔ ɔhá ku nu, ācɛ nōo gē jahɔ tu ukɔ́ ijeeyi ku Ujehofa klla gē bi ɔdā nɛ ó ka a le yuklɔ a, Ujehofa cokonu lɛ uwa kahinii: “Ɔ̄cɛ nōo jāhɔ̄ gā um ā, géē yɔ̄ ɛbɔ́. Ó géē lā ɛbɔ́ nōó gáā yúufi ɔdōbɔ̄bí dúúmā nōo géē yá ɔ̄ ŋ́.”—Aíit. 1:33.

14-15. Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ɔkpá ku Aíita 4:23 a?

¹⁴ Ɔdaŋ ku alɔ bi ijeeyi ku Ɔwɔico le yuklɔ, alɔ gē lɛ itene eko doodu. Ɛgɛ nɛ alɔ ka ɛ ma, Ujehofa ya kóō tɔɔtɛ lɛ alɔ ō lɛ ijeeyi ku nu. Ocabɔ mafu, ipu ɔkpá ku Aíita, Ujehofa tu alɔ aɛnɛɛnɛ ukɔ́ nōo gē yuklɔ eko doodu. Alɔ lɛyi ya ocabɔ ɛnɛ ku aukɔ́ ijeeyi ɔɔma.

¹⁵ Leyi kwɛɛcɛ ku ɛdɔ ɛlá nɛ a gē gbo a. Ubáyíbu kahinii: “Leyī kwɛcɛ lɛyíkwu ɛ́gɛ́nɛ̄ ā gē gbɛlá lɛ ā, ohígbū ka ɔdā nɛ̄ a gē gbɛlá nū ā gē mīya ɛ́gɛ́nɛ̄ oyēeyī kú uwɔ gē lɛ á.” (Aíit. 4:23) Ɔdi nɛ alɔ cɛgbá ō ya, o ya ɛɛ ku alɔ gbo ɔtu ɔlamu ku alɔ a? Alɔ cika ō lé ɔdole olɔhi, gē na iyē daa lɔɔlɔhi, klla lɛ abɔ ci auce obɔbi ō ya. Alɔ gē ya ɔdā ekponu ɔɔma ō gbo ɛlá ō gbo ku alɔ. Alɔ gē jé Ɛlā ku Ɔwɔico ɛ̄cī doodu. Alɔ gē ya otutu klla gē gā ōjila ku ujɔ, mla  ō toohi ipu ōjila ku ujɔ. Alɔ klla gē ya ku alɔ lɛ aɔdā alɛwa ō ya ŋma lɛ ō tɔɔna eko doodu. Alɔ klla gē lɛ abɔ ci ō ya ku alɔ lɛ auce obɔbi, ŋma lɛ ō kwu ŋma ɔdā duuma nōo géē biya ɛlá ō gbo ku alɔ, bɛɛka ō má ufilm ku ācɛ o tɔhɛwa mla ō piyatɔha mla ācɛ obɔbi.

16. Ɔdiya nɛ ɔkpá ku Aíita 23:4, 5 tiile lɛ alɔ nɛhi icɛ a?

¹⁶ Ɔdā nɛ a lɛ a kóō jɛ uwɔ. Ubáyíbu tu alɔ ukɔ́ kahinii: “Ā híī je īyī uwɔ ŋmó ohígbū agbénú ōgla bá ajɛ lɛ īyī uwɔ ŋ́. . . . Ije kú uwɔ lɔfú mɛ ipú eyī ōcēbeé igbeékpónú glá, bɛ̄ɛka ɔdā nɛ̄ ó lɛ acá bū le wu ŋmá ɛgiyí uwɔ bɛ̄ɛka okpé ā.” (Aíit. 23:4, 5) Ó gē lɔnɔ ku ije amāŋ aɔdā agbenu kóō hɛ ācɛ abɔ ŋ. Amáŋ, ɛyinɛhi ku ācɛ ō gba agbenu mla ācɛ ō gbɛha gē lɛ ɔtu ku uwa kwu ije ō lɛ kpɔ. Ɔɔma ya ɛɛ néē gē ya aɔdā nōo gē bi iyē obɔbi gē lɛ uwa, gē biya ɛma néē lɛ mla ācɛ, klla gē ya kéē doōcē duu a. (Aíit. 28:20; 1 Utím. 6:9, 10) Amáŋ abɔ ɔhá ku nu, ijeeyi gē ta alɔ abɔ ku alɔ hii lɛ ɔtooplico lɛyikwu ije fiyɛ ɔfu ŋ. Ɛnyā géē ta alɔ abɔ ku alɔ hii wɛ ācɛ ō leyi ō kwu ɔdā ŋ, amáŋ ɔdā nɛ alɔ lɛ a géē jɛ alɔ klla géē cɛ lɛ alɔ gweeye.—Ɔ̄cok. 7:12.

17. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu je piya ācɛ o kɛla “ipú íjééyī ɛmɛɛma” nōo gē gbɔtu nɛɛ nɛ ɔkpá ku Aíita 12:18 kɛla lɛyikwu ɔ a?

¹⁷ Gbɛla gbɔbu ɛɛ ku a kɛla. Ɔdaŋ ku alɔ i leyi kwɛɛcɛ ŋ, alɔ lɔfu ya ācɛ agbe mla aɛlā nɛ alɔ gē ka a. Ubáyíbu kahinii: “Ɛlā nɛ̄ ɔ̄cɛ gē ka í lɛ eyī yɛ ɔ́ ŋ́ mā, gē lɔfú yá ɔ̄cɛ ágbe bɛ̄ɛka ɔkpacaŋ́gelī ā glá. Ɛlā ō ka ipú íjééyī ɛmɛɛma ā gē gbɔtū nɛɛ á.” (Aíit. 12:18) Alɔ gē tabɔ ya ku alɔ ba ɛbɔ ɔdaŋ ku alɔ lɛ abɔ ci ō ka awanda lɛyikwu inyileyi ku ācɛ ɔhá. (Aíit. 20:19) Ɔdaŋ ku alɔ dɔka ku ɛlā nɛ alɔ gē ka a kóō ta ācɛ ɔtu kwu ɔtu nōó gáā ya uwa agbe ŋ, alɔ cika ō jé Ɛlā ku ɔwɔico eko doodu klla gbɛla tu ɔ. (Ulúk. 6:45) Ɔdaŋ ku alɔ gbɛla tu ɔdā nɛ Ubáyíbu ka a, aɛlā ku alɔ lɔfu je piya ‘ijeeyi nōo ŋma eŋkpɔ ɔkpá’ nōo gē ta ācɛ ɔhá ɔtu kwu ɔtu.—Aíit. 18:4.

18. Ɛgɛnyá nōo yuklɔ mla ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíita 24:6 gáā ta alɔ abɔ ipu uklɔ ku ɔna ō ta a?

¹⁸ Yɛce ɔwɛ nɛ ɔwa ku Ujehofa gē mafu a. Ubáyíbu tu alɔ ɛnɛɛnɛ ukɔ́ nyā kahinii: “Ɔ̄cɛ gē yá ojuju, klla gē miya ɛfú ō kpó lɔɔlɔhi ɛ́ɛ́, nɛ̄ ó géē nyɔ̄ gāá kpɛ́fú á. Ɛ́gɛ́nɛ̄ a lɛ ācɛ o nwū  uwɔ ɛlā olɔhi alɛwa lɛ ā, nāa kwu ō yálé ajaajɛ lɛ á.” (Aíit. 24:6) Ɛgɛnyá nɛ ɛga ku Ubáyíbu nyā ta alɔ abɔ ō je piya ācɛ nōo jé ō tɔɔna mla ō nwu ɛlā lɔɔlɔhi a? Ikɔkɔ nɛ alɔ géē tɔɔna klla nwu ācɛ ɔhá ɛlā ɔwɛ abɔyi alɔ a, alɔ gē ceyitikwu ō yɛce ɔwɛ nɛ ɔwa ku Ujehofa gē mafu a. Alɔ gē miyɛ ɔwɛ ō ya odee ku ijeeyi ipu ōjila ku ujɔ, ɛga nɛ alɔ lɔfu nwu ɛlā ŋma ɛnɛɛnɛ ɔwɛ nɛ ācɛ ɔhá gē bi nwu ɛlā ŋma ipu Ubáyíbu a. Ɔdā ɔhá kpɔ, ɔwa ku Ujehofa ya aɔkpá mla auvidio ku alɔ tɔɔtɛ nōo lɔfu ta ācɛ abɔ kéē jɛyi ku Ubáyíbu. A yɔ i nwu ō bi aɔwɛ nyā le yuklɔ lɔɔlɔhi?

19. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛyikwu ijeeyi nɛ Ujehofa gē ya tɔɔtɛ lɛ alɔ a? (Aíita 3:13-18)

¹⁹ Jé Aíita 3:13-18. Aukɔ́ ijeeyi nōo yɔ ipu Ɛlā ku Ɔwɔico a wɛ ɔdā nōo jɛ alɔ eyī nɛhi! Ɛgɛnyá nɛ oyeeyi ku alɔ gē yɛ i lɛ ɔdaŋ ku ɛlā ijeeyi nyā i yɔ ŋ ma? Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ lɛ ɛnɛɛnɛ aukɔ́ ijeeyi ōhī má ŋma ipu ɔkpá ku Aíita ɛ. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, Ubáyíbu le mu mla aukɔ́ ijeeyi ŋma ɛgiyi Ujehofa. Alɔ cika ō lɛ ɔtu ku alɔ ya ekponu ō yuklɔ mla ukɔ́ ku nu ipu ɛjɛɛji oyeeyi ku alɔ. Ijeeyi ɔkwɛyi nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico a i jɛ ācɛ alɛwa eyī ŋ, amáŋ alɔ lɔtuce lɔfu lɔfu ka “ijéeyī lɛbɛ̄ɛka ɔcí kú oyēeyī lɛ odúúdú ācɛ nēe lɛ abɔ̄ bī ɔ̄ ā. Ācɛ nēe lɛ abɔ̄ bī ɔ̄ [géē] gwéeyē.”