1. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu gē ya Ujehofa lɛyikwu ācɛ ɔlɛ nu nōo gē gba ɔ ɛ̄gbā a?

 UJEHOFA gē má ɛjɛɛji ɔdā nōo gē ya da ācɛ ɔlɛ nu a. Ó gē má alɔ eko duuma nɛ alɔ gē gweeye mla eko duuma nɛ ɔtu le biya lɛ alɔ. (Aíjē 37:18) Eko duuma nɛ ó má ka alɔ yɔ i ya ɛji ɔfu ku alɔ ō gba ɔ ɛ̄gbā naana nɛ ɔtu lɛ gbenyi lɛ alɔ a, ó gē gweeye mla alɔ! Ó kóō gē ya fiyɛ ɔɔma, ó le tutu ō ta alɔ abɔ klla je ɔtu ō tu lé lɛ alɔ.

2. Ɔdi nɛ Ujehofa gē ya lɛ ācɛ nɛ ɔtu le gbenyi lɛ uwa a, ɛgɛnyá nɛ alɔ kē lɔfu lɛ itene ŋma otabɔ ku nu a?

² Ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 147:3 ka ka Ujehofa gē “tá ágbe” ku ācɛ nɛ ɔtu le gbenyi lɛ uwa a. Ɛga ku Ubáyíbu nyā kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujehofa gē je otabɔ lɛ ācɛ nɛ ɔtu lɛ gbenyi lɛ uwa a. Amáŋ ɔdi nɛ alɔ cɛgbá ō ya ō lɛ itene ŋma otabɔ nɛ Ujehofa gē je lɛ alɔ a? Leyi yɛ ocabɔ nyā. Idɔkitɔ nōo jé uklɔ ku nu lɔɔlɔhi lɔfu ya ɔdā duuma nɛ ó ya gla ō je otabɔ lɛ ɔcɛ nɛ agbe ya ɔ a ku agbe ɔɔma kóō le jé. Amáŋ o ya ɛɛ kóō lɛ itene a, ɔcɛ nōo lɛ agbe a géē yɛce ukɔ́ nɛ idɔkitɔ tu ɔ a lɔɔlɔhi. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, alɔ cɛgbá ō yɛce ukɔ́ nɛ Ujehofa gē tu alɔ a lɔɔlɔhi o ya ɛɛ ku alɔ lɛ itene ŋma otabɔ nɛ ó gē je a. Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē má ɛlā nɛ Ujehofa ka ipu Ɛlā ku nu lɛ ācɛ nɛ ɔtu le gbenyi lɛ uwa a, alɔ klla géē kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ lɔfu bi ukɔ́ ku ihɔtu ku nu ɔɔma le yuklɔ a.

UJEHOFA CƐ LƐ ALƆ JÉ KPƆCII KA ALƆ TIILE LƐ Ɔ

3. Ɔdiya nɛ ɔtu gē ya ācɛ ōhī bɛɛka é tiile ŋ ma?

³ Ó wɛ ɔdā okwiye nɛhi ka ācɛ alɛwa nōo yɔ ipu ɛcɛ icɛ a i yihɔtu ācɛ ɔhá ŋ. Ohigbu ɛnyā, é lɔfu ya ɛlā mla uwa ɔwɛ obɔbi klla ya ku ɔtu kóō ya uwa bɛɛka é tiile ŋ ma. Ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo lé ka u Helen a a kahinii: “N jɛ ipu apɔlɛ nōó lɛ ihɔtu  fluflu ŋ. Upapa ku um wɛ ɔcɛ o ya ikpɛla nɛhi klla gē da um ɛ̄cī doodu ku ń tiile ŋ.” Bɛɛka u Helen a, á jé ŋ, ɔcɛ lɔfu ya ɛlā mla uwɔ ɔwɛ obɔbi nɛhi, gē ca uwa ɛca eko doodu, amāŋ ya ku ɔtu kóō ya uwɔ bɛɛka á tiile ŋ ma ɛ. Ɔdaŋ ka ó lɛ a, ó lɔfu lɔnɔ tu uwɔ nɛhi ō kpɔtuce ka ɔcɛ duuma lɔfu yihɔtu ku uwɔ ɔkwɔɔkwɛyi gla.

4. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 34:18 ka a, ɔdi nɛ Ujehofa cɛ lɛ alɔ jé kpɔcii a?

⁴ Ɔdaŋ ka ācɛ ɔhá kóō ya ɛlā mla uwɔ ɔwɛ obɔbi jejee ɛ, a lɔfu lɔtuce kpɔcii ka Ujehofa yihɔtu ku uwɔ, a klla tiile lɛ ɔ. Ó “kwu ācɛ nɛ̄ ɔtū kú uwā le gbenyi ā ajaajɛ.” (Jé Aíjē Kú Ɛ̄gbā 34:18.) Ɔdaŋ ka ɔtu ya uwɔ bɛɛka á tiile ŋ ma, bla ka Ujehofa má auce ō ya olɔhi nɛ a lɛ a klla pi uwɔ bla iyi nu. (Ujɔ́n. 6:44) Ó le tutu eko doodu ō ta uwɔ abɔ ohigbu ka ó yihɔtu ku uwɔ nɛhi.

5. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ɔwɛ nɛ Ujisɔsi ya ɛlā mla ācɛ nɛ ɔtu ya uwa bɛɛka é tiile ŋ ma?

⁵ Alɔ lɔfu nwu ɛlā lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya Ujehofa lɛ a ŋma lɛ ō leyi yɛ ocabɔ ku Ujisɔsi. Ɛpleeko nɛ Ujisɔsi yɔ ipu ɛcɛ nyā a, ó gbonɛnɛ nɛhi lɛ ācɛ nɛ ɔtu ya uwa bɛɛka é tiile ŋ ohigbu ɛgɛ nɛ ācɛ ɔhá yɛ ɛlā mla uwa ɛ ma. (Umát. 9:​9-12) Eko nɛ ɔnyā éyi nōo yɔ i leyice kóō lɛ ohɛta ŋma ōcē obɔbi nōo yɔ i da ɔ a lɛ abɔ kwu uwe ku nu a, Ujisɔsi je ɔtu ō tu lé lɛ ɔ klla cɛtra ɔ ohigbu ɔtu okpoce ku nu a. (Umák. 5:​25-34) Ujisɔsi yɛce ocabɔ ku Adā nu mɛɛlɛ. (Ujɔ́n. 14:9) Ohigbu ɛnyā a lɔfu lɔtuce kpɔcii ku a tiile lɛ Ujehofa, ó klla gē má auce ō ya olɔhi nɛ a lɛ a, kwu ɔtu okpoce ku uwɔ mla ihɔtu nɛ a lɛ lɛ ɔ a.

6. Ɔdi nɛ a lɔfu ya ɔdaŋ ka ɔtu gē ya uwɔ bɛɛka á tiile ŋ ma?

⁶ Ɔdi nɛ a lɔfu ya ɔdaŋ ka ó lɛ eko duuma nɛ ɔtu gē ya uwɔ bɛɛka á tiile ŋ ma? Jé aɛga ku Ubáyíbu nōo cɛ gā uwɔ jé kpɔcii ku a tiile lɛ Ujehofa a, ku á klla gbɛla tu ɔ lipu lipu. b  (Aíjē 94:19) A hii miya iyi uwɔ mla ācɛ ɔhá ŋ, a kē hii lɛ ɔtu ku uwɔ kwu aɔdā nōó tɔɔtɛ gā uwɔ ō ya gla ŋ ma. Ujehofa i leyice ku a géē ya fiyɛ ɔdā nōo tɔɔtɛ gā uwɔ ō ya a ŋ. (Aíjē 103:​13, 14) Ɔdaŋ ka ɔcɛ ya ɛlā mla uwɔ ɔwɛ obɔbi ɛ, ó wɛ awɔ ya ɛɛ nɛ ɔcɛ ɔɔma ya ɛlā mla uwɔ ɔwɛ ɛgɔɔma a ŋ. Bla ka Ujehofa géē kɛpɔ tu ācɛ nōo gē ya ɛlā mla ācɛ ɔhá ɔwɛ obɔbi a, amáŋ ó géē je otabɔ lɛ ācɛ néē ya ɛlā mla uwa ɔwɛ obɔbi a. (1 Upít. 3:12) Sandra nɛ ɛ́nɛ́ mla adā nu ya ɛlā mla ɔ ɔwɛ obɔbi nɛɛnɛhi eko nɛ ó wɛ ɔyipɛ a kahinii: “Eko doodu, n gē ba Ujehofa ɛba kóō ta um abɔ ku um má auce ō ya olɔhi nɛ ó má ɛgiyi um a.”

7. Ɛgɛnyá nɛ aɔdā nōo ya da alɔ ŋma igbihi ɛ ma lɔfu cɛgbá ipu ɛ̄gbā ō gba ku alɔ lɛ Ujehofa a?

⁷ A hii lɛ aafu gboogboo ka Ujehofa i gáā lɔfu bi uwɔ le ta ācɛ ɔhá abɔ gla ŋ. Ó je ɛnɛɛnɛ ɛga ku ojilima gā uwɔ ō yuklɔ mla anu ipu uklɔ ku ɔna ō ta a. (1 Ukɔ́r. 3:9) Ohigbu āhɔ̄ olɔnɔ nɛ a má ipu oyeeyi ku uwɔ ɛ ma, ó lɔfu tɔɔtɛ gā uwɔ fiyɛ ō jé ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya ācɛ nōo yɔ i má owe a. A lɔfu ya ɔdā alɛwa ō ta uwa abɔ. Helen nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ gbɔbu a miyɛ otabɔ ŋma ɛgiyi Ujehofa mla ayinɛ nōo yɔ ipu ujɔ a, ó kē le tɔɔtɛ lɛ ɔ babanya lɔɔlɔhi ō je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá. Ó kahinii: “Gbɔbu a, ɔtu gē ya um bɛɛka ń tiile ŋ ma. Amáŋ Ujehofa ya ku ɔtu kóō ya um ka ó yihɔtu ku um, klla bi um le je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá.” Helen kē gweeye ō yuklɔ ku ɔcɛ o gbɔbu ɔna ō ta eko doodu babanya.

UJEHOFA DƆKA KU ALƆ MIYƐ Ō JE YƐHI KU NU

8. Ɔdi nɛ Ujehofa da alɔ ipu ɔkpá ku Ayisáya 1:18 a?

⁸ Ɔtu gē biya lɛ ōhī ku ācɛ ɔlɛ Ujehofa nɛɛnɛhi ohigbu íne néē biya ŋma igbihi ɛ ma, á jé ŋ, gbɔbu ɛɛ kéē ya ubatisim amāŋ igbihi néē lɛ ubatisim ya a. Amáŋ alɔ hii je mlanyi ka Ujehofa yihɔtu ku alɔ nɛɛnɛhi klla je ɛhi ku ofula lɛ alɔ, o ya ɛɛ kóō je íne ō biya ku alɔ ya alɔ ɛhi ŋ. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ó dɔka ku alɔ miyɛ ɛhi ku nu a. Ujehofa cɛ lɛ alɔ jé kpɔcii ka igbihi nɛ alɔ lɛ ‘ojuju gbo’ c mɛmla anu, ó géē je ya alɔ ɛhi duudu. (Jé Ayisáya 1:18.) Ó jɛ alɔ eyī nɛɛnɛhi ka Ujehofa Adā alɔ nōo yihɔtu alɔ nɛhi a, gē je aíne nɛ alɔ biya ŋma igbihi a mlanyi! Eko ekponu ɔɔma, ó gē je ɔdā olɔhi nɛ alɔ ya lɛ ɔ ɛ ma mlanyi ŋ.—Aíjē 103:​9, 12; Uhíb. 6:10.

9. Ɔdiya nɛ alɔ i cika ō gɔbu yɔ i gbɛla lɛyikwu aíne nɛ alɔ biya ŋma igbihi a ŋ ma?

⁹ Ɔdaŋ ka ɔtu le gbenyi gā uwɔ ohigbu aɔdā nɛ a ya ŋma gbihi ɛ ma, ya ɛji ɔfu ku uwɔ ō gbɛla lɛyikwu aɔdā nɛ a yɔ i ya babanya a, ku a klla gbɛla lɛyikwu aɔdā nōo géē tɔɔtɛ gā uwɔ ō ya ɛcɔbu a. Leyi yɛ ocabɔ ku ɔyikpo Upɔlu. Ó hijema nɛhi ka ó lɛ eko éyi nɛ ó ya Ācɛ O Yɛce Ukraist a ŋmo nɛɛnɛhi, amáŋ ó jé ka Ujehofa kwu je ya ɔ ɛhi ɛ. (1 Utím. 1:​12-15) Ó gɔbu yɔ i gbɛla lɛyikwu aíne nɛ ó biya ŋma igbihi a nɛɛ? Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ó ya lɛ a ŋ. Ɛgɔɔma nɛ ó kē gɔbu bi eko yɔ i gbɛla lɛyikwu aɔdā nɛ ó ya, o ya ɛɛ kóō je piya ɔcɛ Ufarasi néē gē lɛ ojilima ce ɔ nɛhi a ŋ ma. (Ufíl. 3:​4-8, 13-15) Ikɔkɔ ɔɔma, Upɔlu gɔbu yɔ i ya ɛji ɔfu ku nu ipu uklɔ ku ɔna ō ta a klla lɛ ɔtu ku nu kwu ɛcɔbu a. Bɛɛka Upɔlu a, a gáā piya ɔdā nɛ a ya ŋma igbihi a abɔ gla gɛ ŋ. Amáŋ a lɔfu je owoofu lɛ Ujehofa klla ya ku ɔtu kóō he ɔ babanya. A klla lɔfu gbɛla lɛyikwu ɛnɛɛnɛ ɛcɔbu nɛ ó cokonu ku nu gā uwɔ a.

10. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu ya ɔdaŋ ka aɔdā nɛ alɔ ya ŋma igbihi a biya ācɛ ɔhá ɔtu a?

¹⁰ Ɔtu lɔfu gbenyi gā uwɔ ohigbu ka aɔdā nɛ a ya ŋma igbihi a lɔfu biya ācɛ ɔhá ɔtu. Ɔdi lɔfu ta uwɔ abɔ a? Ya ɔdā duuma nɛ a ya gla a  ku āhɔ̄ a kóō lɔhi lɛ uwa fiyɛ. O ka tu ɔ, da uwa ku a klla mafu lɛ uwa ka ɔdā nɛ a ya a kwu uwɔ iyē. (2 Ukɔ́r. 7:11) Ba Ujehofa ɛba kóō je otabɔ lɛ ācɛ nɛ ɔdā nɛ a ya a biya uwa ɔtu a. Ó lɔfu je otabɔ lɛ uwɔ mla ācɛ nɛ a biya uwa ɔtu a kéē gɔbu yɔ i gba ɔ ɛ̄gbā mla ō lɛ ɛbɔ ku ɔtu.

11. Ɛlā nyá nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku Ujona nōo wɛ ɔcomɛɛbɛ a? (Má ifoto nōo yɔ ku Ɔda Ō Gbaajɛ nyā a.)

¹¹ Nwu ɛlā ŋma ainyileyi nɛ a ya ŋma igbihi a, ku a klla le tutu ō jɛga lɛ Ujehofa kóō bi uwɔ yuklɔ ɔwɛ duuma nɛ ó miya a. Leyi yɛ ocabɔ ku Ujona nōo wɛ ɔcomɛɛbɛ a. Ikɔkɔ nɛ ó géē yɛ gā aya ku ɛnɔɔci ku Uninifɛ ɛgɛ nɛ Ɔwɔico je ɔ́da lɛ ɔ lɛ a, Ujona le kwu gā aya ku ɛnɔɔnɛ ku Utasisi. Ujehofa lɛ itala ya Ujona, ó kē lɛ ɛlā nwu ŋma inyileyi nɛ ó ya a. (Ujón. 1:​1-4, 15-17; 2:​7-10) Ujehofa i ma ō bi Ujona le yuklɔ ō wɛ ɔcomɛɛbɛ ŋ. Ɔwɔico lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga ɔhá je lɛ ɔ kóō gā Uninifɛ, Ujona kē lɛyitaajɛ boobu. Naana nɛ ó hijema ku inyileyi nɛ ó ya a, Ujona ya ɔdā nɛ Ujehofa da ɔ kóō ya a.—Ujón. 3:​1-3.

UJEHOFA GĒ JE ALELEKWU IHƆ KU NU LƐ ALƆ KÓŌ TU ALƆ ƆTU LÉ

12. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa gē je ɛbɔ lɛ alɔ eko duuma nɛ ɔdobɔbi nɛɛnɛhi le ya da alɔ a? (Ācɛ Ufílipāyi 4:​6, 7)

¹² O bu ipu alelekwu ihɔ ku nu, Ujehofa gē je ɔtu ō tu lé lɛ alɔ eko duuma nɛ ɔdobɔbi le ya da alɔ. Leyi yɛ ɔ̄kā ku ɔdā nōo ya ipu oyeeyi ku Ron mla u Carol a. Ó wɛ ɔdā okwiye nɛhi ka ɔyinɔnyilɔ ku uwa kwu iyi nu i ŋmo. É kahinii: “Alɔ má āhɔ̄ olɔnɔ alɛwa gbɔbu ɛ, amáŋ ɛnyā fiyɛ a. Otu alɛwa alɔ i gbiyɔla gla ŋ, ohigbu ɛnyā alɔ lɛ ɔkɔ gba lɛ Ujehofa. Alɔ kē lɛ ɛbɔ ɔkwɛyi néē kɛla lɛyikwu ɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Ufílipāyi 4:​6, 7 a lɛ.” (Jé.) Ɔdaŋ ka ɔtu le gbenyi gā uwɔ nɛhi ohigbu ka ɔdobɔbi éyi le ya da uwɔ, da Ujehofa ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwɔ lɛ yiili a. A lɔfu kɛla lɛ ɔ igbalɛwa ɛgɛ nɛ a lɔfu ya gla a. (Aíjē 86:3; 88:1) Ba Ujehofa ɛba ŋma eko teeko ku alelekwu ihɔ ku nu. Ó gáā leyi gwu ɛba nɛ a gē ba ɔ a bonu gboogboo ŋ.—Ulúk. 11:​9-13.

13. Ɛgɛnyá nɛ alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico lɔfu ta alɔ abɔ ku alɔ gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa a? (Ācɛ Ɛ́fēsɔsi 3:16)

¹³ A má āhɔ̄ olɔnɔ duuma nōo ya ku ɔtu kóō ya uwɔ babanya ku á lɛ ɔfu ō ya ɔdā duuma gɛ ŋ? Alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico lɔfu je ɔfu nɛ a cɛgbá a gā uwɔ ku a gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa. (Jé Ācɛ Ɛ́fēsɔsi 3:16.) Leyi yɛ ɔ̄kā ku ɔdā nōo ya ipu oyeeyi ku ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo lé ka u Flora a. Anu mla ɔba nu yɔ i yuklɔ ku ācɛ o tɔɔna ipu éwo ɔhá tɔha eko nɛ ɔba nu nyɔ gáā cikpo ɔnyā ɔhá, néē klla ta iyi uwa a. Ó kahinii: “Ɔtu biya gā um nɛhi ohigbu ɛgɛ nɛ ó hayi kpaakpa gā um ŋ ma, ó klla tɔɔtɛ gā um ō gbɛla lɛyikwu ɔdā duuma ɔhá ŋ. N gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ku alelekwu ihɔ ku nu o ya ɛɛ ku um lɔfu lɔtu. Ujehofa je ɔtu ō tu lé gā um, n lɔfu lɛ fiyɛ, ó klla le tɔɔtɛ gā um ō lɔtu mla otabɔ ku nu, naana nɛ um gbɛla ka ɛnyā i gáā tɔɔtɛ gla ŋ eko aflɛyi a.” Ɔtu ya u Flora ka Ɔwɔico ta ɔ abɔ kóō kpɔtuce ɔ tōōtɔ̄ɔ̄ fiyɛ, ó klla lɔtuce lɔfu lɔfu ka ó géē ta ɔ abɔ ipu ɛjɛɛji unwalu nɛ ó gē má a. Ó klla kahinii: “Aɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 119:32 a tɛɛma kwu um. Abɔɔ kahinii: ‘N géē cēyītīkwū ká n̄ yɔ̄ ī lɛyítáajɛ lɛ íne kú uwɔ, ohígbū ka awɔ ī yá ká n̄ jɛ́ɛyí íne kú uwɔ fíyɛ́ á.’”

14. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu jɛga lɛ alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico kóō ta alɔ abɔ a?

¹⁴ Igbihi nɛ a lɛ ɛba ba Ujehofa kóō je alelekwu ihɔ ku nu gā uwɔ, ɔdi nɛ a cɛgbá ō ya a? Ya aɔdā nōo géē ta uwɔ abɔ ō miyɛ alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico tōōtɔ̄ɔ̄ fiyɛ. Ɛnyā lɛ ō ya mla ō gā ōjila ku ujɔ, mla ō tɔɔna lɛ ācɛ ɔhá. Gē jé Ɛlā ku Ujehofa ɛ̄cī doodu. Ō ya ɔɔma géē ta uwɔ abɔ ō gbɛla lipu lipu tu aɛlá ō gbo ku nu. (Ufíl. 4:​8, 9) Abɔ a yɔ i jé Ubáyíbu a, leyi taajɛ  ku a má ocabɔ ku ācɛ nōo yɔ ipu Ubáyíbu nōo má āhɔ̄ olɔnɔ ɛ, mla ɛgɛ nɛ Ujehofa ta uwa abɔ kéē lɔtu a. Sandra nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ gbɔbu a má owe nɛɛnɛhi, ohigbu ka ó lɛ aunwalu alɛwa ipu oyeeyi ku nu. Ó kahinii: “Ɔ̄kā ku Ujosɛfu lɛ abɔ kwu um ɔtu ɔkwɔɔkwɛyi. Ó jɛga ku unwalu nɛ ó má amāŋ ɔwɛ obɔbi néē ya ɛlā mla ɔ a kóō lɛ abɔ kwu ɛma ku nu mla Ujehofa ŋ.”—Ohút. 39:​21-23.

UJEHOFA GĒ BI AYINƐ ALƆ LE JE ƆTU Ō TU LÉ LƐ ALƆ

15. Ɛgiyi anyɛ nɛ alɔ lɔfu miyɛ ɔtu ō tu lé a, ɛgɛnyá néē kē lɔfu ta alɔ abɔ a? (Má ifoto a.)

¹⁵ Eko duuma nɛ alɔ yɔ i má owe, ayinɛ alɔ lɔfu “tū [alɔ] ɔtūlé.” (Ukól. 4:8) Ayinɛ alɔ wɛ ɔwɛ éyi nɛ Ujehofa gē bi le mafu ihɔtu ku nu lɛ alɔ ɔkwɔɔkwɛyi. É lɔfu tu alɔ ɔtu lé abɔ é gē lɛ eko ku uwa taajɛ ō jahɔ tu alɔ abɔ alɔ yɔ i ka ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya alɔ lɛ a. É lɔfu ta alɔ ɔtu kwu ɔtu mla ɛga ku Ubáyíbu éyi amāŋ gbɔɔkɔ mla alɔ. d (Uróm 15:4) Ekoohi, ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ amāŋ ɔyinɛ alɔ nɔnya lɔfu ta alɔ ɛlá kwu ɛgɛ nɛ Ujehofa gē gbɛla lɛ a, ɔɔma kē lɔfu ta alɔ abɔ ku alɔ gɔbu yɔ i lɔtu. Ayinɛ alɔ klla lɔfu je otabɔ nōo cɛgbá a lɛ alɔ, bɛɛka ō je ɔdole lɛ alɔ eko duuma nɛ ɔtu le gbenyi lɛ alɔ.

16. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu cɛgbá ō ya o ya ɛɛ ku alɔ miyɛ otabɔ ŋma ɛgiyi ācɛ ɔhá a?

¹⁶ Ekoohi alɔ lɔfu da ācɛ ɔhá kéē ta alɔ abɔ. Ayinɛ alɔ yihɔtu alɔ nɛhi, é kē dɔka ō ta alɔ  abɔ. (Aíit. 17:17) Amáŋ é lɔfu jé ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya alɔ amāŋ ɔdā nɛ alɔ cɛgbá a ŋ. (Aíit. 14:10) Ɔdaŋ ka ɔtu le gbenyi gā uwɔ, a lɔfu kɛla lɛ oklobiya amāŋ ɔncɛnya olɔhi ku uwɔ ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwɔ lɛ a. Ya kéē jé ɔdā nōo lɔfu ta uwɔ abɔ a. A lɔfu kɛla lɛ éyi amāŋ ɛpa ku anyakwɔcɛ ku ujɔ nɛ a kwu uwa ajaajɛ a. Ōhī ku ayinɛ alɔ nɔnya má ka ó wɛ ɔdā ō ta ɔtu lé nɛhi ō kɛla lɛ ɔyinɛ nɔnya ɔhá nōo jikoko ipu ɛlā ku Ɔwɔico.

17. Ɔdi wɛ āhɔ̄ olɔnɔ ōhī nōo lɔfu ci alɔ ŋma ō miyɛ ɔtu ō tu kwu ɔtu a, ɛgɛnyá nɛ alɔ kē lɔfu ya uwa lé a?

¹⁷ Lɛ eko taajɛ ō yɔ tɔha mla ayinɛ uwɔ. Ekoohi, ɔtu lɔfu biya gā uwɔ nɛɛnɛhi nōó gáā he uwɔ ɔtu ō yɔ mla ācɛ ɔhá ŋ. Ekoohi, ayinɛ uwɔ i gáā lɔfu jé ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwɔ lɛ ɔkwɔɔkwɛyi a ŋ, amāŋ é lɔfu kɛla nōo lɔfu biya uwɔ ɔtu. (Ujɛ́m. 3:2) Naana kpɔ a, a hii kwu iyi uwɔ bi ŋma ɛgiyi ayinɛ uwɔ ŋ. Ujehofa lɔfu bi uwa le je ɔtu ō tu kwu ɔtu gā uwɔ. Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi nōo lé ka u Gavin nɛ ɔtu gbenyi lɛ ɔ nɛɛnɛhi a kahinii: “Igbalɛwa, ń gē dɔka ō kɛla amāŋ lɛ eko taajɛ ō yɔ tɔha mla aɔkpa ku um ŋ.” Amáŋ, Gavin ceyitikwu kóō lɛ eko taajɛ ō yɔ mla ayinɛ nu. Igbalɛwa, ɔtu kē i ya ɔ lɔhi fiyɛ eko duuma nɛ ó ya lɛ a. Ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo lé ka Amy a kahinii: “Ohigbu aɔdā nōo ya da um ŋma igbihi ɛ ma, ó gē lɔnɔ tu um ō kpɔtuce ācɛ. Amáŋ n yɔ i nwu ō yihɔtu mla ō kpɔtuce ayinɛ um ɛgɛ nɛ Ujehofa gē ya a. N jé ka ɛnyā gē cɛ lɛ Ujehofa gweeye, ami abɔyi um kē i gweeye duu.”

AOKONU Ō CE KU UJEHOFA LƐYIKWU ƐCƆBU LƆFU TU ALƆ ƆTU LÉ

18. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu leyice ɛcɔbu a, ɔdi nɛ alɔ kē lɔfu ya babanya a?

¹⁸ Ó gboji gɛ ŋ, Ujehofa géē je ɛjɛɛji aɔdā nōo gē ya ku ɔtu kóō gbenyi lɛ alɔ a fu, mla ɔdā duuma nōo lɔfu ya ku alɔ jɔɔnɔ a. (Mafú 21:​3, 4) Ɛpleeko ɔɔma, aɔdā nōo biya alɔ ɔtu nɛɛnɛhi nɛ alɔ má ɛ ma, alɔ i klla gáā “blakwu uwá [gɛ] ŋ́.” (Ayis. 65:17) Ɛgɛ nɛ alɔ má ɛ ma, Ujehofa kóō gē ‘tá ágbe kú alɔ’ babanya. Ujehofa ya aɔdā alɛwa tɔɔtɛ nōo lɔfu je ɔtu ō tu lé lɛ alɔ klla ta alɔ abɔ. Le má ku a gē miyɛ otabɔ ku nu a. A hii lɛ aafu eko duuma gboogboo ɔdaŋ ka Ujehofa lɛ “ɛlá wu [uwɔ ŋ].”—1 Upít. 5:7.