Skip to content

Skip to table of contents

Aɔka Nɛ Ācɛ O Jé Ɔkpá Ku Alɔ Gē Da

Aɔka Nɛ Ācɛ O Jé Ɔkpá Ku Alɔ Gē Da

Ɔdi wɛ olico ku okompiinu ku agbliihɔ nɛhi nɛ Usolomɔn gwo a?

Okompiinu a wɛ ipu aɔwɛ néē gē bu gā ɛga Otiihɔ ku agbliihɔ nɛhi a. Ɛgɛ nɛ u New World Translation of the Holy Scriptures néē ya gbɔbu lɛ u 2023 a ka a, “olīkpō mɛ́mla ɔwá kú ɔwɛ o bū ga ipú Agblīihɔ-nɛ̄hi ā, wɛ ikpó ofu ce igwó, nōo jónjīlɛ mla ɔwá mɛ́mla īkpō kú nū ā. Olicō kú nū ŋmá ajɛ gicō wɛ ikpó ofu ahāanɛ.” (2 Úklɔ́ 3:4) Ubáyíbu ɔhá néē cɔwɔ a klla ka ka olikpo ku okompiinu a wɛ “ikpó ofu ahāanɛ,” ɛnyā kē ya kóō wɛ umita 53!

Amáŋ, New World Translation néē ya wɛɛcɛ ipu ihayi ku 2023 a kɛla lɛyikwu okompiinu ku agbliihɔ nɛhi nɛ Usolomɔn gwo a kahinii: Olico ku nu wɛ “ikpó ofu ce igwó,” amāŋ lɛbɛɛka umita ahaanɛ a. a Leyi yɛ aɔdā ōhī nōo ya ɛɛ néē ya opiyabɔ nyā.

É kɛla lɛyikwu olico ku okompiinu a ipu ɔkpá ku 1 Aɔ́cɛ́ 6:3 ŋ. Ipu ɔgba ɔɔma, Ujɛrɛmiya nōo ta ɔkpá a kɛla lɛyikwu olikpo mla olɔwa ku okompiinu a, amáŋ ó kɛla lɛyikwu olico ku nu ŋ. Ipu ɛyi nōo gboce ɔ a, ó kɛla lɛyikwu aya ɛyɛɛyɛyi ɔhá ku agbliihɔ nɛhi a, bɛɛka utanki ku oje udɔ, itebulu nōo lɛ aka igwo, oje udɔ ku upila ɛpa nōo yɔ eyiyɛcɛ ku okompiinu a. (1 Aɔ́cɛ́ 7:​15-37) Ɔdaŋ ka okompiinu a fiyɛ umita 50 klla lico fiyɛ ɛjɛɛji agbliihɔ nɛhi ohile a, ɔdiya nɛ Ujɛrɛmiya i kɛla lɛyikwu olico ku nu ŋ ma? Igbihi ihayi alɛwa, ācɛ Ujiyu nōo gē kɔka lɛyikwu ɔdā nōo ya eko ku igble a ka, ka okompiinu a i lico fiyɛ ɛjɛɛji agbliihɔ nɛhi ohile nɛ Usolomɔn gwo a ŋ.

Ācɛ o jé ɔkpá nɛɛnɛhi kóō lɛ aafu ipu ɔtu ɔdaŋ ka ɔdɔ ku agbliihɔ nɛhi a lɔfu bi okompiinu nɛ olico ku nu wɛ ikpo ofu ahaanɛ a. Aɔlɛ nōo lico néē gē bi ɛcɔ mla ublɔɔku ku ɔmɛ gwo ikee a, bɛɛka ugeti ku agbliihɔ ku Ijipiti a gē lɔwa nɛhi ogbɔɔ ŋma ajɛ ku nu, amáŋ abɔ ó yɔ i gico a ó gē je ya ligii. Amáŋ agbiihɔ nɛhi ku Usolomɔn a wɛ ɛyɛɛyi. Ācɛ o jé ɔkpá nɛɛnɛhi ka ka ɔdɔ a i cɔkpɛnu fiyɛ ikpo ahaanɛ amāŋ umita 2.7 ŋ. Ɔcɛ o gwo ɔlɛ nōo gē kɔka lɛyikwu ɔdā nōo ya eko ku igble a lɛ ɛlā ŋmɛyi kahinii: “Lɛyikwu ō cɔkpɛnu ku ɔdɔ ku [ɛga ō bu gā ipu agbliihɔ nɛhi a], okompiinu a i lɔfu [lico] gā ajɛ ikpo ofu ahaanɛ gla ŋ.”

Ó lɔfu wɛ ka é ta ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku 2 Úklɔ́ kú Aɔ́cɛ́ 3:4 a ɔwɛ okpaakpa ŋ. Naana nɛ aɔkpá néē ta Ubáyíbu ŋma anu eko ikee a bi “ikpó ofu ahāanɛ” yuklɔ ipu ɔgba nyā a, aɔkpá ɔhá nɛ ācɛ lɔfu kpɔtuce ɔ gla bɛɛka u fifth-century Codex Alexandrinus mla u sixth-century Codex Ambrosianus, bi “ikpó ofu ce igwó” le yuklɔ. Ɔdiya nɛ ɔcɛ nōo ta Ubáyíbu ŋma ɛ̄nɛ̄ o yɔ eko aflɛyi a lɔfu ya inyileyi ō ta u “ikpó ofu ahāanɛ” a? Ɛlā nōo wɛ u “hundred” mla u “cubits” a gbla iyi uwa ipu uce ku Uhibru. Ohigbu ɛnyā, ɔcɛ nōo ta Ubáyíbu ŋma ɛ̄nɛ̄ o yɔ eko aflɛyi a lɔfu ta ɛlā nōo wɛ u “hundred” a ikɔkɔ ō ta u “cubits.”

Naana nɛ alɔ ceyitikwu ō jɛyi aɛlā nyā mla ō mafu ifoto okpaakpa ku agbliihɔ nɛhi nɛ Usolomɔn gwo a, alɔ gē lɛ ɔtu ku alɔ kwu ɔdā nɛ agbliihɔ nɛhi ɔɔma kwɛyi nu a fiyɛ, anu kē wɛ ōmiya nɛ Ujehofa le kwaajɛ o ya ɛɛ ku alɔ gba ɔ ɛ̄gbā ɔwɛ nɛ ó géē miyɛ oŋma lɛ ɛya nɛ Ujisɔsi gwo a. Ó jɛ alɔ eyī nɛhi ka Ujehofa hi ɛjɛɛji ācɛ nōo ge gba ɔ ɛ̄gbā a igwú ō gáā gba ɔ ɛ̄gbā ipu agbliihɔ nɛhi ɔɔma!—Uhíb. 9:​11-14; Mafú 3:12; 7:​9-17.

a Ɛlā néē ta ɛhaajɛ ku upeji éyi lɛ ɔ teyi peee, ka “aɔkpá néē ta Ubáyíbu ŋma anu eko ikee a bi ‘ikpó ofu ahāanɛ’ le yuklɔ, amáŋ aɔkpá ɔhá néē ta Ubáyíbu ŋma anu mla Ubáyíbu ōhī néē cɔwɔ a bi ‘ikpó ofu ce igwó’ le yuklɔ.”