1. Ɔdi nɛ ó wɛ ku alɔ wɛ ācɛ ō gbeyigɔɔ a? (1 Ācɛ Utesaloníka 5:6)

 EKO duuma nɛ odee le ya ipu ujɔ nōo cɛ lɛ alɔ cɔnu, ɔdā ɔɔma lɔfu ja alɔ ma ō ma Ujehofa mla ɔwa ku nu ta. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu ya unwalu ɛgɛnyā lé a? Alɔ cika ō gbeyigɔɔ, leyi kwɛɛcɛ klla hayi lɔfu ipu ɔtu nɛ alɔ le ce Ɔwɔico a. (Jé 1 Ācɛ Utesaloníka 5:6.) Alɔ géē wɛ ācɛ ō gbeyigɔɔ ŋma lɛ ō yɔ cii, gbɛla amāŋ gbojuju lɔɔlɔhi, klla ceyitikwu má ɛlā ɛgɛ nɛ Ujehofa gē má ɛlā lɛ a. Ɔdaŋ ku alɔ gē ya lɛ a, ɔwɛ nɛ ɔtu gē ya alɔ a, i gáā lɛ abɔ kwu ɛlá ō gbo ku alɔ ŋ.

2. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

² Ipu ikpɛyi ɛlā nɛ alɔ klɔcɛ gáā yɛ a, alɔ kɛla lɛyikwu unwalu ɛta nɛ alɔ gē má nōó gē wa ŋma ipu ujɔ ŋ. Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē kɛla lɛyikwu unwalu ɛta nɛ alɔ lɔfu má ŋma ipu ujɔ, nōo lɔfu ja alɔ ma ō ma Ujehofa ta. Unwalu a wɛ u (1) eko nōó ya alɔ bɛɛka ɔyinɛ éyi ipu ujɔ lɛ alɔ ya cɔnu (2) eko néē lɛ itala ya alɔ, mla (3) eko nɛ alɔ yɔ i nya ku opiyabɔ néē ya ipu ɔwa a kóō jɛ alɔ iyē. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā bēē gbeyigɔɔ klla yɔ kwu Ujehofa mla ɔwa ku nu gā ajaajɛ, eko duuma nɛ alɔ yɔ i má ɛdɔ unwalu ɛgɛnyā a?

3. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu ya ɔdaŋ ku ɔyinɛ alɔ ipu ujɔ lɛ ɛlā ya mla alɔ ɔwɛ obɔbi a?

³ Ɔyinɛ duuma ya ɛlā mla uwɔ ɔwɛ obɔbi jejee ɛ, á jé ŋ, ɔyinɛ nōo lɛ íkwu, bɛɛka ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a? Ó lɔfu wɛ ka ɔyinɛ ɔɔma i bi ɔtu ō ya uwɔ cɔnu ŋ. (Uróm 3:23; Ujɛ́m. 3:2) Naana a, ɔdā nɛ ó ya a kē lɛ uwɔ ya cɔnu. Á jé ŋ, iyɔla kóō le ca ŋma uwɔ eyī otu alɛwa, ohigbu ku a yɔ i gbɛla lɛyikwu ɛlā ɔɔma. A  kóō lɔfu gbɛla kahinii: ‘Ɔdaŋ ku ɔyinɛ lɔfu ya ɛdɔ uce ɛgɛnyā, a cɛ ka ɔwa ku Ɔwɔico yɔ ɔkwɔɔkwɛyi a?’ Ɔdā nɛ Ebilii kē dɔka ku alɔ gbɛla yiili a yɔ abɔɔ a. (2 Ukɔ́r. 2:11) Ɔdaŋ ku alɔ gē gbɛla lɛ a, ó lɔfu ya ku alɔ hii gba Ujehofa ɛ̄gbā gɛ ŋ klla nyɛɛ ŋma ɔwa ku nu. Ó lɛ a, ɔdaŋ ka ó yɔ i ya uwɔ ka ɔyinɛ éyi lɛ ɛlā ya mla uwɔ ɔwɛ obɔbi ɛ, ɛgɛnyá nɛ a gáā gbeyigɔɔ ku a klla hii gbɛla ɔwɛ nɛ Ebilii dɔka ku a gbɛla ŋ ma?

4. Ɛgɛnyá nɛ Ujosɛfu mafu ka ó gbeyigɔɔ eko néē ya ɔ ɔdobɔbi a, ɔdi nɛ alɔ kē lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku nu a? (Ohútu 50:19-21)

⁴ A hii cɔnu fiyɛ ɔfu amāŋ bi ɛlā a ɔtu ŋ. Eko nɛ Ujosɛfu wɛ ɛdrɔ a, ayinɛ nu nɔnyilɔ nōo lé lɛ ɔ a ya ɔ ɔdobɔbi. É wɔtu ku nu, ōhī ku uwa kóō dɔka ō je ɔ ŋmo duu. (Ohút. 37:4, 18-22) Igbihaajɛ é kwu ɔ u je lá kóō kwu piya ɔfiyɛ. Ohigbu ɔɔma, Ujosɛfu má owe klla má unwalu nɛhi bɛɛka ihayi igwo ɛta a. Ipu āhɔ̄ ɔɔma, ó tɔɔtɛ ku Ujosɛfu kóō gbɛla ka Ujehofa i yihɔtu nu ŋ. Ó klla lɔfu gbɛla ka Ujehofa habɔ ɔ ta eko nɛ ó cɛgbá otabɔ ku nu fiyɛ duu a. Amáŋ Ujosɛfu i cɔnu fiyɛ ɔfu ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ó mafu ka ó gbeyigɔɔ oŋma lɛ ō yɔ cii. Eko nɛ ó lɛ ɛga ō gwɔɔci ku ɔdā nɛ ayinɛ nu ya ɔ a, ó ya lɛ a ŋ. Ó mafu ihɔtu lɛ uwa klla kwu ya uwa ɛhi. (Ohút. 45:4, 5) Ɛnyā tɔɔtɛ lɛ Ujosɛfu ō ya ohigbu ka ó gbɛla lɔɔlɔhi ipu ɔwɛ okpaakpa. Ikɔkɔ nɛ ó géē yɔ i gbɛla lɛyikwu unwalu ku nu a, ó yɔ i gbɛla ɔdā nɛ Ujehofa dɔka a. (Jé Ohútu 50:19-21.) Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ɛnyā a? Ɔdaŋ ka ɔcɛ lɛ ɔdobɔbi ya uwɔ, a hii bi ɛlā a ɔtu ku a klla cɔnu mɛmla Ujehofa ŋ, a hii gbɛla ka Ujehofa habɔ uwɔ ta ɛ ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, gbɛla lipu lipu lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujehofa yɔ i ta uwɔ abɔ ku a lɔtu ku unwalu amāŋ ojama ɔɔma a. Ó wɛ ɔɔma foofunu ŋ, eko nɛ ācɛ ɔhá lɛ ɔdobɔbi ya uwɔ, ceyitikwu ku ihɔtu kóō cɛ gā uwɔ kwu ya uwa ɛhi.—1 Upít. 4:8.

5. Ɛgɛnyá nɛ u Miqueas mafu ka ó gbeyigɔɔ eko nɛ ó gbɛla ku ayinɛ ya odee mɛmla ɔ ɔwɛ nōó mafu ihɔtu ŋ ma?

⁵ Leyi yɛ ocabɔ ku ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi ŋma u South America nɛ iye nu lé ka u Miqueas b a. Ó blakwu eko éyi nɛ ó gbɛla ka ayinɛ nɔnyilɔ ōhī nōo lɛ íkwu ipu ɔwa ku Ujehofa a, ya odee mɛmla ɔ ɔwɛ nōó mafu ihɔtu ŋ ma. Ó kahinii: “Ń má ɔdā nōo junwalu gā um ɔwɛ ɛgɔɔma ipu oyeeyi ku um jejee ɛ ŋ. Eko ɔɔma n lɛ ɔtu oplico nɛhi. Ń gbiyɔla ɔtu gla ŋ, n jikwu pɛ agije ohigbu ka ń ya ɔdā duuma lɛyikwu ɔ gla ŋ.” Naana kpɔ a, Miqueas gbeyigɔɔ klla yuklɔ lɔfu lɔfu kóō kwu iyi nu bi ŋma ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya ɔ lɛ a. Ó gbɔɔkɔ ce ɔlɔɔla yɔ i ba Ujehofa kóō je Alelekwu Ihɔ ku nu lɛ ɔ, ku ó klla lɔfu tu ɔ iyē cɛɛ kóō lɔtu. Ó jila aɔdā ōhī má ŋma ipu aɔkpá ku alɔ, o ya ɛɛ kóō lɛ otabɔ nɛ ó cɛgbá a lɛ. Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ɛnyā a? Ɔdaŋ ka má ka ɔyinɛ duuma lɛ ɔdā nōó lɔhi ŋ ma ya uwɔ, yɔ cii, cɛɛ ku a ceyitikwu kwu iyi uwɔ bi ŋma ɛlá ō gbo obɔbi nōo lɔfu wa ipu ɔtu ku uwɔ a. Á lɔfu jé ɛjɛɛji ɔdā nōo ya nɛ ɔyinɛ ɔɔma kɛla amāŋ ya odee ɔwɛ ɛgɔɔma ŋ. Ohigbu ɛnyā, kɛla lɛ Ujehofa ipu ɔkɔ ō gba, cɛɛ ku a ba ɔ kóō ta uwɔ abɔ ku a má ɛlā ɔwɛ nɛ ɔcɛ ɔɔma má ɔ a. Ō ya ɛnyā géē cɛ gā uwɔ má ka ɔyinɛ ɔɔma i kweyigedee dɔka ō ya uwɔ ɔdobɔbi ŋ, ó kē géē tɔɔtɛ gā uwɔ ō je ya ɔ ɛhi. (Aíit. 19:11) Bla ka Ujehofa jé āhɔ̄ nɛ a yɔ ipu nu a yiili, ó kē i je ɔfu nɛ a cɛgbá a gā uwɔ, o ya ɛɛ ku a lɔtu.—2 Úklɔ́ 16:9; Ɔ̄cok. 5:8.

6. Ɔdiya nōó cɛgbá ku alɔ má ka Ujehofa gē ya alɔ itala ohigbu ka ó yihɔtu alɔ a? (Ācɛ Uhíbru 12:5, 6, 11)

⁶ Eko duuma nɛ Ujehofa lɛ itala ya alɔ, ɔɔma lɔfu ya ku ɔtu kóō biya lɛ alɔ nɛhi. Amáŋ, ɔdaŋ ku alɔ yɔ i gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔtu biya lɛ alɔ  a foofunu, alɔ lɔfu gbɔɔ ō gbɛla ka itala ɔɔma i kpaakpa klla tɛɛma kwu alɔ ŋ, amāŋ ka ó le nwune gaaga. Ɛnyā kē lɔfu ya kóō lɔnɔ tu alɔ ō má, ka ihɔtu nɛ Ujehofa lɛ lɛ alɔ a ya ɛɛ nɛ ó ya alɔ itala ɔɔma a. (Jé Ācɛ Uhíbru 12:5, 6, 11.) Ɔdaŋ ku alɔ kē gɔbu lɛ ɔtu kwu ɛgɛ nɛ itala ɔɔma yɔ i ya ku ɔtu kóō biya lɛ alɔ lɛ a, ayika alɔ yɔ i ya kóō le tɔɔtɛ lɛ Ebilii kóō lɛ alɔ kwu. Ó dɔka ku alɔ ta ō miya ahɔ̄ ō pi ɔɔma, obɔbi fiyɛ duu a wɛ ka ó dɔka ku alɔ ma Ujehofa ta ɛmɛɛma klla nyɛɛ ŋma ujɔ a. Ɔdaŋ ka é lɛ itala ya uwɔ ɛ, ɛgɛnyá nɛ a géē mafu ku a gbeyigɔɔ a?

7. (a) Ɛgɛ nɛ ifoto a mafu a, ɛgɛnyá nɛ Ujehofa bi Upita le yuklɔ igbihi nɛ ó miyɛ itala néē ya ɔ a? (b) Ɔdi nɛ a nwu ŋma ocabɔ ku Upita a?

⁷ Nwu ɛlā ŋma itala a ku a klla lɛ opiyabɔ nōo cɛgbá a ya. Ujisɔsi na Upita ta ɔwɛ iyɔbu ayikpo ohile a fiyɛ igeyi. (Umák. 8:33; Ulúk. 22:31-34) Ɔɔma lɔfu ya ku uweyi kóō kwu Upita! Amáŋ ɔɔma i ya kóō habɔ Ujisɔsi ta ŋ. Ó miyɛ ɛlā néē da ɔ a klla ceyitikwu lɛ opiyabɔ nōo cɛgbá a ya. Abɔ Upita i habɔ Ujisɔsi ta ŋ ma a, ohigbu ɔɔma, igbihaajɛ Ujehofa lɛ ɔhā hɛ ce ɔ klla lɛ uklɔ nōo cɛgbá nɛhi je lɛ ɔ ipu ujɔ. (Ujɔ́n. 21:15-17; Ācot. 10:24-33; 1 Upít. 1:1) Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ocabɔ ku Upita a? Ɔdaŋ ku alɔ i lɛ ɔtu ku alɔ kwu uweyi nɛ itala a gē bi gē lɛ alɔ a ŋ, nɛ alɔ miyɛ itala a klla ceyitikwu lɛ opiyabɔ ya, alɔ géē lɛ itene. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, alɔ géē tiile lɛ Ujehofa mɛmla ayinɛ alɔ ipu ujɔ fiyɛ.

8-9. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu ya u Bernardo igbihi néē lɛ itala ya ɔ a, amáŋ ɔdi ta ɔ abɔ kóō lɛ ɔwɛ nɛ ó gē gbɛla a piyabɔ a?

⁸ Leyi yɛ ɔdā nōo ya da ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Bernardo nōo lā ipu Mozambique a. É kwu u taajɛ ŋma ō wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu ya u Bernardo eko aflɛyi a? Ó kahinii: “N gbɔɔ ō cɔnu nɛhi ohigbu ka ń dɔka itala néē ya um a ŋ.” Ɔtu gbɔɔ ō junwalu lɛ ɔ lɛyikwu ɛgɛ nɛ ācɛ ɔhá ipu ujɔ géē yɔ i gbɛla ɔdobɔbi lɛyikwu ɔ a. Ó cɛ kahinii: “Ɔya ōhī gáā le yɛ gbɔbu ɛɛ nɛ um gáā gbɔɔ ō má itala néē ya um a ɔwɛ kpaakpa, klla kpɔtuce Ujehofa mla ɔwa ku nu kpɔ a.” Ɔdi ta u Bernardo abɔ kóō lɛ uce ō ya ku nu piyabɔ a?

⁹ Bernardo lɛ ɔwɛ ɛgɛ nɛ ó gē gbɛla a piyabɔ. Ó kahinii: “Eko nɛ um wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a, n gē bi ɔkpá ku Ācɛ Uhíbru 12:7 le ta ācɛ ɔhá abɔ, kéē má itala nōo ŋma ɛgiyi Ujehofa a ɔwɛ olɔhi. N gbɔɔ ō da iyi kahinii: ‘Ɔnyɛ cɛgbá ō bi ɛga ku Ubáyíbu nyā le yuklɔ babanya a?’  Ɛjɛɛji ācɛ ɔlɛ Ujehofa nɛ, kwu ami abɔyi um duu.” Bernardo klla ya opiyabɔ ōhī, o ya ɛɛ kóō gáā kpɔtuce Ujehofa mla ɔwa ku nu kpɔ. Ó gbɔɔ ō jé Ubáyíbu fiyɛ, klla gbɔɔ ō bi eko alɛwa le gbɛla tu aɛlā nɛ ó jé a lipu lipu. Naana nɛ ɔtu yɔ i junwalu lɛ ɔ kpɔ lɛyikwu ɛdɔ eyī nɛ ayinɛ ipu ujɔ gē bi le má ɔ a, ó yuklɔ tɔha mla uwa ipu uklɔ ku ɔna ō ta a klla ta ohi ipu ōjila ku ujɔ. Igbihaajɛ a, é gáā lɛ Bernardo piya ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ kpɔ. Ɔdaŋ ka é lɛ itala ya uwɔ bɛɛka u Bernardo a, ceyitikwu ku a hii gbɛla fiyɛ ɔfu lɛyikwu ɛgɛ nɛ uweyi yɔ i ya uwɔ a ŋ, miyɛ itala amāŋ ahɔ̄ ō pi ɔɔma, ku a klla ya opiyabɔ duuma nɛ a cɛgbá ō ya a. c (Aíit. 8:33; 22:4) Ɔdaŋ ku a ya ɛnyā, le jé kpɔcii ku Ujehofa géē hɔha ce uwɔ, ɛgɛ nɛ á habɔ anu mɛmla ɔwa ku nu ta ŋ ma.

10. Opiyabɔ nyá lɔfu wɛ ojama lɛ acɛnyilɔ ku Isrɛlu ōhī ō hayi kpaakpa ɛpleeko ku uwa a?

¹⁰ Ɔdaŋ ka é le opiyabɔ ya ipu ɔwa ku Ujehofa, ó lɔfu ja alɔ ma lɛyikwu ō yɔ kwu Ujehofa gā ajaajɛ. Ɔdaŋ ku alɔ i kē leyi kwɛɛcɛ ŋ, alɔ lɔfu cɛ lɛ aopiyabɔ nyā kéē ya ku alɔ ma Ujehofa ta. Ocabɔ mafu, gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɛnyā ya da ācɛ Isrɛlu a lɛ a. Gbɔbu ɛɛ ku Ujehofa kóō je íne lɛ uwa a, aotrɛyi ku apɔlɛ gē ya ɔdā nɛ acogwɛɛya cika ō ya a. É gē gwo aede klla gē gwɛɛya ɛyi nu lɛ Ujehofa kwɛyi apɔlɛ ku uwa. (Ohút. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Ujób. 1:5) Amáŋ, eko nɛ Ujehofa gáā lɛ íne kwaajɛ a, aotrɛyi ku apɔlɛ a i gáā lɛ ɛga ō yuklɔ ɔɔma gɛ ŋ. Ujehofa gáā lɛ acogwɛɛya fu ŋma ipɔɔma ku Arɔni kéē bēē yuklɔ ku ɛya ō gwo a. Oŋma eko ɔɔma gɔbu a, ɔdaŋ ku otrɛyi ku apɔlɛ duuma nōó wɛ ipu ayaayi ku Arɔni ŋ ma gbɔɔ ō ya odee bɛɛka ɔcogwɛɛya, é lɔfu je ɔ ŋmo gla. d (Ulīf. 17:3-6, 8, 9) Ó lɔfu wɛ ka opiyabɔ nyā wɛ ipu ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ Ukóra, Udátan, Abíram, mɛmla anyakwɔcɛ ku Isrɛlu ofu igwo ɛpa ce igwo (250) ya ikpɛyi olɔfu tu Umosisi mɛmla Arɔni á. (Áluk. 16:1-3) Ɔkwɛyi a wɛ ku alɔ i jé kpɔcii ŋ. Amáŋ alɔ jé ka Ukóra mɛmla acɛnyilɔ nōo yɔ mla anu a i hayi kpaakpa lɛ Ujehofa gā ajaajɛ ŋ. Ɔdaŋ ka opiyabɔ néē ya ipu ɔwa a kwu piya ojama gā uwɔ, ɔdi nɛ a lɔfu ya a?

11. Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ocabɔ ku ācɛ Ulifayi ōhī nōo ŋma ipɔɔma ku Ukɔhati a?

¹¹ Yuklɔ tɔha mla opiyabɔ duuma nōo wa ŋma ɛgiyi ɔwa ku Ujehofa. Ɛpleeko nɛ ācɛ Isrɛlu yɔ i yɛ ipu igbili a, ācɛ ipɔɔma ku Ukɔhati lɛ ɛnɛɛnɛ uklɔ éyi néē gē ya. Eko duuma nɛ ācɛ Isrɛlu a yɔ i calɛ gā ɛga ɔhá, ācɛ ōhī ŋma ipɔɔma ku Ukɔhati a gē bi Ikpati Ku Ɛka Ku Ondu a gē ta ɔbu ku oduudu ācɛ a. (Áluk. 3:29, 31; 10:33; Ujós. 3:2-4) Ɛnyā wɛ ɛnɛɛnɛ ɛga i bi o! Amáŋ eko nɛ ācɛ Isrɛlu a gā ajɛ nɛ Ɔwɔico cokono ō je lɛ uwa a, āhɔ̄ ku uklɔ ku ācɛ Ukɔhati a kwu piyabɔ. É gáā cɛgbá ō yɔ i bi Ikpati Ku Ɛka Ku Ondu a ŋma ɛga éyi gā ɛga ɔhá eko doodu gɛ ŋ. Ohigbu ɛnyā, ɛpleeko nɛ Usolomɔn gáā gbɔɔ ō lé ɔcɛ́ a, é gáā je uklɔ lɛ ācɛ ōhī ku uwa kéē wɛ ācɛ ō gwiije, ācɛ ō gbo ɔwɛ, ācɛ ɔhá ku uwa kē i leyi kwu ɛga ō kpo iyo tu. (1 Úklɔ́ 6:31-33; 26:1, 24) Ó lɛ ɛga duuma néē ta ipu Ubáyíbu ku ācɛ Ukɔhati nyā ka iifla amāŋ dɔka kéē lɛ uklɔ ō cɛgbá ɔhá je lɛ uwa, ohigbu ɛnɛɛnɛ uklɔ néē tɛtɛ gē ya a ŋ. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ɛnyā a? Ɔdaŋ ka ɔwa ku Ujehofa lɛ opiyabɔ ya, bi ɛjɛɛji ɔtu ku uwɔ ku a yɛce opiyabɔ ɔɔma, ɔdaŋ nɛ ó kóō lɛ abɔ kwu  uklɔ nɛ a gē ya ipu ɔwa a duu. Ya ku a lɛ eeye ipu uklɔ duuma néē je gā uwɔ ku a ya a. A hii mlanyi nóó, ó wɛ uklɔ nɛ a gē ya ipu ɔwa a gē mafu ɛgɛ nɛ a cɛgbá lɛ Ujehofa lɛ a ŋ. Ɛgɛ nɛ a gē lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa a jɛ ɔ eyī nɛɛnɛhi fiyɛ uklɔ duuma nɛ a gē ya lɛ ɔ a.—1 Usám. 15:22.

12. Ɛgɛnyá nɛ ɔtu ya Zaina lɛ eko néē kwu uklɔ ku nu i piyabɔ ŋma ō yuklɔ ipu Ubɛtɛlu a?

¹² Leyi yɛ ocabɔ ku ɔyinɛ alɔ nɔnya Zaina néē piya uklɔ nɛ ó gē ya abɔ a, nōo ya ku uklɔ ɛnɛɛnɛ nɛ ó tɛtɛ gē ya a kóō hɛ ɔ abɔ a. Igbihi nɛ ó lɛ uklɔ ya ipu Ubɛtɛlu fiyɛ ihayi ofu ɛta ɛ ma, é gáā lɛ uklɔ ku nu piyabɔ ŋma ō yuklɔ ipu Ubɛtɛlu gā ō wɛ ɔcɛ ō gbɔbu ɔna ō ta ɛdɔ ɛyɛɛyi. Ó kahinii: “Opiyabɔ nyā ya um eyijii nɛhi. Ó ya um bɛɛka n tiile ŋ ma, eko doodu n gē da iyi um ɔka kahinii: ‘Ɔdi nɛ ń ya lɔhi ŋ ma?’” Ó wɛ ɔdā ō kwiiye ku ayinɛ ōhī ipu ujɔ ya ku ɔtu kóō biya lɛ ɔ fiyɛ, ŋma lɛ ō da ɔ kahinii: “Ɔdaŋ ku a gē yuklɔ ku uwɔ lɔɔlɔhi nɛɛ, ɔwa a géē yɛ i cɛ gā uwɔ yɔ ipu Ubɛtɛlu kpɔ.” Ɛpleeko ɔɔma ɔtu biya lɛ u Zaina nɛhi, ó gē jikwu otu doodu. Amáŋ ó kahinii: “Ń cɛ lɛ iyi um ku um gbɔɔ ō lɛ ɔtu ō bɛɛpa, lɛyikwu ɔwa a amāŋ ihɔtu nɛ Ujehofa lɛ gā um a ŋ.” Ɔdi ta u Zaina abɔ kóō gbeyigɔɔ a?

13. Ɔdi nɛ Zaina ya o ya ɛɛ ku ɔtu kóō hii biya lɛ ɔ gɛ ŋ ma?

¹³ Igbihaajɛ a, ɔtu i ya u Zaina ɛgɛ nōó tɛtɛ gē ya ɔ a gɛ ŋ. Ɛgɛnyá nɛ ó bi le ya ɛnyā a? Ó gbɔɔ ō jé ikpɛyi ɛlā nōo yɔ ipu aɔkpá ku alɔ nōo kɛla lɛyikwu āhɔ̄ nɛ ó yɔ ipu nu a. Ɛnyā kē ta ɔ abɔ kóō lɔtu. Ocabɔ mafu, ó má ikpɛyi ɛlā éyi nōo kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ Umáki nōo ta Ubáyíbu a nya mla ɛdɔ unwalu ekponu ɔɔma, eko néē lɛ uklɔ ku nu piyabɔ a. Zaina kahinii: “Ocabɔ ku Umáki wɛ ɔdā nɛ um cɛgbá yiili, o ya ɛɛ ku ɔtu kóō hii biya gā um gɛ ŋ ma.” Zaina klla yɔ kwu aɔya ku nu ajaajɛ. Ó ma ō piyatɔha mla ayinɛ amāŋ ta ō ba uwa iyē ipu uklɔ ku ɔna ō ta a ŋ. Ó klla tu iyi nu eyinyinyi bɛɛka ugwu nɛ ɔwɔ lɛ ɔ jɛ a ŋ. Ó gáā le má ka Ujehofa gē bi Alelekwu Ihɔ ku nu le ma ɔwɛ fu lɛ ɔwa ku nu, gbɔbu ɛɛ néē gē ya ōmiya a, ku ayinɛ nɔnyilɔ nōo kē i leyi kwu ujɔ a lɛ ɛlá wu ɔ nɛhi. Ó klla gáā le má ka ɔdā nōo cɛgbá nɛɛnɛhi lɛ ɔwa ku Ujehofa fiyɛ a, wɛ ō le má ku uklɔ ku Ujehofa le ya.

14. Opiyabɔ nyá nɛ ɔwa ku alɔ ya nōo lɔnɔ tu Vlado ō yɛce ɔ a, ɔdi kē ta ɔ abɔ a?

¹⁴ Vlado, ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi nōo wɛ ihayi ofu ɛta ce igwo ɛta (73) ipu éwo ku Slovenia  a má ojama éyi. É lɛ ujɔ nɛ ó yɔ anu a mla ujɔ ɔhá bɔha, klla da uwa ka é gáā bi Agbla Ku Ajɔɔcɛ ɔɔma le yuklɔ gɛ ŋ. Ó kahinii: “Ń jé ɔdā nōo ya néē géē ka ka ayinɛ kéē hii bi ɛnɛɛnɛ Agbla Ku Ajɔɔcɛ ɔɔma le ya ōjila a gɛ ŋ. Ɛlā a kwu um iyē, ohigbu ka ó gboji nɛ alɔ gla Agbla a ya ɛ ŋ. N wɛ ɔcɛ ō gbo ɔcí, ami kē ya ɔcí ɛpɛpɛ ōhī nōo yɔ abɔɔ a. Ɔdā ɔhá kpɔ, opiyatɔha ku aujɔ nyā cɛgbá opiyabɔ alɛwa, nōó tɔɔtɛ lɛ alɔ nōo le ya anyakwɔcɛ ɛ ma ō ya ŋ.” Ɔdi ta u Vlado abɔ kóō yɛce opiyabɔ nyā a? Ó kahinii: “Ō yɛce opiyabɔ nɛ ɔwa ku Ujehofa gē ya a gē bi ɔhā gē lɛ ɔcɛ eko doodu. Ó gē lɛ alɔ tutu lɛyikwu opiyabɔ nɛhi nōo géē ya ɛcɔbu.” A yɔ i nya mla opiyabɔ nēé ya ō lɛ ujɔ ku aa bɔha mla ujɔ ɔhá nɛɛ, kɛɛ ku a yɔ i nya ipu uklɔ ɛpɛpɛ nēé je gā uwɔ? Le jé kpɔcii ka Ujehofa jé ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwɔ lɛ a. Ɔdaŋ ku a yɛce aopiyabɔ nyā, nɛ á ma Ujehofa ta amāŋ nyɛɛ ŋma ɔwa ku nu nɛ ó i bi le yuklɔ a ŋ, le jé peee ka ó géē hɔha ce uwɔ.—Aíjē 18:25.

15. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā gbeyigɔɔ eko duuma nɛ alɔ gbɔɔ ō má ojama nōo gē wa ŋma ipu ujɔ a?

¹⁵ Abɔ oŋmɛyi ku ɛcɛ obɔbi nyā yɔ i ba tōōtɔ̄ɔ̄ a, alɔ lɔfu leyice ō má unwalu nōo géē wa ŋma ipu ujɔ. Unwalu nyā kē lɔfu je piya ojama lɛ alɔ ō ma Ujehofa ta. Ohigbu ɛnyā, alɔ cika ō bēē gbeyigɔɔ. Ɔdaŋ ka ó ya uwɔ bɛɛka ɔyinɛ ipu ujɔ lɛ ɔdobɔbi ya uwɔ, a hii cɛ lɛ ɔɔma kóō ya uwɔ cɔnu nɛhi ŋ. Ɔdaŋ ka é lɛ itala ya uwɔ, a hii lɛ ɔtu ku uwɔ kwu ɛgɛ nɛ uweyi yɔ i kwu uwɔ lɛ a ŋ, miya āhɔ̄ ō pi amāŋ itala ɔɔma, cɛɛ ku a ya opiyabɔ nɛ a cɛgbá ō ya a. Eko duuma nɛ ɔwa ku Ujehofa kē lɛ opiyabɔ ya nōo lɛ iyē kwu uwɔ, miyɛ opiyabɔ ɔɔma mla ɛjɛɛji ɔtu ku uwɔ ku a lɛyitaajɛ lɛ ukɔ́ a.

16. Ɛgɛnyá nɛ a géē ya ku a gɔbu yɔ i kpɔtuce Ujehofa mla ɔwa ku nu a?

¹⁶ A lɔfu ya ku a kpɔtuce Ujehofa mla ɔwa ku nu eko duuma nɛ a yɔ i má ojama ō hayi kpaakpa gā ajaajɛ. Amáŋ, o ya ɛɛ ku a ya ɛnyā, a cika ō bēē gbeyigɔɔ, ɔɔma wɛ kahinii, a géē yɔ cii, gbɛla klla gbojuju lɔɔlɔhi, ku a klla má ɛlā ɔwɛ nɛ Ujehofa gē leyi má ɛlā lɛ a. Lɛ ɔtu ya ekponu ku a géē yɔ i ya oklɔcɛ ku ɔ̄kā ku ācɛ nōo yɔ ipu Ubáyíbu, nōo yale ipu ɛdɔ unwalu nɛ a yɔ i má a, ku a klla bēē gbɛla tu aocabɔ ku uwa. Gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa kóō ta uwɔ abɔ. A kē hii ma ō yɔ i gā ōjila mɛmla ō bēē tɔɔna mla ayinɛ ipu ujɔ ŋ. Ɔdaŋ ku a gē ya ɛnyā, ɔdā duuma nōo kóō ya naana, Ebilii i gáā lɔfu ya ku a habɔ Ujehofa ta amāŋ nyɛɛ ŋma ɔwa ku nu ŋ.—Ujɛ́m. 4:7.