1. Ɔdi gáā tu alɔ ɔtule eko nɛ alɔ yɔ i má unwalu, nōó ya alɔ bɛɛka ka ɔcɛ duuma i yɔ nōo géē ta alɔ abɔ ŋ ma a? (Aíjē Kú Ɛ̄gbā 118:5-7)

Ó YA uwɔ eko nɛ a yɔ ipu unwalu bɛɛka a yɔ foofu uwɔ, ka ɔcɛ duuma i yɔ nōo géē ta uwɔ abɔ ipu unwalu a ŋ jeeje ɛ? Ó ya ācɛ alɛwa lɛ a duu ɛ, kwu acocɛhɔ ku Ujehofa nōo hayi kpaakpa lɛ ɔ a. (1 Aɔ́cɛ́ 19:14) Ɔdaŋ ka ɛnyā ya uwɔ jeeje ɛ, bla tu okonu nɛ Ujehofa ce a, ó kahinii: “Ń gáā leyī gwū aá bónū ŋ́, ń kē gáā cīgbīhi kwu aá gbóógbóō ŋ́.” Ohigbu ɛnyā, alɔ géē ka mla ɔtu okpoce kahinii: “Óndú alɔ wɛ ɔ̄cɛ otá alɔ abɔ̄, alɔ í kē gáā yúufi ŋ́.” (Uhíb. 13:5, 6) Ɔyikpo Upɔlu ta ɔkpá nyā fu Ācɛ o Yɛce Ukraist nōo yɔ Ujudiya a ɛpla ihayi ku 61 Eko Ku Ukraist. Ɔkpá nɛ Upɔlu ta nyā tu alɔ ɛlá kwu ɛlā nɛ ɔcɛ o ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 118:5-7 ka a.—Jé.

2. Ɔdi nɛ alɔ gáā leyi yɛ ɔ ipu ogwotu nyā a, ɔdi kē ya a?

² Bɛɛka ɔcɛ ō ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā ɔɔma, Upɔlu jé ŋma ɔdā nɛ ó má ipu oyeeyi ku nu ɛ ma, ka Ujehofa wɛ ɔcɛ nōo gē ta ɔ abɔ a. Ocabɔ mafu, bɛɛka ihayi ɛpa gbɔbu ɛɛ kóō ta ɔkpá nyā fu ācɛ Uhibru a, Upɔlu le hɛta ŋma amiya nɛhi éyi nōo ya ipu eŋkpɔ eko nɛ ó yɔ i gā iyawu ku nu a. (Ācot. 27:4, 15, 20) Ɛjɛɛji iyawu a mla ihayi gbɔbu lɛ eko ɔɔma a, Ujehofa ta Upɔlu abɔ ɔwɛ alɛwa. Alɔ géē leyi yɛ ɔwɛ ɛta nɛ Ujehofa ta ɔ abɔ a. Ujehofa bi Ujisɔsi mla alelekwu ihɔ le je otabɔ lɛ ɔ, ó klla bi ācɛ nōo lɛ íkwu nɛhi mla ācɛ ō cɛ ɛlā Ɔwɔico bɛɛka anu a le yuklɔ duu. Ō leyi yɛ aɔdā nōo ya ipu oyeeyi ku Upɔlu a, géē cɛ lɛ alɔ kpɔtuce okonu ō ce ku Ujehofa lɔfu lɔfu, kóō géē po ɔkɔ ō gba ku alɔ eko duuma nɛ alɔ gbɔɔkɔ otabɔ ŋma ɛgiyi nu.

3. Ɔdi nɛ Upɔlu lɔfu yɔ i gbɛla a, ɔdi kē ya a?

³ Upɔlu cɛgbá otabɔ. Ɛpleeko ku 56 Eko Ku Ukraist a, ɛwa nɛhi ku ācɛ lɛ ɔ pi wɛɛcɛ ŋma ipu Agbliihɔ nɛhi a abɔfu, aolɛla ku nu kóō yɔ i miya kéē lɛ ɔ ŋmo. Oŋmɔɔci nu, abɔ é lɛ Upɔlu bi wa iyɔbu ōjila ku acohɛpɔ a, ó hile ligii ku aolɛla ku nu kóō lɛ ɔ ŋmo. (Ācot. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Eko ɔɔma, a jé ŋ Upɔlu géē lɔfu yɔ i gbɛla kahinii: ‘Eko nyá nɛ um gáā lɔtu owe nyā gáā kwu a?’

4. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa bi Ujisɔsi le ta Upɔlu abɔ a?

⁴ Ɛgɛnyá nɛ Ujisɔsi ta Upɔlu abɔ a? Otu ku ɛ̄cī néē kwu Upɔlu a, “Óndú ā,” Ujisɔsi, mahayi pi Upɔlu anɔɔ ó da ɔ kahinii: “Lɛ ɔtūlé, ɛ́gɛ́nɛ̄ ā cɛ̄ ijáalí kú um ajɛ Ujerúsālɛm ā, ɛ́gɔ́ɔmā nāa géē cɛ ijáalí ajɛ Uróm dúú á.” (Ācot. 23:11) Okonu ō ce nyā ta Upɔlu ɔtu kwu ɔtu ibi! Ujisɔsi klla ta Upɔlu ahinya ohigbu ijaali nɛ ó cɛ ajɛ ku Ujerusalɛm ma. Ó kē cokonu lɛ Upɔlu kóō géē faajɛ Urom ipu ɛbɔ, ɛga nɛ ó klla géē cijaali kpɔ a. Eko nɛ ó lɛ okonu nyā ce kwɛyi a, Upɔlu géē kwu lɔfu iyē lɔɔlɔhi bɛɛka ɛgɛ nɛ ɔyi gē kwu tayinu abɔ ku adā nu a.

5. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa bi alelekwu otɛhɔ ku nu le ta Upɔlu abɔ a? (Má ifoto nōo yɔ iyɔbu a.)

⁵ Unwalu ɔhá nyá nɛ Upɔlu má kpɔ a? Bɛɛka ihayi ɛpa nɛ ɛlā nyā le ya kwɛyi Ujerusalɛm a, Upɔlu yɔ ipu ugbeenyi yɔ i gā Italy anu isu gbɔɔ ō ta ugbagwu nɛɛnɛhi a, ugbagwu a bɔbi nɛhi nɛ ɛjɛɛji ācɛ nōo yɔ ipu ugbeenyi a gbɛla ku aa géē kwū. Naana a, Upɔlu i yuufi ŋ. Ɔdiya a? Ó da ɛjɛɛji ācɛ nōo yɔ ipu ugbeenyi a kahinii: “Ohígbū ka ipú otú nyā nɛ̄ alelékwū-ōtɛ̄hɔ̄ kú Ɔwɔicō nōo lɛ um, nɛ̄ n kē ī gbɛ̄ɛ̄gbā ā, gaá háyi ɛgɛiyí um. Anɔ́ɔ ó kahíníī, ‘A híī yúufi ŋ́, Upɔ́lu, a géē háyi iyɔ̄bū Usísa piíí, má ɔ̄, Ɔwɔciō kē lɛ odúúdú ācɛ nēe yɛ mla awɔ ā kpó gā awɔ ɛɛ́.’ ” Ujehofa ta alelekwu otɛhɔ ku nu ɛhɔ kóō ta Upɔlu ɛlá kwu okonu nōó ce lɛ ɔ gbɔbu a eko nɛ Ujisɔsi wa ɛgiyi nu a. Aku ɔkwɛyi a, Upɔlu le faajɛ Urom ɛbɔ ɛgɛ nɛ Ujehofa ce okonu lɛ ɔ a.—Ācot. 27:20-25; 28:16.

6. Okonu nyá nɛ Ujisɔsi ce nōo gē je ɔfu iyē lɛ alɔ a, ɔdi kē ya a?

⁶ Ɛgɛnyá nɛ Ujisɔsi gē je otabɔ lɛ alɔ a? Ujisɔsi gē ta alɔ abɔ ɛgɛ nɛ ó ta Upɔlu abɔ a duu. Ocabɔ mafu, Ujisɔsi cokonu lɛ ɛjɛɛji ācɛ nōo gē yɛce ɔ a kahinii: “N géē yɔ̄ mla aá eko dóódu jāā gbéeko nɛ̄ ɛcɛ í mɛ.” (Umát. 28:20) Ɛlā nɛ Ujisɔsi ka nyā gē je ɔfu iye lɛ alɔ nɛhi. Ɔdiya a? Ohigbu ka igbalɛwa, alɔ gē lɔtu unwalu ɛyɛɛyɛyi. Ocabɔ mafu, eko nɛ ɔcɛ  nɛ alɔ yihɔtu nu gekwu, ɔnɔ a i gē mɛ ipu ɛ̄cī oligii foofunu ŋ, amáŋ ó gē yɔ ihayi alɛwa. Ācɛ ōhī gē lɔtu unwalu alɛwa eko néē gbɔɔ ō je piya ɔnyakwɔcɛ. Ācɛ ɔhá kē i má ɔnɔ alɛwa ohigbu kóō lɛ ɔdā nōo yɔ i junwalu lɛ uwa ɛ̄cī doodu. Naana kpɔ a, alɔ lɔfu ō lɔtu ohigbu ku alɔ jé ka Ujisɔsi yɔ mla alɔ “eko dóódu,” kwu eko nɛ alɔ kóō yɔ ipu unwalu duu.—Umát. 11:28-30.

7. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 14:6 ka a, ɛgɛnyá nɛ Ujehofa gē ta alɔ abɔ icɛ a?

⁷ Ɛlā ku Ɔwɔico cɛ lɛ alɔ jé kpɔcii ka Ujehofa gē bi alelekwu otɛhɔ ku nu le ta alɔ abɔ. (Uhíb. 1:7, 14) Ocabɔ mafu, alelekwu otɛhɔ a gē ta alɔ abɔ klla gē gbo alɔ, eko duuma nɛ alɔ gē tɔɔna ku “ɔ̄kōolɔhi kú ajɔ̄ɔ̄cɛ́ ā” lɛ ācɛ “mɛ́mla ipɔ́ɔ́ma, mɛ́mla ucē, mɛ́mla éwo.”—Umát. 24:13, 14; jé Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 14:6.

8. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa bi otrɛyi ku aicɔɔja le ta Upɔlu abɔ a?

⁸ Otabɔ nyá nɛ Upɔlu miyɛ a? Ɛpla ihayi ku 56 Eko Ku Ukraist a, Ujisɔsi da Upɔlu kóō géē yɛ faajɛ Urom. Naana a, ācɛ Ujiyu ōhī le miya kéē géē ŋmo ɔ eko nɛ ó yɔ ɔwɛ. Eko nɛ otrɛyi ku aicɔɔja ku Urom, nɛ iye nu le ka Uklɔdiyɔsi Ulisiyasi le jé lɛyikwu ujɔ néē tu a, ó lɛ Upɔlu hɛta. Uklɔdiyɔsi i kpo eko bonu ŋ, o lɛ aicɔɔja alɛwa tɛhɔ kéē gbo Upɔlu jāā gbeeko nɛ ó le yɛ faajɛ Usisariya, o ŋma Usisariya gā Ujerusalɛm kē lɛbɛɛka umilu 65 (ukilomita 105) a. Ufelisi nōo wɛ igbomina ku ajɛ a lɛ ɔ́da je lɛ uwa kéē “bēē gbō ɔ̄ ipɔ́ɔnū kú Uhérɔ̄du.” Ācɛ Ujiyu nōo dɔka ō ŋmo Upɔlu a i má ɛga fu ɔ ɛɛ gɛ ŋ.—Ācot. 23:12-35.

9. Ɛgɛnyá nɛ Ufɛsitɔsi nōo wɛ igbomina a ta Upɔlu abɔ a?

⁹ Ihayi ɛpa le yɛ ɛ, Upɔlu yɔ agba Usisariya kpɔ. Ufɛsitɔsi kwu piya igbomina ɛyipɛ ipu ajɛ a. Ācɛ Ujiyu gbɔɔkɔ lɛ Ufɛsitɔsi kóō habɔ Upɔlu ta wa Ujerusalɛm kéē lɛ ɛpɔ ka tu ɔ, amáŋ Ufɛsitɔsi ta. Á jé ŋ, igbomina a le jé ka ācɛ Ujiyu ōhī “kē le miya ka aá géē ŋmó ɔ́ ɔwɛ.”—Ācot. 24:27–25:5.

10. Ɔdi nɛ Ufɛsitɔsi nōo wɛ igbomina a ya, eko nɛ Upɔlu da ɔ ka Usisa ku ɔ hɛ ɛpɔ ku anu ɔ a?

¹⁰ Igbihaajɛ, é lɛ ɛpɔ ka tu Upɔlu ajɛ ku Usisariya. Abɔɔ Ufɛsitɔsi tine “kóō téeyī olɔhi kú ācɛ Ujíyu ā,” ó da Upɔlu kahinii: “Ó he uwɔ ɔtū ká ā nyɔ̄ Ujerúsalɛm kéē lɛ ɛpɔ̄ kú ɔdā alɛwa nēé kpó ce uwɔ ā ka abɔ́ɔ iyɔ̄bū um m?” Upɔlu jé kéē lɔfu je anuɔ ŋmo Ujerusalɛm, ó klla jé ɔdā nɛ ó cɛgbá ō ya kóō lɛ oyeeyi ku nu gbo tu a. Ɔɔma kē wɛ ō le faajɛ Urom kóō klla gɔbu mla uklɔ ku ɔna ō ta ku nu a. Ó kahinii: “N lɛ apíili yá ga ɛgiyí Usísa!” Igbihi nɛ Ufɛsitɔsi lɛ ɛlā ka mla aukansulu a, ó da Upɔlu kahinii: “Awɔ ā ka anúɔ i yá apíili ga ɛgiyí Usísa á, ɛgiyí Usísa nāa géē nyɔ̄ á.” Ōmiya nɛ Ufɛsitɔsi ya kóō lɛ Upɔlu tɛhɔ gā Urom a lɛ Upɔlu hɛta ŋma abɔ aolɛla ku nu. Ó gboji ŋ, Upɔlu géē yɛ gā Urom, ɛga oligbo ligbo ŋma ɛgiyi ācɛ Ujiyu nōo dɔka ō ŋmo ɔ a.—Ācot. 25:6-12.

11. Ɛnɛɛnɛ ɛlā nyá nɛ Ayisáya ta nɛ Upɔlu lɔfu gbɛla lɛyikwu ɔ a?

¹¹ Eko nɛ Upɔlu yɔ i gbeyi kóō yɛ ugbeenyi gā Italy a, á jé ŋ, ó lɔfu yɔ i gbɛla tu ukɔ́ nɛ Ayisáya je lɛ ācɛ nōo gē yikpɛyi olɔfu ta Ujehofa a. Ó kahinii: “Ojuju kú aá dóódu ā wɛ áncā, ɔdā dúúmā nɛ̄ aá miya ka aá ɔ́ɔ gē yá ā wɛ áncā, ohígbū ka Óndú ā yɔ̄ mɛ́mla alɔ!” (Ayis. 8:10) Upɔlu jé ka Ɔwɔico géē ta anuɔ abɔ, ɛnyā lɔfu tu ɔ iye kóō lɔtu ojama duuma nɛ ó gáā má ɛcɔbu a.

12. Ɛgɛnyá nɛ Ujuliyɔsi ya mla Upɔlu lɛ a, ɔdi kē gā ta Upɔlu eyī peee a?

 ¹² Ɛpla ihayi ku 58 Eko Ku Ukraist a, Upɔlu le yɛ gā ugbeenyi kóō nyɔ gā u Italy. Icɔɔja ku Urom éyi nɛ iyē nu lé ka Ujúliyɔ̄si a leyi kwu Upɔlu, abɔ ó wɛ alagba a. Oŋma eko ɔɔma gɔbu, Ujúliyɔ̄si lɛ íkwu ō ya Upɔlu ɔdā duuma nɛ ó dɔka, kwu ɔdā obɔbi mla ɔdā olɔhi. Ɛgɛnyá nɛ ó bi íkwu nɛ ó lɛ nyā le yuklɔ a? Oŋmɔci nu, eko néē gā ajɛ Usidɔn a, “Ujúliyɔ̄si gbonɛnɛ lɛ upɔ́lu, anɔ́ɔ ó le ɛga je lɛ ɔ́ kɔ́ɔ̄ nyɔ̄ ɛgiyí aóklóbīya nū kéē leyikwu ɔ́.” Igbihaajɛ, Ujuliyɔsi kóō lɛ oyeeyi ku Upɔlu hɛta. Ɛgɛnyá a? Aicɔɔja dɔka ō je ɛjɛɛji aalagba nōo yɔ ipu ugbeenyi a kpo ŋmo, amáŋ Ujuliyɔsi i cɛ ŋ. Ɔdiya a? Ó “tínē kóō lɛ Upɔ́lu hɛ́tá.” Ó lɔfu gā ta Upɔlu eyī peee ka Ujehofa yɔ i bi icɔɔja nōo lɛ ɔtu ō lɔhi nyā le ta ɔ abɔ a.—Ācot. 27:1-3, 42-44.

13. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa lɔfu bi ācɛ nōo lɛ íkwu nɛhi a le yuklɔ a?

¹³ Otabɔ nyá nɛ alɔ gē miyɛ a? Ó lɛ ekoohi nɛ Ujehofa lɔfu bi ɔfu nɛhi ku nu le ya ku ācɛ nōo yɔ ipu igɔmɛnti a kéē ya ɔdā nōo he ɔ ɔtu a, ɔdaŋ ku ó cɛtɔha mla ococɛ ku nu. Ɔcɛ́ Usolomɔn kahinii: “Ɔtū kú ɔcɛ́, lɛbɛ̄ɛka éŋkpɔ̄ ɔkpá nɛ̄ Óndú gē nā tá ɔwɛ ā. Ó gē nā ɔ̄ tá ga ɛga dúúmā nōo he ɔ́ ɔtū.” (Aíit. 21:1) Ɔdi wɛ ɛyi ku ita nyā? Ācɛ lɔfu ya ɔwɛ lɛ eŋkpɔ kóō pɛ gā ɛga duuma nōo he uwa ɔtu a. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, Ujehofa lɔfu bi alelekwu otɛhɔ ku nu le piya ɛlá ō gbo ku aɔcɛ́ abɔ, o ya ɛɛ kéē lɛ ɔdā nōo wɛ ococɛ ku nu a ya. Eko duuma nɛ ɛnyā le ya a, ó gē he ācɛ nōo lɛ íkwu nɛhi a ɔtu kéē miya ɔdā nōo géē tile lɛ ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico.—Má Ɛ́sra 7:21, 25, 26.

14. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 12:5 ka a, anyɛ nɛ alɔ lɔfu gbɔɔkɔ lɛyikwu uwa a?

¹⁴ Ɔdi nɛ alɔ ya gla a? Alɔ lɔfu gbɔɔkɔ “ohígbū aɔ́cɛ́ mɛ́mla ācɛ dóódu nēe bī igabɔ̄ éyi ámāŋ ka ɔhá” a, eko néē lɛ ɛdɔ ācɛ ɛgɛnyā hi igwú kéē gā ya ōmiya nōo lɔfu lɛ abɔ kwu uklɔ ku ɔna ō ta ku alɔ, mla oyeeyi ku alɔ Ācɛ O Yɛce Ukraist. (1 Utím. 2:1, 2; Uneh. 1:11) Ɛgɛ nɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist ku eko aflɛyi a ya a, alɔ gbɔɔkɔ lɔfulɔfu kwɛyi ayinɛ alɔ nōo yɔ inu agba a duu. (Jé Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 12:5; Uhíb. 13:3) Alɔ klla lɔfu gbɔɔkɔ lɛyikwu ācɛ nōo gē leyi kwu ayinɛ alɔ nōo yɔ inu agba a duu. Alɔ lɔfu gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa kóō lɛ ɔwɛ néē gē gbɛla a piyabɔ, cɛɛ kéē ya bɛɛka Ujuliyɔsi a oŋma lɛ ō “gbonɛnɛ” lɛ ayinɛ alɔ nōo yɔ inu agba a.—Má ɔdā ōhī néē ka ipu nwtsty lɛyikwu Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 27:3.

15-16. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa bi Aristakɔsi mla Uluku le ta Upɔlu abɔ a?

¹⁵ Otabɔ nyá néē je lɛ Upɔlu a? Eko nɛ Upɔlu yɔ i nyɔ gā Urom a, igbalɛwa Ujehofa bi ayinɛ nɔnya mla ayinɛ nɔnyilɔ le je otabɔ lɛ ɔ. Ku alɔ leyi yɛ ocabɔ ōhī.

¹⁶ Aoklobiya ku Upɔlu ɛpa, Aristakɔsi mla Uluku yɛ mla ɔ gā Urom. * Ŋma ɔtu ku uwa, é lɛ oyeeyi ku uwa kwu ikwū ajaajɛ o ya ɛɛ kéē yɔ mla Upɔlu klla ta ɔ abɔ, naana nɛ Ubáyíbu i mafu ka Ujisɔsi cokonu lɛ uwa kē géē faajɛ Urom ɛbɔ ŋ ma. Igbihaajɛ néē yɔ i yɛ ipu isu a néē gā jé kéē gáā kwū ŋ ma. Eko nɛ Uluku mla Aristakɔsi gā ugbeenyi ipu Usisariya, ó lɛ aafu ŋ, Upɔlu gbɔɔkɔ ŋma ɔtu lɛ Ujehofa yɔ i ta ɔ ahinya ku otabɔ nɛ ó je lɛ ɔ ō bu ipu ayinɛ ɛpa nōo lɛ ɔtu nɛhi nyā.—Ācot. 27:1, 2, 20-25.

17. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa bi ayinɛ ipu ujɔ le ta Upɔlu abɔ a?

¹⁷ Ɛpleeko nɛ Upɔlu yɔ i gā iyawu ku nu a, ayinɛ alɛwa ipu ujɔ ta ɔ abɔ. Ocabɔ mafu, eko néē hayi Usidɔn a, Ujúliyɔ̄si gbonɛnɛ lɛ Upɔ́lu, “anɔ́ɔ ó le ɛga je lɛ ɔ́ kɔ́ɔ̄ nyɔ̄ ɛgiyí aoklobiya nu kéē leyikwu ɔ.” Igbihaajɛ ipu igeli ku Uputeyoli, Upɔlu mla aɔmpa nu lɛ ‘ācocɛ̄lɔ̄wɔicō ōhī má, nēé hī uwa igwú kéē gáā yɔ̄ mla uwá ɛ̄cī ahāapa.” Abɔɔ ayinɛ nōo yɔ ɛga ɛyɛɛyɛyi a teyi kwu ɛgbá ku Upɔlu mla aɔmpa nu a, Upɔlu géē lɔfu da uwa piii ɔdā nɛ ó má nōo géē ta uwa abɔ klla ta uwa ɔtu kwu ɔtu. (Má Ācot. 15:2, 3.) Igbihi néē lɛ iyi uwa ɔtu tu kwu ɔtu, Upɔlu mla aɔmpa nu gbɔɔ ō ga iyawu a kpɔ.—Ācot. 27:3; 28:13, 14.

18. Ɔdi cɛ lɛ Upɔlu ta Ɔwɔico ahinya klla cɛ lɛ ɔ lɛ ɔtu ō tu kwu ɔtu a?

¹⁸ Abɔ Upɔlu yɔ i nyɔ gā Urom a, ó lɛ aafu ŋ, ó gbɛla kwu ɔkpá nɛ ó ta fu ujɔ nōo yɔ igeli ɔɔma ihayi ɛta nōo gā yɛ a nōo kahinii: “N kē húmáyī dɔɔ̄kā iháyí alɛwa ká n̄ wā í lɛ aá má ā.” (Uróm 15:23) Amáŋ, ó leyice ka anuɔ géē wa abɔ bɛɛka alagba  ŋ. Ó géē lɛ ɔtu ō tu kwu ɔtu nɛhi eko nɛ ó má ayinɛ nōo yɔ Urom a yɔ i gbeyi nu ɔwɛ kéē hɛ okonu tu ɔ a! “Eko nɛ̄ Upɔ́lu lɛ uwa má ā, ó tá Ɔwɔicō ahínyá, ɛ̄nyā kē lɛ ɔ́ ɔtū tū kwu ɔtū.” (Ācot. 28:15) Upɔlu ta Ɔwɔico ahinya abɔ ó lɛ ayinɛ a má a. Ɔdiya a? Ohigbu ka Upɔlu jé ku Ujehofa yɔ i bi ayinɛ nyā le je otabɔ lɛ ɔ a.

19. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku 1 Upíta 4:10 ka a, ɛgɛnyá nɛ Ujehofa lɔfu bi alɔ le je otabɔ lɛ ācɛ nɛ ɛgbá ce uwa a?

¹⁹ Ɔdi nɛ alɔ lɔfu ya a? A jé ɔyinɛ duuma ipu ujɔ ku uwɔ, nōo yɔ i má unwalu ohigbu kóō yɔ i dooce amāŋ yɔ i má unwalu ɛyɛɛyɛyi? Á jé ŋ ka ɔcɛ néē yihɔtu nu gekwu. Ɔdaŋ ka alɔ le po ka ɔyinɛ alɔ duuma cɛgbá otabɔ, alɔ lɔfu gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa kóō ta alɔ abɔ, ku alɔ kɛla amāŋ ya odee ɔwɛ ogbonɛnɛ mla ihɔtu lɛ uwa. Ɛlā ō ka mla uce ō ya ku alɔ géē je ɔtu ō tu kwu ɔtu néē cɛgbá a lɛ uwa. (Jé 1 Upíta 4:10.) * Ɔdaŋ ka alɔ je otabɔ néē cɛgbá nu a lɛ uwa, ó géē cɛ lɛ uwa kpɔtuce kéē wɛ ipu ācɛ nɛ Ujehofa cokonu nyā lɛ uwa a, nōo kahinii: “Ń gáā leyī gwū aá bónū ŋ́, ń kē gáā cīgbīhi kwu aá gbóógbóō ŋ́.” Ɛnyā géē ya ku alɔ gweeye duu!

20. Ɔdiya ɛɛ nɛ alɔ lɔfu ka mla ɔtu okpoce kahinii: “Óndú alɔ wɛ ɔ̄cɛ otá alɔ abɔ̄” a?

²⁰ Bɛɛka Upɔlu mla aɔmpa nu a, alɔ gē lɛ unwalu ɛyɛɛyɛyi duu. Ipu unwalu ɔɔma, alɔ jé ku alɔ cɛgbá ō lɛ ɔtu lɛ ohigbu ka Ujehofa yɔ mla alɔ. Ó gē bi Ujisɔsi mla aalelekwu otɛhɔ ku nu le je otabɔ lɛ alɔ. Ō ka tu ɔ, ɔdaŋ ka ó wɛ ococɛ ku nu, Ujehofa lɔfu bi ācɛ nōo lɛ íkwu nɛhi a le je otabɔ lɛ alɔ. Mla ɛgɛ nɛ ɛyinɛhi ku alɔ kē má ɛ ma a, Ujehofa gē bi alelekwu ihɔ ku nu le ya ku ayinɛ alɔ kéē lɛ ɔtu caca ō je otabɔ lɛ ayinɛ alɔ ɔhá. Ohigbu ɔɔma a, bɛɛka Upɔlu a, alɔ lɔfu ka mla ɔtu okpoce kahinii: “Óndú alɔ wɛ ɔ̄cɛ otá alɔ abɔ̄, alɔ í kē gáā yúufi ŋ́. Ɔdí nyá nɛ̄ ɔ̄cɛ yá alɔ glá ā?”—Uhíb. 13:6.