1. Da alɔ lɛyikwu ɔdā nōo ya eko nɛ Ujisɔsi yuklɔ idaago aflɛyi ku nu a.

 GBƐLA lɛyikwu ɔdā nōo ya eko nɛ Ujisɔsi gbɔɔ uklɔ ku ɔna ō ta ku nu, ɛpleeko ku oŋmɛyi ku ihayi ku 29 a. É lɛ Ujisɔsi, ɛ́nɛ́ nu nōo wɛ Umeri, mla ayikpo ku Ujisɔsi ōhī higwu wa ɔnucɛ ku ɔnyā ō lɛ ipu Ukena. Ipɔlɛ nyā kē yɔ abɔ ku ɛhaajɛ ku Unasareti ɛga néē ma Ujisɔsi a. Umeri wɛ ɔya ku apɔlɛ a, ohigbu ɛnyā, ó teyi peee ka ó géē yɔ i ta uwa abɔ ō leyi kwu augbɔga nōo wa a. Amáŋ ɛpleeko ku ucɛ ku ɔba ō lɛ nyā a, odee gáā le ya nōo lɔfu kpo uweyi tu apɔlɛ a nɛhi mla ācɛ ɛpa nōo yɔ i lɛ iyi uwa a. Ejé ku uwa gáā mɛ. b Á jé ŋ, ācɛ wa fiyɛ ɛgɛ néē leyice a. Umeri gáā le ta ɛgiyi ɔyinɔnyilɔ ku nu paapa nyɔ i da ɔ kahinii: “Ejé kú uwā mɛɛ́ n.” (Ujɔ́n. 2:1-3) Ɔdi nɛ Ujisɔsi gáā ya mɛɛ a? Ó lɛ ɔdā ohidaago nɛhi éyi ya, ó lɛ eŋkpɔ piya “ejé olɔhi.”—Ujɔ́n. 2:9, 10.

2-3. (a) Ɛdɔ auklɔ idaago nyá nɛ Ujisɔsi ya a? (b) Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu lɛ itene ŋma ō leyi yɛ auklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya a?

² Ujisɔsi ya auklɔ idaago alɛwa ɔhá kpɔ ɛpleeko nɛ ó yuklɔ ku ɔna ō ta ku nu a. c Ó bi ɔfu ku uklɔ idaago ku nu le ta utaajan alɛwa ku ācɛ abɔ. Ocabɔ mafu, uklɔ idaago ɛpa nɛ ó ya, ɛ̄nɛ̄ ó je ɔdole lɛ ācɛ ula igwɛɛpa ce ofu igwo a, mla ɔhá nɛ ó ya igbihaajɛ nɛ ó je ɔdole lɛ ācɛ ula igwo a, ɔdaŋ ka gbaaluka ku ācɛ a tɔha,  kwu acɛnya mla ayipɛ nōo yɔ abɔɔ a, ɛjɛɛji uwa géē lɔfu fiyɛ ācɛ utajan ofu ce ahaapa (27,000). (Umát. 14:15-21; 15:32-38) Ipu āhɔ̄ ɛpa nyā, Ujisɔsi klla hɛ ācɛ alɛwa ta ŋma ōcē ku uwa. (Umát. 14:14; 15:30, 31) Gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɛwa a géē le kpo hidaago lɛ, abɔ Ujisɔsi hɛ uwa ta klla je ɔdole lɛ uwa ɔwɛ ohidaago a!

³ Icɛ, alɔ lɔfu nwu ɔdā alɛwa ŋma auklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya a. Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē kɛla lɛyikwu aɛlā ōhī nɛ auklɔ idaago nyā lɔfu nwu alɔ, nōo géē ya ku ɔtu okpoce ku alɔ kóō lɔfu a. Oŋma ɔɔma, alɔ géē leyi yɛ ɛgɛ nɛ alɔ lɔfu gbla Ujisɔsi ya, ɔwɛ nɛ ó tu iyi nu waajɛ klla mafu eyinyinyi eko nɛ ó yɔ i ya auklɔ idaago a.

4. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gē lɛ itene ŋma aɛlā nɛ alɔ nwu ŋma auklɔ idaago ku Ujisɔsi a?

⁴ Auklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya a, nwu alɔ aɛlā nōo géē ya ku alɔ kpɔtuce anu mla Adā nu duu. Ɛnyā kē lɛ a ohigbu ka Ujehofa je ɔfu lɛ ɔ, ɛɛ nɛ ó lɔfu ya auklɔ idaago nyā a. Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 10:38 da alɔ kahinii: “Ɔwɔicō le Alelékwū Ihɔ mɛ́mla ɔfú kpó lɛ Ujísɔ̄si kú Unásārēti. Ó gē yɛ ga ɛbɛɛbɛ, yɔ̄ ī yá ɔdā olɔhi lɛ ācɛ, ó klla gē há ācɛ dóódu nɛ̄ ebilíi bībáajɛ ā tá, ohígbū ka Ɔwɔicō yɔ̄ mla anú.” A hii mlanyi ŋ duu, ka Ujisɔsi gbla Adā nu ya mɛɛlɛ, ɔwɛ nɛ ó gē gbɛla mla ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya ɔ lɛ a ipu ɛjɛɛji ɔdā nɛ ó ka klla ya a. Ó kē lɛ a mla auklɔ idaago nɛ ó ya a duu. (Ujɔ́n. 14:9) Babanya, alɔ leyi yɛ aɔdā ɛta nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma auklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya a.

5. Ɔdi lɛ abɔ kwu Ujisɔsi ɔtu kóō yuklɔ idaago a? (Umátiyu 20:30-34)

⁵ Aflɛyi, Ujisɔsi mla Adā nu yihɔtu alɔ nɛɛnɛhi. Eko nɛ Ujisɔsi yɔ ɛcɛ a, ó mafu ɛgɛ nɛ ó yihɔtu ācɛ nɛhi lɛ a, ŋma lɛ ō bi ɔfu ku nu le yuklɔ idaago nōo gē ta ācɛ nōo yɔ i má owe a abɔ. Ipu āhɔ̄ éyi, acɛnyilɔ ɛpa nōo wɛ aopeyi a gbɔɔkɔ lɛ ɔ kóō ta uwa abɔ. (Jé Umátiyu 20:30-34.) Leyi bi ɔ ka “ó ŋmá lɛ eyīnyinyi” Ujisɔsi lɛ uwa hɛta. Eyinyinyi nɛhi ɔɔma, nōo wɛ ɔwɛ nɛ Ujisɔsi gē bi le mafu ka ó yihɔtu ācɛ a, lɛ abɔ kwu ɔ ɔtu kóō je ɔdole lɛ ācɛ nɛ ɛmiyɛ yɔ i ŋmo uwa, klla hɛ ɔcɛ ō lɛ agwu éyi ta. (Umát. 15:32; Umák. 1:41) Alɔ jé kpɔcii ka Ujehofa nōo wɛ Ɔwɔico nōo “gbonɛnɛ klla ī ményinyi” mɛmla ɔyinɔnyilɔ ku nu yihɔtu alɔ i bi, owe nɛ alɔ kē i ma a gē kwu uwa iyē nɛhi. (Ulúk. 1:78; 1 Upít. 5:7) Ó yɔ i ŋmo uwa unwu ō je ɛjɛɛji unwalu nɛ alɛɛcɛ gē ma a bi wa oŋmɛyi!

6. Ɛdɔ ɔfu nyá nɛ Ɔwɔico je lɛ Ujisɔsi a?

⁶ Ɔmpa, Ɔwɔico lɛ ɔfu je lɛ Ujisɔsi ɛ, o ya ɛɛ kóō bi ɛjɛɛji unwalu ku alɛɛcɛ wa oŋmɛyi. Eko nɛ Ujisɔsi yuklɔ idaago a, ó yɔ i mafu ka ó lɔfu ya unwalu duuma nɛ alɔ i gáā ya abɔyi alɔ gla ŋ. Ocabɔ mafu, ó lɛ ɔfu ō hɛ alɔ ta ŋma íne ō biya nɛ alɔ lugwu nu, nōo wɛ ohutu ku unwalu ku alɛɛcɛ a. Ó klla lɔfu hɛ alɔ ta ŋma ɛjɛɛji aɔdā nōo ta íne ō biya ɔkwu a, bɛɛka ōcē mla ikwū. (Umát. 9:1-6; Uróm 5:12, 18, 19) Auklɔ idaago ku nu mafu ka ó lɛ ɔfu hɛ ācɛ ō doōcē “ɛdɔ ɛyɛ́ɛyɛ́yí” ta klla lɛ ācɛ nōo kwū a heyi ŋma ɔlekwu. (Umát. 4:23; Ujɔ́n. 11:43, 44) Ó wɛ ɔɔma foofunu nóó, ó klla lɛ ɔfu ō tra owu nɛhi klla hɛ ācɛ ta ŋma abɔ ku aalelekwu obɔbi. (Umák. 4:37-39; Ulúk. 8:2) Ó wɛ ɔdā ō ta ɔtu kwu ɔtu nɛhi ō jé ka Ujehofa lɛ ɛdɔ ɔfu ɛgɛnyā ta ipu abɔ ku ɔyinɔnyilɔ ku nu!

7-8. (a) Ɛlā ō ta ɔtu kwu ɔtu nyá nɛ alɔ lɛ ohigbu auklɔ idaago ku Ujisɔsi a? (b) Uklɔ idaago nyá piii nɛ a yɔ i leyice ō má ipu ɛcɛ ɛyipɛ nōo yɔ i wa a?

⁷ Ɔmɛta, alɔ lɔfu kpɔtuce ku aokonu ō ce ku ɔdā olɔhi nɛ Ajɔɔcɛ ku Ɔwɔico géē bi wa a géē ya jila ɔkwɔɔkwɛyi. Auklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya eko nɛ ó yɔ ɛcɛ a, nwu alɔ lɛyikwu aɔdā nɛ ó géē ya ipu oduudu ɛcɛ a. Ohigbu ka anu a wɛ Ɔcɛ́ nōo yɔ ɔkpanco nōo géē lé Ɔcɛ́ ikpɛyi ku ɛcɛ nyā a.  Leyi yɛ aɔdā nɛ alɔ géē jɔɔnyɛ nu ɛhaajɛ ɔcɛ́ ō lé ku Ujisɔsi a ɛ. Alɔ i gáā doōcē gɛ ŋ, ohigbu ka ó géē lɛ ɛjɛɛji ōcē mla unwalu ku ɔkpiye nōo humayi junwalu lɛ alɛɛcɛ a fu. (Ayis. 33:24; 35:5, 6; Mafú 21:3, 4) Ɛmiyɛ i gáā ŋmo alɔ gɛ ŋ, ɛɛ nɛ ɔcɛ duuma ku alɔ géē yɔ i má owe ohigbu amiya nōo gē ya abɔyi uwa ŋ. (Ayis. 25:6; Umák. 4:41) Alɔ géē lɛ ɛnɛɛnɛ eeye ō ya ācɛ ɔlɛ alɔ nɛ alɔ yihɔtu uwa nōo kwū a omaaba cigbihi ŋma “únóji.” (Ujɔ́n. 5:28, 29) Uklɔ idaago nyá piii nɛ a yɔ i leyice ō má ipu ɛcɛ ɛyipɛ nōo yɔ i wa a?

⁸ Eko nɛ Ujisɔsi gē yuklɔ idaago ku nu a, ó gē tu iyi nu waajɛ klla gē mafu eyinyinyi, ɛnyā kē wɛ uce ō ya nɛ alɔ cika ō ya ɛgbla ku uwa. Alɔ leyi yɛ ocabɔ ɛpa, alɔ géē gbɔɔ mla ɔ̄kā ku ɔdā nōo ya ipu ucɛ ku ɔnyā ō lɛ néē ya Ukana a.

9. Ɔdiya nɛ Ujisɔsi yuklɔ idaago ɔɔma ɛpleeko ku ucɛ ku ɔnyā ō lɛ a? (Ujɔ́ni 2:6-10)

⁹ Jé Ujɔ́ni 2:6-10. Eko nɛ ejé a gáā mɛ ɛpleeko ku ucɛ ku ɔnyā ō lɛ a, ó wɛ ɛlá ku Ujisɔsi ō ya ɔdā duuma lɛyikwu ɔ nɛɛ? Ehee. Ó lɛ akacɛ duuma nōo ka ka Umesayiya a géē bi ɔwɛ ō hidaago le ya ejé ŋ. Amáŋ leyi yɛ ɔ ɛ, ɛgɛnyá nɛ ɔtu gáā ya uwɔ lɛ, ɔdaŋ ka ejé gáā mɛ eko nɛ a yɔ i ya ucɛ ku ɔnyā ō lɛ ku uwɔ a? Ó lɛ aafu ŋ, Ujisɔsi meyinyinyi apɔlɛ nyā, ofuuflu ɔba mla ɔnyā a, ó kē dɔka ku uweyi kóō kwu uwa ŋ. Ohigbu ɛnyā, ó gáā yuklɔ idaago ɔɔma nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ ogbɔɔ ŋmaajɛ ku ikpɛyi ɛlā nyā a. Ó lɛ eŋkpɔ nōo lɛbɛɛka ulita ofu igwahaanɛ ce igwo (390) a u piya ejé nōo lɔhi nɛhi. A jé ŋ, ó  ya ɔ nwune nɛhi lɛ a, o ya ɛɛ kéē lɔfu lɛ néē géē gwa igbihaajɛ, amāŋ ku ɔba mla ɔnyā a kéē lɔfu je lá o ya ɛɛ kéē lɛ ijē fiyɛ. Ó géē jɛ ɔba mla ɔnyā ɛpɛpɛ nyā eyī nɛhi!

10. Ɔdi wɛ aɛlā ō cɛgbá ōhī nōo yɔ ipu ɔ̄kā néē ta taajɛ ipu ɔkpá ku Ujɔni ɛyi 2 a? (Má ifoto a duu.)

¹⁰ Leyi yɛ aɔdā ō cɛgbá ōhī nōo yɔ ipu ɔ̄kā néē ta taajɛ ipu ɔkpá ku Ujɔni ɛyi 2 ɛ. A leyi bi ɔ ka ó wɛ Ujisɔsi kpo eŋkpɔ tu ipu ɔja a abɔyi nu a ŋ? Ikɔkɔ nɛ ó géē ya ku eyī kóō kwu ɔ a, ó da acocɛhɔ a kéē nyɔ i kpo eŋkpɔ tu ipu ɔja a. (Ɔgba 6, 7) Abɔ ó kē kwu eŋkpɔ u piya ejé a, Ujisɔsi i bi ejé a nyɔ i je lɛ ɔcugada ku ucɛ ku ɔnyā ō lɛ ɔɔma abɔyi nu ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma a, ó da acocɛhɔ a kéē ya ɔ. (Ɔgba 8) Ujisɔsi i bi ikokwu ku ejé a je ɔ gico iyɔbu ku augbɔga a gbɔɔ ō gwo yɔ i ka kahinii: ‘Aa lɛ ejé ōhī nɛ um ya anaana jama ku aa má ɔ ɛ!’

11. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma uklɔ idaago ku Ujisɔsi a?

¹¹ Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma uklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya eko nɛ ó le eŋkpɔ piya ejé a? Alɔ nwu ɛgɛ nɛ ɔcɛ cika ō tu iyi nu waajɛ a. Ujisɔsi i gwo ohigbu uklɔ idaago nɛ ó ya a ŋ, aku ɔkwɛyi a ba, ó lɛ eko duuma nɛ ó gwo ohigbu ɔdā nɛ ó ya a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, eko doodu ó gē tu iyi nu waajɛ gē je owoofu a lɛ Adā nu. (Ujɔ́n. 5:19, 30; 8:28) Ɔdaŋ ku alɔ gē tu iyi alɔ waajɛ bɛɛka Ujisɔsi a, alɔ i gáā yɔ i gwo ipu ɔdā duuma nɛ alɔ gē ya a ŋ. Ɔdā duuma nɛ alɔ kóō lɔfu ya ipu uklɔ ku Ujehofa naana, alɔ hii gwo lɛyikwu iyi alɔ ŋ. Amáŋ alɔ gwo lɛyikwu Ɔwɔico ku alɔ nɛ alɔ lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga ō gba ɔ ɛ̄gbā a. (Ujɛr. 9:23, 24) Alɔ je ojilima nōo wɛ aku nu a lɛ ɔ. Daama, ɔdaŋ ka Ujehofa i ta alɔ abɔ ŋ, ó lɛ ɔdā olɔhi duuma nɛ alɔ géē lɔfu ya gla a?—1 Ukɔ́r. 1:26-31.

12. Ɔwɛ ɔhá nyá nɛ alɔ lɔfu gbla Ujisɔsi ya ɛgɛ nɛ ó tu iyi nu waajɛ a? Je ocabɔ éyi.

¹² Leyi má ɔwɛ ɔhá nɛ alɔ lɔfu gbla Ujisɔsi ya ɔwɛ ɛgɛ nɛ ó tu iyi nu waajɛ a. Leyi yɛ ocabɔ nyā ɛ: Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi lɛ eko ku nu taajɛ kóō je otabɔ lɛ ɛdrɔ éyi nōo wɛ ɔcɛ ō ta anyakwɔcɛ ku ujɔ abɔ. Ó yɔ i ta ɔ abɔ o ya ɛɛ kóō ya otutu ku ɛlā ō ka tɛɛcɛ aflɛyi ku nu. Ohigbu otabɔ nɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a je lɛ ɔ a, ɛdrɔ a gáā lɛ ɛlā ō ka tɛɛcɛ a ya lɔɔlɔhi, ujɔ a kē jɔɔnyɛ nu nɛhi. Oŋmɛyi ku ōjila a, ɔcɛ éyi nyɔ i ta ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a anu ó da ɔ kahinii: ‘Ɔyinɛ nɔnyilɔ ɔɔma ya ɛlā ō ka tɛɛcɛ ku nu lɔɔlɔhi i bi o, ó lɛ a ŋ?’ Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ a cika ō ta ohi kahinii: ‘Ii gboo, amáŋ n bi awa alɛwa le ta ɔ abɔ?’ Kɛɛ ka ó cika ō tu iyi nu waajɛ ta ohi kahinii: ‘Ii, ó ya ɔ lɔɔlɔhi i bi. Ó gē cɛ gā um gweeye nɛhi’? Ɔdaŋ ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ, alɔ i gáā yɔ i dɔka ku ācɛ kéē cɛtra alɔ ohigbu ɔdā olɔhi nɛ alɔ ya lɛ ācɛ ɔhá ŋ. Ó gē jɛ alɔ ō jé ka Ujehofa má ɔdā nɛ alɔ ya a, ó klla jɛ ɔ eyī. (Má Umátiyu 6:2-4; Uhíb. 13:16) Ó lɛ aafu ŋ, alɔ gē cɛ lɛ Ujehofa gweeye eko duuma nɛ alɔ gbla Ujisɔsi ya klla tu iyi alɔ waajɛ.—1 Upít. 5:6.

13. Ɔdi nɛ Ujisɔsi má eko nɛ ó le ba lɛ igeli ku Uneyin a, ɔdi nɛ ó kē ya lɛyikwu ɔ a? (Ulúku 7:11-15)

¹³ Jé Ulúku 7:11-15. Leyi yɛ ɛlā nyā nōo ya eko nōó hile ligii kóō wɛ ihayi ɛpa, igbihi nɛ Ujisɔsi gbɔɔ ō yuklɔ ku ɔna ō ta ku nu a. Ó le yɛ gā igeli ku Ugalili éyi néē hi ka Uneyin a, igeli nyā kē kwu Ussunɛm ajaajɛ. Abɔɔ nɛ Ɛlayissa je ɔyi nɔnyilɔ ku ɔnyokwu éyi heyi ŋma ɔlekwu a. (2 Aɔ́cɛ́ 4:32-37) Abɔ Ujisɔsi le ba lɛ ɔdogwɔwɛ ku igeli a, ó má abɔ é yɔ i bi ɔcɛ éyi gáā nyi. Ɛlā a kwu iyē nɛhi, ohigbu ka ɔyi ekponu ku ɔnyokwu éyi kwū a. Amáŋ, ɛ́nɛ́ ɔyi a nōo yɔ i jikwu a i yɔ foofu nu ŋ, ɛwa nɛhi ku ācɛ ŋma igeli a ta ɔ ɔkwu. Ujisɔsi lɛ uwa ci ŋma ō nyɔ gáā nyi okwu ku ɔyi a, anu ó gáā lɛ ɛnɛɛnɛ odee ya lɛ ɛ́nɛ́ nu nōo yɔ i jikwu a. Ó lɛ ɔyi nu a heyi ŋma ɔlekwu! Ɛnyā wɛ oheyi ŋma ɔlekwu aflɛyi ŋma ipu ɛta nɛ Ujisɔsi ya, nɛ ɔkpá ku Umátiyu, Umáki, Ulúku mla Ujɔ́ni kɛla lɛyikwu ɔ piii a.

14. Ɔdi wɛ aɛlā ō cɛgbá ōhī nōo yɔ ipu ɔ̄kā néē ta taajɛ ipu ɔkpá ku Ulúku ɛyi 7 a? (Má ifoto a duu.)

 ¹⁴ Má aɛlā ō cɛgbá ōhī nōo yɔ ipu ɔ̄kā, nōo yɔ ipu ɔkpá ku Uluku ɛyi 7 a ɛ. A leyi bi ɔ ka aflɛyi a, Ujisɔsi “má” ɔnyā a abɔ ó yɔ i jikwu a, anu oŋma ɔɔma ó “le kwú ɔ̄ iyē nɛ̄hi” a? (Ɔgba 13) Á jé ŋ, Ujisɔsi má ɛ́nɛ́ a yɔ i jikwu yɔ i yɛ ɛgiyi okwu ku ɔyi nɔnyilɔ ku nu, anu ó gáā le tu ɔ eyinyinyi a. Ɛlā ku ɛ́nɛ́ ɔɔma i kwu Ujisɔsi iye foofunu ŋ, amáŋ ó mafu eyinyinyi ku nu oŋma lɛ ō ta ɔ abɔ. Ó lɛ aafu ŋ, ó bi ɔkɔ ogbonɛnɛ le ta ɔ ɔtu kwu ɔtu da ɔ kahinii: “Á híīī jikwū ŋ́.” Oŋma ɔɔma ó gāá lɛ odee ya o ya ɛɛ kóō ta ɔ abɔ. Ó lɛ ɔyi nɔnyilɔ a heyi ŋma ɔlekwu, anu ó “lɛ ɔ bītá ga ɛgiyí ɛ́nɛ́ nū á.”—Ɔgba 14, 15.

15. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma uklɔ idaago ku Ujisɔsi a?

¹⁵ Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma uklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya, abɔ ó lɛ ɔyi nɔnyilɔ ku ɔnyokwu ɔɔma heyi ŋma ɔlekwu a? Alɔ nwu ku alɔ cika ō yɔ i mafu eyinyinyi lɛ ācɛ nōo yɔ i yekwu a. Ó teyi peee ku alɔ i gáā lɔfu je ācɛ heyi ŋma ɔlekwu bɛɛka Ujisɔsi a gla ŋ. Amáŋ bɛɛka anu a, alɔ lɔfu ya ku alɔ meyinyinyi ācɛ nōo yɔ i yekwu a, oŋma lɛ ō yɔ i leyi taajɛ lɔɔlɔhi. Alɔ lɔfu ma eyinyinyi fu lɛ uwa, ŋma lɛ ō kɛla klla ya ɔdā duuma nɛ alɔ ya gla, o ya ɛɛ ku alɔ ta uwa abɔ klla ta uwa ɔtu lé. d (Aíit. 17:17; 2 Ukɔ́r. 1:3, 4; 1 Upít. 3:8) Ɔdaŋ ka ɔdā nɛ alɔ kóō ya a lɛ ligii, amáŋ nɛ alɔ ya ɔ ɔwɛ ogbonɛnɛ, ó lɔfu ta uwa ɔtu kwu ɔtu klla ta uwa ɔtu lé nɛhi.

16. Ɛgɛ néē má ɔ fu ipu ifoto a, ɔdi nɛ a nwu ŋma ɔ̄kā ku ɛ́nɛ́ éyi nɛ ɔyi nu kwū nɛ ó gboji ɛ ŋ ma?

¹⁶ Leyi má ocabɔ nyā ɛ. Ihayi ōhī nōo gáā yɛ a, ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi yɔ ipu ōjila ku ujɔ yɔ i gwiije, anu ó gáā má ɔyinɛ alɔ nɔnya ɔhá nōo wɛ ɛ́nɛ́ yɔ i jikwu a. Ije a yɔ i kɛla lɛyikwu eyiyoce ku oheyi ŋma ɔlekwu a, ó kē gboji nɛ ɔyi nɔnya ku ɔyinɛ alɔ ɔɔma nōo yɔ i jikwu a kwū a ɛ ŋ. Abɔ ɔyinɛ alɔ nɔnya a jé ɔdā nōo ya a, ó nyɔ i hayi pi ɔyinɛ alɔ nɔnya nōo yɔ i jikwu a, ó lɛ abɔ ku nu ce ɔ ɔkɔ anu é gáā lɛ ije a gwo tɔha jāā gbeeko néē lɛ ɔ gwo mɛ a. Igbihaajɛ a, ɔyinɛ alɔ nɔnya ɔɔma nōo wɛ ɛ́nɛ́ a kahinii: “Iye ya um ka ayinɛ alɔ nɔnya mla ayinɛ alɔ nɔnyilɔ yihɔtu um nɛhi.” Ó gweeye nɛɛnɛhi ka anuɔ gā ōjila ku ujɔ ɛ̄cī ɔɔma. Ó gɔbu kahinii: “Ipu ōjila  ku ujɔ nɛ alɔ lɔfu miyɛ otabɔ gla a n.” Alɔ jé kpɔcii ka Ujehofa gē má ɛgɛ nɛ alɔ gē ma eyinyinyi fu, lɛ ācɛ nōo yɔ i yekwu nɛ “ɔtū kú uwā le gbenyi ā,” ɔdaŋ nɛ ɔdā nɛ alɔ gē ya lɛ uwa a kóō lɛ ligii naana, ó jɛ ɔ eyī nɛhi kpɔ.—Aíjē 34:18.

17. Ɔdi nɛ alɔ nwu ŋma ikpɛyi ɛlā nyā ɛ ma?

¹⁷ Ó géē ta alɔ ɔtu kwu ɔtu nɛhi, ɔdaŋ ku alɔ lɛ eko taajɛ ku alɔ ya oklɔcɛ ku aɔ̄kā nōo yɔ ipu Ubáyíbu, lɛyikwu uklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya a. Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ nwu ka auklɔ idaago ku Ujisɔsi mafu ka Ujehofa mla Ujisɔsi yihɔtu alɔ nɛhi, ka Ujisɔsi lɔfu ō bi ɛjɛɛji unwalu ku alɛɛcɛ wa oŋmɛyi. Alɔ klla nwu, ku alɔ lɔfu kpɔtuce lɔfu lɔfu ka ó gáā gboji gɛ ŋ, ɛnɛɛnɛ okonu ō ce ku ɛcɔbu a géē ya jila ɔkwɔɔkwɛyi, eko duuma nɛ Ajɔɔcɛ Ku Ɔwɔico gbɔɔ ō lé ɔcɛ́ ɛcɛ nyā. Eko duuma nɛ alɔ leyi yɛ aɔ̄kā nyā, alɔ gbɛla lɛyikwu ɔwɛ nɛ alɔ géē ya ɛgbla ku auce ō ku Ujisɔsi a. Á jé ŋ, a lɔfu ya ōmiya ku a ya oklɔcɛ lɛyikwu auklɔ idaago ku Ujisɔsi ɔhá, ipu ɛ̄gbā ō gba ku abɔyi uwɔ amāŋ aku apɔlɛ ku uwɔ. Má ɛlā nɛ a lɔfu nwu ŋma anu, ku a klla da ācɛ ɔhá lɛyikwu ɔdā nɛ a nwu ɔɔma. Ɔdaŋ ku a ya lɛ a, a géē lɛ ɛga alɛwa ō kɔka mla ācɛ nōo géē ta uwa ɔtu kwu ɔtu!—Uróm 1:11, 12.

18. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nōo gboce ɛnyā a?

¹⁸ Oŋmɛyi ku uklɔ ku ɔna ō ta ku Ujisɔsi a, ó gáā lɛ oheyi ŋma ɔlekwu ɔmɛta ya. Ɛnyā wɛ oheyi ŋma ɔlekwu amoomɛ nɛ ó ya néē ta taajɛ ipu Ubáyíbu a. Amáŋ, aku igbɛnya a wɛ ɛyɛɛyi, ohigbu ka ɔcɛ nɛ ó heyi ŋma ɔlekwu a, wɛ oklobiya ku nu nōo he ɔ ɔtu nɛhi. Āhɔ̄ nɛ ó kē bi le ya ɔ a wɛ ɛyɛɛyi gwo ohile a ta. Ɛlā nyá nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma uklɔ idaago ɔɔma a? Ɛgɛnyá nɛ alɔ kē gáā ya ku alɔ kpɔtuce eyiyoce ku oheyi ŋma ɔlekwu lɔfu lɔfu a? Alɔ géē cila ohi ku ɔka ɔɔma ipu ikpɛyi ɛlā nōo gboce ɛnyā a.