1-2. Ɔdi nɛ alɔ cɛgbá ō yɔ i ya gɔbu igbihi nɛ alɔ lɛ ubatisim ya a? Lɛ ɔ teyi peee.

 IGBO ɛmula nɛ a gē tu ɔlɛ uwɔ yeŋee a? Á jé ŋ, gbɔbu ɛɛ ku a gwo gā ɔlɛ ɔɔma eko aflɛyi a, a lɛ ɛga doodu tubi lɔɔlɔhi. Amáŋ ɔdi gáā ya ɔdaŋ ku á gɔbu yɔ i ta ɔ bi ŋ ma? Ó gáā gboji ŋ, ó géē je blinyi kpɔ. O ya ɛɛ ku ɔlɛ uwɔ kóō yɔ yeŋee a, a cɛgbá ō yɔ i ta ɔ bi eko doodu.

² Ɔdā ekponu nɛ alɔ cika ō gɔbu yɔ i ya ɔdaŋ ka ó gā aya ku ɛlá ō gbo mla uce ō ya ku alɔ duu a. Ó wɛ ɔkwɛyi ka u gbɔbu ɛɛ ku alɔ ya ubatisim, alɔ cɛgbá ō ceyitikwu ō lɛ opiyabɔ ōhī ya ipu oyeeyi ku alɔ, o ya ɛɛ “ká alɔ lɛ aɔ́dā nēe ī yá kú ɔkpíyē mɛ́mla odo kú alɔ kéē blínyī ā kpó bónū.” (2 Ukɔ́r. 7:1) Amáŋ babanya alɔ géē cɛgbá ō lɛyitaajɛ lɛ ukɔ́ nɛ ɔyikpo Upɔlu tu a, ó kahinii: ‘Aa gɔbu yɔ i lɛ ɔtū mɛ́mla odo kú aá yá ɛ̄yīpɛ̄.’ (Āfi. 4:23) Ɔdiya ɛɛ nōó cɛgbá ku alɔ ceyitikwu yɔ i ya lɛ a gɔbu a? Ohigbu ka uce ō ya ku ɛcɛ nyā lɔfu lɛ abɔ kwu alɔ iyē fiya fiya gla, ɛnyā kē lɔfu ya ku alɔ hii wɛ ācɛ oyeŋee ipeeyi ku Ujehofa ŋ. O ya ɛɛ ku alɔ gɔbu yɔ i ya ɔdā nōo he Ujehofa ɔtu a, alɔ cɛgbá ō yɔ i leyi yɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla, uce ō ya ku alɔ, mla ɔdā nōo gē ŋmo alɔ unwu a eko doodu.

3. Ɔdi wɛ ɛyi ō lɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla a piyabɔ a? (Ācɛ Uróm 12:2)

³ Ɔdi nɛ alɔ cɛgbá ō ya, o ya ɛɛ ku alɔ gɔbu yɔ i lɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla a piyabɔ a? (Jé Ācɛ Uróm 12:2.) Ɛlā ku Ugriisi néē cɔwɔ ka u “lɛ ɔwɛ nɛ̄ a gē gbɛlá ā pīyabɔ̄” a, lɛ ō ya mla ō “lɛ ɔtu ku uwɔ ya ɛyipɛ.” Ó lɛ a, ɛnyā i wɛ ku alɔ cika ō yɔ i ya aɔdā  olɔhi ligii foofunu ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ cɛgbá ō yɔ i jila ɛdɔ ɔcɛ nɛ alɔ wɛ ipiipu ɔtu ku alɔ a má, klla lɛ opiyabɔ duuma nɛ alɔ cɛgbá ō ya a ya, o ya ɛɛ ku alɔ lɔfu lā oyeeyi ku alɔ ɔwɛ nɛ Ujehofa dɔka a. Alɔ i cika ō ya ɛnyā igbo ekponu foofunu nóó, amáŋ ó wɛ ɔdā nɛ alɔ cika ō gɔbu yɔ i ya.

4. Ɛgɛnyá nɛ alɔ géē ya ku ɛcɛ nyā kóō lɛ abɔ kwu ɛlá ō gbo ku alɔ ŋ ma?

⁴ Eko nɛ alɔ kwu jila iyē, alɔ géē yɔ i ya ɔdā nōo he Ujehofa ɔtu a ipu ɔdā doodu nɛ alɔ gē ya a. Amáŋ babanya, alɔ cɛgbá ō yɔ i ceyitikwu ō ya ɔdā nōo he Ujehofa ɔtu a. Leyi bi ɔ ka ipu ɔkpá ku Ācɛ Uróm 12:2, Upɔlu ka alɔ cika ō lɛ ɔtu ku alɔ piyabɔ o ya ɛɛ ku alɔ jé ɔdā nɛ Ɔwɔico dɔka ku alɔ ya a. Ikɔkɔ nɛ alɔ géē jɛga lɛ ɛcɛ obɔbi nyā kóō lɛ abɔ kwu alɔ iyē ɔwɛ obɔbi a, aflɛyi alɔ cika ō lɛ eko taajɛ ō jila iyi alɔ má lɔɔlɔhi ku alɔ má ɛgɛ nɛ alɔ yɔ i jɛga lɛ ɛlá ō gbo ku Ɔwɔico, kóō lɛ abɔ kwu aɔdā nɛ alɔ gē je ō ya mla ōmiya ku alɔ, nōó gáā wɛ aku ɛcɛ nyā ŋ ma.

5. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā jila ɛlá ō gbo ku alɔ má lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɛ̄cī ku Ondu a kwu ajaajɛ lɛ a? (Má ifoto a.)

⁵ Leyi yɛ ocabɔ mafu nyā. Ujehofa dɔka ku alɔ lā oyeeyi ku alɔ ɔwɛ nōo mafu ku alɔ yɔ i “gbēyī ɛ̄cī kú Óndú ā.” (2 Upít. 3:12) Ó lɛ a, da iyi uwɔ aɔka nyā: ‘Ɔwɛ nɛ um gē lā oyeeyi ku um a mafu ka um jé ɔkwɔɔkwɛyi ku alɔ lā oŋmɛyi ku ɛcɛ nyā a? Aōmiya ku um lɛyikwu ō gā inɔkpa nɛhi amāŋ lɛyikwu ɛdɔ uklɔ nɛ um géē je ō ya a, mafu ka ō gba Ujehofa ɛ̄gbā wɛ ɔdā ocɛgbá fiyɛ duu ipu oyeeyi ku um a? N lɛ ɔtu okpoce ka Ujehofa géē ya ɛgbá ku ami mɛmla ācɛ apɔlɛ ku um, kɛɛ ku um gē junwalu lɛ iyi um eko doodu lɛyikwu aɔdā agbenu?’ Ujehofa gē gweeye nɛhi, eko duuma nɛ ó má alɔ yɔ i ceyitikwu ō ya ɔdā nōo he ɔ ɔtu ipu duuma nɛ alɔ gē ya a.—Umát. 6:25-27, 33; Ufíl. 4:12, 13.

6. Ɔdi nɛ alɔ cɛgbá ō yɔ i ya gɔbu a?

 ⁶ Alɔ cɛgbá ō jila ɛlá ō gbo ku alɔ má eko doodu, cɛɛ ku alɔ ya opiyabɔ duuma nɛ alɔ cɛgbá ō ya a. Upɔlu da ācɛ nōo yɔ Ukɔ́rīnti a kahinii: “Aá jila iyī aá kú aá má ɔ́dāŋ ka aá yɔ̄ gē lɔtūce Ɔwɔicō kpɔ́ ɛ́ɛ́. Aá já iyī aá má.” (2 Ukɔ́r. 13:5) Ō “yɔ̄ gē lɔtūce Ɔwɔicō” wɛ ku alɔ géē ya fiyɛ ō nyɔ gā ōjila ku ujɔ, mla ō yuklɔ ku ɔna ō ta ŋma eko teeko. Ó lɛ ō ya mla ɔdā nɛ alɔ gē gbɛla lɛyikwu ɔ, ɔdā nōo gē ŋmo alɔ nwu ō ya, mla ɔdā nōo yɔ ipu ɔtu ku alɔ a. Ohigbu ɛnyā, alɔ cɛgbá ō gɔbu yɔ i piya ɛlá ō gbo ku alɔ abɔ ŋma lɛ ō jé Ɛlā ku Ɔwɔico, ō gbɛla ɔwɛ nɛ ó gē gbɛla, mla ō ya ɔdā duuma nōo cɛgbá o ya ɛɛ ku ɔtu kóō he Ujehofa a.—1 Ukɔ́r. 2:14-16.

7. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ācɛ Ɛ́fēsɔsi 4:31, 32 ka a, ɔdā ɔhá nyá nɛ alɔ cɛgbá ō ya a, ɔdiya nɛ ɔɔma kē lɔfu lɔnɔ a?

⁷ Jé Ācɛ Ɛ́fēsɔsi 4:31, 32. Opiyabɔ ɔhá nōo cɛgbá nɛ alɔ cika ō ya a, wɛ ō je “pīya ɔ̄cɛ ɛ̄yīpɛ̄ ā.” (Āfi. 4:24) Ō ya ɛnyā cɛgbá ku alɔ ceyitikwu nɛɛnɛhi. Ŋma ipu aɔdā ɔhá doodu, alɔ cika ō ceyitikwu ō lɛ abɔ ci auce obɔbi bɛɛka ɔnɔɔtu, ɔtu kpookpoo, mɛmla icɔnu. Ɔdiya nɛ ɔɔma lɔfu lɔnɔ a? Ohigbu ka ó lɛ auce ō ya obɔbi ōhī nōó lɔfu tɔɔtɛ lɛ alɔ ō piyabɔ ŋ. Ocabɔ mafu, Ubáyíbu ka ka ācɛ ōhī lɛ “ánya nɛ̄hi” klla wɛ ācɛ o ya “ikpɛ́lā nɛ̄hi.” (Aíit. 29:22) Ɔcɛ nōo lɛ ɛdɔ auce obɔbi ō ya ɛgɛnyā géē cɛgbá ō yɔ i ceyitikwu nɛɛnɛhi kóō ya opiyabɔ, igbihi nōó kóō lɛ ubatisim ya. Ɔdā nɛ ocabɔ nɛ alɔ gáā má babanya a mafu a yɔ abɔɔ a.

8-9. Ɛgɛnyá nɛ ocabɔ ku Stephen mafu ɔdā nōo ya ɛɛ nōó cɛgbá ku alɔ gɔbu yɔ i ceyitikwu ō lɛ abɔ ci auce ō ya nōó lɔhi ŋ ma?

⁸ Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi nōo lé ka u Stephen a lɛ unwalu kóō kwu anya ku nu bi. Ó kahinii: “Igbihi nɛ um kóō lɛ ubatisim ya a, n cɛgbá ō yuklɔ lɔfu lɔfu ō kwu anya ku um bi. Ocabɔ mafu, ó lɛ eko éyi lɛ a abɔ alɔ yɔ i yuklɔ ku ɔna ō ta a, ó lɛ uwi éyi nōo kwu uredio ku um uwi ŋma ipu umoto ku um nɛ um gbɔɔ ō na ɔ inya. Eko nɛ um le ba lɛ ɔ ajaajɛ a, ó kwu uredio a u taajɛ anu ó kwinya u le yɛ a. Eko nɛ um le da ācɛ ɔhá lɛyikwu ɛgɛ nɛ um bi le miyɛ uredio ku um a, ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi nōo yɔ ipu ígwu a lɛ ɔka da um kahinii: ‘Stephen, ɔdi nɛ a gē yɛ i ya ɔdaŋ ku a gē yɛ i lɛ ɔ kwu a?’ Ɔka ɔɔma cɛ gā um gbɛla lɔɔlɔhi, klla lɛ abɔ kwu um ɔtu ō ceyitikwu wɛ ɔcɛ nōo gē yɔ ɛbɔ mla ācɛ ɔhá.” b

⁹ Ocabɔ ku Stephen mafu lɛ alɔ ku alɔ lɔfu mafu uce ō ya nōó lɔhi ŋ acigili, igbihi nɛ alɔ kóō gbɛla ku alɔ habɔ ta ɛ ma. Ɔdaŋ ku ɔɔma le ya da uwɔ, ɔtu ka ó hii gbenyi gā uwɔ ŋ, a kē hii gbɛla ku á wɛ Ɔcɛ O Yɛce Ukraist olɔhi ŋ nɛ ŋ. Ɔyikpo Upɔlu abɔyi nu kóō kahinii: “Eko nɛ̄ n dɔɔ̄kā ō yá ɔdā olɔhi nɛɛ, ɔdōbɔ̄bí ā gē yɔ̄ kwu um ajaajɛ ō yá á.” (Uróm 7:21-23) Abɔ ɛjɛɛji Ācɛ O Yɛce Ukraist i jila iyē ŋ ma, ó lɛ ɛdɔ auce ō ya obɔbi ōhī nōo gēé yɔ i cigbihi bɛɛka umula mla inyi nōo gē je mu ɔlɛ alɔ a. Alɔ cɛgbá ō ceyitikwu nɛɛnɛhi o ya ɛɛ ku alɔ yɔ yeŋee. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā ya ɔɔma a?

10. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu ya auce obɔbi lé a? (1 Ujɔ́ni 5:14, 15)

¹⁰ Gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa lɛyikwu auce ō ya obɔbi nōó tɔɔtɛ gā uwɔ ō habɔ ta ŋ ma, mla ɔtu ō ce ka ó géē po ɔkɔ ō gba ku uwɔ klla ta uwɔ abɔ. (Jé 1 Ujɔ́ni 5:14, 15.) Naana nɛ Ujehofa i gáā ya cɛɛ ku a hii mafu uce ō ya obɔbi ɔwɛ o hɛ idaago ŋ ma, ó lɔfu je ɔfu gā uwɔ ō ya ɛɛ ku a hii mafu uce ō ya ɔɔma gɛ ŋ. (1 Upít. 5:10) Amáŋ babanya, ya odee ɔwɛ nōo cɛtɔha mla ɔkɔ nɛ a gē gba a, ŋma lɛ ō lɛ abɔ ci ɔdā duuma nōo géē ya ku a mafu auce ō ya obɔbi  ɔɔma kpɔ a. Ocabɔ mafu, leyi kwɛɛcɛ lɔɔlɔhi lɛyikwu ō má aufilm, ō má aōmiya ōhī ipu TV, amāŋ ō jé aɔ̄kā nōo lɔfu ya ku a gbɛla ku auce ō ya obɔbi nɛ a yɔ i ceyitikwu ō lɛ abɔ ci uwa a i bɔbi ŋ ma. A kē hii jɛga lɛ ɔtu ku uwɔ ka ó yɔ i gbɛla lɛyikwu aunwu ku ɔkpiye nōó kpaakpa ŋ ma ŋ.—Ufíl. 4:8; Ukól. 3:2.

11. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu ya o ya ɛɛ ku alɔ gɔbu yɔ i je piya ɔcɛ ɛyipɛ a?

¹¹ Naana nɛ a lɛ auce ō ya obɔbi nōo wɛ ɛnɛ̄ŋcɛ́ a kpo bonu ɛ ma, ó cɛgbá ku a yɔ i mafu uce ō ya ɛyipɛ a. Ɛgɛnyá nɛ a lɔfu ya ɔɔma a? Lɛ ɔ ya ōmiya ku uwɔ ō gbla Ujehofa ya, eko duuma nɛ a gē klɔcɛ lɛyikwu auce ō ya ku nu. (Āfi. 5:1, 2) Ocabɔ mafu, eko duuma nɛ a yɔ i jé ɔ̄kā ŋma ipu Ubáyíbu nōo kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujehofa gē je yɛhi a, da iyi uwɔ ɔka kahinii: ‘N gē je ya ācɛ ɔhá ɛhi?’ Eko duuma nɛ a yɔ i jé ɔ̄kā lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujehofa mafu eyinyinyi lɛ ācɛ nōo gbɛha a, da iyi uwɔ ɔka kahinii: ‘N gē mafu eyinyinyi ɛgɔɔma lɛ ayinɛ um nōo cɛgbá otabɔ? N gē ma ɛnyā fu ɔwɛ nɛ um gē ya odee a?’ Gɔbu ku a yɔ i piya ɛlá ō gbo ku uwɔ abɔ ŋma lɛ ō je piya ɔcɛ ɛyipɛ a, ku a gbeyi cii mla iyi uwɔ abɔ a yɔ i ya ɔɔma a.

12. Ɛgɛnyá nɛ u Stephen má ɛgɛ nɛ Ubáyíbu lɔfu ō piya oyeeyi ku ɔcɛ abɔ a?

¹² Stephen nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ gbɔbu a gáā le má, ku ɛmɛɛma ó le tɔɔtɛ lɛ ɔ ō kwu piya ɔcɛ ɛyipɛ. Ó kahinii: “Ŋmiifi nɛ um ya ubatisim a, n humayi má iyi um ipu āhɔ̄ ɛyɛɛyɛyi nɛ um cɛgbá ō kwu anya ku um bi. N le nwu ō nyɛɛ ŋma ɛgiyi ācɛ nōo gē ceyitikwu ya ku um cɔnu a, amāŋ ō lɛ abɔ ci āhɔ̄ a ŋma ō je bɔbi fiyɛ. Ācɛ alɛwa kwu ɔnyā um ta um ahinya lɛyikwu ɛgɛ nɛ um gē yɔ cii ipu āhɔ̄ ɛgɛnyā a. Ó kóō gē hɛ ami abɔyi um idaago duu! Ń gē miyɛ ahinya ku opiyabɔ nōo ya ipu oyeeyi ku um nyā ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, Ubáyíbu lɛ ahinya a, ohigbu ka ó mafu ka Ubáyíbu lɔfu piya oyeeyi ku ācɛ abɔ gla.”

13. Ɔdi gáā ta alɔ abɔ ō lɛ auce ō ya olɔhi a? (Ācɛ Ugalésīya 5:16)

¹³ Jé Ācɛ Ugalésīya 5:16. O ya ɛɛ ku alɔ le yale ipu oceyitikwu ku alɔ ō ya ɔdā okpaakpa a, Ujehofa gbonɛnɛ lɛ alɔ lɛ alelekwu ihɔ ku nu je lɛ alɔ. Eko duuma nɛ alɔ yɔ i klɔcɛ ku Ɛlā ku Ɔwɔico, alɔ yɔ i jɛga lɛ alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico kóō lɛ abɔ kwu ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla a. Alɔ klla gē miyɛ Alelekwu Ihɔ ku Ɔwɔico eko duuma nɛ alɔ gē gā ōjila ku ujɔ. Ipu aōjila ku alɔ, alɔ lɔfu yɔ tɔha mla ayinɛ alɔ nōo yɔ i ceyitikwu bɛɛka alɔ kéē ya ɔdā kpaakpa a, ɛnyā kē wɛ ɔdā ō ta ɔtu kwu ɔtu nɛhi. (Uhíb. 10:24, 25; 13:7) Eko duuma nɛ alɔ kē gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ŋma ipu ɔtu klla ba ɔ kóō ta alɔ abɔ ɛga nɛ alɔ i gē ya lɔhi ŋ ma, ó géē je Alelekwu Ihɔ ku nu lɛ alɔ nōo géē lɛ ɔfu tu alɔ iyē ku alɔ gɔbu yɔ i ceyitikwu ō ya unwu obɔbi lé. Naana nōo ya aɔdā ɛyɛɛyɛyi nyā i gáā ce unwu obɔbi ŋma ō wa ipu ɔtu ku alɔ ŋ ma, ó géē ta alɔ abɔ ō ta ō ya ɔdobɔbi nōo wa ipu ɔtu ku alɔ nōo lɔfu yɔ i ŋmo alɔ unwu ō ya a. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ācɛ Ugalésīya 5:16 ka a, ācɛ nɛ Alelekwu Ihɔ gē na tɔɔwɛ a “í gáā yá ɔdā nɛ̄ ō ī ŋmó ɔlɛɛcɛ unwū ā gɛ ŋ́.”

14. Ɔdiya nōó cɛgbá ku alɔ gɔbu yɔ i lɛ auce ō ya olɔhi a?

¹⁴ Ɔdaŋ ku alɔ gbɔɔ ō ya aɔdā nōo gē ta alɔ abɔ ō lɛ ɛma olɔhi mɛmla Ujehofa, ó géē wɛ ɔdā ocɛgbá nɛhi ō gɔbu ya aɔdā ɔɔma, o ya ɛɛ ku alɔ gɔbu yɔ i lɛ auce ō ya olɔhi. Ɔdiya a? Ohigbu ka ó lɛ olɛla ku alɔ éyi nɛ ɛ̄jɛ̄ i gē jɛ ɔ ō nuunu ta alɔ ŋ. Olɛla ɔɔma gē bi ojama ku ɔdobɔbi ō ya gē lɛ alɔ a. Igbihi nɛ alɔ kóō lɛ ubatisim ya naana, alɔ lɔfu má ka aɔdā ōhī nɛ alɔ cɛgbá ō habɔ uwa ta a piii a lɔfu yɔ i ŋmo alɔ unwu ō ya kpɔ, aodee bɛɛka anya ō ta, ejé  ō gwa fiyɛ ɔfu, amāŋ ka ō má ifoto ku ācɛ o tɔhɛwa. (Āfi. 5:3, 4) Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi nōo wɛ ɛdrɔ a kahinii: “Unwu obɔbi éyi nɛ um nya mla ɔ nɛɛnɛhi a wɛ ō yihɔtu ɔcɛnyilɔ ɔmpa um ɔwɛ nōó kpaakpa ŋ. N gbɛla ku ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya um lɛ a gēé mɛ, amáŋ ɔtu gē ya um lɛ a kpɔ.” Ɔdi gáā ta uwɔ abɔ ɔdaŋ ku unwu obɔbi nɛ a yɔ i nya mla ɔ a lɔnɔ ta uwɔ nɛɛnɛhi a?

15. Ɔdiya nōó wɛ ɔdā ō ta ɔtu kwu ɔtu ō jé ka unwu obɔbi wɛ ɔdā nɛ “ɛjɛ̄ɛ̄jī” ācɛ gē nya ō yale a? (Má ifoto a.)

¹⁵ Ɔdaŋ ku a yɔ i ceyitikwu ō ya unwu obɔbi nōo lɔnɔ ta uwɔ nɛɛnɛhi a lé, bla ku á yɔ foofo uwɔ ŋ. Ubáyíbu kahinii: “Ɛdɔ kú ojámá dúú nēe yá aá ā wɛ ɛdɔ kú ojámá ɔlamu nōo gē wā ī yá ɛjɛ̄ɛ̄jī ācɛ ā.” (1 Ukɔ́r. 10:13a) É cɔwɔ ku ɛga ku Ubáyíbu nyā ɔwɛ ɔhá kahinii: ‘Ojama duu wa abɔ aa ŋ, n ta aafu ŋ ɛ̄nɛ̄ ō i wa abɔ ɔcɛ a.’ Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo yɔ Ukɔ́rīnti a nɛ Upɔlu bi ɔtu ɛ nɛ ó ta aɛlā nyā. Ōhī ku uwa tɛtɛ wɛ ācɛ o gbo aja amāŋ ācɛ o cikpo ɔnyā, acɛnyilɔ nōo gē cikpo acɛnyilɔ, mla ācɛ o gwa ejé fiyɛ ɔfu. (1 Ukɔ́r. 6:9-11) A lɔfu gbɛla ka igbihi néē kóō lɛ ubatisim ya naana a, ka é lɛ unwu obɔbi duuma néē géē cɛgbá ō ceyitikwu ō yale ŋ. Ó wɛ ɔdā nōo wɛ āhɔ̄ a yɔ abɔɔ a ŋ. Ɛjɛɛji uwa wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist néē lɛ anɔ ta uwa ɛyi, amāŋ ɔkwɛyi a wɛ ka é wɛ ācɛ nōó jila iyē ŋ kpɔ. Ó lɛ aafu ŋ, é cɛgbá ō ceyitikwu lɔfu lɔfu ō ya unwu obɔbi lé ŋma eko teeko. Ɔɔma cika ō ta alɔ ɔtu kwu ɔtu. Ɔdiya a? Ohigbu ka ó mafu ka unwu obɔbi duuma nɛ a yɔ i ceyitikwu ō yale a, ɔcɛ éyi lɛ ɔ yale gbɔbu ɛ. Ku ɛlā ɔkwɛyi a ba, alɔ lɔfu ‘lɔtūce Ɔwɔicō lɔfúlɔfú, abɔ alɔ jé ka ɛjɛ̄ɛ̄jī ācɔ̄lóhɔ́nyɛtá ɔ́mpa alɔ nēe bá ɛjɛ̄ɛ̄jī ɛcɛ nyā, bá gē má ɛdɔ kú ōwē nɛ̄ alɔ bá gē má nyā dúú a.’—1 Upít. 5:9.

16. Ukpa nyá nɛ alɔ cika ō lɛ ci ō gwonu tu ɔ a, ɔdi kē ya a?

¹⁶ Lɛ abɔ ci ō gwonu tu ukpa kóō gbɛla ka ɔcɛ duuma i gáā jɛyi unwalu nɛ a yɔ i má piii a ŋ. Ō gbɛla ɔwɛ ɛgɔɔma lɔfu cɛ gā uwɔ lɛ ɛlā  ŋmɛyi ku á lɛ eyiyoce duuma ipu āhɔ̄ nɛ a yɔ anu a ŋ, ku a klla lɔfu ō ya unwu obɔbi lé ŋ. Ó wɛ ɔdā nɛ Ubáyíbu ka a yɔ abɔɔ ŋ. Ó kahinii: “Ɔwɔicō í gáā já aá má fíyɛ́ ɔfú kú aá ŋ́. Ó géē lɛ ɔfú tū aá iyē kú aá lɔtūlé, ó klla géē ma ɔwɛ nɛ̄ aá géē yɛ bɛ̄cɛ ā fú lɛ aá.” (1 Ukɔ́r. 10:13b) Ohigbu ɛnyā, ɔdaŋ ka unwu obɔbi nɛ alɔ kóō yɔ i nya mla ɔ a gbɛ naana, alɔ lɔfu hayi kpaakpa lɛ Ujehofa. Mla otabɔ ku Ujehofa, alɔ lɔfu kwu iyi alɔ bi ŋma ō ya ɔdā nōó lɔhi ŋ ma.

17. Naana nɛ alɔ i gáā ci unwu obɔbi ŋma ō wa ipu ɔtu ku alɔ gla ŋ ma, ɔdi nɛ alɔ lɔfu ya gla a?

¹⁷ Bi ɛlā nyā ipu ɔtu eko doodu: Abɔ alɔ i jila iyē ŋ ma, alɔ i gáā ci unwu obɔbi ŋma ō wa ipu ɔtu ku alɔ gla ŋ. Amáŋ eko duuma nɛ unwu obɔbi gbɔɔ ō wa ipu ɔtu ku alɔ, alɔ lɔfu ta aunwa obɔbi ɔɔma boobu ɛgɛ nɛ Ujosɛfu ya, eko nɛ ó kwinya ŋma ɛgiyi ɔnyā Upɔtifa a. (Ohút. 39:12) Alɔ i cika ō nyɔ gáā ya ɔdobɔbi ɔɔma nōo wa ipu ɔtu ku alɔ ŋ!

18-19. Aɔka nyá nɛ alɔ lɔfu da iyi alɔ, abɔ alɔ yɔ i ceyitikwu ku alɔ piya ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla a abɔ a?

¹⁸ Ŋma ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ le nwu ɛ kóō lɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla a piyabɔ, wɛ ku alɔ géē gɔbu yɔ i má ka ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla klla gē ya uce a wɛ ɛ̄nɛ̄ ō he Ujehofa ɔtu. Ohigbu ɛnyā, alɔ cika ō yɔ i jila iyi alɔ má ojigogo klla da iyi alɔ ɔka kahinii: ‘N gē ya odee ɔwɛ nōo mafu ku um bi eko nɛ alɔ lā a ipu ɔtu? N yɔ i jɛ gɔbu ipu ō je piya ɔcɛ ɛyipɛ a? N yɔ i jɛga lɛ Alelekwu Ihɔ ku Ujehofa kóō bi um jé ɔwɛ, o ya ɛɛ ku um ta ō ya ɔdā nɛ unwu ku ɔkpiye gē kwu um ō ya a?’

¹⁹ Ɔdaŋ ku a lɛ iyi uwɔ jila má, á hii leyikwu ɛga nɛ a yɔ i ya lɔhi ŋ ma ŋ, amáŋ gweeye ohigbu ō jɛ gɔbu nɛ a ya ɛ ma. Ɔdaŋ ku a má ɛga nɛ a cika ō ya lɔhi fiyɛ, a cɛ lɛ abɔ hɛ uwɔ iye ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, yɛce ukɔ́ nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Ufílipāyi 3:16 a. Ó kahinii: “Alɔ yɛ gɔbū kú alɔ yɛce ɛdɔ kú íne ékpó nɛ̄ alɔ yɛce jāā kwu abālɔbányā ā.” Ɔdaŋ ku a ya lɛ a, le jé kpɔcii ka Ujehofa géē hɔha ce oceyitikwu ku uwɔ ō yɔ i piya ɔwɛ nɛ a gē gbɛla a abɔ a.