1. Ɛgɛnyá nɛ a gáā ka ka apɔlɛ nɛ Ujemisi ŋma a lɛ a?

UJEMISI nōo wɛ ɔyinɛ ku Ujisɔsi a, ŋma apɔlɛ nōo kpɔtuce Ujehofa. * Adā mla ɛ́nɛ́ ku uwa nōo wɛ Umeri mla Ujosɛfu a yihɔtu ku Ujehofa nɛhi, é klla gē ya ɔdā duuma néē ya gla a o ya ɛɛ kéē gba ɔ ɛ̄gbā. Ujemisi klla jɔɔnyɛ itenɛ ɔhá, ɔyinɛ nu nɔnyakwɔcɛ nōo wɛ Ujisɔsi a je piya Umɛsayiya a. Ó géē wɛ ɛnɛɛnɛ ɛga lɛ Ujemisisi ō yɔ ipu apɔlɛ ɛgɛnyā!

2. Ɔdi wɛ aɔdā ōhī nōo ya nɛ Ujemisi cika ō lɛ ojilima ce Ujisɔsi nōo wɛ ɔyinɛ nu nyakwɔcɛ a?

² Ó lɛ ɔdā alɛwa nōo ya nɛ Ujemisi cika ō lɛ ojilima ce ɔyinɛ nu nyakwɔcɛ Ujisɔsi. (Umát. 13:55) Ocabɔ mafu, eko nɛ Ujisɔsi wɛ ihayi igwɛɛpa (12) a, ó jé Ubáyíbu nɛɛnɛhi nōo ya ku ācɛ o nwu ɔkpá nōo yɔ Ujerusalɛm a kéē lɛ hidaago nɛhi. (Ulúk. 2:46, 47) Ujemisi klla lɔfu yuklɔ ku ɔcí ō gba tɔha mla Ujisɔsi duu. Ɔdaŋ ka ó ya lɛ a ɔkwɛyi, ayika ɛnyā géē je ɛga lɛ ɔ kóō jé ɔyinɛ nu Ujisɔsi nɛɛnɛhi. Nathan H. Knorr gē ka igbalɛwa kahinii, “A gē nwu ɔdā alɛwa lɛyikwu ɔcɛ eko duuma nɛ a gē yuklɔ mla ɔ.” * Ujemisi klla lɔfu má duu ka “Ujísɔ̄si le jɛ le pīya ijímkpa. Ó jéeyi nɛ̄hi, ó klla téeyī olɔhi kú Ɔwɔicō mɛ́mla ákú alɛɛcɛ.” (Ulúk. 2:52) Ohigbu ɛnyā alɔ lɔfu gbɛla ka a jé ŋ, Ujemisi je piya ɔyikpo ku Ujisɔsi aflɛyi a. Amáŋ ó wɛ ɔdā nōo ya a yɔ abɔɔ ŋ.

3. Ɛgɛnyá nɛ Ujemisi ya lɛ eko nɛ Ujisɔsi yɔ ipu ɛcɛ yɔ i yuklɔ ku ɔna ō ta a?

³ Ɛpleeko nɛ Ujisɔsi yɔ ipu ɛcɛ yɔ i yuklɔ ku ɔna ō ta a,  ɔyinɛ nu Ujemisi i je piya ɔyikpo ku nu ŋ. (Ujɔ́n. 7:3-5) A jé ŋ Ujemisi kóō wɛ ipu ācɛ apɔlɛ ku nu, nōo ka ka “ikpɛ̄yí kú nū le pīyeyī” a. (Umák. 3:21) Ó kē lɛ ɛga ku Ubáyíbu duuma nōo ka ka Ujemisi yɔ tɔha mla ɛ́nɛ́ nu Umeri, eko néē ŋmo Ujisɔsi ɛyi ɔcí ku owe a ŋ.—Ujɔ́n. 19:25-27.

4. Aɛlā nyá nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ a?

⁴ Igbihaajɛ Ujemisi kwu ɔtu i kpoce Ujisɔsi, klla kwu piya ɔcɛ éyi ipu anyakwɔcɛ ku ujɔ. Ācɛ O Yɛce Ukraist ɛpleeko ɔɔma kē lɛ ojilima ce ɔ nɛhi. Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē kɛla lɛyikwu ɛlā ɛpa nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ɛgiyi Ujemisi a: (1) ɔdā nōo ya nɛ alɔ cika ō ta iyi alɔ waajɛ piii a, mla (2) ɛgɛ nɛ alɔ géē jé ō nwu ācɛ ɛlā lɔɔlɔhi a.

5. Ɔdi nɛ Ujemisi ya eko nɛ Ujisɔsi le heyi ŋma ɔlekwu lɛ iyi nu mafu lɛ ɔ a?

⁵ Eko nyá nɛ Ujemisi gáā je piya Ɔcɛ O Yɛce Ukraist a? Igbihi néē kwu Ujisɔsi i heyi ŋma ɔlekwu a, “ó hɛ́wɛ̄ɛ̄cɛ lɛ Ujémīsi, igbīhi ɔ́ɔmā ó lɛ iyī nū mafú lɛ odúúdú ācotɛ̄hɔ̄ ā.” (1 Ukɔ́r. 15:7) Igbihi nɛ ó lɛ Ujisɔsi má eko ɔɔma, nɛ ó gáā je piya éyi ku ayikpo ku Ujisɔsi a. Ó kē yɔ mɛmla ayikpo nōo yɔ inu eyipu ipu Ujerusalɛm yɔ i gbeyi ō miyɛ alelekwu ihɔ a. (Ācot. 1:13, 14) Igbihaajɛ Ujemisi lɛ eeye nɛhi, ō wɛ ipu ígwu nōo leyikwu ɔwa ku Ācɛ O Yɛce Ukraist aflɛyi a. (Ācot. 15:6, 13-22; Ugal. 2:9) Odee gbɔbu lɛ ihayi ku 62 Ɛpleeko Ku Ukraist a, ó lɛ ɛga lɛ ō ta ɔkpá gē lɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist néē lɛ anɔ ta uwa ɛyi a. Alɔ kē lɛ itene alɛwa ŋma ɔkpá nɛ ó ta ɔɔma icɛ duu, ɔdaŋ ka eyiyoce ku alɔ wɛ ō lā ɔkpanco amāŋ ka ipu ɛcɛ nyā. (Ujɛ́m. 1:1) Ɛgɛ nɛ u Josephus ɔcɛ o jila ɛlā ma lɛyikwu ɛlā igble mafu a, otrɛyi ku acogwɛɛya néē hi ka Ananias the Younger a je ɔ́da kéē lɛ Ujemisi ŋmo a. Ujemisi hayi kpɔtuce Ujehofa lɔfulɔfu jaa gbeeko nɛ ó yuklɔ ku nu kwɛyi ipu ɛcɛ nyā a.

6. Ɔwɛ nyá nɛ Ujemisi wɛ ɛyɛɛyi gwu aotrɛyi ku ɛga o gba ɛ̄gbā ɛpleeko ku nu a?

⁶Ujemisi wɛ ɔcɛ o ta iyi nu waajɛ. Ɔdiya nɛ alɔ ka lɛ a? Leyi yɛ ɛgɛ nɛ Ujemisi wa gáā je piya Ɔcɛ O Yɛce Ukraist a, mla ɛgɛ nɛ aotrɛyi ku ɛga ɛ̄gbā alɛwa ya a. Abɔɔ ó le ta Ujemisi eyī peee ka Ujisɔsi wɛ Ɔyinɔnyilɔ ku Ɔwɔico ɔkwɛyi a, ó ta iyi nu waajɛ miyɛ cɛ. Amáŋ aotrɛyi ku acogwɛɛya alɛwa nōo yɔ Ujerusalɛm a i ya lɛ a ŋ. Ocabɔ mafu, é kɛmgbɛ ka Ujisɔsi i hɛ Ulasarɔsi eyi ŋma ɔlekwu gla ŋ, naana a é ta  kóō miyɛ Ujisɔsi ka Ujehofa tu ɔ ɛhɔ a. Ikɔkɔ ɔɔma, é gbɔɔ ō ceyitikwu kéē lɛ anu mla Ulasarɔsi ŋmo. (Ujɔ́n. 11:53; 12:9-11) Igbihi nɛ Ujisɔsi kē kwu heyi ŋma ɔlekwu a, é ceyitikwu kéē kwu ɔ tayinu ku ācɛ kóō hii jé lɛyikwu ɔ ŋ. (Umát. 28:11-15) Ohigbu ɔbɔcɛ ō ya ku aotrɛyi ku ɛga o gba ɛ̄gbā nyā, é ta kóō miyɛ Ujisɔsi ka nu wɛ Umɛsayiya a.

7. Ɔdiya nɛ alɔ cika ō habɔ ɔbɔcɛ ō ya ta piii a?

⁷Ɔdā nɛ alɔ nwu a: Habɔ ɔbɔcɛ ō ya ta, ta iyi uwa waajɛ ku Ujehofa kóō nwu uwɔ ɛlā. Ɛgɛ nōó lɔfu lɔnɔ ta ɔcɛ o doōcē ku ɔtu ku nu kóō yɔ i ta ɛnyɔ lɔɔlɔhi gla ŋ ma, ɔbɔcɛ lɔfu ya kóō lɔnɔ ta alɔ ō lɛyitaajɛ lɛ ɔwɛ ku Ujehofa duu. Ɔbɔcɛ nɛhi ku ācɛ Ufarasii a ya kóō le lɔnɔ ta uwa, ō kpɔtuce ka Ujisɔsi lɛ alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico, ka anu klla wɛ Ɔyi ku Ɔwɔico a. (Ujɔ́n. 12:37-40) Ɔbɔcɛ ku uwa nyā lɛ ɔdobɔbi nɛhi ya uwa, ohigbu ka ó lɛ uwa ci ŋma ō lɛ oyeeyi opiyoo. (Umát. 23:13, 33) Ɛnyā mafu ka ó cɛgbá nɛhi ku alɔ jɛga lɛ ɛlā ku Ɔwɔico mla alelekwu ihɔ ku nu ipu oyeeyi ku alɔ, kóō lɛ abɔ kwu ɛlá ō gbo mla ōmiya nɛ alɔ gē ya a! (Ujɛ́m. 3:17) Ohigbu ka Ujemisi wa ɔcɛ o ta iyi nu waajɛ a, ó jɛga lɛ Ujehofa kóō nwu ɔ ɛlā. Ɛgɛ nɛ alɔ kē géē má a ohigbu ka ó ta iyi nu waajɛ a, ya nɛ ó je piya ɔcɛ o jé ō nwu ācɛ ɛlā lɔɔlɔhi a.

8. Ɔdi gáā ta alɔ abɔ je piya ācɛ o jé ō nwu ācɛ ɔkpá lɔɔlɔhi a?

⁸ Ujemisi i gā inɔkpá nɛhi alɛwa ŋ. Ó lɛ aafu ŋ ɛnyā lɔfu ya ku aotrɛyi ku ɛga o gba ɛ̄gbā ɛpleeko ku nu kóō leyi má ɔ, ka ó ‘jɔ́kpá ŋ́ klla kē wɛ ógwuda’ bɛɛka Upita mla Ujɔni a. (Ācot. 4:13) Naana a, Ujemisi nwu kóō kwu piya ɔcɛ o jé ō nwu ācɛ ɔkpá lɔɔlɔhi. Alɔ kē jé ɛnyā ŋma ō jé ɛga ku Ubáyíbu nɛ ó ta nōo lé iyē ku nu a. Bɛɛka Ujemisi a, alɔ i lɔfu gā inɔkpa alɛwa ŋ duu. Naana a, mla otabɔ ku Ujehofa mla aɛlā ɛyɛɛyɛyi nɛ ɔwa ku nu gē nwu alɔ a, alɔ lɔfu je piya ācɛ o jé ō nwu ɔkpá lɔɔlɔhi gla. Alɔ leyi yɛ ocabɔ nɛ Ujemisi le taajɛ abɔ ó wɛ ɔcɛ o jé ō nwu ɔkpá lɔɔlɔhi a, mla ɛlā nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma anu a.

9. Ɛgɛnyá nɛ a gáā ka ɔwɛ nɛ Ujemisi gē bi le nwu ɛlā a?

⁹Ujemisi i gē bi aɛlā nɛhi le yuklɔ amāŋ  ka ocabɔ nɛ ācɛ i gáā jɛyi nu gla ŋ nɛ ŋ. Ohigbu ɛnyā ó le tɔɔtɛ lɛ ācɛ nōo yɔ i jahɔ lɛ ɔ a, kéē lɛ ɔdā néē cɛgbá ō ya a jé mla ɛgɛ néē géē ya ɔ a. Ocabɔ mafu, leyi yɛ ɔwɛ otɔtɛ nɛ ó bi le nwu Ācɛ O Yɛce Ukraist ɛlā, ɛgɛ néē géē lɔtu eko nɛ ācɛ lɛ ɛkɛmgbɛ ka ce uwa néē klla gáā bi ɛlā ɔtu lɛyikwu uwa ŋ ma. Ó kahinii: “Alɔ hī ācɛ nēe lɔtūlé ipú ōwē ō má ā ka ācɛ nɛ̄ ákú uwā lɔhi. Aá kē pó ɔ̄kā kú ɛ́gɛ́nɛ̄ Ujóbu lɔtūlé lɛ ā. Aá kē jé ɛ́gɛ́nɛ̄ Óndú ā gbonɛnɛ, klla kē ī méyinyinyi ɔ̄cɛ ā.” (Ujɛ́m. 5:11) Ɔdaŋ ku a leyi yɛ ɔ lɔɔlɔhi, a géē má ka ɛjɛɛji aɛlā o cɛgbá nɛ Ujemisi dɔka ku ayinɛ a kóō nwu a ŋma ipu Ubáyíbu. Ujemisi bi Ubáyíbu le ta ācɛ nōo yɔ i jahɔ lɛ ɔ abɔ kéē má, ka Ujehofa gē hɔha ce ācɛ doodu nōo lɛbɛɛka Ujobu yɔ kwu Ɔ gā ajaajɛ a. Ujemisi kē nwu aɛlā nyā ŋma ō bi ɛlā nɛ ācɛ lɔfu jɛyi nu gla, nōo klla teyi peee a le yuklɔ. Ohigbu ɛnyā ācɛ i leyi má ɔ ku ɛlā ku abɔyi nu ŋ, amáŋ ku ɛlā ku Ujehofa.

10. Ɔdi wɛ ɔwɛ éyi nɛ alɔ lɔfu yɛce ocabɔ ku Ujemisi eko nɛ alɔ yɔ i nwu ācɛ ɛlā a?

¹⁰Ɔdā nɛ alɔ nwu a: Ɛlā ō nwu ku uwɔ kóō tɔɔtɛ klla ŋma ipu Ubáyíbu. Eko duuma nɛ alɔ yɔ i nwu ācɛ ɛlā, alɔ hii ceyitikwu mafu lɛ uwa ɛgɛ nɛ alɔ jé odee nwune lɛ a ŋ. Amáŋ alɔ ceyitikwu mafu lɛ uwa ɛgɛ nɛ Ujehofa jé, klla lɛ ɛlá wu ācɛ nɛhi lɛ a. (Uróm 11:33) Alɔ kē géē ya ɛnyā gla, ɔdaŋ ka alɔ gē ceyitikwu ku ɛlā doodu nɛ alɔ gē nwu a kóō ŋma ipu Ubáyíbu. Ocabɔ mafu, ikɔkɔ ō da ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a ɔdā nɛ alɔ géē ya ɔdaŋ ku alɔ yɔ ipu āhɔ̄ ku uwa a, alɔ bi Ubáyíbu le ta uwa abɔ jé ɛlá ō gbo ku Ujehofa mla ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya ɔ lɛ a. Cɛɛ é géē ceyitikwu bi ɔdā néē nwu a le yuklɔ, ohigbu ka Ujehofa néē yɔ i ceyitikwu ya kóō gweeye a, ó wɛ alɔ ŋ.

11. Anwalu ōhī nyá nɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist ɛpleeko ku Ujemisi a lɛ a, ukɔ́ nyá nɛ ó kē je lɛ uwa a? (Ujɛ́mīsi 5:13-15)

¹¹Ɛlā ku Ujemisi teyi peee. Ŋma ipu ɔkpá nɛ ó ta gē lɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist a, Ujemisi mafu ka ó jé unwalu nɛ ayinɛ nu yɔ i má piii a. Ɛnyā kē ya kóō lɛ ukɔ́ nōo teyi peee tu uwa lɛyikwu ɔdā néē cɛgbá ō ya a. Ocabɔ mafu, ōhī ku Ācɛ O Yɛce Ukraist ɛpleeko ɔɔma i gē yɛce ukɔ́ néē gē tu uwa a fiyaa ŋ. (Ujɛ́m. 1:22) Ācɛ ɔhá gē ya odee mla ācɛ o lɛ ije ɔwɛ olɔhi fiyɛ ācɛ ɔhá. (Ujɛ́m. 2:1-3) Ó kē tɔɔtɛ lɛ ācɛ ɔhá kéē kwu iyi uwa bi lɛyikwu ɔwɛ néē gē kɛla a ŋ. (Ujɛ́m. 3:8-10) Ācɛ O Yɛce Ukraist nyā lɛ unwalu nɛhi, amáŋ Ujemisi kpɔtuce ka é lɔfu piyabɔ gla. Ó je ukɔ́ lɛ uwa ɔwɛ ogbonɛnɛ, amáŋ ukɔ́ a ta uwa eyī peee ipu ɔdā néē yɔ i ya a. Ó klla ta aɛnɛ nōo yɔ i ceyitikwu ipu alelekwu a ɔtu kwu ɔtu, kéē nyɔ gā ɛgiyi anyakwɔcɛ ku ujɔ gáā lɛ otabɔ néē cɛgbá a miyɛ.—Jé Ujɛ́mīsi 5:13-15.

12. Ɔdi gáā ta alɔ abɔ bi eyī olɔhi le má ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a, eko nɛ alɔ yɔ i je otabɔ lɛ uwa a?

¹²Ɔdā nɛ alɔ nwu a: Ɛlā ku uwɔ kóō teyi peee, ku a klla bi eyī olɔhi le má ācɛ nɛ a yɔ i kɛla lɛ uwa a. Ó lɔfu lɔnɔ tu ācɛ alɛwa nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a, kéē bi aukɔ́ nōo yɔ ipu Ubáyíbu a le yuklɔ. (Ujɛ́m. 4:1-4) Ó klla lɔfu je uwa eko lɔɔlɔhi gbɔbu ɛɛ kéē habɔ auce obɔbi ta, cɛɛ kéē gbɔɔ ō lā oyeeyi ku uwa bɛɛka Ācɛ O Yɛce Ukraist a. Bɛɛka Ujemisi a alɔ lɛ ɔtu lɛ, cɛɛ ka alɔ da ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a ɛga néē cɛgbá ō ya lɔhi a. Alɔ bi eyī olɔhi le má uwa klla kpɔtuce, ka Ujehofa géē pi ācɛ nōo ta iyi uwa waajɛ a gē lɛ iyi nu. Alɔ kē jé kpɔcii ka ó géē je ɔfu néē cɛgbá, o ya ɛɛ kéē ya opiyabɔ néē cɛgbá ipu oyeeyi ku uwa a lɛ uwa.—Ujɛ́m. 4:10.

13. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ujɛ́mīsi 3:2 mafu a, ɔdi nɛ Ujemisi jé kpɔcii a?

 ¹³Ujemisi gē leyi má iyi nu ɔwɛ okpaakpa. Ujemisi i gbɛla ka anuɔ cɛgbá fiyɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔhá, ohigbu ka ó wɛ ɔyinɛ ku Ujisɔsi amāŋ ka ohigbu uklɔ o cɛgbá nɛ ó lɛ a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma ó gē hi Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔhá ka “ayínɛ́ um, o he um ɔtū.” (Ujɛ́m. 1:16, 19; 2:5) Ó ya ku ācɛ ɔhá kéē gbɛla ka anu a jila iyē ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma eko nɛ ó yɔ i kɛla lɛ uwa a, ó kɛla lɛyikwu iyi nu duu kahinii: “Odúúdú alɔ gē nyíleyī ojigógó.”—Jé Ujɛ́mīsi 3:2.

14. Ɔdiya nɛ alɔ i cika ō je ɛga nɛ alɔ yɔ i ceyitikwu ya opiyabɔ a tayinu, ŋma ɛgiyi ācɛ nɛ alɔ yɔ i klɔcɛ mla uwa a ŋ ma?

¹⁴Ɔdā nɛ alɔ nwu a: Bla ka ɛjɛɛji alɔ wɛ acobiyine. Alɔ hii gbɛla fluflu ku alɔ a fiyɛ ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a ɔwɛ duuma ŋ. Ɔdiya a, ohigbu ka alɔ i dɔka ō ya ku ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a, kéē gbɛla ku alɔ a i gē nyileyi ŋ nɛ ŋ. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, abɔ lɔfu hɛ uwa iye ohigbu ka é lɔfu gbɛla ka aa i gáā lɛyi taajɛ lɛ Ɔwɔico kpaakpa gboogboo gla ŋ. Amáŋ ɔdaŋ ku alɔ gē da ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a, ka ō yɛce aukɔ́ ku Ubáyíbu i gē tɔɔtɛ lɛ alɔ ekoohi ŋ duu. Nɛ alɔ kē lɛ ɔ ta uwa eyī peee ku alɔ yɔ i ceyitikwu ya opiyabɔ ohī ipu oyeeyi ku alɔ, ó géē ta uwa abɔ kéē lɔfu gáā gba Ujehofa ɛ̄gbā duu.

15. Ɛgɛnyá nɛ a lɔfu ka, ka aciije nɛ Ujemisi bi le yuklɔ a lɛ a? (Ujɛ́mīsi 3:2-6, 10-12)

¹⁵Ujemisi bi aciije nōo gē lɛ abɔ kwu ɔcɛ ɔtu le yuklɔ. Ó lɛ aafu ŋ alelekwu ihɔ ku Ujehofa ta ɔ abɔ, amáŋ ó kē lɔfu nwu ɔdā alɛwa ŋma ō klɔcɛ lɛyikwu aciije nɛ ɔyinɛ nu nyakwɔcɛ Ujisɔsi bi le yuklɔ a. Aaciije nɛ Ujemisi bi yuklɔ ipu ɔkpá nɛ ó ta a tɔɔtɛ, aɛlā ō nwu ku nu kē teyi peee.—Jé Ujɛ́mīsi 3:2-6, 10-12.

16. Ɔdiya nɛ alɔ cika ō bi aciije nōo gē lɛ abɔ kwu ɔcɛ ɔtu a le yuklɔ a?

¹⁶Ɔdā nɛ alɔ nwu a: Bi aaciije nōo gē lɛ abɔ kwu ɔcɛ ɔtu le yuklɔ. Eko duuma nɛ a bi aciije nōo gē lɛ abɔ kwu ɔcɛ ɔtu a le yuklɔ, ācɛ nōo yɔ i je ahɔ gā uwɔ a i gáā po ɛlā nɛ a yɔ i nwu a ofoofunu ŋ amáŋ é géē má ɔ mla eyī ku uwa. Aciije a klla géē ta uwa abɔ má ifoto, ku ɛlā ɔkwɛyi ku Ubáyíbu nɛ a yɔ i nwu uwa piii a ipu ɔtu ku uwa. Ujisɔsi wɛ ɔcɛ nōo jé ō bi aciije nōo gē lɛ abɔ kwu ɔcɛ ɔtu le yuklɔ nɛhi, ɔyinɛ nu Ujemisi kē yɛce ocabɔ ku nu duu. Ku alɔ leyi yɛ aciije ku Ujemisi éyi mla ɛgɛ nɛ aciije ɔɔma kē lɛ abɔ kwu ācɛ ɔtu lɔɔlɔhi a.

17. Ɔdiya nɛ aciije nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ujɛ́mīsi 1:22-25 a, lɛ abɔ kwu ɔcɛ ɔtu nɛhi a?

 ¹⁷ Jé Ujɛ́mīsi 1:22-25. Aciije nɛ Ujemisi ta lɛyikwu ogigo omɛbɛ a lɛ abɔ kwu ɔcɛ ɔtu ohigbu ɔdā ɛyɛɛyɛyi. Ó lɛ ɔdā okpɔcii éyi nɛ ó bi ɔtu ō nwu ācɛ. Ɔɔma kē wɛ ka o ya ku alɔ le itene ŋma Ubáyíbu ō jé, alɔ i cɛgbá ō yɔ i jé ofoofunu ŋ, alɔ cɛgbá ō bi ɔdā nɛ alɔ yɔ i nwu a le yuklɔ piii. Ujemisi bi aciije nɛ ācɛ nōo yɔ i jahɔ ta ɔ a géē lɔfu jɛyi nu, ó lɛ ɔcɛ nōo yɔ i jé Ubáyíbu gbla ɔcɛ nōo yɔ i má ogigo. Ɛlā nyá nɛ ó bi ɔtu ō nwu a? Ɔdaŋ ka ɔcɛ lɛ ogigo má nɛ ó má ka inyi ba ɔ iyē, anu ó kē habɔ inyi ɔɔma ta a, ayika ɔɔma géē wɛ uce olila. Ɔwɛ ekponu ɔɔma ɔdaŋ ka alɔ lɛ Ubáyíbu jé, nɛ alɔ má ka ó lɛ ɛga nɛ alɔ cɛgbá ō ya opiyabɔ ipu oyeeyi ku alɔ, anu alɔ i kē ya ɔdā duuma lɛyikwu ɔ ŋ ma ayika ɔɔma géē wɛ uce olila.

18. Aɔdā ɛta nyá nɛ alɔ cɛgbá ō ya, eko nɛ alɔ yɔ i bi aciije le nwu ācɛ ɛlā a?

¹⁸ Eko duuma nɛ a dɔka ō bi aciije le yuklɔ, a lɔfu yɛce ocabɔ ku Ujemisi ŋma ō ya aɔdā ɛta nyā: (1) Jé kpɔcii ka aciije a géē ta uwɔ abɔ bi ɛnɛɛnɛ ɛlā nɛ a dɔka ō nwu a wɛɛcɛ. (2) Bi aciije nɛ ācɛ nōo yɔ i jahɔ gā uwɔ a géē jɛyi nu gla le yuklɔ. (3) Lɛ ɛlā ō nwu ku aciije ɔɔma teyi peee. Ɔdaŋ ka ó gē lɔnɔ ta uwɔ ō gbɛla ta aciije nɛ a géē bi le yuklɔ eko kpaakpa, ayika leyi yɛ u Watch Tower Publications Index. Ɛhaajɛ ɛyi ɛlā nōo kahinii, “Illustrations.” Abɔɔ, a géē má aocabɔ ɛyɛɛyɛyi nɛ a lɔfu bi le yuklɔ. Bla ka aciije lɛbɛɛka umicrophone néē gē le kwu okonu a—ó gē ya ku ɛlā okpɔcii nɛ a dɔka ō nwu a kóō teyi peee fiyɛ. Ó lɛ a ɔcɛla ku uwɔ foofunu nɛ a géē bi aciije le yuklɔ anu a. Alɔ jé ka ɔdā okpɔcii nōo ya nɛ alɔ dɔka ō ya lɔhi fiyɛ ipu ō nwu ācɛ ɛlā a, i wɛ ō je owoofu lɛ iyi alɔ ŋ amáŋ ō ta ācɛ abɔ gā wɛ ipu apɔlɛ ku Ujehofa nōo lɛ eeye a.

19. Ɔwɛ nyá nɛ alɔ lɔfu mafu ku alɔ yihɔtu ayinɛ alɔ ipu ujɔ a?

¹⁹ Ujemisi lɛ ɔyinɛ nɔnyilɔ ɔnyakwɔcɛ nōo jila iyē, amáŋ alɔ a i lɛ ŋ. Naana a, alɔ lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga ō gba Ujehofa ɛ̄gbā tɔha mla Ācɛ O Yɛce Ukraist alɛwa. Alɔ gē mafu ka alɔ yihɔtu uwa ŋma ō yɔ tɔha mla uwa, nwu ɛlā ŋma ɛgiyi uwa klla ceyitikwu yuklɔ tɔha mla uwa ipu uklɔ ku ɔna ō ta mla ō nwu ācɛ ɛlā a. Ɔdaŋ ka alɔ ceyitikwu yɛce ocabɔ ku Ujemisi ɔwɛ nɛ alɔ gē ya uce mla ācɛ klla nwu ācɛ ɛlā a, alɔ géē bi owoofu gē lɛ Ujehofa. O klla géē ta ācɛ nōo lɛ ɔtu olɔhi a abɔ, kéē pi bla Ujehofa Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco nōo yihɔtu alɔ nɛhi a.