1. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā bi eko ku alɔ le yɔ tɔha mla Ujehofa a?

ƆTU gē he alɔ nɛhi, eko duuma nɛ alɔ yɔ tɔha mla ācɛ nɛ alɔ gē lɛ ɛlá wu uwa a. Ɔba mla ɔnyā gē jɔɔnyɛ ō yɔ tɔha mla iyi uwa nɛhi. Aɛdrɔ gē jɔɔnyɛ ō yɔ tɔha mla aɔkpa ku uwa. Ɛjɛɛji alɔ kē i gweeye ō yɔ tɔha mla ayinɛ alɔ ipu ujɔ. Amāŋ ɛnɛ ō he alɔ ɔtu fiyɛ duu a, wɛ ō lɛ eko taajɛ yɔ tɔha mla Ɔwɔico ku alɔ. Alɔ kē i ya ɛnyā ŋma lɛ ō gbɔɔkɔ lɛ ɔ, ō jé Ɛlā ku nu nōo wɛ Ubáyíbu a, ō gbɛla lipu lipu tu ococɛ ku nu mla aɛnɛɛnɛ uce ō ya nɛ ó lɛ a. Eko nɛ alɔ gē bi yɔ tɔha mla Ujehofa a i lɛ ɛdɔ ŋ!—Aíjē 139:17.

2. Aunwalu ɛyɛɛyɛyi nyá nɛ alɔ gē má a?

² Naana nɛ alɔ gē gbɔɔkɔ klla gē jɔɔnyɛ ō klɔcɛ ku Ubáyíbu a, ó gē tɔɔtɛ eko doodu ŋ. Alɔ gē yuklɔ alɛwa icɛ, ɛnyā gē ya kóō tɔɔtɛ lɛ alɔ fluflu ō lɛ eko nwune ō bi le gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋ. Uklɔ ku alɔ, apɔlɛ ku alɔ, mla auklɔ ɛyɛɛyɛyi ɔhá nɛ alɔ cɛgbá ō ya piii a, gē kpo alɔ eko nɛhi nōo gē ya ku alɔ gbɛla ku alɔ i lɛ eko ō gbɔɔkɔ, ō bi le klɔcɛ amāŋ gbɛla lipu lipu tu aɔdā nɛ alɔ yɔ i jé a ŋ.

3. Ɔdā ɔhá nyá nɛ alɔ i lɛ ɛlá kwu ɔ ŋ nōo lɔfu kpo ɛjɛɛji eko ku alɔ a?

³ Ó klla lɛ ɔdā ɔhá kpɔ nōo gē kpo alɔ eko. Ɔdaŋ ku alɔ i lɛ ɛlá kwu ɔ ŋ, alɔ géē lɔfu gbɔɔ ō lɛ ɛjɛɛji eko ku alɔ taajɛ lɛ aɔdā ɛyɛɛyɛyi ɔhá, naana néē kóō wɛ aɔdā obɔbi ŋ ma. Ɛnyā kē lɔfu ya kóō lɔnɔ tu alɔ ō tubla Ujehofa ajaajɛ. Ocabɔ mafu, ó wɛ ɔdā olɔhi nɛhi ō lɛ eko taajɛ lɛ aɔdā ō bi le jɔɔnyɛ iyi ɔcɛ. Aɔdā nɛ alɔ je ō bi le jɔɔnyɛ iyi alɔ a i lɔfu wɛ ɔdā obɔbi ŋ, amāŋ ɔdaŋ ku alɔ i lɛ ɛlá kwu ɔ ŋ ó lɔfu kpo ɛjɛɛji eko ku alɔ, nɛ alɔ i gáā lɛ eko nwune ō bi le gba Ujehofa ɛ̄gbā gɛ ŋ. Alɔ bla, ka ó wɛ aɔdā ō bi le jɔɔnyɛ iyi ɔcɛ  cɛgbá fiyɛ duu a ŋ.—Aíit. 25:27; 1 Utím. 4:8.

4. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu ikpɛyi ɛlā nyā a?

⁴ Ipu ikpɛyi ɛlā nyā alɔ géē kɛla lɛyikwu ɔdā nōo ya, nɛ alɔ cɛgbá ō miya ɔdā ō ya nōo cɛgbá fiyɛ duu a ipu oyeeyi ku alɔ a. Alɔ klla géē kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ géē bi eko ku alɔ, le yuklɔ ɔwɛ olɔhi ɛgiyi Ujehofa a. Oŋma ɔɔma alɔ klla géē kɛla lɛyikwu itene nɛ alɔ gáā lɛ, ɔdaŋ ku alɔ bi eko ku alɔ yuklɔ ɔwɛ olɔhi a.

5. Ɛgɛnyá nɛ ō leyi yɛ ukɔ́ nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Ɛ́fēsɔsi 5:15-17 a, gáā ta aɛdrɔ abɔ ya ōmiya olɔhi fiyɛ duu ipu oyeeyi ku uwa a?

⁵Lɛ oyeeyi nōo olɔhi fiyɛ duu a je. Aɛdrɔ gē gbɛla igbalɛwa ɔdā olɔhi fiyɛ duu néē gáā bi oyeeyi ku uwa le ya a. Aitica mla ācɛ apɔlɛ ku uwa nōó gē gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋ ma, lɔfu ta uwa ɔtu kwu ɔtu kéē gā inɔkpa nɛhi, o ya ɛɛ kéē lɛ uklɔ nɛhi néē géē gba ije nɛhi lɛ uwa. Aya ku ɔkpá ō jé nyā kē i je uwa eko nɛhi. Abɔ ɔhá ku nu, aɔkpa ku uwa mla ācɛ apɔlɛ ku uwa nōo wɛ ācɛ ō gba Ujehofa ɛ̄gbā a, gē ta uwa ɔtu kwu ɔtu kéē bi ɛjɛɛji oyeeyi ku uwa le gba Ujehofa ɛ̄gbā. Ɔdi gáā ta aɛdrɔ nōo yihɔtu ku Ujehofa a abɔ kéē ya ōmiya olɔhi a? O géē lɔhi nɛhi kóō lɛ ɔkpá ku Ācɛ Ɛ́fēsɔsi 5:15-17 jé, kóō klla gbɛla tu ɔ lipu lipu. (Jé.) Ɔdaŋ ku a wɛ ɛdrɔ nɛ a lɛ ɛga ku Ubáyíbu nyā jé, da iyi uwɔ aɔka nyā: ‘Ɔdi wɛ “ɔdā nɛ̄ Óndú ā tíne . . . ā”? Ōmiya nyá gáā cɛ lɛ ɔ lɛ eeye a? Ōmiya nyá gáā ta um abɔ ku um bi eko ku um le yuklɔ ɔwɛ olɔhi fiyɛ duu a?’ Bla, “ka eko obɔ̄bí yɔ̄ á.” Ɛcɛ nɛ Usetan kē yɔ i lé ɔcɛ́ ku nu nyā kē i wa oŋmɛyi anaana. Ó géē wɛ ɔdā ijeeyi nɛhi ō bi oyeeyi ku alɔ, le ya ɔdā nōo géē cɛ lɛ Ujehofa gweeye a.

6. Ɔdi nɛ Umeri je ō ya a, ɔdiya nɛ ɔɔma kē wɛ ɔdā ijeeyi a?

⁶Je ō ya aɔdā nōo cɛgbá fiyɛ duu a. O ya ɛɛ ku alɔ bi eko ku alɔ le yuklɔ ɔwɛ olɔhi fiyɛ duu a, alɔ lɔfu cɛgbá ō leyi yɛ ōmiya ɛyɛɛyɛyi, nɛ ɔdā duuma i kóō bɔbi lɛyikwu uwa ŋ. Alɔ lɔfu má ocabɔ mafu ku ɛlā nyā ŋma ɔdā nōo ya, eko nɛ Ujisɔsi nyɔ gā má Umeri mla Umata a. Umata gweeye nɛhi ō lɛ ɔcɛ bɛɛka Ujisɔsi a kóō wɛ ugbɔga ku nu, ɛnyā ya kóō ceyitikwu nɛhi kóō lɛ ucɛ ya lɛ ɔ. Amāŋ Umeri a yaajɛ piya ikpo ku Ujisɔsi, yɔ i jahɔ ta ɛlā nɛ ó yɔ i nwu a. Naana nɛ ɔdā nɛ Umata yɔ i ya a i bɔbi ŋ ma, Ujisɔsi kaihnii: “Ɛ̄nɛ̄ ō le kpaakpa [amāŋ lɔhi fiyɛ duu] ā nɛ̄ Umerí je á.” (Ulúk. 10:38-42.) Ó lɛ aafu ŋ, alɔ jé ka abɔɔ eko yɔ i nyɔ a Umeri lɔfu je mlanyi ɛdɔ ɔdole néē he iciicɛ ɔɔma, amāŋ ó gáā je mlanyi ɛlā nɛ ó nwu ŋma ɛgiyi Ujisɔsi a gboogboo gla ŋ. Ɛgɛ nɛ Umeri i gáā je mlanyi eko nɛ ó yɔ tɔha mla Ujisɔsi a gboogboo gla ŋ ma, alɔ i gáā je mlanyi eko nɛ alɔ yɔ tɔha mla Ujehofa a gboogboo gla ŋ duu. Ɛgɛnyá nɛ alɔ gáā bi eko ku alɔ le yuklɔ ɔwɛ olɔhi a?

7. Ɔdiya nóō cɛgbá ku alɔ gbɔɔkɔ, klɔcɛ ku Ubáyíbu abɔyi alɔ, klla gbɛla tu aɔdā nɛ alɔ nwu a lipu lipu a?

⁷Jé kpɔcii ka ɔkɔ ō gba, ō klɔcɛ ku Ubáyíbu abɔyi alɔ, mla ō gbɛla lipu lipu tu ɔdā nɛ alɔ nwu a wɛ ipu ɛ̄gbā ō gba Ujehofa. Eko duuma nɛ alɔ gē gbɔɔkɔ, alɔ yɔ i kɛla lɛ Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco, nōo yihɔtu alɔ nɛhi a. (Aíjē 5:7) Eko duuma nɛ alɔ kē yɔ i klɔcɛ ku Ubáyíbu abɔyi alɔ, alɔ yɔ i nwu ɛlā “lɛyíkwu Ɔwɔicō” nōo wɛ ɔcɛ o jijeeyi fiyɛ duu a. (Aíit. 2:1-5) Eko nɛ alɔ kē yɔ i gbɛla lipu lipu tu aɔdā nɛ alɔ nwu lɛyikwu  Ujehofa a, alɔ gē gbɛla tu aɛnɛɛnɛ uce o ya ku nu mla aɔdā ohidaago nɛ ó bi ɔtu ō ya lɛ alɔ mla oduudu ācɛ a. Ɔdaŋ ku alɔ yɔ i ya lɛ a, ayika alɔ yɔ i bi eko ku alɔ le yuklɔ ɔwɛ olɔhi fiyɛ duu a. Amāŋ ɔdi gáā ta alɔ abɔ ya ɛnyā a?

8. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ɛgɛ nɛ Ujisɔsi bi eko ku nu le yuklɔ ipu igbli a?

⁸Ɔdaŋ ka ó tɔɔtɛ, nyɔ gā ɛga nɛ uya i yɔ ŋ. Leyi yɛ ocabɔ ku Ujisɔsi. Gbɔbu ɛɛ ku Ujisɔsi kóō gbɔɔ uklɔ ku ɔna ō ta ku nu ipu ɛcɛ a, Ujisɔsi le yɛ gā ipu igbli ɛ̄cī ofu ɛpa (40). (Ulúk. 4:1, 2) Abɔɔ ó yɔ abɔɔ nɛ uya i yɔ ŋ ma, ó lɔfu lɛ ɛga ō gbɔɔkɔ ŋma ɔtu lɛ Adā nu, klla gbɛla lipu lipu lɛyikwu ɔdā nɛ Adā nu bi ɔtu kóō ya a. Ó lɛ aafu ŋ, ō ya lɛ a géē lɛ Ujisɔsi tutu lɔɔlɔhi, lɛyikwu ojama nɛ ó gáā má nóō gboji gɛ ŋ ma. Ɛgɛnyá nɛ a gáā lɛ itene ŋma ocabɔ ku Ujisɔsi nyā a? Ɔdaŋ ku a ŋma apɔlɛ nɛ aa lɛwa, ó gáā lɔfu tɔɔtɛ eko doodu ō má ɛga nɛ uya i yɔ ŋ. Ipu āhɔ̄ ɛgɛnyā, a lɔfu dɔka ɛga ɔhá eyɛɛcɛ. Ɔdā nɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya Julie gē ya, eko duuma nɛ ó dɔka ō yɔ tɔha mla Ujehofa kóō gbɔɔkɔ a yɔ abɔɔ a. Ɔlɛ nɛ anu mla ɔba nu lā ipu éwo ku France a i nwune ŋ. Ɛnyā ya ó gē tɔɔtɛ lɛ ɔ ō má ɛga nɛ uya i yɔ o ya ɛɛ kóō gbɔɔkɔ ŋ. Ohigbu ɛnyā ó kahinii: “Ɛ̄cī doodu n gē yɛ gā ɛga nɛ uya i yɔ ŋ. Ohigbu ka abɔɔ nɛ um gē má ɛga yɔ ofoofu um, nɛ ɔtu gē gbo um nɛɛ ka um kɛla ŋma ɔtu lɔɔlɔhi lɛ Ujehofa a.”

9. Naana nɛ Ujisɔsi yuklɔ alɛwa eko nɛ ó yɔ ipu ɛcɛ a, ɛgɛnyá nɛ ó mafu ka ɛma nɛ ó lɛ mla Ujehofa a jɛ ɔ eyī a?

⁹ Ujisɔsi yuklɔ alɛwa ɛpleeko nóō yɔ ɛcɛ a. Ɛpleeko nɛ ó yɔ ɛcɛ yɔ i yuklɔ ku ɔna ō ta a, ɛwa nɛhi ku ācɛ gē ta ɔ ɔkwu eko doodu, ɛjɛɛji uwa kē dɔka kóō yɔ tɔha mla uwa. Ɛpleeko éyi, “odúúdú ācɛ kú igelī nɛ̄ŋcɛ́ [éyi] le jīla bá okómpīinu kú ɔlɛ́” nɛ ó yɔ a, o ya ɛɛ kéē lɛ ɔ má. Naana a, Ujisɔsi gē lɛ ɛga taajɛ eko doodu o ya ɛɛ kóō lɛ eko ō gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa. Ofulɔci blibli, ó gē bɛɛcɛ gā “ɛga nɛ̄ ó yɔ̄ ōfūnū” ō ya kóō yɔ tɔha mla Adā nu.—Umák. 1:32-35.

10-11. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Umátiyu 26:40, 41 ka a, ukɔ́ ku ijeeyi nyá nɛ Ujisɔsi tu ayikpo ku nu ipu iga ku Ugɛtsɛmeni a, amāŋ ɔdi kē ya a?

¹⁰ Abɔɔ ó lɛ uklɔ ku ɔna ō ta ku nu ya kwɛyi otu amoomɛ gbɔbu ɛɛ kóō kwu a, Ujisɔsi klla dɔka ɛga ɔhá nɛ uya i yɔ ŋ, o ya ɛɛ kóō gbɛla lipu lipu klla gbɔɔkɔ lɛ Adā nu. Ɛga nɛ ó gē nyɔ gā gbɔɔkɔ nyā wɛ ipu iga ku Ugɛtsɛmeni. (Umát. 26:36) Abɔɔ, Ujisɔsi ka ɛlā ō cɛgbá éyi lɛ ayikpo ku nu lɛyikwu ɔkɔ ō gba.

¹¹ Leyi yɛ ɔdā nōo ya a. Eko néē wa ipu iga ku Ugɛtsɛmeni a, á jé ŋ otu le bi nɛhi eko ɔɔma ɛ. Ujisɔsi da ayikpo ku nu kahinii: “Aá leyī kwɛɛcɛ,” anɔɔ ó nyɛɛ gáā gbɔɔ ō gbɔɔkɔ a. (Umát. 26:37-39) Amāŋ abɔɔ ó nyɛɛ gáā gbɔɔ ō gbɔɔkɔ a, ayikpo a kwu iyɔla i kpo gbo. Abɔɔ ó má ku uwa yɔ i  gbiyɔla a, Ujisɔsi klla da uwa kpɔ kahinii: “Aá leyī kwɛɛcɛ kú aá kē gbɔ̄ɔkɔ.” (Jé Umátiyu 26:40, 41.) Ó jé ka é humayi yuklɔ mɛmla ɔ ka ɛ̄jɛ̄ klla le jɛ uwa. Mla ɔtu eyinyinyi Ujisɔsi cɛ ka “odo le tútū, amáŋ ɔkpíyē ā le gbagbafú.” Igbo ɛpa ɔhá Ujisɔsi le yɛ gáā gbɔɔkɔ kpɔ, eko duuma nɛ ó kē cigbihi ó má ayikpo a yɔ i gbiyɔla ikɔkɔ néē géē yɔ i gbɔɔkɔ a.—Umát. 26:42-45.

12. Ɔdi nɛ alɔ gáā ya ɔdaŋ ka ekoohi ó gē lɔnɔ tu alɔ nɛhi amāŋ ku abɔ gē hɛ alɔ iyē ō gbɔɔkɔ a?

¹²Lɛ eko okpaakpa miya. Ekoohi abɔ lɔfu hɛ alɔ iyē nɛ ō gbɔɔkɔ i gáā lɔfu tɔɔtɛ lɛ alɔ gla ŋ. Ɔdaŋ ka ó ya uwɔ lɛ a gbɔbu ɛɛ, jé ka ó wɛ awɔ ofoofu uwɔ ŋ, ka o ya ācɛ alɛwa lɛ a gbɔbu duu ɛɛ. Ɔdi nɛ a gáā ya a? Ɔcɛ éyi nōo gē gbɔɔkɔ ɔnɔɔnɛ doodu lɛ Ujehofa a, má ka ó gē tabɔ nɛhi ō gbɔɔkɔ gbɔbu ɛɛ ku otu kóō bi nɛɛnɛhi, nɛ abɔ géē je hɛ ɔcɛ iyē a. Ācɛ ɔhá klla má ka ɛgɛ nɛ ɔcɛ gē yɔ eko nɛ ó gē gbɔɔkɔ a, gē lɛ abɔ kwu ɛgɛ nɛ ó gē gbɔɔkɔ a duu. Ocabɔ mafu, ɔdaŋ ka ɔcɛ yaajɛ amāŋ lɛ okwuukwu kwaajɛ. Ɔdi nɛ a gáā ya ɔdaŋ ka ɔtu le biya gā uwɔ nɛɛnɛhi amāŋ nɛ abɔ yɔ i hɛ uwɔ iyē ō gbɔɔkɔ a? Da Ujehofa ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwɔ lɛ a. Jé kpɔcii ku Adā alɔ nōo lɛ eyinyinyi nɛhi a jé ɛgɛ nɛ ɔtu yɔ i ya uwɔ lɛ piii a.—Aíjē 139:4.

13. Ɛgɛnyá nɛ ɔdā ō le gwu uwaya ku alɔ lɔfu je unwalu lɛ alɔ, eko nɛ alɔ yɔ i gbɔɔkɔ, yɔ i klɔcɛ ku Ubáyíbu abɔyi alɔ amāŋ yɔ ipu ōjila ku ujɔ a?

¹³Ā cɛ ku ɔdā duuma kóō junwalu gā uwɔ eko nɛ a yɔ i ya oklɔcɛ ŋ. Ó wɛ ɔkɔ ō gba foofunu lɔfu ta alɔ abɔ, ku ɛma nɛ alɔ lɛ mla Ujehofa a kóō yɔ i lɔfu a ŋ. Ō klɔcɛ ku Ubáyíbu mla ō ga ōjila ku ujɔ, wɛ ɔdā nōo gē ta alɔ abɔ tubla Ujehofa ajaajɛ duu. Ó lɛ ɔdā duuma nɛ a lɔfu ya o ya ɛɛ ku a bi eko nɛ a gē le klɔcɛ a, amāŋ eko nɛ a yɔ ipu ōjila ku ujɔ a le yuklɔ ɔwɛ olɔhi? Da iyi uwɔ aɔka nyā, ‘Ó lɛ ɔdā duuma nōo gē junwalu gā um, eko duuma nɛ um yɔ ipu ōjila ku ujɔ amāŋ yɔ i ya oklɔcɛ ku abɔyi um?’ Ó lɔfu wɛ ku ācɛ gē gwo uwaya fu uwɔ, gē ta u mail amāŋ umɛseji ɛhɔ fu uwɔ ɛpleeko ɔɔma nɛɛ? Icɛ ubiliyɔn ku ācɛ lɛ aɔdā o cɛgbá nyā. Ācɛ o jila ɛlā má ōhī ka ka eko nɛ alɔ yɔ i ceyitikwu ku alɔ lɛ ɔtu ku alɔ kwu odee, nɛ alɔ kwu ɔdā ō le gwu uwaya ku alɔ i ta ɛgiyi alɔ ó géē junwalu lɛ alɔ. Ɔcɛ o jé odee nɛɛnɛhi éyi klla ka kahinii: “Ɛjɛɛji ɛlá ku uwɔ i gáā kwu ɔdā nɛ a bi yɔ i ya a gɛ ŋ, ɔtu ku uwɔ géē ta ɛga ɔhá.” Igbalɛwa gbɔbu ɛɛ ku ojileyi kóō gbɔɔ, é gē  ta alɔ ɛlá kwu ɔ ku alɔ lɛ ɔdā ō le gwo uwaya ku alɔ tu ya, ɔwɛ nōó gáā je unwalu lɛ ācɛ ɔhá ŋ. Eko nɛ alɔ yɔ ofoofu alɔ amāŋ mla Ujehofa, alɔ ya ɔdā ekponu ɔɔma cɛɛ ku ukɔmputa mla aɔdā ō gwo uwaya ku alɔ, kóō hii junwalu lɛ alɔ ŋ gla a?

14. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ācɛ Ufílipāyi 4:6, 7 ka a, ɛgɛnyá nɛ Ujehofa gáā ta alɔ abɔ ku alɔ lɛ ɔtu kwu ɔdā nɛ alɔ yɔ i ya a?

¹⁴Gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa kóō ta uwɔ abɔ lɛ ɔtu kwu ɔdā nɛ a yɔ i ya a. Eko nɛ a yɔ ipu ōjila amāŋ yɔ i ya oklɔcɛ nɛ a má ku a gbɔɔ ō gbɛla kwu ɔdā ɔhá, gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa kóō ta uwɔ abɔ. Ɔdaŋ ku a yɔ i lɛ ɔtu o plico, ó lɔfu tɔɔtɛ ku a leyi gwu ɔ bonu klla lɛ ɔtu kwu Ɛlā ku Ɔwɔico ŋ, amáŋ ɔdā nɛ a kē cɛgbá ō ya a yɔ abɔɔ a. A gbɔɔkɔ lɛ Ɔwɔico kóō jɛ ɛbɔ ku ɔtu gā uwɔ ofoofonu ŋ, amáŋ ba ɔ ɛ̄nɛ̄ “ɔdā dúú ī gáā lɛ abɔ̄ kwu ɔtū mɛ́mla odo kú [uwɔ] glá ŋ́.”—Jé Ācɛ Ufílipāyi 4:6, 7.

15. Ɔdi wɛ itene éyi nɛ alɔ gē lɛ ŋma ō yɔ tɔha mla Ujehofa a?

¹⁵ Ɔdaŋ ku a gē lɛ eko taajɛ ku a kɛla lɛ Ujehofa, jahɔ ta ɔ amāŋ gbɛla lɛyikwu ɛdɔ ɔcɛ nɛ ó wɛ a lɔɔlɔhi, a géē lɛ itene nɛhi. Ɛgɛnyá a? Aflɛyi, a géē ya ōmiya olɔhi. Ubáyíbu da alɔ kahinii: “Ɔ̄cɛ nōo gē yɛ mla ācɛ ojéeyī ā, géē jééyī.” (Aíit. 13:20) Ohigbu ɛnyā abɔ a yɔ i le eko taajɛ yɔ tɔha mla ɔcɛ nōo jeeyi fiyɛ duu nōo wɛ Ujehofa a, a géē je piya ɔcɛ o jeeyi duu. Ó géē gā ta uwɔ eyī peee fiyɛ, ɛgɛ nɛ a géē ya kóō gweeye mla ɛgɛ nɛ a géē habɔ ōmiya, nōó gē cɛ lɛ ɔ gweeye ŋ ma ta a.

16. Ɛgɛnyá nɛ ō yɔ tɔha mla Ujehofa eko doodu gáā ta alɔ abɔ ku alɔ kwu piya ācɛ o jé ō nwu ɛlā fiyɛ a?

¹⁶ Ɔmpa, a géē je piya ɔcɛ nōo jé ō nwu ācɛ ɛlā lɔɔlɔhi. Ōmiya o cɛgbá nɛhi éyi nɛ alɔ gē bi ɔtu, lɛyikwu ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ ku Ubáyíbu mla uwa a, wɛ ō ya kéē tubla Ujehofa ajaajɛ. Abɔɔ alɔ gē ceyitikwu gbɔɔkɔ klla nwu ɛlā ŋma ɛgiyi Ujehofa a, ɛgɔɔma nɛ ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ ɔ a gáā yɔ i nwune tōōtɔ̄ɔ̄ a. Ɛnyā kē géē ya kóō tɔɔtɛ lɛ alɔ ō nwu ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a, ɛgɛ néē géē yihɔtu ku nu a. Leyi yɛ ocabɔ ku Ujisɔsi. Ubáyíbu da alɔ ka ó bi ɔwɛ ku ihɔtu le kɛla lɛ ayikpo ku nu lɛyikwu Ujehofa, ɛnyā kē ta ayikpo ku nu abɔ kéē gā lɛ ihɔtu lɛ lɛ Ujehofa duu.—Ujɔ́n. 17:25, 26.

17. Ɛgɛnyá nɛ ɔkɔ ō gba mla oklɔcɛ ku Ubáyíbu gē ta alɔ abɔ ku ɔtu okpoce ku alɔ kóō lɔfu a?

¹⁷ Ɔmɛta, ɔtu okpoce ku uwɔ géē je lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄. Leyi yɛ ɔdā nōo gē ya eko duuma nɛ a gbɔɔkɔ lɛ Ɔwɔico kóō gbo uwɔ, je ɔtu ō tu kwu ɔtu gā uwɔ amāŋ ta uwɔ abɔ a. Eko duuma nɛ Ujehofa lɛ ohi ku ɔkɔ ku uwɔ cila, ɔtu nɛ a kpoce ɔ a gē lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄. (1 Ujɔ́n. 5:15) Ɔdā ɔhá nyá lɔfu ta uwɔ abɔ  ku ɔtu okpoce ku uwɔ kóō lɔfu a? Ō klɔcɛ ku abɔyi uwɔ. Bla ka “ācɛ [gē] cɛ̄ɛ̄lā kú Ɔwɔicō, o ŋmá lɛ olɛhɔ̄ ā nēé pó ā.” (Uróm 10:17) Amáŋ o ya ku ɔtu okpoce ku alɔ kōó yɔ i lɔfu fiyɛ a, alɔ cɛgbá ō ya fiyɛ ō nwu ɛlā ofoofunu. Ó lɛ a ɔdi ɔhá nɛ alɔ cɛgbá ō ya a?

18. Je ocabɔ ku ɔdā nōo ya nɛ alɔ cɛgbá ō yɔ i gbɛla lipu lipu a.

¹⁸ Alɔ cɛgbá ō gbɛla lipu lipu tu ɔdā nɛ alɔ nwu a. Leyi yɛ ocabɔ ku ɔdā nōo ya da ɔcɛ nōo ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā 77 a. Ɔtu le biya lɛ ɔ nɛɛnɛhi ohigbu ka ó ya ɔ, bɛɛka Ujehofa kwu eyī i gwu anu mla ācɛ Isrɛlu ohile bonu ɛ ma. Ɔgba 2-8 ku ɛga ku Ubáyíbu ɔɔma da alɔ ka ó gē gbiyɔla otu ŋ, ohigbu ka ɔtu gē je unwalu lɛ ɔ nɛɛnɛhi. Ɔdi nɛ ó ya a? Ipu ɔgba 12, ó da Ujehofa kahinii: “N géē blakwu ɔdā nɛ̄hi nāa yá ā Óndú. N géē blakwu ɔdā idáagó kú íkée kú uwɔ nāa yá ā.” Ɔkwɛyi, ɔcɛ o ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā ɔɔma jé lɛyikwu aɔdā ɛyɛɛyɛyi nɛ Ujehofa ya lɛ ācɛ ɔlɛ nu gbɔbu a. Naana a, ipu ɔgba 9, ó yɔ i je unwalu lɛ iyi nu kpɔ kahinii: “Ayíka, Ɔwɔicō kwú mlanyī ō ményinyi alɔ ɛɛ́ nɛɛ? Ícɔ́nū miyɛ ɛga kú eyīnyinyi kū nū nɛɛ?” Ɔgba 11 ku ɛga ku Ubáyíbu ɔɔma da alɔ, ka ɔcɛ o ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā ɔɔma gbɔɔ ō gbɛla tu ɔdā nɛ Ujehofa ya gáā yɛ mla ɛgɛ nɛ ó mafu eyinyinyi gbɔbu ɛ ma. Ɔdi bɛɛcɛ ŋma anu a? Ɔgba 15 ku ɛga ku Ubáyíbu ɔɔma da alɔ ka ɔcɛ o ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā ɔɔma, gáā le jé peee ka Ujehofa i gáā habɔ ācɛ ɔlɛ nu ta gboogboo ŋ. Ɔwɛ ekponu ɔɔma ɔtu okpoce ku uwɔ géē je lɔfu nɛɛnɛhi duu, ɔdaŋ ku a yɔ i gbɛla lipu lipu tu ɔdā nɛ Ujehofa ya lɛ ācɛ ɔlɛ nu mla awɔ abɔyi uwɔ gbɔbu ɛ ma.

19. Itene ɔhá nyá nɛ alɔ gáā lɛ, ŋma ō lɛ eko taajɛ yɔ tɔha mla Ujehofa a?

¹⁹ Ɔmɛnɛ, nōo kē cɛgbá fiyɛ duu a, wɛ ka ihɔtu nɛ a lɛ lɛ Ujehofa a géē yɔ i lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄. Ɔdaŋ ka alɔ lɛ ihɔtu nɛhi lɛ lɛ Ujehofa, ó géē lɛ abɔ kwu alɔ ɔtu ku alɔ yɔ i lɛyitaajɛ lɛ ɔ. Ó klla géē ya ku alɔ ya ōmiya nōo géē ya ku ɔtu kóō he ɔ, klla ta alɔ abɔ ya ku alɔ lɔtu ku ojama duuma. (Umát. 22:37-39; 1 Ukɔ́r. 13:4, 7; 1 Ujɔ́n. 5:3) Ɔdā duuma i cɛgbá fiyɛ ō yɔ kwu Ujehofa ajaajɛ klla lɛ ɛma olɔhi mla anu ŋ!—Aíjē 63:1-8.

20. Ɛgɛnyá nɛ a gáā lɛ eko ō bi gbɔɔkɔ, le klɔcɛ klla gbɛla lipu lipu a?

²⁰ Bla ka ɔkɔ ō gba, ō klɔcɛ abɔyi alɔ mla ō gbɛla lipu lipu tu ɔdā nɛ alɔ nwu a wɛ ipu ɛ̄gbā ō gba ku alɔ lɛ Ujehofa. Bɛɛka Ujisɔsi a, dɔka ɛga nɛ uya i yɔ ŋ nɛ a géē bēē yɔ tɔha mla Ujehofa. Ceyitikwu habɔ ɛjɛɛji aɔdā nōo géē junwalu gā uwɔ a ta. Gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa kóō ta uwɔ abɔ lɛ ɔtu kwu ɔdā nɛ a yɔ i ya a lɔɔlɔhi, eko duuma nɛ a yɔ i ya ɔdā nōo lɛ ō ya mla ɛ̄gbā ō gba ku nu. Ɔdaŋ ku a bi eko ku uwɔ le yuklɔ ɔwɛ olɔhi babanya, Ujehofa géē hɔha ce uwɔ nɛɛnɛhi oŋma lɛ ō je oyeeyi opiyoo gā uwɔ, ipu ɛcɛ ɛyipɛ nɛ ó gáā bi wa a.—Umák. 4:24.