Gaa n'Isiokwu

Gaa n'ebe e dere isiokwu ndị dị na ya

Izrel n’Oge Devid na Solomọn

Izrel n’Oge Devid na Solomọn

CHINEKE kwere nkwa inye mkpụrụ Ebram ala ahụ “site n’osimiri Ijipt ruo . . . osimiri Yufretis.” (Je 15:18; Ọp 23:31; De 1:7, 8; 11:24) Mgbe Jọshụa banyesịrị Kenan, o were ihe dị ka narị afọ anọ tupu Ala Nkwa ahụ eruo ókèala ndị ahụ.

Eze Devid meriri alaeze Zoba nke dị n’Eram, bụ́ nke ruru ebe Yufretis dị n’ebe ugwu Siria. a N’ebe ndịda, mmeri Devid meriri ndị Filistia mere ka ókèala ya nwee ike irute ókè Ijipt.—2Sa 8:3; 1Ih 18:1-3; 20:4-8; 2Ih 9:26.

Solomọn gara n’ihu ịchị “site n’Osimiri [Yufretis] ruo ala ndị Filistia, ruokwa ókèala Ijipt,” nke na-ese onyinyo ọchịchị udo nke Mezaịa ahụ. (1Ez 4:21-25; 8:65; 1Ih 13:5; Ọma 72:8; Zek 9:10) N’agbanyeghị nke ahụ, a na-ekwukarị na gburugburu ebe ndị Izrel biri gbasapụrụ “site na Dan wee ruo na Bia-shiba.”—2Sa 3:10; 2Ih 30:5.

N’inupụrụ Chineke isi, Eze Solomọn chịkọbara ịnyịnya na ụgbọ ịnyịnya. (De 17:16; 2Ih 9:25) Ọ pụrụ ịgba ha n’ọtụtụ okporo ámá na okporo ụzọ. (Jos 2:22; 1Ez 11:29; Aịs 7:3; Mt 8:28) Anyị nwere ihe ọmụma zuru ezu nke ebe nanị ole na ole n’ime ụzọ ndị a si gaa, dị ka “ụzọ a tụliri atụli nke na-arịgo site na Betel ruo Shikem, n’akụkụ Ndịda nke Lebona.”—Ikp 5:6; 21:19.

Akwụkwọ bụ́ The Roads and Highways of Ancient Israel na-ekwu, sị: “Ihe isi ike kasị pụta ìhè e nwere n’ịchọpụta ebe nile ụzọ si gaa n’Izrel oge ochie bụ na e nweghị ihe àmà ọ bụla a pụrụ ịhụ anya nke ụzọ ndị dịrị ná mba ahụ site n’oge Agba Ochie, bụ́ ndị dịgidere ruo ugbu a, n’ihi na a dịghị awụ ụzọ korota [n’oge ahụ].” Ma, otú ala ahụ n’onwe ya dị na ihe ochie ndị e gwupụtara n’ala nke obodo ukwu dị iche iche na-egosi ebe ọtụtụ ụzọ si gaa.

Ọtụtụ ugboro, ebe ndị ụzọ dịgasị kpebiri ebe ndị agha si gafere. (1Sa 13:17, 18; 2Ez 3:5-8) Iji buo agha megide Izrel, ndị Filistia zọọrọ njem si Ekrọn na Gat ruo ebe dị “n’etiti Soko na Azika.” Usuu ndị agha Sọl zutere ha n’ebe ahụ “na ndagwurugwu Ila.” Mgbe Devid gbusịrị Golaịat, ndị Filistia ji ọsọ gbalaa Gat na Ekrọn, Devid gbagokwara Jeruselem.—1Sa 17:1-54.

Lekish (D10), Azika (D9), na Bet-shimesh (D9) dị n’akụkụ abụọ nke ụzọ ndị si Shefila gafere ma gaa n’ugwu ndị dị na Juda. N’ihi ya, obodo ndị a dị n’ebe dị mkpa maka igbochi ndị iro nọ n’okporo ụzọ Via Maris ịbata n’ime Izrel.—1Sa 6:9, 12; 2Ez 18:13-17.

[Ihe e dere n’ala ala peeji]

a Ókèala ebo Ruben banyere n’Ọzara Siria, nke Yufretis dị n’isi isi ebe ọwụwa anyanwụ ya.—1Ih 5:9, 10.

[Map ndị dị na peeji 17]

(Ị chọọ ịhụ ebe e sere map a, gaa n’akwụkwọ a nke e biri ebi)

Ókèala Na Okporo Ụzọ Ndị Dịnụ Mgbe Otu Eze Chịrị Ala Ahụ

Ókèala NdE Nwere (n’Oge Solomn)

Tifsa

Hemat

Tadmọ

Berotaị (Kọn?)

Saịdọn

Damaskọs

Taịa

Dan

Jeruselem

Geza

Aroa

Bia-shiba

Tema

Iziọn-giba

Ilat (Ilọt)

[Osimiri na Iyi]

Yufretis

N.M.I. Ijipt

(z) Devid na Solomn

B10 Geza

CH8 Jọpa

CH9 Ashdọd

CH10 Ashkelọn

CH11 Ziklag

CH12 ỌZARA PERAN

D5 Dọọ

D6 Hifa

D8 Efek

D8 Rema

D9 She-albim

D9 Giza

D9 Mekaz

D9 Ekrọn

D9 Bet-shimesh

D9 Gat

D9 Azika

D10 Soko

D10 Adọlam

D10 Kaịla

D10 Lekish

D11 Jatia

D12 Bia-shiba

E2 Taịa

E4 Kebul

E5 Jọkniam (Jọkmiam?)

E5 Megido

E6 Teanak

E6 Arọbọt

E7 Piratọn

E8 Lebona

E8 Zereda

E8 Betel

E9 Bet-horọn nke Dị ná Mgbada

E9 Bet-horọn nke Dị ná Mgbago

E9 Giba

E9 Gibiọn

E9 Gibia

E9 Kiriat-jierim

E9 Nọb

E9 Bel-perezim

E9 Jeruselem

E9 Betlehem

E10 Tekoa

E10 Hibrọn

E11 Zif

E11 Horesh?

E11 Kamel

E11 Meyọn

E11 Eshtemoa

F5 En-dọ

F5 Shunem

F5 Jezril

F6 Bet-shian

F7 Teza

F7 Shikem

F8 Zaretan

F8 Shaịlo

F8 Ọfra?

F9 Jeriko

F11 En-gidaị

G2 Ebel-bet-meaka

G2 Dan

G3 Hezọ

G3 MEAKA

G5 Lo-diba (Diba)

G5 Rogilim

G6 Ebel-mehola

G7 Sọkọt

G7 Mahaneim

GB1 SIRIA

GB4 GESHỌ

GB6 Remọt-gilied

GB8 Raba

GB9 Medeba

GB11 Aroa

GB12 MOAB

GH4 Hilam?

GH9 AMỌN

[Okporoz]

CH10 Via Maris

GB6 Okporo Ụzọ Eze

[Ugwu]

F5 Ugwu Gilboa

[Mmiri]

CH8 Oké Osimiri Mediterenian (Osimiri Ukwu)

F10 Oké Osimiri Nnu (Oké Osimiri Nwụrụ Anwụ)

G4 Oké Osimiri Galili

[Mmiri Si na Nkume Agbapta na olulu mmiri]

E9 En-rogel

[Foto ndị dị na peeji nke 16]

Aka Nri: Ndagwurugwu Ila, nke chere ihu n’ebe ọwụwa anyanwụ gaa n’ugwu ndị dị na Juda

N’okpuru: Ọtụtụ ụzọ mere ka o kwe omume ịgagharị n’Ala Nkwa ahụ