1, 2. (a) N’ihi gịnị ka ịmara banyere onye a ma ama na-apụtaghị na ị ma ya n’ezie? (b) Mgbagwoju anya dị aṅaa ka e nwere banyere Jizọs?

E NWERE ọtụtụ ndị a ma ama n’ụwa. Ụfọdụ bụ ndị a ma nnọọ ama n’ógbè, n’obodo, ma ọ bụ ná mba ha. Ndị ọzọ abụrụ ndị a ma ama n’ụwa nile. Otú ọ dị, nanị ịma aha onye a ma ama apụtaghị na ị ma ya n’ezie. Ọ pụtaghị na ị maara ihe nile banyere otú e si zụlite ya na ụdị mmadụ ọ bụ n’ezie.

² Ndị mmadụ gburugburu ụwa anụtụwo banyere Jizọs Kraịst, ọ bụ ezie na o biri n’ụwa ihe dị ka afọ 2,000 gara aga. Ma, ọtụtụ ndị na-enwe mgbagwoju anya banyere onye Jizọs bụ n’ezie. Ụfọdụ ndị na-ekwu na ọ bụ nanị ezi mmadụ. Ndị ọzọ na-azọrọ na ọ dịghị ihe ọzọ ọ bụ ma e wezụga onye amụma. Ndị ọzọkwa kweere na Jizọs bụ Chineke nakwa na e kwesịrị ife ya ofufe. È kwesịrị ime otú ahụ?

3. N’ihi gịnị ka o ji dị mkpa ka ị mara ihe ndị bụ́ eziokwu banyere Jizọs?

³ Ọ dị mkpa ka ị mara ihe ndị bụ́ eziokwu banyere Jizọs. N’ihi gịnị? Ọ bụ n’ihi na Bible na-ekwu, sị: “Nke a pụtara ndụ ebighị ebi, ha inweta ihe ọmụma banyere gị, bụ́ nanị ezi Chineke ahụ, nakwa banyere onye ahụ i zitere, bụ́ Jizọs Kraịst.” (Jọn 17:3) Ee, ịmara eziokwu banyere Jehova Chineke na banyere Jizọs Kraịst pụrụ iduga ná ndụ ebighị ebi na paradaịs elu ala. (Jọn 14:6) Ọzọkwa, Jizọs  setịpụrụ ihe nlereanya kasị mma nke ụzọ isi na-ebi ndụ na ụzọ isi na-emeso ndị ọzọ. (Jọn 13:34, 35) N’isi nke mbụ nke akwụkwọ a, anyị tụlere eziokwu banyere Chineke. Ka anyị tụlezie ihe Bible na-akụzi n’ezie banyere Jizọs Kraịst.

4. Gịnị ka utu aha ahụ bụ́ “Mezaịa” na “Kraịst” pụtara?

⁴ Ogologo oge tupu a mụọ Jizọs, Bible buru amụma banyere ọbịbịa nke onye ahụ Chineke ga-ezite dị ka Mezaịa, ma ọ bụ Kraịst. Utu aha ahụ bụ́ “Mezaịa” (nke sitere n’okwu Hibru) na “Kraịst” (nke sitere n’okwu Grik) pụtachara “Onye E Tere Mmanụ.” Onye a e kwere ná nkwa ga-abụ onye e tere mmanụ, ya bụ, onye  Chineke họpụtara ịnọ n’ọkwá pụrụ iche. N’isiakwụkwọ ndị na-esonụ, anyị ga-amụtakwu banyere ókè dị mkpa Mezaịa ahụ na-ekere n’imezu nkwa Chineke. Anyị ga-amụtakwa ngọzi ndị Jizọs pụrụ iwetara anyị ọbụna ugbu a. Otú ọ dị, tupu a mụọ Jizọs, ihe ịrụ ụka adịghị ya na ọtụtụ ndị chere, sị, ‘Ònye ga-abụ Mezaịa ahụ?’

5. Gịnị ka ndị na-eso ụzọ Jizọs kwenyesiri ike banyere ya?

⁵ Na narị afọ mbụ O.A., ndị na-eso ụzọ Jizọs onye Nazaret kwenyesiri ike na ọ bụ Mezaịa ahụ e buru n’amụma. (Jọn 1:41) Otu n’ime ndị na-eso ụzọ ya, bụ́ nwoke aha ya bụ Saịmọn Pita, gwara Jizọs hoo haa, sị: “Ị bụ Kraịst ahụ.” (Matiu 16:16) Otú ọ dị, olee otú ndị ahụ na-eso ụzọ—oleekwa otú anyị—pụrụ isi jide n’aka na Jizọs bụ n’ezie Mezaịa ahụ e kwere ná nkwa?

6. Nye ihe atụ nke otú Jehova siworo nyere ndị kwesịrị ntụkwasị obi aka ịmata Mezaịa ahụ.

⁶ Ndị amụma Chineke, bụ́ ndị dịrị ndụ tupu Jizọs abịa, buru ọtụtụ ihe n’amụma banyere Mezaịa ahụ. Ihe ndị a ha buru n’amụma ga-enyere ndị ọzọ aka ịmata ya. Dị ka ihe atụ: Ka e were ya na a gwara gị ka ị gaa n’ọdụ ụgbọala ma ọ bụ n’ọdụ ụgbọ okporo ígwè ma ọ bụ n’ọdụ ụgbọelu na-ekwo ekwo bute onye ị na-ezutebeghị mbụ. Ọ́ gaghị enye aka ma ọ bụrụ na mmadụ enye gị nkọwa ụfọdụ banyere onye ahụ? N’otu aka ahụ, site n’ọnụ ndị amụma Bible, Jehova nyere nkọwa zuru ezu banyere ihe Mezaịa ga-eme na ihe ndị ga-eme ya. Mmezu nke ọtụtụ amụma ndị a ga-enyere ndị kwesịrị ntụkwasị obi aka ịmata Mezaịa nke ọma.

7. Olee abụọ n’ime amụma ndị mezuru n’ebe Jizọs nọ?

⁷ Tụlee nanị ihe atụ abụọ. Nke mbụ, ihe karịrị afọ 700 tupu a mụọ onye ahụ e kwere ná nkwa, onye amụma bụ́ Maịka buru n’amụma na a ga-amụ ya na Betlehem, bụ́ obodo nta dị n’ala Judia. (Maịka 5:2) Ebee n’ezie ka a mụrụ Jizọs? Kpọmkwem, n’obodo ahụ! (Matiu 2:1, 3-9)  Nke abụọ, ọtụtụ narị afọ tupu Mezaịa abịa, amụma ahụ e dekọrọ na Daniel 9:25 zoro aka n’afọ ahụ ọ gaje ịpụta kpọmkwem—29 nke O.A. * Mmezu nke amụma ndị a na ndị ọzọ na-egosi na Jizọs bụ Mezaịa ahụ e kwere ná nkwa.

8, 9. Ihe àmà dị aṅaa nke na-egosi na Jizọs bụ Mezaịa ahụ bịara doo anya mgbe e mere ya baptizim?

⁸ Ihe àmà ọzọ na-egosi na Jizọs bụ Mezaịa ahụ bịara doo anya ná ngwụsị nke afọ 29 nke O.A. Ọ bụ n’afọ ahụ ka Jizọs gakwuuru Jọn Onye Na-eme Baptizim ka e mee ya baptizim n’Osimiri Jọdan. Jehova ekwewo nkwa inye Jọn ihe àmà ga-eme ka ọ mata Mezaịa ahụ. Jọn hụrụ ihe àmà ahụ mgbe e mere Jizọs baptizim. Lee ihe Bible na-ekwu merenụ: “Mgbe e mesịrị ya baptizim, Jizọs siri na mmiri ahụ pụta ozugbo; ma, lee! eluigwe meghere, o wee hụ ka mmụọ Chineke na-efedata dị ka nduru na-abịakwasị ya. Lee! E nwekwara olu sitere n’eluigwe nke sịrị: ‘Nke a bụ Ọkpara m, onye m hụrụ n’anya, onye m nwapụtaworo.’” (Matiu 3:16, 17) Mgbe ọ hụrụ ma nụ ihe ahụ merenụ, Jọn enweghị obi abụọ ọ bụla na ọ bụ Chineke zitere Jizọs. (Jọn 1:32-34) Mgbe a wụsara ya mmụọ Chineke, ma ọ bụ ike Ya nọ n’ọrụ, n’ụbọchị ahụ, Jizọs ghọrọ Mezaịa, ma ọ bụ Kraịst, bụ́ onye a họpụtara ịbụ Onye Ndú na Eze.—Aịsaịa 55:4.

⁹ Mmezu nke amụma Bible na akaebe nke Jehova Chineke n’onwe ya, na-egosi n’ụzọ doro anya na Jizọs bụ Mezaịa ahụ e kwere ná nkwa. Ma, Bible na-aza ajụjụ abụọ ọzọ dị mkpa banyere Jizọs Kraịst: Olee ebe o si bịa, ụdị onye dịkwa aṅaa ka ọ bụ?

10. Gịnị ka Bible na-akụzi banyere ndụ Jizọs dịrị tupu ya abịa n’ụwa?

¹⁰ Bible na-akụzi na Jizọs biri n’eluigwe tupu ya abịa  n’ụwa. Maịka buru n’amụma na a ga-amụ Mezaịa ahụ na Betlehem, o kwukwara na ọ malitere “na mgbe ochie.” (Maịka 5:2) Ọtụtụ mgbe, Jizọs n’onwe ya kwuru na ya ebiwo n’eluigwe tupu a mụọ ya dị ka mmadụ. (Jọn 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Dị ka mmụọ e kere eke n’eluigwe, Jizọs sooro Jehova nwee mmekọrịta pụrụ iche.

11. Olee otú Bible si gosi na Jizọs bụ Ọkpara Jehova hụrụ n’anya karịsịa?

¹¹ Jizọs bụ Ọkpara Jehova hụrụ n’anya karịsịa—e nwekwara ezi ihe kpatara ya. A kpọrọ ya “onye e buru ụzọ mụọ n’ime ihe nile e kere eke,” n’ihi na ọ bụ ihe mbụ Chineke kere. * (Ndị Kọlọsi 1:15) Ọ dị ihe ọzọ mere Ọkpara a ji pụọ iche. Ọ bụ “ọkpara [a] mụrụ nanị ya.” (Jọn 3:16) Nke a pụtara na ọ bụ nanị Jizọs ka Chineke kere n’onwe ya. Ọ bụkwa nanị Jizọs ka Chineke ji mee ihe mgbe O kere ihe ndị ọzọ nile. (Ndị Kọlọsi 1:16) A kpọkwara Jizọs “Okwu ahụ.” (Jọn 1:14) Nke a na-agwa anyị na o kwuchiteere Chineke, ihe ịrụ ụka adịghị ya na o wegaara ụmụ ndị ọzọ nke Nna ahụ, ma ndị mmụọ ozi ma ndị mmadụ, ozi na ntụziaka.

12. Olee otú anyị si mara na Ọkpara ahụ e buru ụzọ mụọ na Chineke ahaghị nhata?

¹² Ọkpara ahụ e buru ụzọ mụọ na Chineke, ha hà nhata, dị ka ụfọdụ kweere? Nke ahụ abụghị ihe Bible na-akụzi. Dị ka anyị hụrụ na paragraf bu ụzọ, e kere Ọkpara ahụ eke. Mgbe ahụ, o doro anya na o nwere mmalite, ebe Jehova Chineke na-enweghị mmalite ma ọ bụ ọgwụgwụ. (Abụ Ọma 90:2) Ọ dịtụbeghị mgbe Ọkpara ahụ a mụrụ nanị ya chere echiche ịha ka Nna ya. Bible na-akụzi n’ụzọ doro anya na Nna ahụ ka Ọkpara ahụ ukwuu. (Jọn 14:28;  1 Ndị Kọrint 11:3) Ọ bụ nanị Jehova bụ “Chineke Nke pụrụ ime ihe nile.” (Jenesis 17:1) N’ihi ya, ọ dịghị onye ya na ya hà. *

13. Gịnị ka Bible na-ekwu mgbe o zoro aka n’ebe Ọkpara ahụ nọ dị ka “onyinyo nke Chineke a na-apụghị ịhụ anya”?

¹³ Jehova na Ọkpara ya e buru ụzọ mụọ nwere mmekọrịta chiri anya ruo ọtụtụ ijeri afọ—ogologo oge tupu e kee eluigwe nke jupụtara na kpakpando nakwa ụwa. Ọ ga-abụrịrị na ha hụrụ onwe ha n’anya nke ukwuu! (Jọn 3:35; 14:31) Ọkpara a a hụrụ n’anya dị nnọọ ka Nna ya. Ọ bụ ya mere Bible ji na-ezo aka n’ebe Ọkpara ahụ nọ dị ka “onyinyo nke Chineke a na-apụghị ịhụ anya.” (Ndị Kọlọsi 1:15) Ee, dị ka nwa nwoke bụ́ mmadụ pụrụ nnọọ iyi nna ya n’ụzọ dịgasị iche iche, Ọkpara a nke sitere n’eluigwe gosipụtara àgwà na ụdị onye Nna ya bụ.

14. Olee otú e si mụọ Ọkpara Jehova mụrụ nanị ya dị ka mmadụ?

¹⁴ Ọkpara Jehova mụrụ nanị ya kwetara ịhapụ eluigwe ma gbadata n’ụwa iji bie ndụ dị ka mmadụ. Ma, ị pụrụ iche, sị, ‘Olee otú o si kwe omume ịmụ mmụọ e kere eke dị ka mmadụ?’ Iji mezuo nke a, Jehova rụrụ ọrụ ebube. O si n’eluigwe bufee ndụ Ọkpara ya n’akpa nwa nke nwa agbọghọ Juu na-amaghị nwoke bụ́ Meri. E jighị nna bụ́ mmadụ mee ihe. N’ụzọ dị otú a, Meri mụrụ nwa nwoke zuru okè ma kpọọ aha ya Jizọs.—Luk 1:30-35.

15. N’ihi gịnị ka anyị pụrụ iji kwuo na ọ bụ site n’aka Jizọs ka anyị si mara Jehova nke ọma karị?

¹⁵ Ihe Jizọs kwuru ma mee mgbe ọ nọ n’ụwa na-enyere anyị aka ịmara ya nke ọma. Ọ bụghị nanị nke ahụ, site n’aka Jizọs, anyị na-amata Jehova nke ọma karị. N’ihi gịnị ka o ji dị otú a? Cheta na Ọkpara a na-eme nnọọ ka Nna  ya. Ọ bụ ya mere Jizọs ji gwa otu n’ime ndị na-eso ụzọ ya, sị: “Onye hụrụ m ahụwokwa Nna m.” (Jọn 14:9) Akwụkwọ anọ nke Bible bụ́ ndị a maara dị ka Oziọma ndị ahụ—Matiu, Mak, Luk, na Jọn—na-agwa anyị ọtụtụ ihe banyere ndụ, ọrụ, na àgwà Jizọs Kraịst.

16. Gịnị bụ ozi bụ́ isi Jizọs ziri, oleekwa ebe ozizi ya sitere?

¹⁶ A maara Jizọs nke ọma dị ka “Onye Ozizi.” (Jọn 1:38; 13:13) Gịnị ka ọ kụziri? N’ụzọ bụ́ isi, ozi ya bụ “ozi ọma alaeze ahụ”—ya bụ́, Alaeze Chineke, ọchịchị eluigwe nke ga-achị ụwa dum, nke ga-ewetakwara ụmụ mmadụ na-erube isi ngọzi na-adịghị agwụ agwụ. (Matiu 4:23) Ònye ka ozi a sitere n’aka ya? Jizọs n’onwe ya kwuru, sị: “Ihe m na-ezi abụghị nke m, kama ọ bụ nke onye zitere m,” ya bụ́, Jehova. (Jọn 7:16) Jizọs maara na Nna ya chọrọ ka ụmụ mmadụ nụ ozi ọma nke Alaeze ahụ. N’Isi nke 8 nke akwụkwọ a, anyị ga-amụtakwu banyere Alaeze Chineke na ihe ndị ọ ga-arụzu.

17. Ebe ndị dịgasị aṅaa ka Jizọs ziri ihe, oleekwa ihe mere o ji tinye mgbalị dị ukwuu iji zie ndị ọzọ ihe?

¹⁷ Ebe ndị dịgasị aṅaa ka Jizọs ziri ihe? N’ebe ọ bụla ọ hụrụ ndị mmadụ—n’ime ime obodo nakwa n’obodo ukwuu, n’obodo nta, n’ọma ahịa, nakwa n’ebe obibi ha. Jizọs atụghị anya ka ndị mmadụ bịakwute ya. Ọ gakwuuru ha. (Mak 6:56; Luk 19:5, 6) N’ihi gịnị ka Jizọs ji tinye mgbalị na oge dị ukwuu otú ahụ n’ime nkwusa nakwa n’izi ihe? Ọ bụ n’ihi na Chineke zubere ka o mee otú ahụ. Jizọs mere uche Nna ya mgbe nile. (Jọn 8:28, 29) Ma, ọ dị ihe ọzọ mere o ji mee nkwusa. O nwere ọmịiko n’ahụ́ ìgwè mmadụ ahụ pụtara ịhụ ya. (Matiu 9:35, 36) Ndị ndú okpukpe ha, bụ́ ndị kwesịrị ịdị na-akụziri ha eziokwu banyere Chineke na nzube ya leghaara ha anya. Jizọs maara ókè ọ dịruru ndị ahụ mkpa ịnụ ozi Alaeze ahụ.

18. Olee àgwà Jizọs ndị kasị amasị gị?

¹⁸ Jizọs bụ nwoke nwere ọmịiko na mmetụta miri emi.  N’ihi ya, ndị ọzọ hụrụ ya dị ka onye a pụrụ ijekwuru na onye nwere obiọma. Ọbụna ahụ́ ruru ụmụaka ala mgbe ha na ya nọ. (Mak 10:13-16) Jizọs adịghị ele mmadụ anya n’ihu. Ọ kpọrọ arụrụala na ikpe na-ezighị ezi asị. (Matiu 21:12, 13) N’oge mgbe a na-adịchaghị akwanyere ndị inyom ùgwù nakwa mgbe a na-adịghị enye ha ohere ime ihe ụfọdụ, o jiri nsọpụrụ mesoo ha. (Jọn 4:9, 27) Jizọs dị obi umeala n’ezie. N’otu oge, ọ sara ụkwụ ndịozi ya, bụ́ ọrụ ohu nkịtị na-arụ.

19. Ihe atụ dị aṅaa na-egosi na Jizọs chebaara mkpa nke ndị ọzọ echiche?

¹⁹ Jizọs chebaara mkpa nke ndị ọzọ echiche. Nke a pụtara ìhè mgbe o ji ike mmụọ nsọ Chineke gwọọ ọrịa n’ụzọ ọrụ ebube. (Matiu 14:14) Dị ka ihe atụ, otu nwoke nke na-arịa ekpenta bịakwutere Jizọs ma kwuo, sị: “Ọ bụrụ nnọọ na ị chọọ, ị pụrụ ime ka m dị ọcha.” Ihe mgbu na nhụjuanya nke nwoke ahụ metụrụ Jizọs n’ahụ́. N’ịbụ onye ọmịiko kpaliri, Jizọs matịrị aka ya bitụ nwoke  ahụ, wee sị: “Achọrọ m. Ka e mee ka ị dị ọcha.” Nwoke ahụ gbakekwara! (Mak 1:40-42) Chegodị otú obi ga-adị nwoke ahụ.

20, 21. Olee otú Jizọs si setịpụ ihe nlereanya n’iji iguzosi ike n’ihe na-erubere Chineke isi?

²⁰ Jizọs setịpụrụ ihe nlereanya kasị mma nke iji iguzosi ike n’ihe na-erubere Chineke isi. Ọ nọgidere na-ekwesị ntụkwasị obi n’ebe Nna ya nke eluigwe nọ n’ụdị ọnọdụ nile, n’agbanyeghịkwa ụdị mmegide na nhụjuanya nile. Jizọs guzogidesiri ọnwụnwa Setan ike n’ụzọ gara nke ọma. (Matiu 4:1-11) N’otu oge, ụfọdụ n’ime ndị ikwu Jizọs egosipụtaghị okwukwe n’ebe ọ nọ, ọbụna na-asị na “uche ezukwaghị ya okè.” (Mak 3:21) Ma Jizọs ekweghị ka ha mee ka o nwee nkụda mmụọ, ọ nọgidere na-arụ ọrụ Chineke. N’agbanyeghị mkparị na nkwutọ, Jizọs nọgidere na-enwe njide onwe onye, ọ dịghị  mgbe ọ gbalịrị imerụ ndị na-emegide ya ahụ́.—1 Pita 2:21-23.

²¹ Jizọs nọgidere na-ekwesị ntụkwasị obi ruo ọnwụ—ọnwụ ike na nke ahụhụ bụ́ nke ndị iro ya kpatara. (Ndị Filipaị 2:8) Tụlee ihe ndị o diri n’ụbọchị ikpeazụ nke ndụ ya dị ka mmadụ. E jidere ya, ndị àmà ụgha boro ya ebubo, ndị ikpe na-adịghị ekpe ikpe ziri ezi mara ya ikpe, ìgwè na-eme ihe ike mere ya akaje, ndị agha mekpọkwara ya ọnụ. N’ịbụ onye a kpọgidere n’osisi ịta ahụhụ, tupu ya ekubie ume, o tiri mkpu, sị: “E mechawo ya!” (Jọn 19:30) Otú ọ dị, n’ụbọchị nke atọ mgbe Jizọs nwụsịrị, Nna ya nke eluigwe kpọlitere ya ịghọ mmụọ. (1 Pita 3:18) Izu ole na ole mgbe nke ahụ gasịrị, ọ laghachiri eluigwe. N’ebe ahụ, ọ ‘nọdụrụ ala n’aka nri Chineke’ ma na-echere ka ọ nata ikike ịbụ eze.—Ndị Hibru 10:12, 13.

22. Gịnị ka Jizọs rụzuru site n’ịnọgide na-ekwesị ntụkwasị obi ruo ọnwụ?

²² Gịnị ka Jizọs rụzuru ná nnọgide ọ nọgidere na-ekwesị ntụkwasị obi ruo ọnwụ? Ọnwụ Jizọs megheere anyị ohere n’ezie ibi ndụ na paradaịs elu ala, bụ́ nke kwekọrọ ná nzube mbụ nke Jehova. A ga-atụle otú ọnwụ Jizọs si mee ka nke ahụ kwe omume n’isiakwụkwọ na-esonụ.