N’ihi Gịnị Ka Ịnyịnya Ibu Ọhịa Ji Enwe Akara?

Ọ na-esiri ndị kwere n’evolushọn ike ikwu ihe mere ịnyịnya ibu ọhịa ji enwe akara. Ụfọdụ ndị echewo na ha pụrụ ịbụ ihe na-enye ịdọ aka ná ntị. Otú ọ dị, dị ka ihe àmà na-egosi, ọdụm na nnukwu anụmanụ ndị ọzọ na-eri anụmanụ ibe ha adịtụghị atụ akara ịnyịnya ibu ọhịa egwu.

Ndị ọzọ atụwo aro na akara ndị ahụ bụ ihe ndọrọ mmekọahụ. Otú ọ dị, ebe ọ bụ na ịnyịnya ibu ọhịa nile na-enwe otu ụdị akara ahụ, ebe ọ bụkwa na ma oké ma nne na-enwecha akara ahụ, nke a eyighị ka ọ ga-abụ eziokwu.

Ihe ọzọ e chepụtara bụ na ha nwetara akara ọcha na nke ojii ahụ iji nye aka gbochie okpomọkụ nke anwụ Africa. Gịnịkwanụ mere anụmanụ ndị ọzọ na-ejighị enwe akara?

Otu echiche nke zuru ebe nile bụ na ịnyịnya ibu ọhịa nwetara akara ya ka o jiri ha na-ezochi onwe ya. Ndị ọkà mmụta sayensị achọpụtawo na okpomọkụ na-arị elu nke ala dị larịị nke Africa na-eme ka a ghara ịdị na-ahụcha onyinyo ịnyịnya ibu ọhịa n’ezie, na-eme ka o sie ike ịnọ n’ebe dị anya hụ otu anya. Otú ọ dị, nzochi dị otú ahụ nke na-ewere ọnọdụ mgbe ha nọ n’ebe dị anya agaghị aba uru ebe ọ bụ na ọdụm, bụ́ onye iro bụ́ isi nke ịnyịnya ibu ọhịa, na-awakpo ha nanị mgbe ha nọ nso.

E kwuwokwa na mgbe ha nwere ọgba aghara, ìgwè ịnyịnya ibu ọhịa ahụ ndị ahụ́ ha bucha akara bụ́ ndị na-agba ọsọ na-emegharị ọdụm ndị na-achụ ha anya, na-eme ka o siere ha ike inwe ike ilekwasị otu anụmanụ anya. Ma, n’eziokwu, nnyocha ndị e mere banyere anụ ndị bi n’ọhịa egosiwo na ọdụm na-enwe nnọọ nkà ma na-adị irè n’ịchụ ịnyịnya ibu ọhịa dịkwa ka ha na-adị mgbe ha na-achụ anụmanụ ndị ọzọ.

Ihe na-eme ka okwu ahụ gbagwojukwuo anya bụ eziokwu ahụ bụ́ na akara nke ịnyịnya ibu ọhịa pụrụ ọbụna ịbụrụ ya ihe ọghọm mgbe ụfọdụ. N’abalị, mgbe ọ nọ n’ala dị larịị ndị ọnwa na-eti na ha, akara ọcha na nke ojii nke ịnyịnya ibu ọhịa na-eme ka e nwee ike ịhụ ya nke ọma karịa anụmanụ ndị ọzọ nwere nanị otu àgwà. Ebe ọ bụ na ọdụm na-achụkarị nta n’abalị, nke a yiri ka ọ̀ ga-eme ka ịnyịnya ibu ọhịa nọrọ n’ọnọdụ ọjọọ pụrụ iche.

Mgbe ahụ, olee ebe ịnyịnya ibu ọhịa si nweta akara ya? Isi ihe dị mkpa iji ghọta nke a dị n’okwu dị mfe bụ́: “Aka Jehova emewo nke a.” (Job 12:9) Ee, Onye Okike nke mere ka ihe ndị e kere eke nọ n’ụwa nwee ọdịdị na àgwà ndị pụrụ iche bụ́ ndị, n’ihi ọtụtụ ihe mmadụ na-apụghị ịghọtazu, kwadebere ha n’ụzọ magburu onwe ya maka ịdị ndụ. Ọdịdị dị ebube ihe ndị e kere eke nwegasịrị na-emezu nzube ọzọ. Ọ na-enye mmadụ obi ụtọ na ọṅụ. N’ezie, ịma mma nke ihe ndị e kere eke emewo ka ọtụtụ ndị taa nwee otu mmetụta ahụ Devid nwere ogologo oge gara aga: “Lee ka ọrụ Gị si baa ụba nke ukwuu, Jehova! N’amamihe ka I meworo ha nile: ụwa jupụtara n’ihe I nwetara.”—Abụ Ọma 104:24.