Ime Ka Afọ Ime Gị Ghara Ịdịcha Ize Ndụ

SITE N’AKA ONYE EDEMEDE TETA! NA MEXICO

DỊ KA Òtù Na-ahụ Maka Ụba Mmadụ nke Mba Ndị Dị n’Otu si kwuo, kwa afọ, ihe karịrị ọkara nde ndị inyom na-anwụ site n’ihe ndị afọ ime kpatara. Tụkwasị na nke ahụ, Òtù Maka Ụmụaka nke Mba Ndị Dị n’Otu (UNICEF) na-akọ na kwa afọ, ihe karịrị nde ndị inyom 60 na-enwe nsogbu ahụ́ ike ndị dị njọ bụ́ ndị na-esite n’afọ ime nakwa na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu ụzọ n’ụzọ atọ nke ọnụ ọgụgụ ahụ na-enweta mmerụ ahụ́ ma ọ bụ na-ebute ọrịa ndị na-adịru oge ndụ ha nile. Ná mba ndị ka na-emepe emepe, ọtụtụ ndị inyom na-abụ ndị tọrọ atọ n’ọnọdụ nke na-eme ha ịtụrụ ime ọzọ ozugbo ha mụpụrụ nwa, na-eme ka ha ghara ilekọta onwe ha anya, bụ́ nke na-emekwa ka ha bụrụ ndị ahụ́ na-adịghị afọdụ na ndị na-arịa ọrịa. Ee, afọ ime pụrụ imerụ ahụ́—ọbụna dị ize ndụ. Ọ̀ dị ihe ọ bụla nwanyị pụrụ ime iji mee ka afọ ime ya ghara ịdịcha ize ndụ?

Nlekọta Ahụ́ Ike Tupu A Tụrụ Ime

Ime atụmatụ. Ọ pụrụ ịdị mkpa ka ndị di na nwunye kwurịta banyere ụmụ ole ha ga-amụ. Ná mba ndị ka na-emepe emepe, a na-ahụkarị ndị inyom chị ụmụ, kuru ekuru, burukwa n’afọ. Atụmatụ e ji nlezianya mee na nchebara echiche pụrụ ime ka e kwe ka oge gafetụ mgbe a mụsịrị nwa tupu a tụrụ ime ọzọ, nke a na-eme ka nwanyị zurutụ ike, ma nwee ike ịgbake mgbe ọ mụsịrị nwa.

Ihe oriri. Dị ka Òtù Na-ahụ Maka Inwe Ihe Ịga nke Ọma n’Afọ Ime si kwuo, tupu nwanyị atụrụ ime, ọ dị mkpa ka o chere ruo ma ọ dịkarịa ala ọnwa anọ iji mee ka mmetụta nke ọgwụ ndị na-emerụ ahụ́ ndị ọ pụrụ iṅụwo pụọ ya n’ahụ́ na iji wulite ihe ndị na-edozi ahụ́. Dị ka ihe atụ, ọ bụrụ na nwanyị dị ime aṅụọ ọgwụ folic acid nke ọma, ọ na-ebelata nnọọ ihe ize ndụ nke nwa e bu n’afọ inwe mkpumkpu azụ, bụ́ nke ihe na-akpata ya bụ emechighị nke ọma nke ọwara na-adị n’ọkpụkpụ azụ nke nwa e bu n’afọ. Ebe ọ bụ na ọwara na-adị n’ọkpụkpụ azụ nke nwa e bu n’afọ na-emechi n’agbata ụbọchị nke 24 na nke 28 mgbe a tụsịịrị ime—ogologo oge tupu ọtụtụ ụmụ nwanyị amata na ha dị ime—ndị inyom ụfọdụ bụ́ ndị na-eme atụmatụ ịtụrụ ime na-aṅụ ọgwụ folic acid.

Ihe ọzọ na-edozi ahụ́ nke dị oké mkpa bụ iron. N’ezie, iron ahụ́ nwanyị na-achọ na-amụba okpukpu abụọ mgbe ọ dị ime. Ọ bụrụ na iron o nwere n’ahụ́ dị obere—dị ka ọ na-adị n’ebe ọtụtụ ndị inyom nọ ná mba ndị ka na-emepe emepe nọ—ọ pụrụ inwe ụkọ ọbara nke ụkọ iron na-akpata. Ịtụrụ ime ugboro ugboro pụrụ ime ka ọnọdụ a ka njọ, ebe ọ  bụ na nwanyị nwere ike ghara inwe oge iji mee ka ahụ́ ya nwetaghachi iron. *

Afọ ndụ. Ohere e nwere na ụmụ agbọghọ dị ime bụ́ ndị na-erubeghị afọ 16 ga-anwụ, ji pasent 60 dị elu karịa nke ndị dị afọ 20 na ụma. N’aka nke ọzọ, ndị inyom gaferela afọ 35 yikarịrị ka hà ga-amụ ụmụ ndị nwere nkwarụ, dị ka Down’s syndrome. Ndị nne ndị ka bụ nnọọ ụmụaka ma ọ bụ ndị nke nọ ná ngwụsị nke afọ ndị ha pụrụ ịtụrụ ime yikarịrị ka hà ga-enwe ọrịa preeclampsia. Nsogbu a, nke a na-eji inwe ọbara mgbali elu mgbe izu nke 20 a tụrụsịịrị ime gasịrị nakwa ahụ́ ọzịza na mmụba nke protein dị na mamịrị mara, na-eme ka ohere e nwere na nne na nwa ahụ ga-anwụ rịa elu.

Ọrịa ndị e butere ebute. Ọrịa ndị bara n’ọwara mamịrị, n’ọnụ akpa nwa na n’ọtụ, nakwa n’eriri afọ, pụrụ ịka njọ n’oge a dị ime, ọ pụkwara ịmụba ohere nke ịmụchu nwa na nke ịrịa ọrịa preeclampsia. Ọ kasị mma ịgwọ ọrịa ọ bụla e butere tupu a tụrụ ime.

Nlekọta Ahụ́ Ike n’Oge A Dị Ime

Nlekọta ahụ́ ike tupu a mụọ nwa. Nwanyị ịhụ dọkịta ugboro ugboro n’oge nile ọ dị ime na-ebelata ihe ize ndụ nke ya onwe ya ịnwụ. Ọbụna ná mba ndị e nwere ụlọ ahụ́ ike na ụlọ ọgwụ ole na ole, a pụrụ inwe ndị inyom na-ele ime bụ́ ndị a zụrụ nke ọma.

Nlekọta ahụ́ ike tupu a mụọ nwa pụrụ ime ka ndị ọrụ ahụ́ ike a zụrụ azụ mata ọnọdụ ndị pụrụ ime ka ọ dị mkpa inye nlekọta pụrụ iche. Ndị a na-agụnye ibu ihe karịrị otu nwa n’afọ, ọbara mgbali elu, nsogbu obi na nke akụrụ, na ọrịa shuga. Ná mba ụfọdụ, a pụrụ ịgba nwanyị dị ime ọgwụ ọrịa tetanus iji gbochie nwa ọhụrụ ya ịrịa ọrịa tetanus. N’agbata izu nke 26 na nke 28 ọ tụrụsịịrị ime, a pụkwara ile ya ahụ́ iji chọpụta ma ò nwere nje streptococcus nọ n’ìgwè nke B. Nwa ọhụrụ pụrụ ibute nje ndị a n’oge a na-amụpụta ya ma ọ bụrụ na ha dị n’eriri afọ ndị dị otule nso.

Nwanyị ahụ dị ime kwesịrị ịdị njikere inye ndị ọkachamara ahụ́ ike ihe ọmụma nile ọ pụrụ inye, gụnyere nlekọta ahụ́ ike ndị o nwetaworo n’oge gara aga. O kwesịkwara ịjụ ajụjụ n’emeghị ihere. E kwesịrị ịchọ enyemaka ndị ọrụ ahụ́ ike ozugbo ma ọ bụrụ na e nwee ọbara ọgbụgba n’ọtụ, ihu ịza aza na mberede, oké isi ọwụwa ma ọ bụ isi ọwụwa na-ekweghị akwụsị akwụsị ma ọ bụ mkpịsị aka igbu mgbu, anya ịgba itiri ma ọ bụ ịhụ ihe inyoghi inyoghi na mberede, oké afọ mgbu, ịgbọ agbọ n’akwụsịghị akwụsị, oyi ọmụma ma ọ bụ ahụ́ ọkụ, mgbanwe n’ọ̀tụ̀tụ̀ nwa e bu n’afọ ji emegharị ahụ́, mmiri isi n’ọtụ na-agbapụta, inwe ihe mgbu mgbe a na-anyụ mamịrị, ma ọ bụ anyụghị mamịrị.

Mmanya na-aba n’anya na ọgwụ ọjọọ. Nwanyị dị ime ịṅụ mmanya na-aba n’anya na iji ọgwụ ọjọọ (gụnyere ụtaba) eme ihe na-amụba ohere e nwere na nwa ya ga-enwe isi mmebi, nkwarụ, na ọbụna nsogbu akparamàgwà. Ọbụna a hụwo ụmụ ọhụrụ nke ụmụ nwanyị ọgwụ ọjọọ riri ahụ́ mụrụ dị ka ndị na-enwe mmetụta na-adịghị mma nke yiri nke ndị kwụsịrị iji ọgwụ ọjọọ eme ihe na-enwe. Ọ bụ ezie na ụfọdụ ndị kweere na ịṅụ otu iko mmanya na-aba n’anya mgbe ụfọdụ adịghị emerụ ahụ́, ndị ọkachamara na-atụkarị aro ka a ghara ịṅụ mmanya na-aba n’anya ma ọlị n’oge a dị ime. Ndị inyom dị ime kwesịkwara ịkpachara anya ka ha ghara ikuru anwụrụ ọkụ sitere na siga onye ọzọ na-ese.

Ọgwụ. E kwesịghị ịṅụ ọgwụ ọ bụla ọ gwụla ma ọ bụ dọkịta maara banyere afọ ime ahụ bụ́ onye nyochaworo ihe ize ndụ ndị ọgwụ ahụ pụrụ iweta, depụtara ya. Ọgwụ ụfọdụ na-enye vitamin pụkwara imerụ ahụ́. Dị ka ihe atụ, inwe vitamin A n’ahụ́ gabiga ókè, pụrụ ịkpatara nwa e bu n’afọ nkwarụ.

Ibu ibu. Nwanyị dị ime kwesịrị izere imebiga ihe ókè n’akụkụ a. Dị ka akwụkwọ bụ́ Krause’s Food, Nutrition and Diet Therapy si kwuo, ohere e nwere na nwa ọhụrụ ịdị arọ ya na-erughị otú kwesịrịnụ ga-anwụ ji okpukpu 40 dị elu karịa nke nwa ọhụrụ ịdị arọ ya dị otú kwesịrịnụ. N’aka nke ọzọ, iri nri mmadụ abụọ na-akpata oké ibu. Ibu ibu otú kwesịrịnụ—nke na-aka apụta ìhè malite n’ọnwa anọ nke afọ ime gawa—na-egosi na nwanyị ahụ dị ime na-eri ọ̀tụ̀tụ̀ kwesịrị ekwesị nke nri ahụ́ ya chọkwuru. *

 Ịdị ọcha na nlebara anya ndị ọzọ. A pụrụ ịsa ahụ́ otú a na-esibu asa, ma e kwesịghị iji mmiri ọgwụ saa ime ọtụ. Nwanyị dị ime kwesịrị izere onye ọ bụla na-arịa ọrịa nke nje virus na-akpata, dị ka arụbara. Ọzọkwa, iji gbochie ọrịa toxoplasmosis, ọ ghaghị iji nlezianya zere anụ a na-esigheghị esighe, zerekwa imetụ nsị nwamba aka ma ọ bụ ahụ́. Usoro idebe ihe ọcha ndị bụ́ isi, ndị dị ka ịkwọ aka na ịsa nri ndị a na-esighị esi asa, dị oké mkpa. Inwe mmekọahụ adịghị abụkarị ihe ize ndụ ọ gwụla ma ọ̀ bụ n’izu ndị ikpeazụ nke afọ ime ma ọ bụ ma e nwee ọbara ọgbụgba, afọ mgbu, nakwa ma ọ bụrụ na e nweburu ime ọpụpụ.

Ọmụmụ Nwa Gara nke Ọma

Nwanyị lekọtara onwe ya anya mgbe ọ dị ime ga-enwe ohere dị nnọọ nta nke inwe nsogbu mgbe ọ na-amụ nwa. Dị ka ọ na-adịkarị, ọ ga-ekpebiwo ma ọ̀ họọrọ ịmụ nwa n’ụlọ ka ọ̀ bụ n’ụlọ ọgwụ. Ọ ga-amakwa, ruo n’ókè dị mma, ihe ọ ga-atụ anya ya na otú ọ ga-esi kwenyere nwanyị na-ele ime ma ọ bụ dọkịta maara ọrụ. N’aka nke ya, onye ahụ ga-amara nhọrọ ndị nwanyị ahụ mere dabere n’ihe ndị ọ maara—n’ihe ndị a pụrụ ime nhọrọ na ha—n’ihe ndị dị ka otú ọ ga-anọ mụọ nwa, mwasawanye a ga-awasawanye ọtụ ya iji mee ka isi nwa ya pụta nke ọma, nakwa iji mkpà e ji ejide akụkụ ahụ́, ọgwụ ndị na-akwụsị ihe mgbu, na kọmputa e ji ele nwa e bu n’afọ, mee ihe. A ghaghịkwa inwe nkwekọrịta n’ihe ndị ọzọ: Olee ụlọ ọgwụ ma ọ bụ ụlọ ahụ́ ike ha ga-aga ma ọ bụrụ na nsogbu apụta mgbe a nọ n’ụlọ na-amụ nwa? Gịnị kpọmkwem ka a ga-eme ma ọ bụrụ na ọbara agbaa nwanyị nke ukwuu? Ebe ọ bụ na ọbara ọgbụgba na-akpata ọnwụ nke ọtụtụ ụmụ nwanyị dị ime, a ghaghị inwe ihe ndị e ji edochi anya ọbara n’ebe aka ga-eru ha ngwa ngwa maka ndị inyom na-adịghị anara mmịnye ọbara. Ọzọkwa, e kwesịrị ibu ụzọ chebara ihe a ga-eme echiche ma ya dị mkpa na a ga-awa nwanyị ahụ́ iji bupụta nwa ya.

Bible na-ekwu na ụmụ bụ ngọzi sitere n’aka Chineke, “ihe nketa.” (Abụ Ọma 127:3) Ọ bụrụ na nwanyị amara banyere afọ ime ya karị, otú ahụ ka ọ ga-enwe ihe ịga nke ọma karị. Site n’ilekọta onwe ya anya nke ọma tupu ọ tụrụ ime nakwa mgbe ọ tụrụsịịrị ime, sitekwa n’ibu ụzọ chebara akụkụ dị iche iche nke ọmụmụ nwa echiche, nwanyị ga na-eme ihe nile ọ pụrụ ime iji hụ na afọ ime ya adịchaghị ize ndụ.

[Ihe ndị e dere n’ala ala peeji]

[Igbe dị na peeji nke 14]

ARO MAKA ỤMỤ NWANYỊ DỊ IME

● Dị ka o kwesịrị ịdị, nri ụbọchị nke nwanyị dị ime kwesịrị ịgụnye mkpụrụ osisi, akwụkwọ nri (karịsịa ndị na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ, ndị na-acha edo edo, na ndị na-acha ọbara ọbara), ihe oriri ndị na-adị ná mkpo a na-agbawa agbawa (ndị dị ka àgwà, lentil, na chick-pea), mkpụrụ akụ́kụ́ (gụnyere ọka wit, ọka nkịtị, ọka oat, na ọka bali—ọ ga-akasị mma ma e rie nanị ha ma ọ bụkwanụ gwaa ha ihe ndị ọzọ na-edozi ahụ́), ihe oriri ndị sitere n’ahụ́ ụmụ anụmanụ (azụ̀, anụ ọkụkọ, anụ ehi, àkwá, cheese, na mmiri ara ehi, ọ ga-akasị mma ma ọ bụrụ mmiri ara ehi e wepụworo abụba dị na ya). Ọ kasị mma iri abụba, shuga a zara aza, na nnu n’ụzọ na-agabigaghị ókè. Na-aṅụ nnukwu mmiri. Zere ihe ọṅụṅụ ndị nwere caffeine, nakwa ihe oriri ndị nwere ihe nchekwa na ihe ndị na-agbanwe ọdịdị ihe oriri (ndị dị ka ihe ndị aka mere bụ́ ndị na-eme ka nri gbanwee ụcha ya na ndị na-eme ka nri tọwanye ụtọ). Starch, nzu, na ihe ndị ọzọ a na-adịghị eri eri pụrụ ịkpata erighị ihe na-edozi ahụ́, ha pụkwara imerụ ahụ́.

● Kpachara anya maka ihe ize ndụ ndị pụrụ ịdị na gburugburu ebe obibi, dị ka mmadụ isebiga X-ray ókè na ikpughe onwe ya nye mmiri ọgwụ ndị na-emerụ ahụ́ n’ụzọ gabigara ókè. Belata iji mmiri ọgwụ ndị a na-agba maka ahụhụ na ihe ndị ọzọ a na-agba n’ụlọ eme ihe. Abụla onye ahụ́ kpobigara ọkụ ókè n’ihi ịnọ n’ebe na-ekpo oké ọkụ ma ọ bụ n’inwe mmega ahụ́ gabiga ókè. Zere iguzo ọtọ ruo ogologo oge na ime ndọlị gabiga ókè. Jiri belt oche ụgbọala nke ga-eme ka ị nọrọ otú kwesịrị ekwesị na-eme ihe.