Enyi Adịgboroja

Ka e were ya na i metere otu enyi n’oge ị na-eto eto. Enyi gị ahụ mere gị ka i were onwe gị ka dimkpa, o yikwara ka ò mere ka ndị ọgbọ gị ghara ilewe gị anya ka onye ime ọhịa. E nwee ihe na-echegbu gị, ị na-agakwuru ya ka o nyere gị aka. N’eziokwu, ọ bụ ya ka ị na-agakwurukarị ma i nwee nsogbu.

Ma ka oge na-aga, gị achọpụta ihe ndị na-adịghị mma banyere enyi gị ahụ. Ọ na-achọkarị ka gị na ya na-anọ n’agbanyeghị na gị na ya nọrọ, ụfọdụ ndị anaghị achọ ịkpa gị nso. Ọ bụ eziokwu na o mere gị ka i were onwe gị ka dimkpa, ma ọ na-akpatara gị ọrịa. E wezụgakwa nke ahụ, ọ na-ezu ego gị.

Na nso nso a, ị nwaala ka gị na ya kwụsị ịbụ enyi, ma o kwetaghị. E nwere ike ịsị na ọ bụzi ya na-atụrụ gị ụka. Ọ dị gị ka ya bụrụ na o nweghị ihe jikọrọ gị na ya.

Ọ BỤ ụdị enyi a ka ọtụtụ ndị na sịga bụ. Otu nwaanyị aha ya bụ Earline, onye ṅụrụ sịga afọ iri ise, kwuru, sị: “Sịga na-enyere m aka karịa mmadụ ọ bụla. Ọ bụghị naanị na sịga bụ ezigbo enyi m, kama mgbe ụfọdụ, ọ bụ naanị enyi m nwere.” Ma, Earline mechara ghọta na sịga bụ enyi adịgboroja na enyi na-egbu enyi ya. N’eziokwu, e wezụga otu ihe, a gaara asị na ọ bụ Earline ka ihe ahụ e kwuru ná mmalite mere. Ọ kwụsịrị ịṅụ sịga mgbe ọ mụtara na Chineke kpọrọ ịṅụ sịga asị n’ihi na ọ na-emebi ahụ́ Chineke nyere anyị.—2 Ndị Kọrịnt 7:1.

Otu nwoke aha ya bụ Frank kpebikwara na ya agaghị aṅụ sịga n’ihi na ọ chọrọ ime ihe na-atọ Chineke ụtọ. Ma ka ihe dị ka ụbọchị abụọ ọ kwụsịrị ịṅụ sịga gachara, ịṅụ sịga gụsiwara ya ike nke na o sekpuuru ala na-achọgharị ma ọ̀ ga-ahụ isi sịga ọ ṅụfọrọ aṅụfọ dabara n’okpuru ihe o ji kụchie ala ụlọ ya ka o nwee ike mụnye ya ọkụ ṅụọ. Frank kwuru, sị: “Ozugbo ahụ ka m gwara onwe m na agaghị m emekata ṅụọ sịga ọzọ. Otú ahụ m si na-amanye aka n’ebe ruru unyi n’ihi na m na-achọ isi sịga m ga-aṅụ sọrọ m ezigbo oyi. Kemgbe ahụ, aṅụbeghị m sịga ọzọ.”

Gịnị mere o ji esi ike ịkwụsị ịṅụ sịga? Ndị na-eme nnyocha achọpụtala ọtụtụ ihe mere o ji esi ike ịkwụsị ya: (1) Ihe ndị e ji eme sịga na-eri mmadụ ahụ́ otú ahụ ọgwụ ọjọọ si eri ahụ́. (2) Ọ na-ewe naanị tịnkọm tịnkọm asaa ka nikotin, bụ́ ihe na-adị na sịga, ruo n’ụbụrụ onye na-aṅụ sịga. (3) Ihe ọzọ na-eme ka sịga rie mmadụ ahụ́ bụ na onye ahụ na-aṅụkarị ya ma o riwe nri, ṅụwa mmanya, kparịtawa ụka, ma ọ chọwa iwepụ uche ya ná nsogbu nakwa ma o mewe ihe ndị ọzọ.

Ma dị ka akụkọ Earline na Frank na-egosi, onye sịga riri ahụ́ ga-akwụsịli ịṅụ ya. Ọ bụrụ na ị na-aṅụ sịga, ya abụrụkwa na ị chọrọ ịkwụsị ya, ịgụ isiokwu ndị na-esonụ nwere ike inyere gị aka ịkwụsị ya.