1. Olee otú anyị na Jehova nwere ike isi na-anọrị?

 Ọ NA-AMASỊKARỊ anyị ka anyị na ndị anyị hụrụ n’anya na-anọrị. Ọ na-atọgbu di na nwunye hụrụ ibe ha n’anya atọgbu ma ha nọrọ. Ọ na-amasịkwa ndị na-eto eto ha na ndị enyi ha ịnọ. Ọ na-atọkwa anyị niile ụtọ ma anyị na ụmụnna anyị nọrọ. Karịchaa ihe niile, obi na-abụ anyị sọ aṅụrị anyị na Chineke ịnọrị. Anyị na Chineke nwere ike ịnọrị ma anyị na-ekpe ekpere, na-agụ Okwu ya ma na-atụgharị uche n’ihe ọ ga-emere anyị nakwa n’àgwà ndị magburu onwe ha o nwere. Oge anyị na Jehova ji anọrị bara ezigbo uru.​—Ọma 139:17.

2. Gịnị nwere ike isiri anyị ike?

² Ọ bụ eziokwu na anyị na Jehova ịnọrị na-amasị anyị, ma ọ naghị adị mfe mgbe niile. Ọrụ na-ejukarị anyị aka, nke nwere ike ime ka o siere anyị ike iwepụta oge na-eme ihe ndị gbasara ofufe Jehova. Ọrụ ego, ọrụ anyị na-arụ n’ezinụlọ, nakwa ihe ndị ọzọ dị mkpa anyị na-eme nwere ike iwekọrọ oge anyị, ya emee ka ọ dị anyị ka ọ̀ bụ na anyị agaghị enweli ohere ikpe ekpere, ịmụ ihe, na ịtụgharị uche.

3. Olee ihe ọzọ nwere ike iwekọrọ oge anyị?

³ E nwere ihe ọzọ nwere ike ịna-ewekọrọ oge anyị. Ọ bụrụ na anyị akpacharaghị anya, anyị nwere ike kwe ka ihe ndị na-adịghị njọ anyị na-eme mee ka anyị ghara inwe ohere anyị ga-eji bịarukwuo Jehova nso. Dị ka ihe atụ, chegodị gbasara ihe ndị anyị na-eme iji zurutụ ike. Ọ dị mma ka anyị na-ewepụta oge ezurutụ ike. Ma, ọ bụrụ na anyị akpacharaghị anya, ihe ndị dị mma anyị na-eme iji zurutụ ike nwere ike ime ka anyị ghara inwecha ohere ime  ihe gbasara ofufe Chineke. Anyị ekwesịghị ikwe ka izurutụ ike gbochie anyị ime ihe ndị kacha mkpa.​—Ilu 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Olee ihe anyị ga-atụle?

⁴ N’isiokwu a, anyị ga-atụle ihe mere anyị ji kwesị ikpebi ihe ndị kacha anyị mkpa ná ndụ. Anyị ga-atụlekwa ihe anyị kwesịrị iji oge anyị wepụtara ka anyị na Jehova nọrịa eme nakwa uru ọ ga-abara anyị.

5. Olee otú ileba anya n’ihe e kwuru ná Ndị Efesọs 5:​15-17 nwere ike isi nyere onye na-eto eto aka ime ihe kacha mma ná ndụ ya?

⁵ Họrọ ndụ kacha mma. Ndị na-eto eto na-echekarị gbasara ihe ha ga-eji ndụ ha eme. Ndị nkụzi ha na ndị ezinụlọ ha na-abụghị Ndị Kraịst nwekwara ike ịgba ha ume ka ha banye mahadum, nke ga-eme ka ha nweta ezigbo ọrụ ma bụrụ aka ji akụ̀. Ihe a nwere ike iwekọrọ oge ha. Ma, nne na nna ha na ndị enyi ha n’ọgbakọ nwere ike ịna-agba ha ume ka ha jiri oge ha jeere Jehova ozi. Olee ihe nwere ike inyere onye na-eto eto hụrụ Jehova n’anya aka ikpebi ihe ga-akacha baara ya uru? Ịgụ Ndị Efesọs 5:​15-17 na ịtụgharị uche na ya ga-abara ya uru. (Gụọ ya.) Ọ bụrụ na onye na-eto eto agụchaa amaokwu Baịbụl ndị a, o nwere ike ịjụ onwe ya, sị: ‘Gịnị bụ “ihe Jehova chọrọ”? Olee ihe m ga-eme ya amasị ya? Olee ihe m ga-eme ya abụrụ na m ji oge m na-eme ihe kacha mma?’ Cheta na “oge a anyị bi na ya jọrọ njọ” nakwa na ụwa a Ekwensu na-achị na-agba egwú ụla ya. Ọ bụrụ na anyị emee ihe ndị ga-eme Jehova obi ụtọ, ọ ga-egosi na anyị ma ihe.

6. Olee ihe Meri họọrọ, gịnịkwa mere o ji bụrụ ihe dị mma?

⁶ Chọpụta ihe ndị kacha mkpa ná ndụ. Mgbe ụfọdụ, iji oge anyị na-eme ihe kacha mkpa na-apụta na anyị ga-ahọrọ nke anyị ga-eme n’ihe abụọ na-adịghị njọ. Akụkọ Baịbụl gbasara oge Jizọs gara n’ụlọ Meri na Mata mere ka nke a doo anya. O doro anya na obi tọrọ Mata ụtọ ịnabata Jizọs n’ụlọ ha, nke mere ka ọ gaa na-esi ọtụtụ ihe. Ma, nwanne ya nwaanyị bụ́ Meri gara nọrọ Jizọs nso, na-ege ya ntị mgbe ọ na-akụzi ihe. Ọ bụ eziokwu na ihe Mata mere adịghị njọ, mana, Meri “họọrọ ihe ka mma.” (Luk 10:​38-42) Ka oge na-aga, o nwere ike ịbụ na Meri chefuru ụdị nri e siri n’oge ahụ. Ma, anyị ma na o chefughị ihe ọ mụtara n’aka Jizọs. Otú ahụ Meri si jiri obere oge ya na Jizọs ji nọrịa kpọrọ ihe, ka anyị na-eji oge anyị na Jehova ji anọrị akpọrọ ihe. Olee ihe anyị ga-eme ka oge ahụ bakwuoro anyị uru?

7. Gịnị mere ekpere, ịmụ Baịbụl, na ịtụgharị uche ji bụrụ ihe anyị kwesịrị iwepụtara oge?

⁷ Cheta na ekpere, ịmụ ihe, na ịtụgharị uche so n’ofufe anyị na-efe Jehova. Ọ bụrụ na anyị ana-ekpe ekpere, anyị na-agwa Jehova bụ́ Nna anyị nke eluigwe hụrụ anyị n’anya nke ukwuu okwu. (Ọma 5:7) Ọ bụrụ na anyị ana-amụ Baịbụl, anyị na-amụ “banyere Chineke,” Onye amamihe niile si n’aka ya. (Ilu 2:​1-5) Ọ bụrụ na anyị ana-atụgharị uche, anyị na-echebara ụdị onye Jehova bụ echiche nakwa ihe ndị magburu onwe ha o kpebiri imere ụmụ mmadụ. Ihe a bụ ihe kacha mma anyị ga-eji oge anyị eme. Olee ihe nwere ike inyere anyị aka ime ya?

8. Olee ihe anyị nwere ike ịmụta n’ihe Jizọs ji oge ọ nọ n’ala ịkpa mee?

 ⁸ O kwe omume, nọrọ ebe dị jụụ. Ka anyị legodị ihe Jizọs mere. Tupu ya amalite ozi ya n’ụwa, ọ gara nọọ n’ala ịkpa ụbọchị iri anọ. (Luk 4:​1, 2) Jizọs nọ n’ebe ahụ dị jụụ kpee ekpere ma tụgharịa uche n’ihe Nna ya chọrọ ka o mee. O doro anya na ime otú ahụ mere ka Jizọs dịrị njikere maka ọnwụnwa ndị ga-abịara ya n’oge na-adịghị anya. Gịnị ka i nwere ike ịmụta n’ihe a Jizọs mere? Ọ bụrụ na e nwere ọtụtụ ndị n’ezinụlọ unu, o nwere ike ọ gaghị adịchara gị mfe mgbe niile ịchọta ebe dị jụụ. Ọ dịrị otú ahụ, i nwere ike ịga ebe ọzọ na-abụghị n’ụlọ unu. Ọ bụ ihe Julie na-eme mgbe ọ bụla ọ chọrọ ikpe ekpere. Ya na di ya bi n’otu obere ụlọ na Frans. Ọ na-esikwara ya ike inweta ebe ọ ga-ekpe ekpere n’enweghị onye na-enye ya nsogbu. Julie sịrị: “N’ihi ya, m na-aga n’otu ogige ụbọchị ọ bụla. M na-anọ naanị m ebe ahụ, obi m niile adịrịkwa n’ekpere m na-ekpe.”

9. N’agbanyeghị na Jizọs na-ejikarị ọrụ n’aka, olee otú o si gosi na o ji adịm ná mma ya na Jehova kpọrọ ihe?

⁹ N’oge Jizọs nọ n’ụwa, ọ na-ejikarị ọrụ n’aka mgbe niile. Ìgwè mmadụ na-eso ya agagharị ebe ọ na-aga, na-achọ ka ya na ha na-anọ. O nwere otu oge ‘obodo niile gbakọkwara n’ọnụ ụzọ’ ịhụ ya. N’agbanyeghị nke ahụ, Jizọs wepụtara oge ya na Jehova ga-eji nọrịa. Tupu anyanwụ awaa, ọ chọtara “ebe ndị mmadụ na-anaghị anọkarị” o nwere ike ịnọ naanị ya kpee ekpere.​—Mak 1:​32-35.

10-11. Dị ka e kwuru na Matiu 26:​40, 41, olee ndụmọdụ dabara adaba Jizọs nyere ndị na-eso ụzọ ya n’ogige Getsemeni? Ma, gịnị mere?

¹⁰ N’abalị ikpeazụ Jizọs nọrọ n’ụwa mgbe ozi ya na-akụrụ ọnụ, ọ gakwara chọọ ebe dị jụụ o nwere ike ịnọ tụgharịa uche ma kpee ekpere. Ọ chọtara ebe dị jụụ n’ogige Getsemeni. (Mat. 26:36) N’oge ahụ, Jizọs gwara ndị na-eso ụzọ ya ihe dị ezigbo mkpa gbasara ekpere.

¹¹ Legodị ihe merenụ. Mgbe ha rutere n’ogige Getsemeni, chi ejiela. O nwere ike ịbụ n’ime ime abalị. Jizọs gwara ndịozi ya ka ha “na-eche nche,” ya agawazie ikpe ekpere. (Mat. 26:​37-39) Ma, ka ọ nọ na-ekpe ekpere, ụra buuru ha. Mgbe ọ hụrụ na ha na-ehi ụra, ọ gwakwara ha ọzọ, sị: “Na-echenụ nche, na-ekpekwanụ ekpere mgbe niile.” (Gụọ Matiu 26:​40, 41.) Jizọs ma na ike gwụchara ha. Ọ ma na ‘anụ ahụ́ adịghị ike.’ Ma, ugboro abụọ ọzọ Jizọs gara ikpe ekpere, mgbe ọ laghachiri, ọ hụkwara na ndịozi  ya anaghị ekpe ekpere, kama ha na-ehi ụra.​—Mat. 26:​42-45.

12. Olee ihe anyị nwere ike ime ma ọ bụrụ na ike na-agwụ anyị mgbe ụfọdụ ikpe ekpere?

¹² Chọta oge dabara adaba. Mgbe ụfọdụ, ike nwere ike ịgwụcha anyị ikpe ekpere. Ọ bụrụ na ụdị ihe a emetụla gị, ọ bụghị naanị gị ka o metụrụla. Gịnị ka i nwere ike ime? Ụfọdụ ndị na-ekpekarị ekpere n’abalị achọpụtala na ọ na-akara ha mma ikpe ekpere tupu chi ejichaa n’ihi na ike agwụchabeghị ha mgbe ahụ. Ụfọdụ ndị achọpụtakwala na otú ha na-anọ ekpe ekpere nwere ike ime ka uche ha dịrị n’ekpere ha na-ekpe, dị ka ịnọrọ ọdụ ma ọ bụ igbusa ikpere n’ala. Ma, ọ bụrụkwanụ na nchegbu ma ọ bụ otú obi si jọọ gị njọ emee ka ikpe ekpere ghara ịna-agụ gị agụụ? Gwa Jehova otú ọ dị gị. Obi kwesịkwara isi gị ike na Nna anyị nke na-eme ebere ga-aghọta otú o si dịrị gị.​—Ọma 139:4.

13. Olee otú ekwentị na ihe ndị yiri ya nwere ike isi akpa oge anyị na Jehova ji anọrị aka?

¹³ Zere ihe ndị ga-eme ka uche gị ghara ịdị n’ihe ị na-amụ. Ọ bụghị naanị ekpere ga-eme ka anyị na Jehova dịrị n’ezigbo mma. Ịmụ Okwu Chineke na ịga ọmụmụ ihe nwere ike inyere anyị aka ịbịarukwu Jehova nso. È nwere ihe i nwere ike ime ka oge i ji amụ ihe na oge i ji nọrọ n’ọmụmụ ihe bakwuoro gị uru? Jụọ onwe gị, sị: ‘Olee ihe ndị na-eme ka uche m ghara ịdị n’ọmụmụ ihe ma ọ bụkwanụ mgbe m na-amụ ihe n’onwe m?’ O nwere ike ịbụ ịza ekwentị gị, ile ozi e ziteere gị n’iimel ma ọ bụkwanụ n’ekwentị gị, ma ọ bụ ihe ndị yiri ya. Taa, ọtụtụ ijeri mmadụ na-eji ihe ndị a ezirịta ozi. Ụfọdụ ndị na-eme nchọpụta na-ekwu na naanị ekwentị ịdị anyị nso nwere ike ime ka uche anyị anyị ghara ịdị n’ihe anyị chọrọ ime. Otu ọkachamara sịrị: “Uche gị agaghị adị n’ihe ị na-eme. Ọ ga-adị n’ebe ọzọ.” Tupu a malite mgbakọ, a na-agwakarị anyị ka anyị pịnye ekwentị anyị na ihe ndị ọzọ yiri ya otú ha na-agaghị eme ka uche ndị ọzọ pụọ n’ihe a na-eme. Ànyị nwere ike ime ihe a mgbe anyị chọrọ ịmụ ihe n’onwe anyị, tinye ekwentị anyị otú ọ na-agaghị eme ka uche anyị pụọ ma anyị na Jehova na-anọrị?

14. Dị ka e kwuru ná Ndị Filipaị 4:​6, 7, olee otú Jehova ga-esi nyere gị aka itinye uche gị n’ihe ị na-eme?

 ¹⁴ Rịọ Jehova ka o nyere gị aka ka uche gị dịrị n’ihe ị na-eme. Ọ bụrụ na ị chọpụta na uche gị na-awagharị ma ị na-amụ ihe n’onwe gị ma ọ bụkwanụ n’ọmụmụ ihe, rịọ Jehova ka o nyere gị aka. Ọ bụrụ na ị na-echegbu onwe gị, o nwere ike ọ gaghị adịrị gị mfe ịhapụ ihe ndị ahụ na-echegbu gị ma mee ka uche gị dịrị n’Okwu Chineke. Ma, ọ dị mkpa ka i mee otú ahụ. Rịọ Jehova ka o nye gị udo nke ga-eche ma obi gị ma “echiche” gị nche.​—Gụọ Ndị Filipaị 4:​6, 7.

15. Olee otu uru anyị na Jehova ịna-anọrị na-abara anyị?

¹⁵ Ọ bụrụ na anyị ewepụta oge na-agwa Jehova okwu, na-ege ya ntị, ma na-atụgharị uche gbasara ya, ọ ga-abara anyị uru na-enweghị atụ. Olee uru ndị ọ ga-abara gị? Nke mbụ, ị ga na-eme ihe dị mma. Baịbụl gwara anyị na “onye ya na ndị ma ihe na-akpa ga-ama ihe.” (Ilu 13:20) N’ihi ya, ka gị na Nna gị nke eluigwe bụ́ Onye amamihe niile si n’aka ya bụ́ Jehova na-anọrị, ị ga-amakwu ihe. Ị ga-aghọtakwu ihe ị ga-eme ga-adị ya mma nakwa otú ị ga-esi zere ime ihe ndị ga-ewute ya.

16. Olee otú ikpe ekpere na ịmụ Baịbụl si eme ka anyị na-akụzikwu ihe nke ọma?

¹⁶ Nke abụọ, ị ga na-akụzikwu ihe nke ọma. Otu n’ime ihe ndị na-akacha anyị mkpa ma anyị mụwara mmadụ Baịbụl bụ inyere ya aka ịbịarukwu Jehova nso. Ọ bụrụ na anyị ana-ekpe ekpere mgbe niile ma na-amụkwu gbasara Jehova, ọ ga-eme ka anyị hụkwuo ya n’anya, meekwa ka anyị dịrị njikere ịkụziri onye anyị na-amụrụ Baịbụl ịhụ Jehova n’anya. Chegodị gbasara Jizọs. Otú o si kọwaara ndị na-eso ụzọ ya Nna ya mere ka ha hụ Jehova n’anya ka Jizọs.​—Jọn 17:​25, 26.

17. Gịnị mere ekpere na ịmụ ihe ji eme ka okwukwe anyị sikwuo ike?

¹⁷ Nke atọ, okwukwe gị ga-esikwu ike. Chegodị ihe na-eme ma ị rịọ Jehova ka o duzie gị, kasie gị obi, ma ọ bụkwanụ kwado gị. Mgbe ọ bụla Jehova zara ekpere ahụ, okwukwe gị na-esikwu ike. (1 Jọn 5:15) Olee ihe ọzọ nwere ike ime ka okwukwe gị sikwuo ike? Ọ bụ ịmụ Baịbụl n’onwe gị. A sị ka e kwuwe, “ọ bụ ihe mmadụ nụrụ na-eme ka o nwee okwukwe.” (Rom 10:17) Ma, ọ bụrụ na anyị chọrọ ka okwukwe anyị sie ike, ihe anyị ga-eme abụghị naanị ịna-amụ ihe. Olee ihe ọzọ anyị kwesịrị ime?

18. Nye ihe atụ ihe mere o ji dị mkpa ka anyị na-atụgharị uche.

 ¹⁸ Anyị kwesịrị ịna-atụgharị uche n’ihe anyị na-amụ. Legodị ihe mere onye dere Abụ Ọma nke iri asaa na asaa. Ọ nọ na-echegbu onwe ya n’ihi na o chere na Jehova ajụla ya na ndị Izrel ibe ya. Ihe ndị a na-echegbu ya mere ka ọ ghara ịna-ehi ụra abalị. (Amaokwu nke 2 ruo na nke 8) Gịnị ka o mere? Ọ gwara Jehova, sị: “M ga-atụgharị uche n’ọrụ gị niile, chebakwara ihe dị iche iche ị na-eme echiche.” (Amaokwu nke 12) N’eziokwu, ọbụ abụ ahụ ma ihe Jehova meere ndị ya n’oge gara aga nke ọma. Ma, ọ na-echegbu onwe ya, sị: “Chineke ò chefuola imere anyị amara, ka iwe ya ò meela ka ọ kwụsị imere anyị ebere?” (Amaokwu nke 9) Ọbụ abụ ahụ tụgharịrị uche n’ọrụ Jehova nakwa n’otú Jehova si meere ndị ya ebere n’oge gara aga. (Amaokwu nke 11) Olee uru ọ baara ya? Obi bịara sie ya ezigbo ike na Jehova agaghị ahapụ ndị ya. (Amaokwu nke 15) Okwukwe gị ga-esikwa ike otú ahụ ma ọ bụrụ na ị na-atụgharị uche n’ihe ndị Jehova meere ndị ya nakwa n’ihe o meere gịnwa.

19. Olee uru ọzọ anyị na Jehova ịnọ na-abara anyị?

¹⁹ Nke anọ, bụ́kwanụ nke kacha mkpa, ịhụnanya i nwere n’ebe Jehova nọ ga-esikwu ike. Ọ bụ ịhụnanya bụ ihe kachanụ ga-eme ka anyị na-erubere Jehova isi, hapụ ihe ụfọdụ iji mee ihe dị ya mma, na ịna-edi ọnwụnwa ọ bụla bịaara anyị. (Mat. 22:​37-39; 1 Kọr. 13:​4, 7; 1 Jọn 5:3) O nweghị ihe kwesịrị ịdị anyị mkpa karịa anyị na Jehova ịdị n’ezigbo mma.​—Ọma 63:​1-8.

20. Olee ihe ndị ị chọrọ ime ka i nwee ike inwe oge gị na Jehova ga-eji na-anọrị?

²⁰ Cheta na ekpere, ịmụ Baịbụl, na ịtụgharị uche so n’ofufe anyị na-efe Jehova. Dịkwa ka Jizọs, anyị kwesịrị ịna-achọta ebe dị jụụ anyị na Jehova ga na-anọrị. Anyị kwesịkwara iwepụ ihe ọ bụla nwere ike ime ka uche anyị pụọ n’ihe anyị na-eme. Rịọ Jehova ka o nyere gị aka ka uche gị niile dịrị n’ekpere ị na-ekpe, n’ihe ị na-amụ, nakwa n’ọmụmụ ihe. Ọ bụrụ na i jiri oge gị na-eme ihe bara ezigbo uru ugbu a, Jehova ga-eme ka ị dịrị ndụ ebighị ebi n’ụwa ọhụrụ ya.​—Mak 4:24.