1. Olee ngọzi ụfọdụ anyị na-enweta n’ihi na anyị nọ n’ọgbakọ Jehova?

 Ọ BỤ ezigbo ihe ọma meere anyị na anyị nọ n’ọgbakọ Jehova n’oge ikpeazụ a dị oké egwu. Ka ihe na-akakwu njọ n’ụwa a, Jehova nyere anyị ụmụnna anyị ka ha na-enyere anyị aka. (Ọma 133:1) Ọ na-enyere anyị aka ka anyị na-enwe obi ụtọ n’ezinụlọ anyị. (Efe. 5:33–6:1) Ọ na-enyekwa anyị amamihe na nghọta ka anyị ghara ịna-echegbu onwe anyị, meekwa ka obi na-eru anyị ala.

2. Gịnị ka anyị kwesịrị ime, maka gịnị?

² Ma, anyị kwesịrị ịgbasi mbọ ike ịnọsi ike na-efe Jehova. Maka gịnị? Ọ bụ n’ihi na mgbe ụfọdụ, ihe ndị ọzọ mejọrọ nwere ike iwe anyị iwe. Anyị nwekwara ike ịda mbà maka ihe ndị anyị mejọrọ, karịchaa, ma ọ bụrụ na anyị emejọọ otu ihe ahụ ugboro ugboro. Anyị kwesịrị ịnọsi ike n’ozi Jehova (1) mgbe nwanna anyị mejọrọ anyị, (2) mgbe di anyị ma ọ bụ nwunye anyị mere ihe wutere anyị, na (3) mgbe obi dara anyị mbà maka ihe anyị mejọrọ. N’isiokwu a, anyị ga-eleba anya na nke ọ bụla n’ime nsogbu ndị a. Anyị ga-atụlekwa ihe anyị ga-amụta n’aka otu onye ji obi ya fee Jehova a kọrọ akụkọ ya na Baịbụl.

NỌSIE IKE N’OFUFE JEHOVA MGBE NWANNA GỊ MEJỌRỌ GỊ

3. Olee nsogbu ụfọdụ na-abịara ndị Jehova?

³ Ihe mere o ji esi ike. Ụfọdụ ụmụnna anyị nwere àgwà ndị na-ewe anyị iwe. Ndị ọzọ nwekwara ike mee ihe wutere anyị ma ọ bụkwanụ ghara iji obiọma meso anyị ihe. Ndị na-eduzi anyị n’ọgbakọ nwere ike imejọ ihe. Ihe ndị a nwere ike ime ka  ụfọdụ ndị na-enwe obi abụọ ma ihe a ọ̀ ka bụkwa ọgbakọ Jehova. Kama isoro ụmụnna ha “jiri otu obi” na-efe Chineke, ha nwere ike ịkwụsị ha na ụmụnna ndị ahụ imekọ ihe ma ọ bụdị kwụsị ịga ọmụmụ ihe. (Zef. 3:9) Ime otú ahụ ọ̀ dị mma? Ka anyị lee ihe anyị ga-amụta n’aka otu onye a kọrọ akụkọ ya na Baịbụl ụdị ihe ahụ mere.

4. Olee nsogbu ndị bịaara Pọl onyeozi?

⁴ Onye a kọrọ akụkọ ya na Baịbụl. Pọl onyeozi ma na ụmụnna ya ezughị okè. Dị ka ihe atụ, obere oge ọ ghọchara Onye Kraịst, ụfọdụ ndị nọ n’ọgbakọ dị na Jeruselem ekwetaghị na ọ bụ onye na-eso ụzọ Jizọs mgbe ha hụrụ ya. (Ọrụ 9:26) Mgbe e mechara, ụfọdụ ndị kwuru okwu ọjọọ gbasara ya ka ndị ọzọ ghara ịtụkwasị ya obi. (2 Kọr. 10:10) Pọl hụkwara ka otu nwanna a na-akwanyere ùgwù mere mkpebi na-adịghị mma nke nwere ike ime ka ndị ọzọ zọhie ụkwụ. (Gal. 2:11, 12) Otu n’ime ndị ha na Pọl rụkọrọ ọrụ, bụ́ Mak, mere ihe gbawara ya obi. (Ọrụ 15:37, 38) Ọ bụrụ na Pọl chọrọ, ọ gaara ekwe ka nke ọ bụla n’ime ihe ndị a mee ka ọ na-agbara ndị ahụ mejọrọ ya ọsọ. Ma, o meghị otú ahụ. O ji ụmụnna ya kpọrọ ihe, nọsiekwa ike n’ofufe Jehova. Gịnị nyeere Pọl aka?

5. Gịnị nyeere Pọl aka ka ike ụmụnna ya ghara ịgwụ ya? (Ndị Kọlọsi 3:13, 14) (Kọwaakwa ihe e sere na foto e ji kọwaa paragraf a.)

⁵ Pọl hụrụ ụmụnna ya n’anya. Otú o si hụ ụmụnna ya n’anya mere ka o lekwasị anya n’àgwà ọma ndị ha nwere, ọ bụghị n’ihe ndị ha na-anaghị emeta. Ịhụnanya nyekwaara Pọl aka ime ihe yanwa dere ná Ndị Kọlọsi 3:13, 14. (Gụọ ya.) Ka anyị lee otú Pọl si gbaghara Mak. Ọ bụ eziokwu na Mak hapụrụ Pọl mgbe ọ na-eje ozi ala ọzọ ya nke mbụ, ma Pọl eburughị ya iwe n’obi. Mgbe e mechara, o degaara ụmụnna nọ na Kọlọsi akwụkwọ ozi, too Mak na ọ bụ onye ya na ya na-arụkọ ọrụ o ji kpọrọ ihe nakwa na ọ ‘na-akasi ya nnọọ obi.’ (Kọl. 4:10, 11) Mgbe Pọl nọ n’ụlọ mkpọrọ na Rom, o ziri ozi ka Mak bịa nyere ya aka. (2 Tim. 4:11) O doro anya na Pọl na-agbaghara ụmụnna ya, ya na ha ana-emekọkwa ihe. Gịnị ka anyị nwere ike ịmụta n’aka Pọl?

6-7. Olee otú anyị ga-esi ghara ịkwụsị igosi ụmụnna anyị na anyị hụrụ ha n’anya n’agbanyeghị ihe ndị ha na-emejọ? (1 Jọn 4:7)

⁶ Ihe anyị na-amụta. Jehova chọrọ ka anyị ghara ịkwụsị ịhụ ụmụnna anyị n’anya. (Gụọ 1 Jọn 4:7.) Ọ bụrụ na nwanna akpaghị àgwà ka Onye Kraịst, obi kwesịrị isi anyị ike na ọ kpachaghị anya chọọ ime ihe ga-ewute anyị nakwa na ọ na-agba mbọ ime ihe Jehova  kwuru. (Ilu 12:18) Chineke hụrụ ndị ji obi ha niile na-efe ya n’anya n’agbanyeghị na ha na-emejọ ihe. Ọ naghị ajụ anyị ma anyị mejọọ ihe. Ọ naghịkwanụ eburu anyị iwe n’obi. (Ọma 103:9) Ọ dị ezigbo mkpa ka anyị na-eme ka Nna anyị nke na-agbaghara ndị ọzọ.​—Efe. 4:32–5:1.

⁷ Chetakwa na ka ọgwụgwụ ụwa a na-eru nso, anyị na ụmụnna anyị kwesịrị ịna-adịkwu ná mma. Anyị kwesịrị ịtụ anya na a ga na-akpagbukwu anyị. E nwedịrị ike ịtụ anyị mkpọrọ maka na anyị na-efe Chineke. Ọ bụrụ na ụdị ihe a emee, enyemaka ụmụnna anyị ga-adịkwu anyị mkpa karịa mgbe ọ bụla ọzọ. (Ilu 17:17) Ka anyị lee ihe mere otu okenye na Spen aha ya bụ Josep. a A tụrụ ya na ụmụnna ndị ọzọ mkpọrọ maka na ha ekweghị aga agha. Ọ sịrị: “Mgbe anyị nọ n’ụlọ mkpọrọ, ọ dị mfe ime ihe ga-ewe ụmụnna anyị iwe n’ihi na anyị niile bikọtara ọnụ. Anyị gbalịsiri ike na-ediri ụmụnna anyị ihe ma na-agbaghara ha kpamkpam. Ihe a chebere anyị, nyekwara anyị aka ịdị n’otu. Ndị anyị na ha nọ n’ụlọ mkpọrọ ahụ bụ ndị na-anaghị efe Jehova. E nwere otu oge m gbajiri aka, e kee m ya bandeeji, ya emee ka m ghara ịna-emeli ihe ọ bụla. Ma, otu nwanna na-asara m uwe m ma na-enyere m aka n’ihe ndị ọzọ. Nwanna a gosiri m ezigbo ịhụnanya mgbe ọ kacha dịrị m mkpa.” Ihe ndị a bụ ezigbo ihe mere anyị ji kwesị ịgba mbọ ka anyị na ụmụnna anyị dozie nsogbu ọ bụla anyị nwere ugbu a.

NỌSIE IKE N’OFUFE JEHOVA MA DI GỊ MA Ọ BỤ NWUNYE GỊ MEE IHE GBAWARA GỊ OBI

8. Olee nsogbu ndị di na nwunye na-enwe?

⁸ Ihe mere o ji esi ike. Di na nwunye ọ bụla na-enwe nsogbu. Baịbụl kwukwara hoo haa na ndị lụrụ di na nwunye ga-enwe “ọtụtụ nsogbu.” (1 Kọr. 7:28) Maka gịnị? Ọ bụ n’ihi na di na nwunye ezughị okè. Àgwà ha, ihe ndị na-amasị ha, na ihe ndị na-anaghị amasị ha abụghị otu. Obodo ha na omenala ha nwekwara ike ịdị iche iche. Ka oge na-aga, ha nwere ike kpaa àgwà ndị di ha ma ọ bụ nwunye ha na-amabughị na ha nwere tupu ha alụọ. Nke ọ bụla n’ime ihe ndị a nwere ike ịkpata nsogbu. Ha nwere ike ịtawa ibe ha ụta kama ịghọta na onye nke ọ bụla so kpata nsogbu ahụ, nakwa na ha kwesịrị ịgba mbọ dozie ya. Ha nwedịrị ike iche na onye ọ bụla ịga nọọrọ onwe ya ma ọ bụkwanụ ịgba alụkwaghịm bụ ihe ga-edozi nsogbu ha. Ma, ịgba alụkwaghịm ma ọ bụ onye ọ bụla ịnọrọ onwe ya ọ̀ ga-edozili nsogbu? b Ka anyị lee ihe anyị ga-amụta n’aka otu onye a kọrọ akụkọ ya na Baịbụl, onye na-ahapụghị di ya n’agbanyeghị na o siiri ya ike.

9. Olee nsogbu Abigel nwere?

⁹ Onye a kọrọ akụkọ ya na Baịbụl. Aha di Abigel bụ Nebal. Baịbụl kwuru na Nebal dị aka ike, na-akpakwa àgwà ọjọọ. (1 Sam. 25:3) O doro anya na o siiri Abigel ike ya na ụdị nwoke ahụ ibi. Abigel ò nwere ohere ịhapụ di ya? Ee. E nwere mgbe Devid, onye ga-abụ eze Izrel n’ọdịnihu, bịara ka o gbuo di ya n’ihi na ọ kparịrị ya na ndị so ya. (1 Sam. 25:9-13) Ọ bụrụ na Abigel chọrọ, ọ gaara agba ọsọ, hapụ Devid ka o gbuo di ya. Ma, o meghị otú ahụ. Kama, ọ rịọrọ Devid ka ọ hapụ igbu di ya. (1 Sam. 25:23-27) Gịnị mere o ji mee otú ahụ?

10. Gịnị ka o nwere ike ịbụ ya nyeere Abigel aka ka ọ ghara ịhapụ di ya na-akpa àgwà ọjọọ?

 ¹⁰ Abigel hụrụ Jehova n’anya, jirikwa iwu Jehova nyere maka alụmdi na nwunye kpọrọ ihe. Ọ ga-abụ na ọ ma ihe Jehova gwara Adam na Iv mgbe o jikọtara ha abụọ. (Jen. 2:24) Abigel ma na Jehova na-ele alụmdi na nwunye anya ka ihe dị nsọ. Ọ chọrọ ime Jehova obi ụtọ. Ọ ga-abụ ya mere o ji mee ihe niile o nwere ike ime iji chebe ndị niile bi n’ụlọ ha, ma di ya. O mere ihe ozugbo ka o gbochie Devid igbu Nebal. Ọ dịkwa njikere ịrịọ mgbaghara maka ihe ọjọọ ọ na-emeghị. Ọ bụ nwaanyị nwere obi ike, onye na-anaghịkwa achọ ihe ga-abara naanị ya uru. O doro anya na Jehova hụrụ ya n’anya. Olee ihe ndị nwunye nakwa ndị di ga-amụta n’aka Abigel?

11. (a) Gịnị ka Jehova chọrọ ka di na nwunye na-eme? (Ndị Efesọs 5:33) (b) Gịnị ka ị mụtara n’ihe Nwanna Nwaanyị Carmen mere ka ya na di ya ghara itisa? (Kọwaakwa ihe e sere na foto e ji kọwaa paragraf a.)

¹¹ Ihe anyị na-amụta. Jehova chọrọ ka di na nwunye jiri alụmdi na nwunye ha kpọrọ ihe, ọ bụrụgodị na otu n’ime ha na-akpa àgwà ọjọọ. Obi ga-atọgbu Jehova atọgbu ma ọ hụ ka di na nwunye na-agbasi mbọ ike idozi nsogbu ha, na-egosi ibe ha ịhụnanya ma na-akwanyere ibe ha ùgwù. (Gụọ Ndị Efesọs 5:33.) Ka anyị leba anya n’akụkọ Nwanna Nwaanyị Carmen. Ihe dị ka afọ isii ọ lụchara di, Ndịàmà Jehova malitere ịmụrụ ya Baịbụl, ya emechaakwa mee baptizim. Ọ sịrị: “Ihe a adịghị di m mma. Ọ dị ya ka Jehova ọ̀ na-anara ya nwunye ya. Ọ na-akparị m ma na-agwa m na ọ ga-ahapụ m.” N’agbanyeghị ya, Nwanna Nwaanyị Carmen ahapụghị di ya. Ruokwa afọ iri ise, ọ gbasiri mbọ ike ịna-ahụ di ya n’anya, na-akwanyekwara ya ùgwù. Ọ sịrị: “Ka afọ na-agafe, m mụtara ịna-aghọtakwu otú obi dị di m, jirikwa akọ na-agwa ya okwu. Ebe m ma na alụmdi na nwunye dị nsọ n’anya Jehova, m mere ihe niile m nwere ike ime ka mụ na di m ghara itisa. E nweghị mgbe m hapụrụ di m n’ihi na m hụrụ Jehova n’anya.” c Gị na di gị ma ọ bụ nwunye gị nwee nsogbu, obi kwesịrị isi gị ike na Jehova ga-akwado gị, nyekwara gị aka ịnọsi ike na-efe ya.

NỌSIE IKE N’OZI JEHOVA MGBE OBI DARA GỊ MBÀ MAKA IHE I MEJỌRỌ

12. Olee ihe nwere ike ịbụ nsogbu anyị ma anyị mee mmehie dị oké njọ?

¹² Ihe mere o ji esi ike. Ọ bụrụ na anyị emee mmehie dị oké njọ, anyị nwere ike ịda mbà. Baịbụl kwukwara na mmehie nwere ike ime ka ‘obi gbawaa anyị, ihe anyị mere  ana-ewutekwa anyị.’ (Ọma 51:17) Otu nwanna aha ya bụ Robert gbasiri mbọ ike ruo ọtụtụ afọ bụrụ ohu na-eje ozi. Ma, o mere mmehie dị oké njọ nke mere ka ọ chọpụta na ya emechuola Jehova ihu. Ọ sịrị: “Mgbe m matara ihe m mere, akọnuche m nyere m ezigbo nsogbu. Obi mechara jọwa m ezigbo njọ. M bere ákwá, kpeekwa ekpere. M chetara na m nọ na-eche na Jehova agaghị achọ ige m ntị ọzọ. Oleekwanụ ihe mere ọ ga-eji chọọ ige m ntị? Emechuola m ya ihu.” Ọ bụrụ na anyị emee mmehie, ike ụwa nwere ike ịgwụ anyị, anyị echewe na Jehova ahapụla anyị, n’ihi ya, na ọ baghị uru ka anyị gbaa mbọ ifewe ya. (Ọma 38:4) Ọ bụrụ na ọ dịtụla gị otú ahụ, chee banyere otu onye a kọrọ akụkọ ya na Baịbụl, onye nọsiri ike na-efe Jehova n’agbanyeghị na o mere ihe dị oké njọ.

13. Olee mmehie dị ezigbo njọ Pita mere, oleekwa ihe kpatara ya?

¹³ Onye a kọrọ akụkọ ya na Baịbụl. N’abalị bọtara ụbọchị e gburu Jizọs, Pita onyeozi mejọrọ ọtụtụ ihe nke mere ka o mee ihe ọjọọ kachanụ o metụrụla. Nke mbụ, onwe Pita buru ya isi, ya etuo ọnụ na ya agaghị ahapụ Jizọs ọ bụrụgodị na ndịozi ndị ọzọ ahapụ ya. (Mak 14:27-29) Nke ọzọ, mgbe ha nọ n’ogige Getsemeni, Pita anọghị na nche ugboro ugboro. (Mak 14:32, 37-41) Mgbe ìgwè mmadụ, ndị ji mma agha na okpiri, bịara ka ha kpụrụ Jizọs, Pita riri mbọmbọ. (Mak 14:50) N’ikpeazụ, Pita gọnahụrụ Jizọs ugboro atọ, ṅụọdị iyi n’ụgha a ọ ghara. (Mak 14:66-71) Gịnị ka Pita mere mgbe ọ chọpụtara na ihe a o mere jọgburu onwe ya? Obi gbawara ya, ya ebee ezigbo ákwá. Ọ ga-abụkwa na akọnuche ya nọ na-enye ya ezigbo nsogbu. (Mak 14:72) Chegodị otú obi si jọọ Pita ezigbo njọ mgbe e mechara gbuo enyi ya bụ́ Jizọs. Ọ ga-abụrịrị na ihe a mere ka Pita chee na ya abaghịzi uru.

14. Gịnị nyeere Pita aka ịnọsi ike n’ozi Jehova? (Kọwaa foto .)

¹⁴ E nwere ihe ụfọdụ mere Pita ji nọsie ike n’ofufe Jehova. Ọ kpapụghị onwe ya iche. Ọ gakwuuru ụmụnna ya. O dokwara anya na ha kasiri ya obi. (Luk 24:33) Ihe ọzọ bụ na Jizọs pụtara n’ihu Pita mgbe a kpọlitere ya n’ọnwụ. Ọ ga-abụ na ọ bịara ka ọ gbaa Pita ume. (Luk 24:34; 1 Kọr. 15:5) Mgbe e mechara, kama ịbara enyi ya Pita mba maka ihe ndị o mejọrọ, Jizọs gwara ya na ọ ga-enyekwu ya ọrụ. (Jọn 21:15-17) Pita ma na ihe o mere dị ezigbo njọ, ma ọ nọkwa na-agbalị ime ihe dị mma. Maka gịnị? Ọ bụ n’ihi na obi siri ya ike na Nna ya ukwu bụ́ Jizọs ahapụbeghị ya. Ụmụnna Pita kwadokwara ya. Gịnị ka anyị nwere ike ịmụta n’aka Pita?

15. Gịnị ka Jehova chọrọ ka obi sie anyị ike na ya? (Abụ Ọma 86:5; Ndị Rom 8:38, 39) (Kọwaakwa ihe e sere na foto e ji kọwaa paragraf a.)

 ¹⁵ Ihe anyị na-amụta. Jehova chọrọ ka obi sie anyị ike na ọ hụrụ anyị n’anya nakwa na ọ dị njikere ịgbaghara anyị. (Gụọ Abụ Ọma 86:5; Ndị Rom 8:38, 39.) Anyị mee mmehie, obi anyị na-ama anyị ikpe. Ọ bụkwa ihe kwesịrị ekwesị. Ma, anyị ekwesịghị iche na Jehova agaghị ahụli anyị n’anya ma ọ bụkwanụ na ọ gaghị agbaghara anyị. Kama, anyị kwesịrị ịga ka e nyere anyị aka ozugbo. Nwanna Robert anyị kwuburu okwu ya sịrị: “Ihe mere m ji mee mmehie bụ na m chere na m ga-emerili ọnwụnwa n’ike m.” Ọ chọpụtara na o kwesịrị ịga kọọrọ ndị okenye ihe o mere. Ọ sịrị: “Ozugbo m gara kọọrọ ya ndị okenye, m chọpụtara na Jehova ji ha na-enyere m aka, hụkwa na Jehova hụrụ m n’anya. M chọpụtakwara na ndị okenye hụrụ m n’anya. Ha nyeere m aka ịmata na Jehova ahapụbeghị m.” Obi kwesịkwara isi anyị ike na Jehova hụrụ anyị n’anya nke ukwuu nakwa na ọ ga-agbaghara anyị ma ọ bụrụ na anyị echegharịa, gaa ka e nyere anyị aka, gbasiekwa mbọ ike ịghara ime ihe ahụ ọzọ. (1 Jọn 1:8, 9) Ọ bụrụ na obi esie anyị ike otú ahụ, ọ ga-enyere anyị aka ka anyị ghara ịkwụsị ife Jehova ma ọ bụrụ na anyị emejọọ ihe.

16. Gịnị mere i ji kpebisie ike ịnọsi ike na-efe Jehova?

¹⁶ Jehova ji mbọ anyị na-agba ife ya n’oge ikpeazụ a tara akpụ kpọrọ ezigbo ihe. N’enyemaka Jehova, anyị ga-anọsili ike n’ofufe ya n’agbanyeghị ihe ndị wutere anyị. Anyị nwere ike ịhụkwu ụmụnna anyị n’anya ma na-agbaghara ha ma ha mejọọ anyị. Anyị nwere ike igosi na anyị hụrụ Jehova n’anya nke ukwuu ma na-akwanyere ndokwa alụmdi na nwunye o mere ùgwù ma ọ bụrụ na anyị ana-eme ike anyị niile idozi nsogbu ọ bụla anyị na di anyị ma ọ bụ nwunye anyị nwere. Ọ bụrụkwa na anyị emee mmehie, anyị kwesịrị ịrịọ Jehova ka o nyere anyị aka, nabata ịhụnanya ya na mgbaghara ya, nọsiekwa ike n’ofufe ya. Ka obi sie anyị ike na Jehova ga-agọzi anyị mmaji kwuru mmaji ma ọ bụrụ na “ike ime ihe dị mma . . . agwụghị anyị.”​—Gal. 6:9.