Ndị Mmụọ Ọjọọ Hà Nọ n’Ọrụ?

“Ụwa nọ n’oké mgbagwoju anya, dị ka a ga-asị na ike anwansi ji nnọọ nlezianya na-anwa imechi ụzọ nile e si agbapụ n’ọnọdụ mberede.”—Jean-Claude Souléry, odeakụkọ.

‘Mmetụta nke enweghị enyemaka ndị mmadụ n’otu n’otu na-enwe yiri ka ọ̀ na-eme ka ha na-eche na mmụọ ọjọọ nke karịrị ha ike nọ n’ọrụ.’—Josef Barton, ọkọ akụkọ ihe mere eme.

OKÉ egwu nke mwakpo ahụ ndị na-eyi ọha egwu mere na September 11, 2001, kpaliri, mere ka ọtụtụ mmadụ tụgharịa uche. Ka ọ na-ede ihe n’akwụkwọ akụkọ bụ́ Financial Times nke England, Michael Prowse kwuru, sị: “Ọ dịghị anụmanụ ga-eme ma ọ bụ pụrụ ime omume n’ụzọ obi ọjọọ dị otú ahụ.” Otu uche akwụkwọ akụkọ nke New York Times kwuru na e wezụga nhazi nke mwakpo ahụ chọrọ, “ọ dị nnọọ mkpa ịtụle otú ịkpọasị nke kpaliri ya ruru. Ọ bụ ịkpọasị nke karịrị nke e ji alụ agha, nke na-amaghị ókè, nke na-adịghị agbaso nkwekọrịta ọ bụla.”

Ndị nọ n’okpukpe dịgasị iche iche tụgharịrị uche ma ọ̀ ga-abụ na ụfọdụ ike ọjọọ nọ n’ọrụ. Otu ọchụnta ego si Sarajevo bụ́ onye hụrụ arụ nke ịkpọasị agbụrụ kpatara na Bosnia kwupụtara, sị: “Mgbe a lụsịrị agha Bosnia ruo otu afọ, ekweere m na ọ bụ Setan kpatara ya. Nke a bụ nnọọ ịwị ara.”

Mgbe a jụrụ ọkọ akụkọ ihe mere eme bụ́ Jean Delumeau ma ò kweere na Ekwensu dị, ọ zara, sị: “M̀ pụrụ isi aṅaa rụọ ụka na e nweghị ike na-akpata ihe ọjọọ ka m na-ahụ ihe ndị na-eme na ihe ndị meworo kemgbe a mụrụ m: Agha ụwa nke abụọ, bụ́ nke tara isi ihe karịrị nde mmadụ 40; ogige Auschwitz na ogige ọnwụ dị iche iche; mgbuchapụ agbụrụ e mere na Cambodia; ọchịchị aka ike nke Ceauşescu bụ́ nke a kwafuru nnọọ ọbara na ya; ọchịchị nke ọtụtụ ebe gburugburu ụwa iji mmekpọ ọnụ mere usoro ha na-agbaso. Arụ ndị a kpaworo enweghị ngụta. . . . Ya mere, ekweere m na anyị ziri ezi ịkpọ ihe ndị dị otú ahụ ‘aka ọrụ Ekwensu,’ ọ bụghị na ọ bụ Ekwensu nke nwere mpi na ụkwụ wara mkpị kpatara ha kama ọ bụ Ekwensu nke bụ́ ihe nnọchianya nke mmụọ na ike nke ihe ọjọọ bụ́ nke na-akpa ike n’ụwa.”

Dị ka Jean Delumeau, ọtụtụ mmadụ na-asị na arụ a na-akpa taa n’etiti ọha mmadụ, site ná ndị a na-akpa n’ime ezinụlọ ruo ná ndị a na-akpa gburugburu ụwa, bụ “aka ọrụ Ekwensu.” Ma gịnị ka nke a pụtara? À ga-asị na ọ bụ ike na-abụghị onye nke na-akpata ihe ọjọọ ka ihe ndị dị otú ahụ na-eyi egwu si n’aka, ka è nwere ndị nwere ikike ọjọọ bụ́ ndị nọ n’ọrụ, ndị na-akpali ndị mmadụ ịkpa arụ ndị karịrị ụdị ihe ọjọọ e ji mara ụmụ mmadụ? Ọ̀ bụ onyeisi ihe ọjọọ—Setan bụ́ Ekwensu—na-achịkwa ikike ndị dị otú ahụ?

[Ebe E Si Nweta Foto Dị na peeji 3]

Ụmụaka: Foto U.S. Coast Guard