Nọgide Na-enwe Echiche Ziri Ezi Banyere Iji Ihe Ọṅụṅụ Na-aba n’Anya Eme Ihe

“Onye na-akwa emo ka mmanya vaịn bụ, onye mkpọtụ ka ihe ọṅụṅụ nke na-aba n’anya bụ; onye ọ bụla nke na-awagharị site na ya amaghị ihe.”—ILU 20:1.

1. Olee otú ọbụ abụ ahụ si gosipụta ekele o nwere maka ụfọdụ n’ime ezi onyinye ndị sitere n’aka Jehova?

“EZI onyinye ọ bụla na onyinye ọ bụla zuru okè sitere n’elu, n’ihi na o si n’ebe Nna nke ìhè eluigwe nọ na-abịa,” ka Jems onye na-eso ụzọ dere. (Jems 1:17) N’ịbụ onye ekele o nwere maka ọtụtụ onyinye ọma nke Chineke kpaliri, ọbụ abụ ahụ bụrụ, sị: “Ị bụ Onye na-eme ka ahịhịa puoro anụ ụlọ, na-emekwa ka ihe a kụrụ n’ala puoro ọrụ ubi mmadụ; ime ka nri si n’ala pụta: na mmanya vaịn nke na-eme ka obi mmadụ ṅụrịa, ime ka ihu ya na-egbupụ site ná mmanụ, na achịcha nke na-eme ka mmadụ nwee ume n’obi.” (Abụ Ọma 104:14, 15) Dị ka ahịhịa ndụ, achịcha, na mmanụ, mmanya na ihe ọṅụṅụ ndị ọzọ na-aba n’anya bụ ezi onyinye ndị sitere n’aka Chineke. Olee otú anyị kwesịrị isi jiri ha na-eme ihe?

2. Olee ajụjụ ndị anyị ga-atụle banyere iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe?

 ² Onyinye na-enye ọṅụ dị mma nanị mgbe e ji ya mee ihe n’ụzọ kwesịrị ekwesị. Dị ka ihe atụ, mmanụ aṅụ “dị mma,” ma “ịracha mmanụ aṅụ hie nne adịghị mma.” (Ilu 24:13; 25:27) Ọ bụ ezie na ịṅụ “obere mmanya” pụrụ ịdị mma, iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi bụ ezigbo nsogbu. (1 Timoti 5:23) “Onye na-akwa emo ka mmanya vaịn bụ,” ka Bible na-adọ aka ná ntị, “onye mkpọtụ ka ihe ọṅụṅụ nke na-aba n’anya bụ; onye ọ bụla nke na-awagharị site na ya amaghị ihe.” (Ilu 20:1) Otú ọ dị, gịnị ka ịwagharị n’ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya gụnyere? * Ịṅụ mmanya ha aṅaa bụ ịṅụbiga ya ókè? Gịnị bụ echiche ziri ezi n’akụkụ a?

‘Ịwagharị’ Site n’Ihe Ọṅụṅụ Na-aba n’Anya—N’ụzọ Dị Aṅaa?

3, 4. (a) Gịnị na-egosi na Bible katọrọ mmadụ ịṅụgide mmanya ruo mgbe o gbuwere ya egbuwe? (b) Olee ihe ụfọdụ e ji amata mgbe a ṅụbigara mmanya ókè?

³ N’Izrel oge ochie, a na-eji nkume atụgbu nwa ọ bụla nke na-eribiga ihe ókè ma na-aṅụbiga mmanya ókè ma ghara igosi nchegharị. (Deuterọnọmi 21:18-21) Pọl onyeozi dụrụ Ndị Kraịst ọdụ, sị: “Unu na onye ọ bụla a na-akpọ nwanna bụ́ onye na-akwa iko ma ọ bụ onye anyaukwu ma ọ bụ onye na-ekpere arụsị ma ọ bụ onye na-ekwujọ mmadụ ma ọ bụ onye aṅụrụma ma ọ bụ onye na-apụnara mmadụ ihe kwụsị ịdị na-akpakọ, ọbụna unu na onye dị otú a erikọla ihe.” N’ụzọ doro anya, Akwụkwọ Nsọ kagburu mmadụ ịṅụgide mmanya ruo mgbe o gbuwere ya egbuwe.—1 Ndị Kọrint 5:11; 6:9, 10.

⁴ N’ịkọwa ihe e ji amata mgbe a ṅụbigara mmanya ókè, Bible na-ekwu, sị: “Elekwasịla mmanya vaịn anya mgbe ọ na-acha ọbara ọbara, mgbe ọ na-enye ụdị ya n’iko, mgbe ọ na-asụgharị n’iko nke ọma: n’ikpeazụ ya ọ bụ dị ka agwọ ka ọ na-ata, ọ bụkwa dị ka ajụala ka ọ na-atụ. Anya gị abụọ ga-ahụ ndị inyom na-abụghị nwunye gị [ma ọ bụ, “ihe ndị dị omimi”], obi gị ga-ekwukwa okwu ịgbakụta Chineke azụ.” (Ilu 23:31-33) Ịṅụbiga mmanya ókè na-ata ka agwọ, na-akpata ọrịa, uche mgbasasị, ọbụna ntụbọ. Onye aṅụrụma pụrụ ịhụ “ihe ndị dị omimi” n’ụdị na ọ pụrụ ịmụ anya na-arọ nrọ. O nwekwara ike ghara ịkwa ire ya nga n’ikwupụta echiche na ọchịchọ ndị rụrụ arụ bụ́ ndị a na-ekwesịghị ikwupụta.

5. N’ụzọ dị aṅaa ka ịṅụ oké mmanya si bụrụ ihe na-emerụ ahụ́?

⁵ Gịnị ma ọ bụrụ na mmadụ na-eji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe ma na-elezi anya ịghara ịṅụ ya ruo n’ókè ọ ga-apụta ìhè na ọ ṅụbigara mmanya ókè? Ihe àmà nke ịṅụbiga mmanya ókè adịghị apụtacha ìhè n’ahụ́ ụfọdụ ndị ọbụna mgbe ha ṅụsịworo ọtụtụ iko mmanya. Otú ọ dị, iche na omume dị otú ahụ adịghị ihe o mere bụ mmadụ iduhie onwe ya. (Jeremaịa 17:9) Nke nta nke nta, ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya pụrụ iri onye ahụ ahụ́, ya aghọọkwa “ohu nye oké mmanya.” (Taịtọs 2:3) Banyere otú mmadụ si aghọ onye aṅụrụma, onye edemede bụ́ Caroline Knapp na-ekwu, sị: “A na-eji nwayọọ nwayọọ, nke nta nke nta aghọ onye aṅụrụma.” Lee ka ịṅụ oké mmanya si bụrụ ọnyà na-egbu mmadụ!

6. N’ihi gịnị ka mmadụ ji kwesị izere ịṅụbiga ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya ókè ya na iribiga nri ókè?

 ⁶ Tụleekwa ịdọ aka ná ntị Jizọs: “Lezienụ onwe unu anya ka a ghara inwe mgbe iribiga ihe ókè na ịṅụ oké mmanya na nchegbu nke ndụ ga-anyịgbu obi unu, ụbọchị ahụ ewee bịakwasị unu na mberede n’otu ntabi anya dị ka ọnyà. N’ihi na ọ ga-abịakwasị ndị nile bi n’elu ụwa nile.” (Luk 21:34, 35) Ọ dịghị mkpa ka mmanya gbuwe mmadụ egbuwe tupu ya emee ka onye ahụ mewe anya ụra ma ọ bụ dịrị umengwụ—n’ụzọ nkịtị nakwa n’ụzọ ime mmụọ. Gịnị ma ọ bụrụ na ụbọchị Jehova abịakwasị onye ahụ n’ọnọdụ dị otú ahụ?

Ihe Iji Ihe Ọṅụṅụ Na-aba n’Anya Eme Ihe n’Ụzọ Na-ezighị Ezi Pụrụ Ịkpata

7. N’ihi gịnị ka iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi ji megide ntụziaka ahụ e nyere ná 2 Ndị Kọrint 7:1?

⁷ Ịṅụbiga ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya ókè na-etinye anyị n’ọtụtụ ihe ize ndụ—ma ndị nke ahụ́ ike ma ndị nke ime mmụọ. Ụfọdụ n’ime ọrịa ndị ịṅụbiga mmanya ókè na-akpata bụ ọrịa imeju bụ́ cirrhosis, ịba ọcha n’anya na-esite n’ịṅụ mmanya, na ọrịa mkpasasị uche ndị dị ka delirium tremens. Ịnọgide jiri ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya na-eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi ruo ogologo oge pụkwara ịkpata ọrịa cancer, ọrịa shuga, na ọrịa obi na ọrịa afọ ụfọdụ. Iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi megidere nnọọ ntụziaka Akwụkwọ Nsọ, bụ́: “Ka anyị sachapụ onwe anyị mmerụ ọ bụla nke anụ ahụ́ na mmụọ, na-eme ka ịdị nsọ zuo okè n’egwu Chineke.”—2 Ndị Kọrint 7:1.

8. Dị ka Ilu 23:20, 21 si kwuo, gịnị ka iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi pụrụ ịrụpụta?

⁸ Iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi pụkwara ịkpata imefusị ego, ọbụna ọ pụrụ ime ka ọrụ mmadụ funahụ ya. Eze Solomọn nke Izrel oge ochie dọrọ aka ná ntị, sị: “Anọla n’etiti ndị na-aṅụbiga mmanya vaịn ókè; n’etiti ndị na-eribiga anụ ókè.” N’ihi gịnị? Ọ kọwara, sị: “N’ihi na onye na-aṅụbiga mmanya ókè na onye na-eribiga ihe ókè ka a ga-anapụ ihe nile: ọ bụkwa nkịrịka ákwà ka òrù ụra ga-eyikwasị mmadụ.”—Ilu 23:20, 21.

9. N’ihi gịnị ka o ji bụrụ ihe amamihe dị na ya mmadụ izere ịṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya ma ọ bụrụ na ọ ga-anya ụgbọala?

⁹ N’izo aka n’ihe ize ndụ ọzọ, akwụkwọ bụ́ The Encyclopedia of Alcoholism na-ekwu, sị: “Nnyocha ndị e mere egosiwo na ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya na-akpata mbelata nke ikike mmadụ nwere ịnya ụgbọala, gụnyere ikike o nwere imeghachi omume n’oge, ime ihe ndị o kwesịrị ime, itinye uche n’ihe, ịhụ ụzọ nke ọma na ime ezi mkpebi.” Ihe na-esi n’ibu anya mmanya anya ụgbọala apụta bụ ọdachi. Na United States nanị, ọtụtụ iri puku na-anwụ, ọtụtụ narị puku na-emerụkwa ahụ́ kwa afọ n’ihe ọghọm ndị ịṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya na-akpata. Ihe ize ndụ a na-emetụta ndị ntorobịa karịsịa, bụ́ ndị na-enwechaghị ahụmahụ n’ịnya ụgbọala nakwa n’ịṅụ mmanya. Mmadụ ọ̀ pụrụ ịnya ụgbọala mgbe ọ ṅụchara mmanya na-aba n’anya n’ọ̀tụ̀tụ̀ buru ibu ma n’otu oge ahụ kwuo na ya na-akwanyere ndụ ùgwù dị ka onyinye sitere n’aka Jehova Chineke? (Abụ Ọma 36:9) N’ihi ịdị nsọ nke ndụ, ọ kasị mma ka mmadụ ghara ịṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya ma ọlị mgbe ọ na-anya ụgbọala.

10. Olee otú ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya pụrụ isi metụta uche anyị, n’ihi gịnịkwa ka nke ahụ ji dịrị ize ndụ?

¹⁰ Ọ bụghị nanị na ịṅụbiga mmanya ókè na-emerụ ndị mmadụ ahụ́ n’ụzọ nkịtị, kamakwa ọ na-emerụ ha ahụ́ n’ụzọ ime mmụọ. “Mmanya vaịn na mmanya vaịn ọhụrụ na-ewepụ  obi amamihe,” ka Bible na-ekwu. (Hosea 4:11) Ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya na-emetụta uche. “Mgbe mmadụ ṅụrụ mmanya,” ka akwụkwọ Ụlọ Ọrụ Mba U.S. Maka Iji Ọgwụ Eme Ihe n’Ụzọ Na-ezighị Ezi na-akọwa “ihe ọṅụṅụ ahụ na-aba n’anya na-esi n’usoro nri si agbari abanye n’ọbara ma na-eru n’ụbụrụ ngwa ngwa. Ọ na-amalite ibelata ikike nke akụkụ ụbụrụ ndị na-achịkwa echiche na mmetụta uche. Onye ahụ na-akwụsịlata inwe njide onwe onye.” N’ọnọdụ dị otú ahụ, o yikarịrị ka ànyị ‘ga na-awagharị,’ na-eme ihe ndị anyị na-ekwesịghị ime, bụrụkwa ndị ọ ga-adịrị mfe ịdaba n’ọtụtụ ọnwụnwa.—Ilu 20:1.

11, 12. Mmerụ ahụ́ ime mmụọ dị aṅaa pụrụ isite ná mmadụ ịṅụbiga ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya ókè?

¹¹ Ọzọkwa, Bible na-enye iwu, sị: “Ma unu na-eri ihe, ma unu na-aṅụ ihe, ma unu na-eme ihe ọ bụla, na-emenụ ihe nile ka e wee nye Chineke otuto.” (1 Ndị Kọrint 10:31) Ọ̀ dị ụzọ ọ bụla ịṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya n’ọ̀tụ̀tụ̀ buru ibu si ewetara Chineke otuto? Onye Kraịst aghaghị nnọọ ịgbalị izere ịbụ onye e ji ịṅụ oké mmanya mara. Ịbụ onye e ji omume dị otú ahụ mara ga-ewetara aha Jehova nkọcha ọ bụghị otuto.

¹² Gịnị ma ọ bụrụ na ịṅụ oké mmanya nke Onye Kraịst emee ka onye kwere ekwe ibe ya, ikekwe onye ọhụrụ na-eso ụzọ, sụọ ngọngọ? (Ndị Rom 14:21) “Onye ọ bụla nke na-eme ka otu n’ime ndị a dị nta bụ́ ndị nwere okwukwe na m sụọ ngọngọ,” ka Jizọs dọrọ aka ná ntị, “ọ baara ya uru karị na e ji nkume igwe nri, ụdị nke ịnyịnya ibu na-akwagharị konye ya n’olu ya ma tụba ya n’ime ogbu oké osimiri.” (Matiu 18:6) Ịṅụbiga mmanya ókè pụrụ ime ka ihe ùgwù ndị mmadụ nwere n’ọgbakọ funahụ ya. (1 Timoti 3:1-3, 8) Iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi pụkwara ịkpata nsogbu n’ime ezinụlọ.

Zere Ihe Ize Ndụ Ndị Dị na Ya —N’ụzọ Dị Aṅaa?

13. Olee ihe dị oké mkpa n’izere iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi?

¹³ Isi ihe na-enye aka n’izere ihe ize ndụ ndị dị n’iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi bụ ime ya ihe mgbaru ọsọ anyị izere ịṅụ oké mmanya ọ bụghị nanị izere ịṅụbiga mmanya ókè. Ònye pụrụ ikpebi ókè ị ga-aṅụ? Ebe ọ bụ na o metụtara ọtụtụ ihe, a pụghị inwe iwu a kapịrị ọnụ banyere ókè mmanya gafere ókè. Onye ọ bụla aghaghị ịma ókè o kwesịrị ịṅụ ma ghara ịṅụfe ya. Gịnị ga-enyere gị aka ikpebi ókè ga-akarị akarị nye gị? È nwere ụkpụrụ pụrụ iduzi gị?

14. Olee ụkpụrụ ga-eduzi gị n’ikpebi ọ̀tụ̀tụ̀ mmanya na-aba n’anya i kwesịrị ịṅụdebe?

¹⁴ Bible na-ekwu, sị: “Chebe nzube ihe na izuzu; ha ga-abụkwara mkpụrụ obi gị ndụ, bụkwaara olu gị amara.” (Ilu 3:21, 22) Ya mere, ụkpụrụ a ga-agbaso bụ nke a: Ókè mmanya ọ bụla nke metụtara izuzu gị ma mee ka ikike iche echiche gị ghara ịdị nkọ karịrị akarị nye gị. Ma ị ghaghị ịgwa onwe gị eziokwu n’ịghọta ókè ị ga-aṅụ!

15. Olee mgbe ọbụna otu iko mmanya pụrụ ịkarị akarị?

¹⁵ N’ọnọdụ ụfọdụ, ọbụna otu iko mmanya pụrụ ịkarị akarị. N’ihi otú mmanya si etinye nwa e bu n’afọ n’ihe ize ndụ, nwanyị dị ime nwere ike ịhọrọ ịghara ịṅụ mmanya ma ọlị. Ọ́ gaghị abụ ihe na-egosi obiọma ịghara ịṅụ mmanya mgbe gị na onye bụ́bu onye aṅụrụma ma ọ bụ onye akọ na uche ya na-adịghị anabata ịṅụ mmanya nọ? Jehova nyere ndị na-arụ ọrụ ndị nchụàjà n’ụlọikwuu ahụ iwu, sị: “Aṅụla mmanya ma ọ bụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya . . . mgbe unu na-aba n’ụlọikwuu nzute, ka unu wee ghara ịnwụ.” (Levitikọs 10:8, 9) N’ihi ya, zere ịṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya kpọmkwem tupu gị agawa nzukọ Ndị Kraịst, mgbe ị na-ekere  òkè n’ozi, na mgbe ị na-ahụ maka ibu ọrụ ime mmụọ ndị ọzọ. Ọzọkwa, ná mba ụfọdụ ebe a machibidoro ịṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya iwu ma ọ bụ ebe ọ bụ nanị ndị ruru afọ ndụ ụfọdụ ka a na-ekwe ka ha ṅụọ ya, e kwesịrị ịkwanyere iwu ala ahụ ùgwù.—Ndị Rom 13:1.

16. Olee otú i kwesịrị isi kpebie ihe i kwesịrị ime mgbe e chere gị ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya n’ihu?

¹⁶ Mgbe e nyere gị ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya, ajụjụ mbụ ị ga-ajụ bụ: ‘M̀ kwesịdịrị ịṅụ ya?’ Ọ bụrụ na i kpebie ịṅụ ya, mara ókè i kwesịrị ịṅụ, aṅụfekwala ya. Ekwela ka mmesapụ aka nke onye ị bịara na nke ya mee ka ị ṅụfee ókè i kwesịrị ịṅụ. Kpachara anya maka ememe, dị ka nke agbamakwụkwọ, bụ́ ebe ndị a na-enwe mmanya n’ụba. N’ọtụtụ ebe, iwu kwere ka ụmụaka na-aṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya. Ọ bụ ibu ọrụ dịịrị ndị nne na nna inye ụmụ ha ntụziaka banyere otú e kwesịrị isi jiri ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya na-eme ihe nakwa ịchịkwa omume ha n’akụkụ a.—Ilu 22:6.

Ị Pụrụ Imeri Nsogbu Ahụ

17. Olee ihe pụrụ inyere gị aka ịmata ma ị̀ na-eji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi?

¹⁷ Ị̀ na-eji mmanya na ihe ọṅụṅụ ndị ọzọ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi? Buru nke a n’uche, ọ bụrụ na ị na-eme mmehie nzuzo nke iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi, ọ ga-enwe mmetụta n’ahụ́ gị n’oge na-adịghị anya. Ya mere, jiri ezi obi leruo onwe gị anya nke ọma. Jụọ onwe gị ajụjụ nnyocha onwe onye ndị dị ka: ‘M̀ na-aṅụ mmanya ọtụtụ ugboro ugbu a karịa ka m na-aṅụbu? M̀ na-aṅụzi mmanya ndị dị ike karị? M̀ na-aṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya iji gbanahụ nchegbu, nrụgide, ma ọ bụ nsogbu? Onye òtù ezinụlọ ma ọ bụ enyi m ò kwuola okwu megide ịṅụ mmanya m? Ịṅụ mmanya m ọ̀ kpatawo nsogbu n’ime ezinụlọ m? Ọ̀ na-esiri m ike ịnọ n’aṅụghị ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya ruo otu izu, otu ọnwa, ma ọ bụ ọnwa ole na ole? M̀ na-ezochiri ndị ọzọ ọ̀tụ̀tụ̀ mmanya m na-aṅụ?’ Gịnị ma ọ bụrụ na azịza nye ụfọdụ n’ime ajụjụ ndị a bụ ee? Adịla ka nwoke nke ‘kiriri ihu nkịtị ya n’enyo ma chefuo ozugbo ahụ ụdị mmadụ ọ bụ.’ (Jems 1:22-24) Mee ihe iji dozie nsogbu ahụ. Gịnị ka ị pụrụ ime?

18, 19. Olee otú ị pụrụ isi kwụsị ịṅụbiga mmanya ókè?

¹⁸ Pọl onyeozi dụrụ Ndị Kraịst ọdụ, sị: “Unu adịla na-aṅụ mmanya gabiga ókè, bụ́ nke ndụ ịla n’iyi dị na ya, kama nọgidenụ na-ejupụta na mmụọ nsọ.” (Ndị Efesọs 5:18) Kpebie ihe bụụrụ gị ịṅụbiga mmanya ókè, ma mata ókè i kwesịrị ịdị na-aṅụ. Kpebie ịghara ịṅụfe ya; gosipụta njide onwe onye. (Ndị Galeshia 5:22, 23) Ì nwere ndị enyi na-arụgide gị ịṅụ oké mmanya? Kpachara anya. “Na-ejeso ndị maara ihe ị ga-amakwa ihe,” ka Bible na-ekwu, “ma enyi ndị nzuzu ka a ga-emejọ.”—Ilu 13:20.

¹⁹ Ọ bụrụ na ị na-aṅụ mmanya iji gbanahụ nsogbu, kwụrụ ma lụsoo nsogbu ahụ ọgụ. A pụrụ imeri nsogbu site n’itinye ndụmọdụ sitere n’Okwu Chineke n’ọrụ. (Abụ Ọma 119:105) Alala azụ ịchọ enyemaka nke Onye Kraịst bụ́ okenye nke ị tụkwasịrị obi. Jiri ndokwa ndị Jehova mere na-eme ihe nke ọma iji wulite ọnọdụ ime mmụọ gị. Mee ka mmekọrịta gị na Chineke sikwuo ike. Na-ekpegara ya ekpere mgbe nile—karịsịa banyere adịghị ike gị. Rịọ Chineke ka ọ ‘nụchaa akụrụ na obi gị.’ (Abụ Ọma 26:2) Dị ka a tụlere n’isiokwu bu ụzọ, mee ihe nile i nwere ike ime iji na-eje ije n’ụzọ nke iguzosi ike n’ezi ihe.

20. Olee ihe ndị ị pụrụ ime iji merie nsogbu nke ịṅụbiga mmanya ókè na-ekweghị gị nkwụsị?

²⁰ Gịnị ma ọ bụrụ na nsogbu nke ịṅụ oké mmanya akwụsịghị n’agbanyeghị mgbalị gị? Mgbe ahụ ị ghaghị ịgbaso ndụmọdụ Jizọs bụ́:  “Ọ bụrụkwa na aka gị anwaa anwaa mee ka ị sụọ ngọngọ, gbupụ ya; ọ kaara gị mma ibu nkwarụ banye ná ndụ karịa ibu aka abụọ wee baa n’ime Gehena.” (Mak 9:43) Ihe ngwọta ya bụ: Aṅụla ma ọlị. Nke ahụ bụ ihe otu nwanyị nke anyị ga-akpọ Irene kpebiri ime. “Ka m zeresịịrị ịṅụ mmanya ruo ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ abụọ na ọkara,” ka ọ na-ekwu, “amalitere m iche na ọ pụrụ ịbụ na nanị otu iko mmanya adịghị ihe ọ ga-eme m, ọ bụ nanị iji hụ ma isi m ọ̀ ga-ebuli ya. Ma ngwa ngwa m chere otú ahụ, m na-ewegara Jehova okwu ahụ n’ekpere ozugbo. Ekpebisiwo m ike ịghara ịṅụ mmanya na-aba n’anya ọzọ ruo usoro ihe ọhụrụ—ma ọ bụrụdị na m ga-aṅụ ya mgbe ahụ.” Ịghara ịṅụ mmanya ma ọlị abụghị ihe karịrị akarị ime iji nweta ndụ n’ime ụwa ọhụrụ Chineke.—2 Pita 3:13.

“Na-agbanụ Ọsọ n’Ụzọ Ga-eme Ka Unu Wee Nweta Ya”

21, 22. Olee ihe mkpọbi ụkwụ pụrụ igbochi anyị ịgbaru ọsọ nke ndụ ahụ n’isi, oleekwa otú anyị pụrụ isi zere ya?

²¹ N’iji ụzọ ndụ Onye Kraịst tụnyere ọsọ, ma ọ bụ asọmpi, Pọl onyeozi sịrị: “Ọ̀ bụ na unu amaghị na ndị nile na-agba ọsọ n’ọsọ egwuregwu na-agba, ma nanị otu onye na-enweta ihe nrite? Na-agbanụ ọsọ n’ụzọ ga-eme ka unu wee nweta ya. Ọzọkwa, onye ọ bụla nke na-ekere òkè n’ịsọ mpi na-egosipụta njide onwe onye n’ihe nile. Otú ọ dị, ha na-eme ya ka ha wee nweta okpu mmeri pụrụ ire ure, ma anyị na-eme ya ka anyị wee nweta nke na-apụghị ire ure. Ya mere, otú m si agba ọsọ abụghị nke a na-ejighị n’aka; otú m si eti ọkpọ bụ ka m wee ghara ịdị na-eti ikuku; ma m na-etipụta ahụ́ m ọnyá ma na-achịkwa ya dị ka ohu, ka a ghara inwe ụzọ ọ bụla m ga-esi bụrụ onye a jụrụ ajụ mgbe m kwusasịwooro ndị ọzọ ozi ọma.”—1 Ndị Kọrint 9:24-27.

²² Ọ bụ nanị ndị gbaruru ọsọ ahụ n’isi ga-enweta ihe nrite. N’ọsọ nke ndụ, iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi pụrụ igbochi anyị ịgbaru ya n’isi. Anyị aghaghị igosipụta njide onwe onye. Iji obi ike na-agba ọsọ ahụ chọrọ ka anyị ghara “ịṅụ oké mmanya.” (1 Pita 4:3) N’aka nke ọzọ, ọ dị anyị mkpa igosipụta njide onwe onye n’ihe nile. Mgbe a bịara n’ịṅụ ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya, anyị ga-abụ ndị maara ihe “ịjụ asọpụrụghị Chineke na ọchịchọ nke ụwa na ibi ndụ n’uche zuru okè na ezi omume na nsọpụrụ Chineke.”—Taịtọs 2:12.

[Ihe e dere n’ala ala peeji]

Ị̀ Na-echeta?

• Gịnị ka iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi gụnyere?

• Nsogbu ndị dị aṅaa na-esi n’iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi apụta?

• Olee otú ị pụrụ isi zere ihe ize ndụ ndị dị n’iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi?

• Olee otú anyị pụrụ isi merie nsogbu nke iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe n’ụzọ na-ezighị ezi?

[Ajụjụ Nke Paragraf Ndị a Na-amụ Amụ]

[Foto dị na peeji nke 19]

Mmanya “na-eme ka obi mmadụ ṅụrịa”

[Foto dị na peeji nke 20]

Anyị aghaghị ịma ọ̀tụ̀tụ̀ mmanya anyị kwesịrị ịṅụ ma ghara ịṅufe ya

[Foto dị na peeji nke 21]

Tupu i bido ịṅụ mmanya, kpebie ókè ị ga-aṅụ

[Foto dị na peeji nke 22]

Na-ekpegara Jehova ekpere mgbe nile banyere adịghị ike gị

[Foto dị na peeji nke 23]

Ọ bụ ibu ọrụ dịịrị ndị nne na nna inye ụmụ ha ntụziaka n’ihe banyere iji ihe ọṅụṅụ na-aba n’anya eme ihe