Ụmụ Anyị—ihe Nketa Dị Oké Ọnụ Ahịa
Ụmụ Anyị—ihe Nketa Dị Oké Ọnụ Ahịa
“Lee, ihe nketa nke na-esi n’aka Jehova bịa ka ụmụ bụ: ụgwọ ọrụ Ọ na-akwụ ka mkpụrụ nke afọ bụ.”—ABỤ ỌMA 127:3.
1. Olee otú e si mụọ nwa ọhụrụ mbụ bụ́ mmadụ?
TỤLEE ihe omume ndị dị ebube na-ewere ọnọdụ n’ihi otú Jehova Chineke si kee nwoke na nwanyị mbụ. Ma nna, bụ́ Adam, ma nne, bụ́ Iv, nyere ihe si n’ahụ́ ha bụ́ nke tolitere n’ime akpa nwa Iv ma ghọọ mmadụ ọhụrụ zuru ezu—nwa ọhụrụ mbụ bụ́ mmadụ. (Jenesis 4:1) Ruokwa taa, ịtụrụ ime na ịmụ nwa na-eju anyị anya, ọtụtụ ndị akọwawokwa ya dị ka ọrụ ebube n’ezie.
2. N’ihi gịnị ka ị ga-eji kwuo na ihe na-eme n’akpa nwa nwanyị dị ime bụ ọrụ ebube?
2 N’ime ihe dị ka narị ụbọchị abụọ na iri asaa, mkpụrụ ndụ ahụ e mepụtara n’ahụ́ nne n’ihi mmekọahụ nke ya na nna nwere na-etolite ma ghọọ nwa ọhụrụ nke nwere ọtụtụ puku ijeri mkpụrụ ndụ. Mkpụrụ ndụ mbụ ahụ nwere n’ime ya ihe ọmụma dị mkpa iji mepụta ihe karịrị ụdị narị mkpụrụ ndụ abụọ. N’iji ihe ọmụma ndị a dị egwu, bụ́ ndị mmadụ na-apụghị ịghọta, eme ihe, mkpụrụ ndụ ndị a dị nnọọ mgbagwoju anya na-aghọ akụkụ ahụ́ dị iche iche n’usoro kwesịrị nnọọ ekwesị iji mepụta mmadụ ọhụrụ dị ndụ!
3. Gịnị mere ndị nwere ọgụgụ isi ji ekweta na ọ ghaghị ịbụ Chineke na-eme ka o kwe omume ịmụpụta mmadụ ọhụrụ dị ndụ?
3 Ònyezi ka ị ga-ekwu na ọ bụ ya kere nwa ọhụrụ ahụ n’ezie? O doro anya na ọ bụ Onye ahụ kere ndụ n’onwe ya. Ọbụ abụ nke Bible bụrụ, sị: “Maranụ na Jehova, Ya onwe ya bụ Chineke: Ya onwe ya emewo anyị, ọ bụkwa Ya nwe anyị.” (Abụ Ọma 100:3) Ndị nne na nna, unu maara nke ọma na ọ bụghị n’ihi na unu nwere ụbụrụ na-aghọ nkọ ka unu ji nwee ike ịmụpụta nwa ọhụrụ a dị oké ọnụ ahịa. Ọ bụ nanị Chineke nke nwere amamihe na-enweghị nsọtụ pụrụ ime ka mmadụ ọhụrụ dị ndụ tolite n’ime akpa nwa nne ya n’ụzọ ọrụ ebube. Ruo ọtụtụ puku afọ, ndị na-eche echiche enyewo Onye Okike Ukwu anyị otuto dị ka onye na-eme ka nwa ọhụrụ tolite n’ime akpa nwa nne ya. Ị̀ na-eme otú ahụ?—Abụ Ọma 139:13-16.
4. Olee amaghị eme ụmụ mmadụ nke a na-apụtụghị ịsị na Jehova nwere?
4 Otú ọ dị, Jehova ọ̀ bụ Onye Okike nke na-adịghị eche banyere ndị mmadụ bụ́ onye nanị ihe o mere bụ iguzobe usoro ndị nwoke na ndị nwanyị pụrụ isi mụta ụmụ? Ụfọdụ mmadụ anaghị eche banyere ndị ọzọ, ma Jehova adịtụghị otú ahụ. (Abụ Ọma 78:38-40) Bible na-ekwu n’Abụ Ọma 127:3, sị: “Lee, ihe nketa nke na-esi n’aka Jehova bịa ka ụmụ bụ: ụgwọ ọrụ Ọ na-akwụ ka mkpụrụ nke afọ bụ.” Ka anyị tụlezie ihe ihe nketa bụ na ihe ọ na-egosipụta.
Ihe Nketa na Ụgwọ Ọrụ
5. Gịnị mere ụmụ ji bụrụ ihe nketa?
5 Ihe nketa dị ka onyinye. Mgbe mgbe, ndị nne na nna na-arụsi ọrụ ike ruo ogologo oge iji hapụrụ ụmụ ha ihe nketa. Ọ pụrụ ịbụ ego, ala, ma ọ bụ ikekwe ihe onwunwe dị oké ọnụ ahịa. Ihe ọ bụla ọ sọrọ ya bụrụ, ọ na-egosipụta ịhụnanya ndị nne na nna nwere n’ebe ụmụ ha nọ. Bible na-ekwu na Chineke enyewo ndị nne na nna ụmụ ha dị ka ihe nketa. Ha bụ onyinye na-egosi ịhụnanya nke sitere n’aka ya. Ọ bụrụ na ị bụ nne ma ọ bụ nna, ị̀ ga-ekwu na omume gị na-egosi na ị na-ele ụmụ gị anya dị ka onyinye Onye kere eluigwe na ala nyere gị?
6. Gịnị bụ nzube Chineke ji mee ka o kwe ụmụ mmadụ omume ịmụ ụmụ?
6 Nzube Jehova ji nye onyinye a bụ iji mee ka ụwa jupụta n’ụmụ sitere n’Adam na Iv. (Jenesis 1:27, 28; Aịsaịa 45:18) Jehova ejighị aka ya kee ndị mmadụ n’otu n’otu dị ka o si kee ọtụtụ nde ndị mmụọ ozi. (Abụ Ọma 104:4; Mkpughe 4:11) Kama nke ahụ, Chineke họọrọ ike ụmụ mmadụ ka ha nwee ikike nke ịmụpụta ụmụ ndị ga-adị nnọọ ka ha. Lee ihe ùgwù dị ukwuu ọ bụụrụ nne na nna ịmụpụta mmadụ ọhụrụ dị otú ahụ na ilekọta ya! Dị ka ndị nne na nna, ùnu na-ekele Jehova maka ime ka o kwe unu omume inweta ihe nketa a dị oké ọnụ ahịa?
Mụta Ihe Site n’Ihe Nlereanya Jizọs
7. N’adịghị ka ihe ụfọdụ ndị nne na nna na-eme, olee otú Jizọs si gosi mmasị na ọmịiko “n’ebe ụmụ mmadụ nọ”?
7 N’ụzọ dị mwute, ọ bụghị ndị nne na nna nile na-ele ụmụ ha anya dị ka ihe nketa. Ọtụtụ adịghị enwecha ọmịiko n’ahụ́ ụmụ ha. Ndị nne na nna dị otú ahụ adịghị eṅomi àgwà Jehova ma ọ bụ nke Ọkpara ya. (Abụ Ọma 27:10; Aịsaịa 49:15) N’ụzọ dị iche, tụlee mmasị Jizọs nwere n’ebe ụmụaka nọ. Ọbụna tupu Jizọs abịa n’ụwa dị ka mmadụ—mgbe ọ bụ mmụọ dị ike n’eluigwe—Bible na-ekwu na ‘ihe na-atọ ya ụtọ dị n’ebe ụmụ mmadụ nọ.’ (Ilu 8:31) Ịhụnanya o nwere n’ebe ụmụ mmadụ nọ dị ukwuu nke na ọ dị njikere inye ndụ ya dị ka ihe mgbapụta ka anyị wee nwee ike inweta ndụ ebighị ebi.—Matiu 20:28; Jọn 10:18.
8. Olee otú Jizọs si setịpụrụ ndị nne na nna ezigbo ihe nlereanya?
8 Mgbe ọ nọ n’ụwa, Jizọs setịpụụrụ ndị nne na nna ezigbo ihe nlereanya. Tụlee ihe o mere. O wepụtara oge iji soro ụmụaka nọkọọ, ọbụna mgbe o ji nnọọ ọrụ n’aka na mgbe o nwere nrụgide. O kiriri ha ka ha na-egwu egwu n’ọma ahịa ma jiri àgwà ha ụfọdụ mee ihe mgbe ọ na-ezi ihe. (Matiu 11:16, 17) Na njem ikpeazụ o mere gaa Jeruselem, Jizọs maara na ya ga-ata ahụhụ, e gbuokwa ya. Ya mere, mgbe ndị mmadụ kpọtara ụmụntakịrị ka ha hụ ya, ndị na-eso ụzọ Jizọs, ikekwe n’ịgbalị ime ka Jizọs ghara inwekwu nrụgide, nwara ịchụpụ ụmụaka ahụ. Ma Jizọs baara ndị na-eso ụzọ ya mba. N’igosi na ‘ihe na-atọ ya ụtọ dị n’ebe ụmụaka nọ,’ o kwuru, sị: “Kwenụ ka ụmụntakịrị bịakwute m; unu anwala igbochi ha.”—Mak 10:13, 14.
9. N’ihi gịnị ka ihe anyị na-eme pụrụ iji dị mkpa ọbụna karịa ihe anyị na-ekwu?
9 Anyị pụrụ ịmụta ihe site n’ihe nlereanya Jizọs. Mgbe ụmụaka bịakwutere anyị, olee otú anyị si emeghachi omume—ọbụna mgbe anyị ji ọrụ n’aka? Ọ̀ bụ dị ka Jizọs mere? Ihe dị ụmụaka mkpa, karịsịa site n’aka ndị mụrụ ha, bụ ihe Jizọs dị njikere inye ha—oge na nlebara anya. Ọ bụ eziokwu na okwu ndị dị ka “Ahụrụ m gị n’anya” dị mkpa. Ma, omume na-ada ụda karịa okwu ọnụ. Ịhụnanya gị na-apụta ìhè ọ bụghị nanị n’ihe ị na-ekwu kama karịsịa n’ihe ị na-eme. Ọ na-apụta ìhè ná nlekọta na oge ị na-enye ụmụ gị. Otú ọ dị, o nwere ike ịbụ na ime ihe a nile agaghị arụpụta ihe buru ibu, ma ọ́ dịghị ihe ọzọ, ọ gaghị arụpụta ihe ngwa ngwa otú ị tụrụ anya ya. Ọ chọrọ ndidi. Anyị pụrụ ịmụta inwe ndidi ma ọ bụrụ na anyị eṅomie ụzọ Jizọs si mesoo ndị na-eso ụzọ ya ihe.
Ndidi na Ịhụnanya Jizọs
10. Olee otú Jizọs si kụziere ndị na-eso ụzọ ya ịdị umeala n’obi, hà ghọtara ya na mbụ?
10 Jizọs maara na ndị na-eso ụzọ ya na-asọrịta mpi banyere onye ka ibe ya. Otu ụbọchị ka ya na ndị na-eso ụzọ ya rutesịrị Kapaniọm, ọ jụrụ ha, sị: “‘Gịnị ka unu na-arụrịta ụka ya n’okporo ụzọ?’ Ha gbachiri nkịtị, n’ihi na n’okporo ụzọ ha arụwo ụka n’etiti onwe ha banyere onye ka ukwuu.” Kama ịbakasị ha mbá ahụ́, Jizọs ji ndidi jiri ihe atụ a na-ahụ anya mee ihe ná mgbalị ịkụziri ha ịdị umeala n’obi. (Mak 9:33-37) Ọ̀ rụpụtara ihe a tụrụ anya ya? Ọ rụpụtaghị ya ozugbo. Ihe dị ka ọnwa isii ka e mesịrị, Jems na Jọn gwara nne ha ka ọ gaa gwa Jizọs ka o nye ha ọkwá dị elu n’Alaeze ahụ. Ọzọkwa, Jizọs jiri ndidi gbazie echiche ha.—Matiu 20:20-28.
11. (a) Olee ihe a na-emekarị n’obodo ha nke ndịozi Jizọs na-emeghị mgbe ha na Jizọs batara n’ọnụ ụlọ ahụ dị n’ụlọ elu? (b) Gịnị ka Jizọs mere, mgbalị ya ọ̀ rụpụtara ihe n’oge ahụ?
11 N’oge na-adịghị anya, Ememe Ngabiga nke afọ 33 O.A. ruru, nanị Jizọs na ndịozi ya zukọkwara iji mee ememe ahụ. Ka ha rutere n’ọnụ ụlọ dị n’ụlọ elu, ọ dịghị nke ọ bụla n’ime ndịozi 12 ahụ wepụtara onwe ya ịsa ụkwụ uzuzu nke ndị ọzọ bụ́ ihe a na-emekarị n’obodo ha—ọrụ dị ala nke ohu ma ọ bụ nwanyị na-arụ n’ezinụlọ. (1 Samuel 25:41; 1 Timoti 5:10) Lee ka ọ na-aghaghị isiwo wute Jizọs ịhụ na ndị na-eso ụzọ ya nọgidere na-egosi ihe àmà nke ịchọ ọkwá! N’ihi ya, Jizọs sara ụkwụ nke ọ bụla n’ime ha ma gbaa ha nnọọ ume ịgbaso ihe nlereanya ya nke ijere ndị ọzọ ozi. (Jọn 13:4-17) Hà mere nke ahụ? Bible na-ekwu na ka e mesịrị n’uhuruchi nke ụbọchị ahụ “esemokwu kpụ ọkụ n’ọnụ bilitekwara n’etiti ha banyere onye ọ bụ n’ime ha nke yiri ka ọ bụ ya kasị ukwuu.”—Luk 22:24.
12. Olee otú ndị nne na nna pụrụ isi ṅomie Jizọs ná mgbalị ha na-eme ịzụlite ụmụ ha?
12 Ndị nne na nna, mgbe ụmụ unu na-anabataghị ndụmọdụ unu, ùnu na-aghọta otú ọ na-aghaghị ịdịworị Jizọs? Cheta na Jizọs akwụsịghị inyere ndịozi ya aka, n’agbanyeghị na o siiri ha ike imeri adịghị ike ha. Ndidi ya mesịrị mịpụta mkpụrụ. (1 Jọn 3:14, 18) Ndị nne na nna, unu kwesịrị iṅomi ịhụnanya na ndidi Jizọs, ghara ịkwụsị mgbalị unu na-eme ịzụlite ụmụ unu.
13. N’ihi gịnị ka nne ma ọ bụ nna na-ekwesịghị iji jiri olu ike chụpụ nwata chọrọ ịjụ ajụjụ?
13 Ọ dị ụmụaka mkpa ịmara na ndị nne na nna ha hụrụ ha n’anya ma nwee mmasị n’ebe ha nọ. Jizọs chọrọ ịma ihe dị ndị na-eso ụzọ ya n’obi, n’ihi ya, o gere ha ntị mgbe ha nwere ajụjụ. Ọ jụrụ ha ihe ha chere banyere ihe ụfọdụ. (Matiu 17:25-27) N’ezie, izi ihe dị irè na-agụnye ige ntị nke ọma na igosi ezi mmasị. Nne ma ọ bụ nna kwesịrị izere iji olu ike achụpụ nwata chọrọ ịjụ ajụjụ, na-ekwu ihe dị ka: “Pụọ ebe a! Ị́ hụghị na m ji ọrụ n’aka?” Ọ bụrụ na nne ma ọ bụ nna ahụ ji ọrụ n’aka n’ezie, o kwesịrị ịgwa nwa ahụ na ha ga-ekwurịta ihe ahụ mgbe ya mechara ihe ya na-eme. Ndị nne na nna aghaghị ijide n’aka na e kwurịtara ihe ahụ. N’ụzọ dị otú a, nwa ahụ ga-aghọta na nne ma ọ bụ nna ya nwere mmasị n’ebe ọ nọ, ọ ga-adịkwukwa njikere ịkọrọ nne ma ọ bụ nna ya ihe dị ya n’obi.
14. Gịnị ka ndị nne na nna pụrụ ịmụta site n’aka Jizọs banyere igosi ụmụ ha ịhụnanya?
14 Ò kwesịrị ekwesị ndị nne na nna igosi na ha hụrụ ụmụ ha n’anya site n’ikonye ha aka n’olu na ịmakụ ha? Ọzọkwa, ndị nne na nna pụrụ ịmụta ihe site n’aka Jizọs. Bible na-ekwu na o ‘kuuru ụmụaka ahụ n’aka ya wee malite ịgọzi ha, na-ebikwasị ha aka n’isi.’ (Mak 10:16) Olee otú i chere ụmụaka ahụ si meghachi omume? N’ezie, ha nwere obi ụtọ, a dọtakwara ha n’ebe Jizọs nọ! Ọ bụrụ na e nwere ezi ịhụnanya n’etiti unu bụ́ ndị nne na nna na ụmụ unu, ha ga-adịkwu njikere ịnabata mgbalị unu na-eme ịdọ ha aka ná ntị na ịkụziri ha ihe.
Ihe Banyere Oge E Kwesịrị Iji Nọnyere Ụmụaka
15, 16. Olee otu echiche a maara ebe nile banyere ịzụlite ụmụaka, oleekwa ihe o yiri ka ọ̀ bụ ya kpatara ya?
15 Ụfọdụ ndị na-ajụ ma ọ̀ dị ụmụaka mkpa n’ezie ka ndị nne na nna ha na-ewepụta oge dị ukwuu maka ha ma jiri ịhụnanya na-elekọta ha. Otu echiche e nwere banyere ịzụlite ụmụaka, bụ́ nke e jiworo nlezianya kwalite bụ nke a na-akpọ oge bara uru. Ndị na-akwado echiche ahụ na-ekwu na ọ dịghị ụmụaka mkpa ka ndị mụrụ ha wepụta oge dị ukwuu maka ha ma ọ bụrụhaala nnọọ na oge e ji soro ụmụaka nọkọọ bụ nke bara uru, nke e chepụtara nke ọma, na nke a haziri ahazi. Echiche a nke iwepụta oge bara uru ò ziri ezi ma bụrụ nke e bu ọdịmma ụmụaka n’uche chepụta?
16 Otu onye edemede nke ya na ọtụtụ ụmụaka kwurịtara okwu kwuru na “ihe ha kasị chọọ n’aka ndị mụrụ ha bụ ka ndị mụrụ ha na-ewepụtakwu oge maka ha,” nakwa ka ha “na-elebara ha anya n’ụzọ a na-ekewaghị ekewa.” N’ụzọ dị ịrịba ama, otu prọfesọ nke otu kọleji kwuru, sị: “Okwu ahụ [bụ́ oge bara uru] bilitere n’ihi na ndị nne na nna chọpụtara na ha adịghị arụzu ọrụ ha. Ndị mmadụ nọ na-enye onwe ha ihe ngọpụ iji jiri oge dị nta soro ụmụ ha na-anọkọ.” Oge há aṅaa ka ndị mụrụ ụmụ kwesịrị iji soro ụmụ ha na-anọkọ?
17. Gịnị ka ụmụaka chọrọ n’aka ndị nne na nna ha?
17 Bible ekwughị. Otú ọ dị, a gbara ndị nne na nna bụ́ ndị Izrel ume iso ụmụ ha na-ekwurịta okwu mgbe ha na-anọdụ n’ụlọ ha, na mgbe ha na-eje ije n’ụzọ, na mgbe ha na-edina ala, na mgbe ha na-ebili ọtọ. (Deuterọnọmi 6:7) N’ụzọ doro anya, nke a pụtara na ọ dị ndị nne na nna mkpa iso ụmụ ha na-ekwurịta okwu, nakwa izi ha ihe kwa ụbọchị.
18. Olee otú Jizọs si jiri ohere ndị o nwere mee ihe iji zụọ ndị na-eso ụzọ ya, gịnịkwa ka ndị nne na nna pụrụ ịmụta na nke a?
18 Jizọs nwere ihe ịga nke ọma n’inye ndị na-eso ụzọ ya ọzụzụ ka ya na ha na-eri nri, na-eme njem, ọbụna ka ya na ha na-atụrụ ndụ. O si otú ahụ jiri ohere ọ bụla dapụtaranụ mee ihe iji kụziere ha ihe. (Mak 6:31, 32; Luk 8:1; 22:14) N’otu aka ahụ, ndị nne na nna bụ́ Ndị Kraịst kwesịrị ịmụrụ anya iji ohere ọ bụla dapụtaranụ mee ihe iji soro ụmụ ha na-enwe ezi nkwurịta okwu na iji zụọ ha n’ụzọ Jehova.
Ihe A Ga-akụzi na Otú A Ga-esi Kụzie Ya
19. (a) Olee ihe ọzọ dị mkpa ma e wezụga iwepụta oge iji soro ụmụaka nọkọọ? (b) Olee ihe bụ́ isi ndị nne na nna ga-akụziri ụmụ ha?
19 Nanị iso ụmụaka na-anọkọ ma ọ bụ ọbụna iso ha na-ekwurịta okwu ezughị iji nwee ihe ịga nke ọma n’ịzụlite ha. Ihe ọzọ dị oké mkpa bụ ihe a na-akụzi. Rịba ama otú Bible si mesie ike ihe e kwesịrị ịkụzi. Ọ na-asị: “Okwu ndị a, nke mụ onwe m na-enye gị n’iwu taa, . . . : ị ga-ejisikwa ike izi ha ụmụ gị.” Gịnị bụ “okwu ndị a” a ga-akụziri ụmụaka? Ihe àmà na-egosi na ọ bụ okwu ndị na-esonụ: “Ị ga-ewerekwa obi gị nile, werekwa mkpụrụ obi gị nile, werekwa ike gị nile, hụ Jehova, bụ́ Chineke gị, n’anya.” (Deuterọnọmi 6:5-7) Jizọs kwuru na nke a bụ nke kachasị mkpa n’ihe nile Chineke nyere n’iwu. (Mak 12:28-30) N’ụzọ bụ́ isi, ọ dị ndị nne na nna mkpa ịkụziri ụmụ ha banyere Jehova, na-akọwara ha ihe mere o ji bụrụ nanị ya ruru eru ka anyị jiri mkpụrụ obi anyị dum hụ ya n’anya ma na-efe ya ofufe.
20. Gịnị ka Chineke nyere ndị nne na nna oge ochie iwu ịkụziri ụmụ ha?
20 Otú ọ dị, “okwu ndị a” bụ́ ndị a gbara ndị nne na nna ume ịkụziri ụmụ ha gụnyere ihe karịrị nanị iji onwe anyị dum hụ Chineke n’anya. Ị ga-ahụ na n’isiakwụkwọ bu nke a ụzọ na Deuterọnọmi, Mozis kwughachiri iwu ndị ahụ Chineke dere ná mbadamba nkume—Iwu Iri ahụ. Iwu ndị a gụnyere ndị na-ekwu ka a ghara ịgha ụgha, izu ohi, igbu mmadụ na ịkwa iko. (Deuterọnọmi 5:11-22) Nke a na-egosi na e mere ka ndị nne na nna oge ochie mata mkpa ọ dị ịkụnye ụkpụrụ omume ọma n’ime ụmụ ha. Ọ dị ndị nne na nna bụ́ Ndị Kraịst taa mkpa inye ụmụ ha ntụziaka yiri nke ahụ ma ọ bụrụ na ha ga-enyere ha aka inwe obi iru ala na obi ụtọ n’ọdịnihu.
21. Gịnị ka ntụziaka ahụ bụ́ “izi” ụmụaka okwu Chineke pụtara?
21 Rịba ama na a gwara ndị nne na nna otú ha ga-esi na-ezi ụmụ ha “okwu ndị a,” ma ọ bụ iwu ndị a: “Ị ga-ejisikwa ike izi ha ụmụ gị.” Okwu ahụ bụ́ “izi” pụtara “ikwughachi; ikwu ugboro ugboro; ịgba ume ma ọ bụ ime ka ihe bamie n’obi nke ọma.” Ya mere, dị ka a pụrụ isi kwuo ya, Chineke na-agwa ndị nne na nna ka ha guzobe usoro ihe omume a haziri ahazi nke inye ntụziaka ndị sitere na Bible ná nzube nke ịkụnye ihe ime mmụọ n’obi ụmụ ha.
22. Gịnị ka a gwara ndị nne na nna bụ́ ndị Izrel ka ha mee iji na-ezi ụmụ ha ihe, gịnịkwa ka nke ahụ pụtara?
22 Usoro ihe omume dị otú ahụ a haziri ahazi na-achọ ka ndị nne na nna buru ụzọ na-eme ihe. Bible na-ekwu, sị: “Ị ga-ekekwa ha [“okwu ndị a,” ma ọ bụ iwu Chineke] n’elu aka gị ka ha bụrụ ihe ịrịba ama, ha ga-abụkwa mkpọ n’ihu n’etiti anya gị abụọ. Ị ga-edekwasịkwa ha n’awara ụzọ abụọ nke ụlọ gị, na n’ọnụ ụzọ ámá gị nile.” (Deuterọnọmi 6:8, 9) Nke a apụtaghị na ndị nne na nna ga-ede iwu Chineke n’ụzọ nkịtị n’awara ụzọ na n’ọnụ ụzọ ámá ha ma ọ bụ kee ha n’aka ụmụ ha ma ọ bụ kenye ha n’etiti anya ha abụọ. Kama nke ahụ, ihe ọ pụtara bụ na ndị nne na nna kwesịrị ịdị na-akụziri ụmụ ha banyere Chineke mgbe nile. Ha kwesịrị nnọọ ịnọgide na-ezi ụmụ ha ihe mgbe nile ruo n’ókè nke na ọ ga-adị ka è debere ozizi Chineke n’ihu ụmụ ha mgbe nile.
23. Gịnị ka a ga-atụle n’izu na-esonụ?
23 Olee ụfọdụ ihe ndị dị mkpa ka ndị nne na nna kụziere ụmụ ha? Gịnị mere o ji dị oké mkpa taa ịkụziri na ịzụ ụmụaka inwe ike ichebe onwe ha? Olee ihe enyemaka ndị nne na nna nwere ugbu a iji nyere ha aka izi ụmụ ha ihe n’ụzọ gara nke ọma? A ga-aza ajụjụ ndị a na ndị ọzọ metụtara ndị nne na nna n’isiokwu na-esonụ.
Ị̀ Ga-esi Aṅaa Zaa?
• N’ihi gịnị ka ndị nne na nna kwesịrị iji na-ele ụmụ ha anya dị ka ndị dị oké ọnụ ahịa?
• Gịnị ka ndị nne na nna na ndị ọzọ pụrụ ịmụta site n’aka Jizọs?
• Oge há aṅaa ka ndị nne na nna kwesịrị iji soro ụmụ ha na-anọkọ?
• Gịnị ka e kwesịrị ịdị na-akụziri ụmụaka, oleekwa otú a ga-esi kụziere ha ya?
[Ajụjụ Nke Paragraf Ndị a Na-amụ Amụ]
[Foto dị na peeji nke 10]
Gịnị ka ndị nne na nna pụrụ ịmụta site n’ụzọ Jizọs si kụzie ihe?
[Foto ndị dị na peeji nke 11]
Ole mgbe, ọ bụkwa n’ụzọ dị aṅaa ka ndị nne na nna bụ́ ndị Izrel si akụziri ụmụ ha ihe?
[Foto ndị dị na peeji nke 12]
Ndị nne na nna kwesịrị ịdị na-akụziri ụmụ ha banyere Chineke mgbe nile