Ụmụnne Nwanyị Abụọ Obi Na-adịghị Mma “Wuru Ụlọ Izrel”

KA CHI na-abọ, Lia maara na ọ gaghị adị anya a chọpụta ihe merenụ. Jekọb, bụ́ onye o dina n’akụkụ ya, ga-amata na onye ya na ya dinara abụghị Rechel, bụ́ nwanne nwanyị Lia nke obere. Lia mere ihe nna ya gwara ya mee, ikekwe o kpuchiri ihu ya nke ọma ma gaa dinaa n’ihe ndina e doweere Jekọb na Rechel.

Chegodị otú obi ga-adị Jekọb mgbe ọ chọpụtara ihe merenụ ka chi bọrọ! N’iwe, ya na Leban, bụ́ nna Lia, bara mba. Ka ihe a na-eme, ọ ghaghị ịbụ na Lia chesiri echiche ike banyere otú o si soro ghọgbuo Jekọb na ihe ga-esi na ya pụta n’ikpeazụ. Akụkọ banyere Lia na Rechel so n’akụkọ ndị mere eme dị mkpa e dekọrọ na Bible. O nyekwaara anyị aka ịghọta amamihe dị na nwoke ịlụ otu nwanyị nakwa di ma ọ bụ nwunye ịghara ịgba n’èzí.

Onye Ọbịa A Hụrụ n’Akụkụ Olulu Mmiri

Afọ asaa tupu ihe a emee, Rechel gbaara ọsọ otu ụbọchị bịa gwa nna ya na ya hụrụ otu nwoke sị na ya bụ onye ikwu ha n’akụkụ otu olulu mmiri. Ọ bịara bụrụ na onye ahụ bụ Jekọb, nwa nwanne nwanyị papa Rechel, ọ bụkwa onye na-efe Jehova. Ka otu ọnwa gasịrị, Jekọb rịọrọ ka ya jeere Leban ozi afọ asaa iji lụọ Rechel. Mgbe Leban hụrụ otú nwa nwanne ya a si dị ike ọrụ, marakwa na ndị obodo ha adịghị ele mmadụ ịlụ onye ikwu ya anya dị ka ajọ ihe, o kwetara ka Jekọb mee ihe o kwuru.—Jenesis 29:1-19.

Ịhụnanya Jekọb nwere n’ebe Rechel nọ abụghị nke elu ọnụ. Afọ asaa ahụ o ji jeere Leban ozi ka o wee nwee ike ịlụ Rechel dị ya “ka ụbọchị ole na ole, n’ihi ịhụnanya o ji hụ ya.” (Jenesis 29:20) Na Jekọb hụgidere Rechel n’anya ruo mgbe Rechel nwụrụ na-egosi na ọ ga-abụrịrị na Rechel nwere ọtụtụ àgwà ọma.

Lia ò bu n’obi ịlụ onye ji ikwesị ntụkwasị obi na-efe Jehova? Bible ekwughị. Ihe Bible mere ka o doo anya bụ ihe Leban chere mere Lia ga-eji buru ụzọ lụọ di. Mgbe afọ asaa Jekọb ga-eji lụọ Rechel ruru, Leban meere ha oriri agbamakwụkwọ. Bible na-agwa anyị na mgbe o ruru anyasị, Leban kuuru Lia nwa ya, mee ka ọ bakuru Jekọb; Jekọb “wee bakuru ya.”—Jenesis 29:23.

Ọ̀ bụ Lia kpara nkata a ka a ghọgbuo Jekọb? Ka ọ̀ bụ nanị na o mere ihe nna ya sịrị ya mee? Oleekwanụ ebe Rechel nọ mgbe ihe a na-eme? Ọ̀ maara ihe na-aganụ? Ọ bụrụ na ọ maara, olee ihe o chere banyere ya? Nna ya ọ̀ dị aka ike nke na ọ gaghị anwa anwa rụọ ya ụka? Bible azaghị nke ọ bụla n’ime ajụjụ ndị a. Ihe ọ sọkwara Rechel na Lia ha chee banyere okwu a, nke bụ́ isiokwu bụ na nkata aghụghọ ahụ were Jekọb ezigbo iwe. Ọ bụkwa Leban, ọ bụghị ụmụ ya, ka Jekọb wesara iwe, sị: “Ọ̀ bụghị n’ihi Rechel ka m fere ofufe n’aka gị? N’ihi gịnịkwa ka ị ghọgburu m?” Gịnị ka Leban kwuru? “Adịghị eme otú a  n’ebe nke anyị, inye nke nta tupu enye nke okenye. Debezuo abalị asaa nke nwanyị a, ma anyị ga-enyekwa gị nwanyị a n’ihi ofufe ị ga-efekwa ọzọ n’aka m afọ asaa ọzọ.” (Jenesis 29:25-27) Ọ bụ otú a ka e si ranye Jekọb ịlụ ụmụ nwanyị abụọ, bụ́kwanụ nke mesịrị kpata ekworo dị ukwuu n’ezinụlọ ya.

Ezinụlọ Na-enweghị Obi Ụtọ

Jekọb hụrụ Rechel n’anya. Mgbe Chineke hụrụ na Lia bụ “onye a na-akpọ asị,” o meghere akpa nwa ya, ma Rechel nọ na-amụtaghị nwa. Ma ọ bụghị nanị ịmụta nwa ka Lia chọrọ; ọ chọrọ ka Jekọb hụ ya n’anya. Mgbe ọ hụrụ na ọ bụ nanị Rechel ka Jekọb hụrụ n’anya, iwe juru ya obi. N’agbanyeghị nke ahụ, Lia nwere olileanya na Jekọb ga-ahụ ya n’anya ebe ọ bụ ya mụụrụ ya nwa nwoke mbụ, bụ́ Reuben, nke pụtara “Lee, nwa Nwoke!” Lia nwere ihe mere o ji gụọ nwa ya a aha ahụ. Ọ sịrị: “N’ihi na Jehova elekwasịwo mweda n’ala m anya; n’ihi na ugbu a di m ga-ahụ m n’anya.” Ma Jekọb amaliteghị ịhụ ya n’anya; ọ hụwaghịkwa ya n’anya ọbụna mgbe ọ mụụrụ ya nwa nwoke ọzọ. Lia gụrụ nwa nke abụọ a Simiọn, nke pụtara “Ịnụ.” Ihe o kwuru mere o ji gụọ ya aha a bụ: “N’ihi na Jehova anụwo na onye a na-akpọ asị ka m bụ, n’ihi ya ka O nyekwara m nke a.”—Jenesis 29:30-33.

Na Chineke nụrụ gosiri na Lia kpere ekpere banyere nsogbu ya. O yiri ka ọ bụ nwanyị nwere okwukwe. Ma nsogbu ya nọgidere ọbụna mgbe o mụrụ nwa nwoke nke atọ, bụ́ Livaị. Aha ya, nke pụtara “Ịrapara,” ma ọ bụ “Ịnyakọta,” bụ nke e ji ihe a Lia kwuru kọwaa: “Ugbu a na mgbe a ka di m ga-arapara n’ahụ́ m, n’ihi na amụworo m ya ụmụ ndị ikom atọ.” O doro anya na nwa nke atọ a emeghị ka Jekọb malite ịhụ ya n’anya. Ikekwe Lia weziirị ụwa ya otú o si hụ ya, n’ihi na mgbe ọ mụrụ nwa nwoke nke anọ, aha ọ gụrụ ya egosighịzi na ọ ka na-atụ anya ka Jekọb malite ịhụ ya n’anya. Kama, Juda bụ́ aha ọ gụrụ nwa ya ahụ, bụ iji gosi ekele o nwere n’ebe Chineke nọ. Aha ahụ bụ́ “Juda” pụtara “Ekele,” ma ọ bụ “Ihe E Kwesịrị Iji Maka Ya Nye Ekele.” Nanị ihe Lia kwuru, bụ: “Na mgbe a ka m ga-ekele Jehova.”—Jenesis 29:34, 35.

Ọ bụrụ na obi adịghị Lia mma, obi adịkwughị Rechel mma. Ọ rịọrọ Jekọb arịrịọ, sị: “Nye m ụmụ, ma ọ bụrụ na i nyeghị m, onye nwụrụ anwụ ka m bụ.” (Jenesis 30:1) Rechel  maara na Jekọb hụrụ ya n’anya, ma ọ chọrọ ịmụta ụmụ. Lia mụtara ụmụ, ma ọ chọrọ ka a hụ ya n’anya. Onye nke ọ bụla na-achọ inweta ihe ibe ya nwere, ọ dịghịkwa onye n’ime ha abụọ nwere obi ụtọ. Ha abụọ hụrụ Jekọb n’anya, chọọkwa ịmụrụ ya ụmụ. Onye nke ọ bụla na-ekwoso nwanne ya ekworo. Nke a bụ nnọọ nnukwu nsogbu n’ezinụlọ ahụ!

Ụmụ Rechel

N’oge ahụ, a na-ele amụghị nwa anya dị ka ajọ ihe. Chineke kwere Ebreham, Aịzik, na Jekọb nkwa na ọ bụ n’ezinụlọ ha ka a ga-esi nweta “mkpụrụ” nke agbụrụ nile nke ụwa ga-esi n’aka ya gọzie onwe ha. (Jenesis 26:4; 28:14) Ma Rechel amụtabeghị nwa. Jekọb gwara Rechel na ọ bụ nanị Chineke nwere ike inye ya ụmụ, nke ga-eme ka o soro ná ndị a ga-esi n’aka ha gọzie agbụrụ nile nke ụwa. Ma Rechel enweghị ndidi. Ọ gwara Jekọb, sị: “Lee, ohu m nwanyị Bilha, bakuru ya; ka o wee mụọ nwa n’ikpere m abụọ, ewee sitekwa na ya wulie m elu dị ka ụlọ, ọbụna mụ onwe m.”—Jenesis 30:2, 3.

Ihe a Rechel kwuru nwere ike isiri anyị ike nghọta. Ma, akwụkwọ ndị a chọtara na Nso Ebe Ọwụwa Anyanwụ Ụwa, bụ́ akwụkwọ ndị e ji dekọọ ihe ndị lụrụ di na nwunye n’oge ochie kwekọrịtara, na-egosi na ọ bụ omenala ndị oge ahụ na nwanyị na-amụtaghị nwa nwere ike ịkpọnye di ya nwanyị na-ejere ya ozi ka ọ mụtara ya nwa. * (Jenesis 16:1-3) N’ọnọdụ ụfọdụ, a na-ewerezi na ụmụ ohu nwanyị ahụ mụtara bụ ụmụ nne ya ukwu.

Mgbe Bilha mụtara nwa nwoke, Rechel ji obi ụtọ kwuo, sị: “Chineke ekpepụtawo m, ọzọkwa, Ọ nụwo olu m, wee nye m nwa nwoke.” Ọ gụrụ nwa ahụ Dan, nke pụtara “Onye ikpe.” Nke a gosiri na Rechel kpekwara ekpere banyere nsogbu ya. Mgbe Bilha mụrụ nwa nwoke nke abụọ bụ́ Naftalaị, nke pụtara “Mgba M,” Rechel kwuru, sị: “Mgba Chineke ka mụ na nwanne m nwanyị gbaworo, enwewokwa m ike.” Aha ndị a na-egosi esemokwu dị n’etiti ya na nwanne ya nwanyị.—Jenesis 30:5-8.

Ikekwe mgbe Rechel nyere Jekọb nwanyị na-ejere ya ozi bụ́ Bilha, o chere na nke a bụ ụzọ Chineke ga-esi nye ya nwa, ma ihe a abụghị  ụzọ Chineke chọrọ isi nye ya nwa. E nwere ihe anyị ga-esi na nke a mụta. Anyị ekwesịghị ịkwụsị inwe ndidi mgbe anyị rịọrọ Jehova ihe. O nwere ike ịza anyị ekpere n’ụzọ ndị anyị na-atụghị anya ya na mgbe anyị na-atụghị anya ya.

Lia achọghị ka nwanne ya nwanyị karịa ya, n’ihi ya kwa, ọ kpọọrọ nwanyị na-ejere ya ozi bụ́ Zilpa kpọnye Jekọb. Zilpa wee mụta Gad, mesịakwa mụta Asha.—Jenesis 30:9-13.

Otu ihe mere n’ezinụlọ ahụ nke mere ka o doo nnọọ anya na Rechel na Lia nwanne ya na-ese okwu bụ ihe banyere mandrake nwa Lia bụ́ Reuben chọtara. E weere na mkpụrụ osisi a na-enyere mmadụ aka ịtụrụ ime. Mgbe Rechel rịọrọ Lia ka o nyetụ ya mandrake ahụ, Lia ji obi ilu zaa ya, sị: “Ọ̀ bụ okwu nta na ị narawo m di m? Ị̀ ga-anarakwa m mandrake nwa m?” Ụfọdụ ndị na-aghọta ihe a o kwuru igosi na ọ bụ Jekọb na Rechel na-edinakarị karịa ka ya na Lia na-edina. Eleghị anya, Rechel hụrụ eziokwu dị n’ihe Lia kwuru, n’ihi na ọ zara, sị: “N’ihi nke a, gị na ya ga-edina n’abalị a n’ihi mandrake nwa gị.” Mgbe Jekọb lọtara n’uhuruchi ụbọchị ahụ, Lia gwara ya, sị: “Mụ ka ị ga-abakute; n’ihi na achịrịwo m mandrake nwa m goro gị n’ezie.”—Jenesis 30:15, 16.

Lia mesịrị mụọ nwa nwoke nke ise bụ́ Isaka na nke isii bụ́ Zebulọn. Mgbe ọ mụsịrị nke isii a, o kwuo, sị: “Mgbe a di m ga-ebinyere m, n’ihi na amụworo m ya ụmụ ndị ikom isii.” *—Jenesis 30:17-20.

Mandrake ahụ emeghị ka Rechel mụta nwa. N’ikpeazụ, ka ọ gasịrị afọ isii ọ lụrụ di, ọ tụụrụ ime mụọ Josef, n’ihi na Jehova “chetara” ya ma zaa ekpere ya. Ọ bụzi oge ahụ ka Rechel nwere ike ikwu, sị: “Chineke ekpochapụwo ịta ụta m.”—Jenesis 30:22-24.

Ọnwụ na Ihe Nketa

Rechel nwụrụ mgbe ọ na-amụ nwa ya nwoke nke abụọ bụ́ Benjamin. Jekọb hụrụ Rechel n’anya n’eziokwu, o jighịkwa ụmụ ya abụọ ahụ egwuri egwu. Ka ọtụtụ afọ gasịrị, mgbe ọnwụ Jekọb na-eru nso, o chetara ọnwụ nwunye ya ọ hụrụ n’anya bụ́ Rechel nwụchuru. (Jenesis 30:1; 35:16-19; 48:7) Bible ekwughị ihe ọ bụla banyere ọnwụ Lia. Nanị ihe anyị maara bụ na Jekọb liri ya n’ili ebe ọ chọrọ ka e lie ya onwe ya.—Jenesis 49:29-32.

Mgbe Jekọb kara nká, o kwuru na ndụ ya jupụtara ná nsogbu—nke gụnyere nsogbu ezinụlọ ndị o nwere. (Jenesis 47:9) Obi abụọ adịghị ya na ndụ adịghịkwa Lia na Rechel ụtọ. Akụkọ ha na-eme ka anyị ghọta nsogbu na-esi n’ịlụ ọtụtụ nwanyị apụta ma gosikwa ihe mere Jehova ji kwuo na nwoke kwesịrị ịlụ nanị otu nwanyị. (Matiu 19:4-8; 1 Timoti 3:2, 12) Ekworo na-amalite mgbe di ma ọ bụ nwunye malitere ịgba n’èzí. Nke a bụ otu n’ime ihe mere Chineke ji nye iwu ka a ghara ịkwa iko nakwa ka inwe mmekọahụ dịrị nanị n’etiti ndị bụ́ di na nwunye.—1 Ndị Kọrint 6:18; Ndị Hibru 13:4.

Otú o sina dị, Chineke nọgidere—ma ka nọgidekwa—na-emezu nzube ya—na-eji ụmụ mmadụ na-ezughị okè na-ekwesị ntụkwasị obi, ma ndị nwoke ma ndị nwanyị na-emezu ya. Ụmụnne abụọ ahụ nwere ebe ndị ha nwere ntụpọ dịkwa ka anyị onwe anyị. Ma ọ bụ site n’aka ụmụ nwanyị abụọ a ka Jehova si malite imezu nkwa ahụ o kwere Ebreham. Ọ dabara nnọọ adaba na e kwuru na ọ bụ Rechel na Lia “wuru ụlọ Izrel.”—Rut 4:11.

[Ihe ndị e dere n’ala ala peeji nke]

[Foto dị na peeji nke 9]

Lia chọrọ inweta ihe Rechel nwere, ebe Rechel chọrọ inweta nke Lia nwere, ọ dịghịkwa onye n’ime ha nwere obi ụtọ

[Foto dị na peeji nke 10]

Ọ bụ site n’ụmụ nwoke iri na abụọ Jekọb ka e si nweta mba Izrel