1, 2. (a) Olee otú ahụ́ na-adị atụrụ ndị a na-elekọta nke ọma? (b) N’oge Jizọs, gịnị mere ọtụtụ ndị ji dị ka atụrụ na-enweghị onye na-azụ ha?

AHỤ́ na-adị ụmụ atụrụ mma ma ọ bụrụ na onye na-azụ ha na-elekọta ha nke ọma. E nwere otu akwụkwọ kọwara otú e si akpa atụrụ. O kwuru na ọ bụrụ na ihe onye na-azụ atụrụ na-eme bụ naanị iduga ìgwè atụrụ ya n’ebe ha ga-ata nri, ma ọ naghị emere ha ihe ndị ọzọ o kwesịrị ịna-emere ha, ọ gaghị enwe atụrụ ndị ga-abara ya uru, ọrịa ga-abịakwa ha n’ime afọ ole na ole. Ma, ọ bụrụ na mmadụ ana-elekọta atụrụ ya nke ọ bụla nke ọma, ahụ́ ga na-adị ìgwè atụrụ ya mma.

² Ọ bụrụ na ndị okenye ọgbakọ ana-elekọta atụrụ Chineke nke ọma, ọ ga-abara ọgbakọ dum uru. Ha na Jehova ga-adịkwu ná mma. I nwere ike icheta na Jizọs nwere ọmịiko n’ebe ìgwè mmadụ nọ n’ihi na “a gbara ha akpụkpọ, na-achụsakwa ha, dị ka atụrụ na-enweghị onye na-azụ ha.” (Mat. 9:36) Gịnị mere ha ji dị ka atụrụ na-enweghị onye na-azụ ha? Ọ bụ n’ihi na ndị kwesịrị ịna-akụziri ha Iwu Chineke dị obi ọjọọ, bụrụkwa ndị ihu abụọ. O nweghị ihe e mere na-adị ha mma. Kama inyere atụrụ Chineke aka ma na-azụ ha, ndị ndú okpukpe ndị ahụ na-adọkwasị “ibu dị arọ” n’ubu ha.—Mat. 23:4.

3. Gịnị ka ndị okenye kwesịrị ịna-echeta mgbe ha na-elekọta atụrụ Chineke?

³ N’ihi ya, ndị na-azụ atụrụ Chineke taa, ya bụ, ndị okenye ọgbakọ, na-arụ nnukwu ọrụ. Ọ bụ Jehova na Jizọs nwe atụrụ ha na-elekọta. Jizọs kpọrọ onwe ya “onye ọzụzụ atụrụ ọma.” (Jọn 10:11) Atụrụ ndị ahụ dị Jizọs ezigbo mkpa. Ọ bụ ya mere o ji nwụọ n’ihi ha, jiri ‘ọbara ya dị oké ọnụ ahịa’ zụta ha. (1 Kọr. 6:20; 1 Pita 1:18, 19) Ndị okenye kwesịrị ịna-echeta mgbe niile na ọ bụ Jizọs Kraịst bụ onyeisi ha. Ọ bụ ya bụ  “nnukwu onye ọzụzụ atụrụ ahụ.” N’ihi ya, ha ga-aza ya ajụjụ maka otú ha si emeso atụrụ ya.—Hib. 13:20.

4. Gịnị ka anyị ga-atụle n’isiokwu a?

⁴ Olee otú ndị okenye ọgbakọ kwesịrị isi na-emeso atụrụ Chineke? Baịbụl gwara ndị niile nọ n’ọgbakọ ka ha ‘na-erubere ndị na-edu ndú n’etiti ha isi.’ Ma, Jehova gwakwara ndị okenye ka ha ghara ‘ịna-eme ndị bụ́ ihe nketa nke Chineke dị ka ọ̀ bụ ha nwe ha.’ (Hib. 13:17; gụọ 1 Pita 5:2, 3.) Olee otú ndị okenye ọgbakọ ga-esi na-eduzi atụrụ Chineke ma ghara ime ka ọ̀ bụ ha nwe ha? Ya bụ, olee otú ndị okenye ga-esi na-elekọta atụrụ Chineke ma ghara iji ike Chineke nyere ha na-eme ihe ha na-ekwesịghị ime?

5. Gịnị ka ihe e kwuru n’Aịzaya 40:11 na-akụziri anyị banyere Jehova?

⁵ Aịzaya onye amụma kwuru banyere Jehova, sị: “Ọ ga-azụ ìgwè atụrụ ya dị ka onye ọzụzụ atụrụ. Ọ ga-eji ogwe aka ya chịkọta ụmụ atụrụ ya; ọ ga-ekuru ha n’obi ya. Ọ ga-eji nwayọọ na-edu ndị na-enye ụmụ ara.” (Aịza. 40:11) Ihe e kwuru n’amaokwu a mere ka o doo anya na Jehova na-elekọta ndị na-adịghị ike ma ọ bụ ndị e kwesịrị inyere aka n’ọgbakọ. Onye na-azụ atụrụ na-ama mkpa atụrụ ọ bụla nọ n’ìgwè atụrụ ya, na-elekọtakwa ha. Ọ bụ otú ahụ ka Jehova ma mkpa ndị nọ n’ọgbakọ. Obi na-adịkwa ya ụtọ ịna-elekọta ha. Mgbe ụfọdụ, onye na-azụ atụrụ na-ekuru atụrụ a mụrụ ọhụrụ n’obi ya. Otú ahụ ka Jehova, bụ́ “Nna nke obi ebere,” ga-esi enyere anyị aka mgbe ihe siiri anyị ike. Ọ ga-akasi anyị obi mgbe ọnwụnwa ma ọ bụ nsogbu tara akpụ bịaara anyị.—2 Kọr. 1:3, 4.

6. Olee otú ndị okenye ọgbakọ ga-esi na-eme ka Jehova?

⁶ Okenye ọgbakọ kwesịrị ịmụta ihe magburu onwe ya n’aka Nna anyị nke eluigwe. O kwesịrị ịna-echebara mkpa atụrụ Chineke echiche otú ahụ Jehova na-eme. Ọ bụrụ na okenye amata ụdị nsogbu bịaara ha, ọ ga-ama mgbe ọ ga-agba ha ume ma nyere ha aka, marakwa otú ọ ga-esi eme ya. (Ilu 27:23) O doro anya na okenye kwesịrị iwepụta oge ka ya na ụmụnna ya kparịta ụka. N’agbanyeghị na o kwesịghị ịna-etinye anya n’ihe na-agbasaghị ya, o kwesịghị ileghara ihe ọ hụrụ na ihe ọ nụrụ n’ọgbakọ anya. O kwesịrị iwepụta oge ‘na-enyere ndị na-adịghị ike aka.’—Ọrụ 20:35; 1 Tesa. 4:11.

7. (a) Gịnị ka e mere atụrụ Chineke n’oge Ezikiel na Jeremaya? (b) Olee ihe ndị okenye kwesịrị ịmụta n’otú Jehova si jụ ndị ọzụzụ atụrụ na-ekwesịghị ntụkwasị obi?

⁷ Chegodị banyere ndị kwesịrị ịna-azụ ndị Chineke n’oge Ezikiel na Jeremaya. Jehova jụrụ ndị ọzụzụ atụrụ ahụ n’ihi na ha anaghị elekọta atụrụ ya ha kwesịrị ịna-elekọta. Ebe ọ bụ na o nweghị onye na-elekọta atụrụ ndị ahụ, anụ ọhịa nọ na-eri ha, a na-achụsakwa ha. Kama ndị ọzụzụ atụrụ ahụ ga na-enye atụrụ ndị ahụ nri, ha nọ na-erigbu ha, ‘na-azụkwa onwe ha.’ (Ezik. 34:7-10; Jere. 23:1) Ọ bụ ụdị ihe ahụ mere Chineke ji jụ ndị isi Krisendọm. Olee ihe ndị okenye ọgbakọ kwesịrị ịmụta n’otú ahụ Jehova si jụ ndị ọzụzụ atụrụ ahụ na-ekwesịghị ntụkwasị obi? Ha kwesịrị ịna-elekọta atụrụ Jehova nke ọma.

8. Olee otú ndị okenye ga-esi na-eme ka Jizọs mgbe ha na-enye ụmụnna ha ndụmọdụ?

⁸ Ebe ọ bụ na ụmụ mmadụ ezughị okè, ụfọdụ ndị nọ n’ọgbakọ nwere ike ha agaghị aghọtacha ihe Jehova chọrọ ka ha na-eme. Ma eleghị anya, ha agaghị eme ihe Baịbụl kwuru, ma ọ bụkwanụ ha akpaa àgwà gosiri na okwukwe ha esichabeghị ike. Gịnị ka ndị okenye kwesịrị ime? Ha kwesịrị inwere ụmụnna ndị ahụ  ndidi otú ahụ Jizọs nweere ndị na-eso ụzọ ya ndidi. Ndị na-eso ụzọ Jizọs rụrụ ụka ugboro ugboro banyere onye kacha ukwuu n’Alaeze Chineke, ma o nweghị mgbe Jizọs wesoro ha iwe. Kama ime otú ahụ, o weturu obi na-akụziri ha ihe, na-enyekwa ha ndụmọdụ otú ha ga-esi adị umeala n’obi. (Luk 9:46-48; 22:24-27) E nwedịrị mgbe ọ sara ha ụkwụ, jiri ya gosi ha ihe ịdị umeala n’obi pụtara. Taa, ndị okenye kwesịrị ịdị umeala n’obi.—Gụọ Jọn 13:12-15; 1 Pita 2:21.

9. Olee àgwà Jizọs gwara ndị na-eso ụzọ ya ka ha nwee?

⁹ Ihe Jems na Jọn mere gosiri na ha chere na ịbụ onye ọzụzụ atụrụ pụtara ịchị ndị ọzọ. Ndịozi abụọ a rịọrọ Jizọs ka o nye ha nnukwu ọkwá n’Alaeze Chineke. Ma, Jizọs gbaziri ha olu, kụziere ha na ha ekwesịghị iche otú ahụ. Ọ sịrị ha: “Unu maara na ndị na-achị ndị mba ọzọ na-eme ha ka ọ̀ bụ ha nwe ha, ndị ukwu ha na-achịkwa ha n’aka ike. O kwesịghị ịdị otú ahụ n’etiti unu; kama onye ọ bụla nke na-achọ ịbụ onye ukwu n’etiti unu aghaghị ịbụ onye na-ejere unu ozi.” (Mat. 20:25, 26) Ndịozi Jizọs kwesịrị ịgbasi mbọ ike ka ha ghara ‘ịna-eme ka ọ̀ bụ ha nwe ụmụnna ha,’ ya bụ, ịna-atụrụ ha ihe ha ga na-eme.

10. Olee otú Jizọs chọrọ ka ndị okenye si na-emeso atụrụ ya? Olee otú Pọl si mee ihe ahụ Jizọs kwuru?

¹⁰ Jizọs chọrọ ka ndị okenye ọgbakọ na-emeso atụrụ ya otú ahụ yanwa si meso ya. Ha kwesịrị ịna-ejere ụmụnna ha ozi, kama ịbụ nna ha ukwu. Pọl onyeozi dị umeala n’obi ka Jizọs. Ọ bụ ya mere o ji gwa ndị okenye si n’ọgbakọ Efesọs, sị: “Unu maara nke ọma otú mụ na unu si nọrọ n’oge ahụ dum, malite n’ụbọchị mbụ m batara n’ógbè Eshia, eji m oké ịdị nwayọọ n’obi na anya mmiri na-agbara Onyenwe anyị ohu.” Pọl chọrọ ka ndị okenye ahụ dịrị umeala n’obi, na-agbalịsikwa ike inyere ụmụnna ha aka. Ọ gwara ha, sị: “Egosiwo m unu n’ihe niile na site n’ịdọgbu onwe unu n’ọrụ otú a, unu aghaghị inyere ndị na-adịghị ike aka.” (Ọrụ 20:18, 19, 35) Pọl gwara ndị Kọrịnt na ọ bụghị ya nwe okwukwe ha, kama na ya chọrọ ịna-enyere ha aka ka ha jiri ọṅụ na-ejere Chineke ozi. (2 Kọr. 1:24) O gosiri ndị okenye otú ha ga-esi na-adị umeala n’obi ma na-arụsi ọrụ ike.

11, 12. Olee otú okenye nwere ike isi nyere nwanna aka ikpebi ihe ọ ga-eme?

¹¹ Ndụmọdụ ọ bụla okenye ọgbakọ nyere kwesịrị isi na Baịbụl, bụ́ ‘okwu kwesịrị ntụkwasị obi.’ (Taị. 1:9) Ma, o kwesịrị “iji mmụọ dị nwayọọ” na-enye ndụmọdụ. (Gal. 6:1) Ezigbo onye na-azụ atụrụ Chineke anaghị amanye ụmụnna ya ka ha mee ihe ọ chọrọ. Kama ime otú ahụ, ọ na-agba mbọ ikwu ihe ga-eru ha n’obi. Ọ bụrụ na nwanna chọrọ ikpebi ihe dị mkpa ọ ga-eme, okenye nwere ike ịgwa ya ihe Baịbụl kwuru o kwesịrị ichebara echiche. Okenye ahụ nwere ike ịgwa ya ihe e kwuru n’akwụkwọ anyị gbasara ihe ahụ ọ chọrọ ikpebi. O nwekwara ike ịgwa nwanna ahụ ka o chee otú ihe o kpebiri ime nwere ike isi mee ka ya na Jehova dịkwuo ná mma ma ọ bụkwanụ mee ka ya na ya ghara ịdị ná mma. Okenye ahụ nwekwara ike ime ka ọ ghọta na ọ dị ezigbo mkpa ka o kpee ekpere rịọ Chineke ka o duzie ya tupu ya ekpebie ihe ọ ga-eme. (Ilu 3:5, 6) Ọ bụrụ na okenye agwachaa nwanna ahụ ihe ndị a, ọ ga-ahapụ ya ka o jiri aka ya kpebie ihe ọ ga-eme.—Rom 14:1-4.

¹² Mgbe ọ bụla ndị okenye chọrọ inye ụmụnna ha ndụmọdụ, ha kwesịrị ịgwa ha ihe Baịbụl kwuru. N’ihi ya, ọ dị ezigbo mkpa ka ha jiri Baịbụl na-akụzi ihe nke ọma, na-ekwukwa naanị ihe Baịbụl  kwuru. Ọ bụrụ na ndị okenye na-eme otú ahụ, ọ ga-eme ka ha ghara iji ike ha na-eme ihe ha na-ekwesịghị ime. A sị ka e kwuwe, ọ bụghị ha nwe atụrụ ha na-elekọta. Onye ọ bụla nọ n’ọgbakọ ga-emecha zaa Jehova na Jizọs ajụjụ maka ihe o kpebiri ime.—Gal. 6:5, 7, 8.

13, 14. Olee ụzọ ụfọdụ ndị okenye kwesịrị isi ghọọrọ ụmụnna ha ihe nlereanya?

¹³ Mgbe Pita onyeozi dụchara ndị okenye ọdụ ka ha ghara ịna-eme ụmụnna ha ‘dị ka ọ̀ bụ ha nwe ha,’ ọ gbara ha ume ka ha ‘ghọọrọ ìgwè atụrụ ahụ ihe nlereanya.’ (1 Pita 5:3) Olee otú okenye nwere ike isi mee otú ahụ? Chegodị banyere àgwà abụọ nwanna kwesịrị inwe tupu ya abụrụ okenye. Nke mbụ bụ na o kwesịrị ịbụ “onye uche ya zuru okè.” Ihe ọ pụtara bụ na o kwesịrị ịghọta ihe Baịbụl kwuru nke ọma, marakwa otú ọ ga-esi na-eme ya eme. E nwee nsogbu, ọ na-ejide onwe ya. Ọ na-echekwa echiche nke ọma tupu ya ekpebie ihe ọ ga-eme. Nke abụọ bụ na o kwesịrị ‘ịna-elekọta ezinụlọ ya nke ọma.’ Ọ pụtara na ọ bụrụ na okenye nwere nwunye na ụmụ, o kwesịrị ịbụ ma ezigbo di ma ezigbo nna n’ihi na “ọ bụrụ na onye ọ bụla amaghị otú ọ ga-esi lekọta ezinụlọ nke ya, olee otú ọ ga-esi lekọta ọgbakọ Chineke?” (1 Tim. 3:1, 2, 4, 5) Ọ bụrụ na ndị nọ n’ọgbakọ amata na okenye nwere àgwà abụọ ahụ, ha ga-atụkwasị ya obi.

¹⁴ Otú ọzọ ndị okenye nwere ike isi ghọọrọ ụmụnna ha ihe nlereanya bụ ịna-ebute ụzọ n’ikwusa ozi ọma otú ahụ Jizọs mere. Mgbe Jizọs nọ n’ụwa, ikwusa ozi ọma Alaeze Chineke bụ ihe kacha ya mkpa. Ọ kụzikwaara ndị na-eso ụzọ ya otú ha ga-esi na-ekwusa ya. (Mak 1:38; Luk 8:1) Taa, obi na-adị ndị nkwusa ụtọ mgbe ha na ndị okenye na-arụ n’ozi ọma, ha ana-ahụ otú ndị okenye si jiri ịnụ ọkụ n’obi na-arụ ọrụ a dị mkpa. Ha na-amụtakwa ihe n’otú ndị okenye si akụzi Okwu Chineke. Ọ bụrụ na ndị okenye ana-ewepụta oge ma jiri ike ha niile na-aga ozi ọma mgbe niile n’agbanyeghị na ha nwere ọtụtụ ihe ha na-arụ, ọ ga-eme ka ụmụnna niile jiri ịnụ ọkụ n’obi na-ekwusa ozi ọma. Otú ọzọ ndị okenye ga-esi na-akụziri ụmụnna ha ihe ha kwesịrị ịna-eme bụ ịna-akwado ihe a ga-amụ n’ọmụmụ ihe, ịna-aza ajụjụ, na ịna-arụ ọrụ ndị ọzọ dị ka idebe Ụlọ Nzukọ Alaeze ọcha, na ịrụzi ya.—Efe. 5:15, 16; gụọ Ndị Hibru 13:7.

15. Olee ihe ụfọdụ mere ndị okenye ji aga eleta ụmụnna ha?

¹⁵ E nwee atụrụ merụrụ ahụ́ ma ọ bụ nke na-arịa ọrịa, ezigbo onye ọzụzụ atụrụ na-aga enyere ya aka ngwa ngwa. Otú ahụ ka ndị okenye na-eme. E nwee ụmụnna na-ata ahụhụ, ndị e kwesịrị ịdụ ọdụ ma ọ bụ gbaa ume, ndị okenye na-aga enyere ha aka ngwa ngwa. O nwere ike ịdị mkpa ka e gbooro ndị agadi na  ndị ọrịa mkpa ha, ma e kwesịrị iji Baịbụl na-agba ha ume, na-akasikwa ha obi. (1 Tesa. 5:14) E nwekwara ike inwe ihe na-enye ndị na-eto eto nsogbu. Dị ka ihe atụ, ha nwere ike ịna-agbalị ka ha “gbaara ọchịchọ a na-enwe n’oge ntorobịa ọsọ.” (2 Tim. 2:22) Ndị okenye na-enyere ndị niile nọ n’ọgbakọ aka. Otú ha si eme ya bụ ịga na-eleta ha n’ụlọ ha. Ha gaa ileta ha, ha na-agba mbọ ghọta nsogbu ndị ha na ha na-alụ ma jiri Baịbụl gbaa ha ume. Ọ bụrụ na ndị okenye agaa ngwa ngwa nyere ụmụnna ha aka, o nwere ike ime ka ụmụnna ha gbaara ọtụtụ nsogbu ọsọ.

16. Gịnị ka ndị okenye nwere ike ime ma ọ bụrụ na nwanna enwee ezigbo nsogbu?

¹⁶ Gịnị ka a ga-eme ma ọ bụrụ na nwanna enwee ezigbo nsogbu mere ka ya na Jehova ghara ịdị ná mma? Jems bụ́ onye so dee Baịbụl kwuru, sị: “È nwere onye ọ bụla na-arịa ọrịa n’etiti unu? Ka ọ kpọọ ndị okenye nke ọgbakọ, ka ha kpeekwara ya ekpere, teekwa ya mmanụ n’aha Jehova. Ekpere e ji okwukwe kpee ga-emekwa ka ahụ́ dị onye ahụ nke ahụ́ na-adịghị ike mma, Jehova ga-emekwa ka o bilie. Ọ bụrụkwa na o mewo mmehie, a ga-agbaghara ya.” (Jems 5:14, 15) Ọ bụrụgodị na nwanna ahụ nwere nsogbu ‘akpọghị ndị okenye,’ ha kwesịrị ịga nyere ya aka ozugbo ha matara na o nwere nsogbu. Ndị okenye ga-egosi na ha bụ ezigbo ndị ọzụzụ atụrụ na-agba ụmụnna ha ume ka ha jiri ọṅụ na-ejere Chineke ozi ma ọ bụrụ na ha na ụmụnna ha ekpekọọ ekpere ma ha gaa ileta ha. Otú ọzọ ha ga-esi egosi ya bụ ịna-echeta ha n’ekpere ma na-enyere ha aka mgbe nsogbu bịaara ha.—Gụọ Aịzaya 32:1, 2.

17. Ọ bụrụ na ndị okenye ana-eme ka “nnukwu onye ọzụzụ atụrụ ahụ,” olee uru ọ ga-abara ọgbakọ?

¹⁷ N’ihe niile ndị okenye na-eme n’ọgbakọ, ha na-agbasi mbọ ike ime ka Jizọs Kraịst, bụ́ “nnukwu onye ọzụzụ atụrụ ahụ.” Ndị okenye na-enyere ìgwè atụrụ Chineke aka ka okwukwe ha na-esikwu ike, ka ha jirikwa obi ha niile na-ejere Chineke ozi. N’ihi ihe a niile, anyị na-ekele Jehova, na-etokwa ya n’ihi na o nweghị onye ọzụzụ atụrụ dị ka ya.