À Jẹ́ Ẹla Ọlẹ?
Ụma nya ang ọrụnyẹ ọlanyị ọlẹng ọla Itiyopyiya a tị́ wẹẹ kụ ụka ka iFilipu ka ẹga nyamwụ?
OMYI ẹla ọlẹ kị yẹda kaka ri “chariot” ẹ-ẹpwụ nya New World Translation ka ri ang ịrụnyẹ ịdatị-datị myị́. (Ụkụr. 8:28, 29, 38) Ma, ọ lala o-ri ang ọrụnyẹ ọlẹ ká ọlẹng ọla Itiyopyiya kụ datị hi ọlẹ ka angịdẹwụ lee angị kpa ang ọrụnyẹ kọ ayịlọ kaa kpa. Ahị kụ ẹhị yẹ ang odudu kahị ya ịnyị wẹẹ.
Ọlẹng ọla Itiyopyiya ọwẹ ri olegbeju ọlẹ kọ ka anyị ụgbẹyị ọlụrụ. Ọwa à “ri olegbeju ọlẹ kọ kaa kpẹhị rịrị okpoko nya adịrahụ ọnyang nya ala Itiyopyiya ọlẹ kị wụrụ ịKandisi lẹ.” (Ụkụr. 8:27) Ẹga ọlẹ ká Itiyopyiya ji enene pwoku ẹga ọlẹ ká ẹpwụma nya Sudan bala oye edii nya Ijipiti ji lẹẹlẹẹ. Ịlẹhị lẹ ọ chịkpẹẹ myị́ ká ang ọrụnyẹ ookpokpo ọwẹ ọ ka kụ ẹ-ẹpwụ nya ẹdịyẹ nyamwụ wuu ka, ahị tị jẹ nyori ọ ka kpa olo nya ang ịlẹ kị baba ẹ-ẹpwụ nya ẹdịyẹ oluduyo ọwẹ. Ịhyẹ lẹpwụ nya ang ịrụnyẹ ịlẹ kị kaa kpa go angịnyị lụka nya oyi ọhọhẹ ri ịlẹ kị la ata ine bala o-la ega o-go olo guru. Ụpwụ ọlẹ kị wụrụ nyị Acts—An Exegetical Commentary ya nyori “Ẹga o-go olo guru ọlịnyị du ká ọngịnyị ka jẹ́-ẹ kpa olo gụ́ ọọwa, du ká anyị ọkaka kaa chịkpẹẹ gụ́, ọ tị ka du ká ọngịnyị ka jẹ́-ẹ ka anyị ka ẹga ọlụrụ ịnyị myị́.”
Ọlẹng ọla Itiyopyiya wẹẹ kpa ụpwụ wa ụka ká iFilipu wẹ ka tọọ. Oja ọọwa ya nyori “iFilipu a rụnyẹ kele ka ẹga nya ọlẹng ọọwa lẹ, ọ wo jaabwọ ká ọlẹng ọọwa juwa wa ụpwụ nya ọlọmwụ Ayịsaya” lẹlẹ. (Ụkụr. 8:30) Ị́ họ ang ọrụnyẹ ọlẹ kịị kpa kpa olo nyọka kpa jẹdịyẹ ọ-la agaga ka. Ẹdịyẹ ọ-jẹ dụmwọ-dụmwọ ọlịnyị du ká ọlẹng ọọwa jẹ́ wẹẹ wa ụpwụ, ọọwa à tị du ká iFilipu jẹ́ kpa ẹpẹtẹ wu ang ọrụnyẹ ọwẹ ọyị myị́ ịnyịnyị lẹ.
Ọlẹng ọla Itiyopyiya “byi iFilipu yẹkẹẹ, ahụ nyị kẹwẹ kaka hụhụ ẹ-ẹpwụ nya ang ọrụnyẹ nya ọọwa tọwa mẹ.” (Ụkụr. 8:31) Ẹ-ẹpwụ nya ang ịrụnyẹ ịlẹ kị kaa kpa kọ ayịlọ nya ụnyẹ, angịlẹ kịị kwọọ kaa dayị kọkọ. Ma ẹ-ẹpwụ nya ang ọrụnyẹ ọlẹ kị họ nyọka kpa kpa olo lẹ, iwe ji ha ọlẹng ọwẹ bala iFilipu nyọka hụhụ.
Chajị nya ẹla ọlẹ ká Ụkụrwọ nya Alẹrụ egbeju 8 ya bala ẹlịlẹhị ịkịla ịlẹ ká apwụ nya oja ya, apwụ nyahị kaa mẹ ifoto nya ọlẹng ọla Itiyopyiya jẹ kọ ja kụ ang ọrụnyẹ ọtụka olihi, ọkọkọ nya ochiche ọlẹ kị kaa kpa dẹwụ lee ọ-kpa kọ ayịlọ nya ụnye, lẹẹlẹẹ lẹ.