1. Ịyẹ tị́ du ká Ebiraham jẹ́ kịnyaa la ọ-ya ẹhị rịrị gbe ọnyị ọ-ka mama?

 IJIHOVA myọnụ ha Ebiraham oligu nyamwụ nyori ẹpwụma nya odehe ọlẹ nyị ka yé ahị ọwawa bwula ọnyị nyamwụ ọhẹ. (Ọmwụ. 15:5; 22:18) Nyọlẹ ká Ebiraham la ọmyịmyị ẹ-ẹga nya Ohe wẹẹ, ọ jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹla ọlẹ kọ myọnụ nyị ka họ jịra. Ọ lịnyị odu lẹ, Ebiraham gu ẹka 100, ahụ nyamwụ tị gu ẹka 90 ịnyịnyị lẹ. Ma ị́ tị ma ọnyị lẹka. (Ọmwụ. 21:1-7) Kpọkpọọkpọ, ụka ká Ohe myọnụ ha Ebiraham nyori nyị ka “ri adịda nya epwoja lụmẹ-lụmẹ,” ịBayịbụụ ya nyori Ebiraham “kpa ọmyịmyị ọlala nyamwụ la ẹhị ọrịrịị-rịrị gbe ọ-họ jịra nya ọnụ ọmyịmyị ọọwa.” (Rom. 4:18) À jẹ́ nyori ẹla ọlẹ ká Ebirahm ya ẹhị rịrị gbe họ jịra. Ọ ma ọnyị ọlẹ kọ ya ẹhị rịrị gbe, kọ ri Ayịsiki ịlẹhị. Ịyẹ tị́ du ká Ebiraham jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova ka họ ọnụ ọmyịmyị nyamwụ jịra?

2. Ịyẹ tị́ du ká Ebiraham jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọnụ ọmyịmyị nya iJihova ka họ jịra?

² Nyọlẹ ká Ebiraham jẹ́ iJihova yẹẹyẹẹ wẹẹ, ọ ‘dahịhile Ohe Oluhye wuu lẹpwụ-lẹpwụ nyori ọ la ọngịrị ka họ ọnụ ọmyịmyị nyamwụ jịra.’ (Rom. 4:21) IJihova ye Ebiraham myị bala ọ-wụrọọ oligu nyamwụ ọọlajị nya ọmyịmyị ọlala. (Jem. 2:23) Jaabwọ ká ụpwụ nya ala iRom 4:18 họ kahị jẹ́, Ebiraham la ọmyịmyị bala ẹhị ọrịrịị-rịrị. Ahị kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ ká ọlẹrụ ịPọlụ ya u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị, jaabwọ kọ da ju ụ-ụpwụ nya ala iRom egbeju 5 wẹẹ.

3. Ẹlịyẹ ịPọlụ à tị́ da wụlẹ u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị?

³ ỊPọlụ ya ang odudu kahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori “ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị [á ka] dahị lụgbaa kpong-kpong ka.” (Rom. 5:5) Ọ myị́myị́ dahị ụbwọ nyọka wo etu nya abwọlẹ ká ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị la ka jẹ́-ẹ la ọngịrị gụ́ ọọwa. Jaabwọ kahị  wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ agbẹyị ịlẹ kọ kaa bwu lịnyị ká ịPọlụ ya ụ-ụpwụ nya ala iRom 5:1-5, kụ irya u-uhye nya oja nya ịlọng. Bwula ọ-họ ịnyị, à ka yẹ nyori jaabwọ ká ụka wẹẹ jẹ, ẹhị ọrịrịị-rịrị nyang wẹẹ nwà gụ́ olene ịnyịnyị. Ang ọlẹ kahị wẹẹ ka jẹ́ ka myị́myị́-ị ya jehi jaabwọ kahị ka họ ká ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị ka la ọngịrị gụ́ abwọlẹ kọ la lẹẹlẹẹ. Ahị jene kụ ẹhị yẹ ẹhị ọrịrịị-rịrị ọnyịịla ọlẹ ká ịPọlụ ya nyị́ ka dahị lụgbaa ka wẹẹ.

4. Ụpwụ nya Ala iRom 5:1, 2 tị́ ya ẹla u-uhye nya ịyẹ?

⁴ Wa Ala iRom 5:1, 2. Ọjịra-jịra ọla iRom ịPọlụ à da ẹlẹwẹ kịla lẹ. Aanahị ịlụwa jẹ́ ẹla u-uhye nya iJihova bala iJisọsị, kpụ ị la ọmyịmyị bala ọ-wẹ ka ri Angịnyị nya ịKịrayịsị lẹ. Lẹ Ohe waa nya alabwẹla ọnyịịla “bwula ọmyịmyị ọlala,” ọ tị chwaa bwula olegu ịgọgọ ịnyịnyị. Ee, ị la ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ kọ la kpakpa ịlẹhị.

5. Ẹhị ọrịrịị-rịrị oyina angịlẹ ká Ohe ya idu wụ́ à tị́ la?

⁵ ỊPọlụ da ụpwụ ụka ọkịla du ta Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla Efesọsị ịlẹ ká Ohe ya ida wu u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká Ohe ya haa. Ị ka ye “ugu ọlẹbyẹbyị ọtụka nya Ohe Oluhye ọlẹ kọ myị ọnụ ya, Ọwa nyị ka ya ha angị ịgọgọ.” (Efe. 1:18) ỊPọlụ ya ẹga ọlẹ ká ala iKolosi ka ye uri nyaa jaa ịnyịnyị. Ọ wụrọọ nyị “ẹhị ọrịị-rịrị . . . ọlẹ ká Ohe Oluhye juwa nwụlanọ gbenu ụ-ụwa e-epwoohe.” (Kol. 1:4, 5) Lẹ ẹhị ọrịrịị-rịrị nya Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ ká Ohe ya ida wụ ri ọ-ka wuleji bwula igu ka la ọhịhị ọmyịmyị-ka ọla epwoohe, kọ ri ẹga ọlẹ kị ka kpeji ta ịKrayịsị.—1 Tẹs. 4:13-17; Ọwụ. 20:6.

6. Ẹlịyẹ ọọnahị ọlẹng ọhẹ ọlẹ ká Ohe ya ida wụ à tị́ ya u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị nyamwụ?

⁶ Ẹhị ọrịrịị-rịrị ọwẹ kaa myị angịlẹ ká Ohe ya ida wụ lẹhị yẹẹyẹẹ. Ọọnahị Frederick Franz, kọ ri ọngọhẹ lẹpwụ nyaa, ya jaabwọ ká ẹhị ọrịrịị-rịrị ọwẹ lọọ yẹkẹẹ: “Ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị la kpakpa, ọng myị́ ọng lẹpwụ nya angị 144,000 tị ka ye ang ọlẹ ká Ohe myọnụ haa ịnyịnyị. Uri nyahị dọmwụ ka há kpoye nya ang ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ kụ irya ju lẹẹlẹẹ.” Nyọlẹ ká Ọọnahị Franz họ  ụkụrwọ ha iJihova ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ kpá, o myị́myị́ ya la 1991 yẹkẹẹ: “Ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị ju apyobwuna [hahị] yẹẹyẹẹ ịnyịnyị wẹẹ. . . . Jaabwọ kahị wẹẹ dayị gboo tata ka ba, ịnyịnyị ahị kaa jẹ́ apyobwuna nyamwụ gụ́ ọwọwa lẹ. Ahị nwụlanọ nyọka godayị gboo, kori kọ dọmwụ ka la ẹka ụnọ ene kahị ka wọọ ọyị wẹwẹ. Ẹhị ọrịrịị-rịrị ọwẹ kaa myịm lẹhị gụ́ olene-ene.”

7-8. Ẹhị ọrịrịi-rịrị oyina ụmụmẹ nya anchẹ nya iJihova à tị́ la? (Ala iRom 8:20, 21)

⁷ Ụmụmẹ nya angịlẹ kị kaa gbịgba ha iJihova la ẹhị ọrịrịị-rịrị ọkịla. Ọọwa ri ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká Ebiraham la lẹ—ọhịhị o-gboyi myị́ oyi ám̀ odehe e-ekpeleji nya Ịpyị-Adịrahụ nya Ohe. (Hib. 11:8-10, 13) ỊPọlụ da ụpwụ u-uhye nya ang ọnyịịla ọlẹ kọ nụwa gbe angịlẹ kị la ẹhị ọrịrịị-rịrị ọwẹ. (Wa Ala iRom 8:20, 21.) Ịyẹ a tị́ kaa ya ẹhị rịrị gbe gụ wuu ụka nya ọgbanyẹ ọlẹ ká jẹ́ ẹla ịlẹ ká ịBayịbụụ myọnụ gbe ijuju? Ọ-ka la kpẹẹkpẹẹ, ká ọhọbịrị á ka gụng-gụ họ kaka ịnyị? Lee angịnyị nyang ịlẹ kị gbu ọ-ka hịhị myị́myị́ ám̀ ị-ịparadayịsị à tị́ ri ọlẹ kọ kaa kpụng ịpyọ gụ́? Ang ịnyịịla-ịnyịịla ji ká ka jẹ́-ẹ ya ẹhị rịrị gbe ọọlajị nya ‘ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká Ohe ya da gbeng.’

⁸ Kori kahị ja ka hịhị gboyi myị́ oyi e-epwoohe lee odehe wẹwẹ, ahị la ẹhị ọrịrịị-rịrị ọnyịịla ọlẹ kọ du kahị ka jẹ́-ẹ chị ọkẹkẹnị. Ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị tị dọmwụ ka jẹ́-ẹ lahị kpakpa gụ́ olene wẹẹ. Ẹla ọlẹ ká ịPọlụ ya ba ọọwa ba dahị ụbwọ nyọka jẹ́ jaabwọ kọ ka bwu lịnyị. Ahị kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ kọ ya u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị wẹẹ. Ẹla ọlẹ kọ ya ka dahị ụbwọ nyọka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị ja wẹ ka họ jịra ịnyịlẹhị.

9-10. Jaabwọ ká oja nya ịPọlụ mẹjẹ, ẹlịyẹ Angịnyị nya ịKịrayịsị à tị́ ka ya ahị guru gbe? (Ala iRom 5:3) (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

⁹ Wa Ala iRom 5:3. ỊPọlụ ya nyori ụka kahị yẹ akama, ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị kaa lahị kpakpa gụ́ olene. Ọọwa ka lahị ẹbyẹbyị myị́. Ẹlịlẹhị ri, angị ba iJisọsị jẹ wuu kaa ya ẹhị rịrị gbe akama ọyẹyẹ. Kụ ẹhị yẹ o-chụ pwokwita nya ịPọlụ wẹẹ. O byi angịlẹ kị juwa ị-ịTẹsalonika yẹkẹẹ: “Ụka ọlẹ kahị dọmwụ juwa tanụ wẹẹ lẹ, ahị  kaa ya jenu nọ u-uhye ịnyịnyịịnyị nyori lụka ọọwa yẹkẹẹ, ụma nya ị-tụ pyịpyị ịlịnyị wuu juwa ka wẹ chịhị ọgụ ị-ịlahị pyii wẹẹ! Ọọwa lẹ, ẹla ọọwa a họ jịra ịnyịlẹhị jaabwọ kaanụ ayịdang jẹ́jẹ́ wẹ lẹlẹ.” (1 Tẹs. 3:4) Ọ tị da ụpwụ kịla ala ịKọrịntị yẹkẹẹ: ‘Áhị tịtọ kanụ ka juwa ẹ-ẹpwụ nya ukpowu u-uhye nya akama ịlẹ kahị yẹ kpong-kpong ka. Chajị ahị la ẹhị ọ-dahile nya ọhịhị nya ịlọhị dọmwụ kpong-kpong kaka.’—2 Kọr. 1:8; 11:23-27.

¹⁰ Angịnyị nya ịKịrayịsị alẹ, ka jẹ́-ẹ ya ẹhị guru gbe akama ụma ọhẹ lee ọkịla. (2 Tim. 3:12) Ahụ tị bẹẹ? Ị kaa tụng pyịpyị ọọlajị nyọlẹ ká myị la iJisọsị ká wẹẹ bọọ jẹ? Aligu bala alugbiyegu nyang ka kpang họ myị́. Ọhẹka ị dọmwụ họng ẹla kịrọrọ ụka ọhẹ lẹ. Ẹla ọ-họ ọnụ-ọnụ ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang nyang kaa kpa akama wang ọ-ọlụkụrwọ? (Hib. 13:18) Igomenti tụng pyịpyị chajị nyori à ya ẹla nya Ohe je angịkịla ẹnẹhẹ lẹẹ? Jaabwọ myị́ abwọ ká akama ọlẹ kahị ja chịpwụrụ bwu á la, ịPọlụ ya nyori ahị nyị chị ọkẹkẹnị. Ịyẹ à tị́ du?

11. Ịyẹ tị́ du kahị baba nyọka nwụlanọ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ ọnyị myị́ ọnyị?

¹¹ Ahị ká jẹ́-ẹ chị ọkẹkẹnị ụka kahị ji ẹpwụ nya akama, chajị ahị jẹ́ nyori ọ kaa dahị ụbwọ la abwẹla ọnyịịla ọhẹ. Jaabwọ ká ụpwụ nya ala iRom 5:3 ya, “akama ọyẹyẹ ịlịnyị a ri ang ọlẹ kọ kaa kpa ugbodu ojuju myị́ wẹ ẹpwụ nyahị lẹ.” Anyịnyị nya ịKịrayịsị wuu ka chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama, lẹ o ri o-pyii ká Angịnyị nya ịKịrayịsị wuu ka la ọhụ ọbaba. Ahị baba nyọka cheje nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama ọnyị myị́ ọnyị kọ ka wẹ ẹga nyahị. Ọọwa kẹnẹ-kẹnẹ ahị ka jẹ́-ẹ yẹ ọ-họ jịra nya ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị myị́ lẹ. Áhị tịtọ nyọka lala angịlẹ ká iJisọsị kpa i-irya ụka kọ ya ẹla nya ajẹ ịlẹ ká hụrụ chị ka uhye nya ẹjwọ o-oja ọkpịta nyamwụ ka. Ị ye ẹla nya Ohe myị la ọkẹkẹnị lụka nya ọgbanyẹ, ma nyọlẹ ká “akama lee ọtụpyịpyị” wẹ chaa ọgụ, ị chị mileji. (Mat. 13:5, 6, 20, 21) Ịlẹhị lẹ, ọ-ka chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya ị-tụ pyịpyị lala ịmayẹ á kaa kpịpyọ ka, ma ọhụ ọbaba ẹ-ẹpwụ nyaa kaa kpa apyobwuna wahị. Ụ-ụgbẹyị oyina tị́?

12. Apyobwuna oyina ahị tị́ kaa ye kori kahị bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ?

¹² IJemsi ya ẹla rụ apyobwuna nya ọhụ ọbaba ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ. Ọ da ụpwụ yẹkẹẹ: “Anụ myị ká ugbodu ojuju ọọwa a họ ụkụrwọ nyamwụ pwụ ọbaba ẹ-ẹpwụ nyanụ chajị kanụ ka ri adam ọlẹng ẹ-ẹpwụ nya ọngịnyị nya Ohe Oluhye oriri nyanụ, ká abwẹla ọnyịịla ọhọhọ ọhẹ-lọhẹ ka ganụ amwụ kpong-kpong kaka mẹ.” (Jem. 1:2-4) IJemsi chabwọ nya ugbodu ojuju, lee ọhụ ọbaba, lala o-ri nyị la ụkụrwọ ka họ. Ụkụrwọ ọọwa tị ri ịyẹ? Ọ ka dang ụbwọ nyọka la abwẹla nya ọhụ ọdapịlẹ, ọmyịmyị, bala ọ-ka kpụnịrọ Ohe gụ́ ọọwa. Ma, apyobwuna ọkịla juwa kahị kaa yé bwula ọhụ ọbaba wẹẹ.

13-14. Ịyẹ à tị́ ka họ ụka kahị bọhụ? Ịyẹ à tị́ kaa họ ta ehị ọrịrịị-rịrị nyahị ụka kọ lịnyị? (Ala iRom 5:4)

¹³ Wa Ala iRom 5:4. ỊPọlụ ya nyori ugbodu ojuju nyị kaa chị “adam ọlẹng oriri ẹ-ẹpwụ nya abwẹla ọnyịịla” ehe. Ọhụ ọbaba nyang ka du ká iJihova ka yeng myị. Ọọwa á riyẹkẹẹ iJihova kaa chị ọkẹkẹnị ụka kọ yẹ ká juwa chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya ịmayẹ lee akama ka. Ahụ à ri ọngọlẹ ká Ohe ye myị lẹ, a-akama nyang ka. Ọhụ ọbaba nyang du ká Ohe ka jẹ́-ẹ yeng myị. Ahị ọwawa ọnyịịla-ọnyịịla o ri lẹ!—Eje. 5:12.

¹⁴ Kpịtịya nyori Ebiraham chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya ịmayẹ, ma chajị nyọlẹ kọ bọhụ ẹ-ẹpwụ nyaa kpẹẹkpẹẹ, iJihova chị ọkẹkẹnị balọọ. IJihova yọọ nya oligu nyamwụ bala ọ-wọọ nya ọlabwẹla ọnyịịla. (Ọmwụ. 15:6; Rom. 4:13, 22) Ọ ka jẹ́-ẹ lịnyị ẹ-ẹga nyahị ịnyịnyị myị́. Ụ-ụma nya ụkụrwọ ọlẹ kahị họ ha iJihova lee abwọlẹ kahị họ ụkụrwọ lụmẹ họọ kaka ba à du ká ẹla nyahị kaa kpọọ ịpyọ ka. Ahị ọ-họ kpẹẹkpẹẹ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ à du ká ẹla nyahị kaa kpọọ ịpyọ lẹ. Jaabwọ myị́ abwọ ká ẹka, lee  iwe-ahụrụ nyahị á la, ahị wuu ka jẹ́-ẹ bọhụ myị́. À ja bọhụ la ọmyịmyị ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ lẹẹlẹẹ? Kori o ri ịnyị, kpịtịya nyori à wẹẹ họ ká iJihova ka chị ọkẹkẹnị. Ọ-jẹ́ nyori iJihova chị ọkẹkẹnị balahị kaa dahị ụbwọ yẹẹyẹẹ. Ọ kaa ju ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị ọngịrị.

15. Ẹla ọkịla oyina ịPọlụ à tị́ ya? Ịyẹ tị́ du ká ọọwa ka la angịhyẹ ẹbyẹbyị myị́?

¹⁵ Jaabwọ ká ịPọlụ da wụlẹ, iJihova kaa chị ọkẹkẹnị balahị kori kahị kpa ọmyịmyị nyahị kpọọ bala ọ-bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ. Wo jaabwọ ká ịPọlụ kịnyaa la ẹla oyaya nyamwụ lẹẹ: “Abwẹla ọnyịịla ọọwa a kaa kpẹhị ọrịrịị-rịrị wahị ịnyịnyị lẹlẹ. Ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị ọọwa, á tị kaa dahị lụgbaa kpong-kpong ka.” (Rom. 5:4, 5) Ọọwa ka lahị ẹbyẹbyị myị́. Ịyẹ tị́ du? Chajị ene nya ụka ọwẹ, ịPọlụ ya ụ-ụpwụ nya ala iRom 5:2 nyori Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iRom nyị la ẹhị ọrịrịị-rịrị ọhẹ, kọ ri “ẹhị ọrịrịị-rịrị [nya] ogbo ọlẹbyẹbyị nya Ohe Oluhye.” Lẹ, ọngịnyị ka tọ wo myị́ nyori, ‘kori ká Angịnyị nya ịKịrayịsị á la ẹhị ọrịrịị-rịrị ọhẹ lẹ, ịyẹ tị́ du ká ịPọlụ ya ẹla nya ẹhị ọrịrịị-rịrị ụka ọkịla myị́myị́?’

16. Ányị ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká ọngịnyị la à tị́ kaa dọmwụ nyọka la ọngịrị gụ́ ọọwa? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁶ Ahị ka wo etu nya ẹla ọlẹ ká ịPọlụ ya ụka kahị kpịtịya nyori ẹhị ọrịrịị-rịrị ri ang ọlẹ kọ jẹ́-ẹ la ọngịrị gụ́ ọọwa. Nyọka chụ pwokwita: À kpịtịya nya ụka nya ọgbanyẹ ọlẹ ká wo ẹla nya ẹhị ọrịrịị-rịị ọlẹ ká Omyi Ẹla nya Ohe ya hahị? Ụka ọwẹ, ọhẹka ọ ka lang lala o-ri ọ-ka hịhị gboyi myị́ oyi odehe ọlẹ nyị ri ẹla ọ-ma ọngịnyị ma, á jẹ́ kori kọ ka lịnyị ịlẹhị ka. Ma, jaabwọ ká wẹẹ jẹ́ ang gụ́ ọọwa u-uhye nya iJihova bala ang ịlẹ kọ chehe ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ, à kaa jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹhị ọrịrịị-rịrị ịịwa ka họ jịra ịlẹhị.

17. Ányị ẹhị ọrịrịị-rịrị nyang à tị́ kaa nwà kịlahị ụka ká hu enyi Ohe kpá?

¹⁷ Ụka ká dọmwụ hu ịlọng chịgọ ha iJihova bala o-hu enyi Ohe kpá, ẹhị ọrịrịị-rịrị nyang kaa nwà gụ olene, jaabwọ ká wẹẹ jẹ́ ang gụ́ ọọwa bala ọ-nwa kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu.  (Hib. 5:13–6:1) Ọhẹka à ka yẹ ọ-họ jịra nya ẹla ọla ụpwụ nya ala iRom 5:2-4. À la akama ịdatị-datị, ma à bọhụ ẹ-ẹpwụ nyaa wuu du ká yẹ jẹ́ nyori iJihova yeng myị. Nyọlẹ ká jẹ́ nyori à họ́ọ bala o-ri ẹla nyang kpọọ ịpyọ wẹẹ, à jẹ́ myị̀myị̀ gụ́ ọọwa nyori à ka yẹ ọ-họ jịra nya ang ịlẹ kọ chehe. Ẹhị ọrịrịị-rịrị nyang la ọngịrị gụ́ abwọlẹ kọ la lụka nya ọgbanyẹ. Ọ lang ahụ la ịlọng gede-gede gụ́ olene lẹ. Ọ gung ọ-ọkịlẹtụ kpori-kpori gụ́ ọọwa, ọ gu ụpa nya ọhịhị nyang ọnyị myị́ ọnyị, tụ́ abwọlẹ ká kaa kpa ala ugbiyegu nyang, abwọlẹ ká kaa cheje nya ẹla, bala abwọlẹ ká kaa kpa ụka nyang họ ụkụrwọ.

18. Ẹlịyẹ iJihova à tị́ ya kahị ka jẹ́ myị̀myị̀?

¹⁸ Ọlẹrụ ịPọlụ ya ẹla ọkpọnchị ọkịla myị́myị́ u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká la nyọlẹ ká Ohe yeng myị kpá. Ọ họ ká jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹhị ọrịrịị-rịrị nyang ka họ jịra. Ịyẹ tị́ du ká ka jẹ́-ẹ jẹ́ myị̀myị̀? ỊPọlụ ya ẹla rụ ọ-jẹ́ myị̀myị̀ ọlẹ ká Ohe ya ha Angịnyị nya ịKịrayịsị yẹkẹẹ: “Ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị ọọwa, á tị kaa dahị lụgbaa kpong-kpong ka. Chajị, Ohe Oluhye ayịdang ya ọháha ọlala nyamwụ myị ẹpwụ ọkịlẹtụ nyahị bwula Olegu Ịgọgọ nyamwụ ọlẹ kọ hu hahị lẹ.” (Rom. 5:5) Lẹ jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹhị ọrịrịị-rịrị ọlẹ ká iJihova ya hang la kpakpa mẹ.

19. Ẹlịyẹ a tị́ ka jẹ́ kpakpa u-uhye nya ẹhị ọrịrịị-rịrị nyang?

¹⁹ Kụ irya u-uhye nya ọnụ ọlẹ ká Ohe myị ha Ebiraham bala abwọlẹ ká Ohe yọọ myị bala ọ-wa Ebiraham nya oligu nyamwụ wẹẹ. Ang ọlẹ ká Ebiraham ya ẹhị rịrị gbe họ jịra ịnyịlẹhị. ỊBayịbụụ yẹkẹẹ: “Lụka ọlẹ ká Ebiraham ọọwa kpa ugbodu ojuju onyudiyo ju ihi nya Ohe Oluhye lẹ, ọ ye ọ-họ jịra nya ọnụ ọmyịmyị ọọwa ịnyịlẹhị.” (Hib. 6:15; 11:9, 18; Rom. 4:20-22) Ohe-é dọọ lụgbaa kpong-kpong ka. Jẹ́ myị̀myị̀ ịnyịnyị nyori kori ká kpa ọmyịmyị nyang kpọọ, à ka ye uri ọlẹ ká wẹẹ ya ẹhị rịrị gbe. Ẹhị ọrịrịị-rịrị nyang la kpakpa; ọ ka jẹ́-ẹ ya ọkẹkẹnị hang ịnyịnyị, ọ́ ja dang lụgbaa ka! (Rom. 12:12) ỊPọlụ da ụpwụ yẹkẹẹ: “Ká Ohe Oluhye Adịda nya ẹhị ọrịrịị-rịrị ọnyịịla a ya ọkẹkẹnị ọtụka bala okpunyi nyamwụ myị ẹpwụ ọkịlẹtụ nyanụ, ẹ-ẹpwụ nya ọmyịmyị ọlala nyanụ, chajị kanụ ka jẹ́-ẹ bwula ọngịrị nya Olegu Ịgọgọ la ẹhị ọrịrịị-rịrị nyamwụ ọọwa chịba-chịba mẹ.”—Rom. 15:13.