1-2. (a) Ányị iwe-ahụrụ nya ala iJudiya à tị́ la ụka ká ọlẹrụ ịPọlụ da ileta du kịla ala iHiburu? (b) Ịyẹ tị́ du ká ileta ọọwa daa ụbwọ yẹẹyẹẹ?

 NYỌLẸ ká iJisọsị gbu la ẹka 33 kpá, angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJerusalẹm bala iJudiya chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama lụmẹ-lụmẹ. Nyọlẹ ká ọjịra-jịra nya Angịnyị nya ịKịrayịsị yeji kọ nọ chẹẹ, angịnyị dọmwụ nyọka taa pyịpyị la ọngịrị-ọngịrị. (Ụkụr. 8:1) Ụka ká ẹka lala 20 chịpwụrụ tị lẹ, akama nya ang ọlala ka à tị ji lẹlẹ. Ọ chịkpẹẹ myị́ ká uhi ọlẹ kọ kpeji ọ-ọpyị ọwẹ lụka ọkẹkpẹ à ju ọmwụ nyamwụ. (Ụkụr. 11:27-30) Ma, la ịngịhyẹ nya ẹka 61 nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá, Angịnyị nya ịKịrayịsị tị la okpunyi pwụ ẹgẹhẹ, ma ang tị ka tịpyọ haa ị-ịlahị wẹẹ. Lụka ọwẹ, Ohe ya olegu nyamwụ ha ọlẹrụ ịPọlụ kpụ ọ da ileta ọhẹ du kịlaa. Ileta ọọwa da ụbwọ nwụlaa nọ gbe akama ọlẹ kọ ja ka chaa ọgụ ị-ịlahị.

² Ileta ọọwa pweeji lụka chajị okpunyi ọlẹ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị la lụka ọwẹ á ka tata ka. ỊPọlụ ya ẹla ọlẹ kọ ka da Angịnyị nya ịKịrayịsị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama ọlẹ kọ ja ka jahị daa. Ayịreji ọtata nya iJerusalẹm ọlẹ ká iJisọsị ya neeji, ji ọnaabwọ lẹ. (Luk. 21:20) Ẹlịlẹhị tị ri, ịPọlụ la ịlọmwụ lee ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọkịla ọhẹ-lọhẹ á jẹ́ ụka ọlẹ kpangga ká ayịreji ọwẹ ka la ka. Ọ tị lịnyị odu lẹ, Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ ka jẹ́-ẹ kpa ụka ọlẹ kọ hi nwụla ịlaa nọ bwula ọ-nwụ abwẹla lala ọmyịmyị ọlala bala ọhụ ọbaba.—Hib. 10:25; 12:1, 2.

3. Ịyẹ tị́ du ká ẹla ọla ụpwụ nya ala iHiburu baba ha Angịnyị nya ịKịrayịsị alẹ?

 ³ Ahị ja ka juka ẹpwụ nya akama ọlẹ kọ ka lujwo gụ́ ọlẹ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu la wẹẹ. (Mat. 24:21; Ọwụ. 16:14, 16) Lẹ ahị kụ ẹhị yẹ ẹla ịhyẹ ịlẹ ká iJihova mẹjẹ Angịnyị nya ịKịrayịsị, ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ ịnyịnyị wẹẹ.

“RỤNYẸ . . . NYA ỌNGỌGBAHỊ ORIRI”

4. Akama iyina Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ kị ri ala iJuu à tị́ la? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

⁴ Ala iJuu ịlẹ kị wẹ ka ri Angịnyị nya ịKịrayịsị la akama olujwo ọhẹ. Ala iJuu ri angịlẹ ká iJihova chụ ha ịlọmwụ lụka ọhẹ lẹ. IJerusalẹm à ri ẹga ọlẹ ká Ịpyị-Adịrahụ nya Ohe ji odehe ọlẹ lẹ, ube ịgọgọ ọlụwa à tị ri ẹga ọlẹ ká ịgba ọgbagba nya ịlẹhị yeji ịnyịnyị lẹ. Ala iJuu ịlẹ wuu kị họ kpẹẹkpẹẹ kaa ba Ehile nya iMosisi jẹ jaabwọ ká alegbeju nya ịgba ọgbagba nyaa kaa dọọ wụlẹ haa. Ang ọmẹjẹ ịịwa kaa kpaa ụgbẹyị u-uhye nya ang oriri, abwọlẹ kị kaa yẹ ụwụwụ ọdada, bala abwọlẹ kị ka kpa angịlẹ kị ri ala iJuu ka. Ma, nyọlẹ ká iJisọsị gbu kpá, iJihova á kaa ye iya ọkịlaakịla nya ala iJuu myị kaka. Ọọwa tị lujwo ha Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJuu ịlẹ ká Ehile ọ-bajẹ ba ahị lẹ. (Hib. 10:1, 4, 10) Ọ dọmwụ lujwo ha Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ kị la gbẹgbịlẹ lẹ, lala ọlẹrụ iPita, nyọka ba ọ-nwụhọ ịwẹ jẹ. (Ụkụr. 10:9-14; Gal. 2:11-14) Ọyẹda ọlẹ kọ ji ẹ-ẹga nya ọmyịmyị nya Angịnyị nya ịKịrayịsị du ká alegbeju nya ịgba ọgbagba nya ala iJuu kaa taa pyịpyị.

5. Ẹla ọ-la uhi-uhi oyina Angịnyị nya ịKịrayịsị à tị́ baba nyọka dụmwọ-dụmwọ u-uhye nyamwụ?

⁵ Ebwo imiiye nya angịnyị à kaa ta ala iJuu ịlẹ kị ri Angịnyị nya ịKịrayịsị pyịpyị lẹ. Alegbeju nya ịgba ọgbagba nya ala iJuu kaa yaa lala angịlẹ kị nyẹẹkpẹ da ịgba ọgbagba nyaa. Angịhyẹ ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra tị kaa ya nyori Angịnyị nya ịKịrayịsị nyị ka kpa Ehile nya iMosisi kịnyaa myị́. Ọhẹka ị ya ịnyị chajị ká angịnyị ka hwabwọ la ọ-taa pyịypyị ịnyị. (Gal. 6:12) Ịyẹ à tị́ ka da Angịnyị nya ịKịrayịsị ụbwọ nyọka ya ụbwọ chị ẹlịlẹhị gogo?

6. Ẹlịyẹ ịPọlụ à tị́ ju aanamwụ ọhụ nyọka họ? (Ala iHiburu 5:14–6:1)

 ⁶ Ẹ-ẹpwụ nya ileta ọlẹ ká ọlẹrụ ịPọlụ da kịla ala iHiburu, ọ ju aanamwụ ọhụ nyọka jẹ́ Omyi Ẹla nya Ohe kpori-kpori. (Wa Ala iHiburu 5:14–6:1.) ỊPọlụ ya ẹla bwu ụpa nya Ụpwụ Ịgọgọ ọlẹ kị da la òja nya iHiburu nyọka wụlẹ je aanamwụ nyori ụgbẹyị ọlẹ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị wẹẹ gbịgba ha iJihova nyị há gụ́ ụgbẹyị ọlẹ ká ala iJuu kaa gbịgba họọ. a ỊPọlụ jẹ́ nyori ẹlịlẹhị ọla ụpwụ ịgọgọ ọ-jẹ́ kpori-kpori gụ́ ọọwa ka da Angịnyị nya ịKịrayịsị ụbwọ nyọka jẹ́ ọnọọkịla datị chajị kị ka hụ ụhwahị ka.

7. Akama iyina ahị tị́ kaa la alẹ?

⁷ Lala ala iHiburu ịlẹ kị ri Angịnyị nya ịKịrayịsị, ahị ịnyịnyị kaa yẹ ká angịnyị kaa ya ẹla ịlẹ kị pwoku ẹla ịlẹ ká iJihova ya nyị ri ẹlịlẹhị bala ọ-la kpakpa ka. Angịlẹ ká ẹla nyahị á háa ka kaa wẹẹjẹ tahị nyori ahị nyị́ myị angịnyị ka bala o-ri ahị nyị kaa họ kpoye, chajị nyọlẹ kahị myị ju ehile nya ịBayịbụụ u-uhye nya abwẹla ocheri-cheri. Abwẹla bala irya ọkụkụ nya angịnyị u-uhye nya ẹla wẹẹ ji lụrụ hi irya nya Ohe gụ́ ọwọwa. (Etu 17:15) Lẹ ọ baba yẹẹyẹẹ kahị ka jẹ́ irya ịtịpyọ ịlịnyị kahị ka pwaa. Ahị myị ká angịlẹ ká ẹla nyahị wụ ẹjẹ a chị uhi juhị kahị hwabwọ la ọ-gbịgba ha iJihova ẹnẹnẹhẹ ka.—Hib. 13:9.

8. Ányị ahị tị́ ka bwu rụnyẹ nya ọngọgbahị oriri ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu?

⁸ ỊPọlụ byi Angịnyị nyị ịKịrayịsị nyị rụnyẹ nya ọngọgbahị oriri, ahị tị baba nyọka ba ẹlẹwẹ jẹ ịnyịnyị. Ọọwa ri ahị baba nyọka jẹ́ Omyi Ẹla nya Ohe kpori-kpori chajị kahị ka jẹ́ iJihova bala ụgbẹyị ọlẹ kọ kaa kụ irya nya ẹla. Ahị baba nyọka kịnyaa la ọ-họ ịnyị tụ́ ụka kahị dọmwụ hu enyi Ohe kpá. Jaabwọ myị́ abwọ kahị tata ka ba ẹ-ẹpwụ nya ẹlịlẹhị lẹ, ahị wuu ka jẹ́ Omyi Ẹla nya Ohe ụka myị́ ụka pyii. (Eje. 1:2) ỊBayịbụụ ọ-jẹ́jẹ ụka myị́ ụka ka dahị ụbwọ nyọka ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị, kọ ri abwẹla ọlẹ ká ịPọlụ ya ọnụ rịrị ẹ-ẹpwụ nya ileta ọlẹ kọ da kịla ala iHiburu.—Hib. 11:1, 6.

‘KPA ỌMYỊMYỊ ỌLALA PWỤ ỌBABA NYỌKA WU ỌCHỊDA ỌYỊ’

9. Ịyẹ tị́ du ká Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu baba nya ọmyịmyị ọnyọọngịrị?

⁹ Ala iHiburu ịlẹ kị ri Angịnyị nya ịKịrayịsị baba nya ọmyịmyị ọnyọọngịrị ọọlajị nya akama ọlẹ kọ ja ka chaa ọgụ i-iJudiya ụka ọwẹ. (Hib. 10:37-39) IJisọsị da angị bọọ jẹ ọna nyori nyị ka baba nyọka rụnyẹ rụ ka ịgbọdọ, ụka kị yẹ ká alisoja á dakoko ju iJerusalẹm. Ẹla ọlẹ kọ ya gu angịnyị nya ịKịrayịsị wuu, kori kị kụ epweji nya iJerusalẹm kpangga lee kori kị kụ iJudiya ba ụwa ba. (Luk. 21:20-24) Kori ká alisoja á ja gba mịla epweji lụka ọlaa, angịlẹ kị kụ ka ịgbọdọ kaa rụnyẹ ka ẹpwụ nya epweji ọlam ọlẹ kị la ugulọ lala ịnya iJerusalẹm, nyọka jẹ́-ẹ yé ewu ọchịke. Ọ-ka rụnyẹ rụ ka ịgbọdọ ọkọkọ nyọka hụwa e-epweji nya iJerusalẹm me ẹla ọlẹ kọ la kpakpa ka, lẹ ị baba nya ọmyịmyị ọnyọọngịrị nyọka ju ihi nya omyi ẹla nya iJisọsị.

10. Ịyẹ ọmyịmyị ọnyọọngịrị à tị́ ka kpa Angịnyị nya ịKịrayịsị kaka họ myị́? (Ala iHiburu 13:17)

¹⁰ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ baba ịnyịnyị nyọka dahịhile angịlẹ ká iJisọsị wẹẹ kpa kpa ala ọjịra-jịra ụgbẹyị. Ọ chịkpẹẹ ká angịlẹ kị kaa kpa ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra ka ya ụka ọlẹ kị ka rụ kpehe bwu iJerusalẹm bala abwọlẹ kị ka bwu họ ịnyị. (Wa Ala iHiburu 13:17.) Etu nya omyi ẹla nya iGiriki ọlẹ kị kpa ya ẹla nyị “juwa ju ihi” ri ọngịnyị ọ-ka nwụlanọ nyọka ju ihi chajị nyori ọ dahịhile ọngọlẹ kọ wẹẹ  ya ẹla ọọwa. Ọọwa á ri ọ-ka ju ihi chajị nyori angịgbahị tị́ la ọngịrị nyọka da ehile lẹ à du ka. Lẹ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu ịwẹ baba nyọka dahịhile angịlẹ kị wẹẹ kpa ịlahị ene ká akama ọọwa ka pweeji. Kori ká Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ á kaa ju ihi lụka ká okpunyi ji, ọ ka chaa kpẹẹ gụ́ la ọ-ka ju ihi lụka olujwo.

11. Ịyẹ tị́ du ká Angịnyị nya ịKịrayịsị alẹ baba nya ọmyịmyị ọnyọọngịrị?

¹¹ Ahị baba nya ọmyịmyị alẹ ịnyịnyị jaabwọ ká angịlẹ ká ịPọlụ da ụpwụ kịla baba. Ahị jam hịhị lụka ọlẹ ká iru nya angịnyị á kaa myị nyori ocheju nya odehe ọlẹ ji ọnaabwọ lẹ ka. Ị dọmwụ kaa kpahị họ nyọlẹ kahị myị la ọọwa. (2 Pit. 3:3, 4) Da ọọwa u-uhye, ịlẹhị lẹ ịBayịbụụ ya ang ịhyẹ bala ịkịla ịlẹ kị ka họ lụka nya akama ọtụka okpelego, ma ang lụmẹ-lụmẹ tị ji kahị jẹ́ lẹka wẹẹ. Ahị baba nyọka la ọmyịmyị ọnyọọngịrị nyori ocheju nya odehe ọlẹ ka wẹ lụka o-pwoku bala o-ri iJihova ka kpahị juhị lụka ọọwa.—Hab. 2:3.

12. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ be lụka nya akama ọtụka okpelego?

¹² Ahị tị baba nyọka jẹ́ myị̀myị̀ nyori “ọnchẹ ọ-chịla o-hu ọkịlẹtụ ha bala ọngọ jẹ́ ẹla” iJihova à wẹẹ kpa kpahị ụgbẹyị alẹ lẹ.” (Mat. 24:45) Ụka ká akama ọtụka okpelego á dọmwụ, ị ka mẹ ẹlẹhẹ kpangga jẹẹhị ọlẹ kọ ka chị ọhịhị nyahị da myị́, jaabwọ kọ ka la myị́ ẹ-ẹga nya Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu ụka ká ala iRom pweeji. Ọ baba kahị ka dahịhile angịlẹ kị wẹẹ kpa ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ogu nya iJihova lẹẹlẹẹ. Kori kahị dahịhilaa kpụ ahị kaa ju ihi nya ẹla nyaa lẹẹlẹẹ ka, ọ ka lujwo hahị nyọka ju ẹla ọlẹ kị ka mẹjẹẹhị ihi lụka nya akama ọtụka okpelego.

13. Ịyẹ tị́ du ká ọna ọdada ọla ụpwụ nya Ala iHiburu 13:5 baba?

¹³ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu baba nyọka la ọhịhị ohukee bala ọ-ka ‘gba ụbwọ kpehe hi ẹhị nyanya nya okpoko ọchịchị,’ lụka ọlẹ kị wẹẹ godayị gbe ang-ẹjẹẹ ọlẹ kị ka yẹ kpa rụnyẹ rụ. (Wa Ala iHiburu 13:5.) Angịhyẹ nyaa chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya uhi bala ẹbyahị ụka ọhẹ lẹ. (Hib. 10:32-34) Nanana nyori ị myọnụ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ẹbyahị chajị nya ẹrụ ọnyịịla ụka ọhẹ lẹ, angịhyẹ nyaa ka dọmwụ nyọka yẹ okpoko lala ang ọlẹ kọ ka chewu kaa bwu ẹpwụ nya akama ọwẹ myị́. Ma ụmụmẹ nya okpoko ọhẹ-lọhẹ á ji kọ ka jẹ́-ẹ chaa da bwu ayịreji ọlẹ kọ wẹẹ jahị daa ka. (Jem. 5:3) Ẹlịlẹhị ri, ọ dọmwụ ka lujwo gụ́ ha ọngọnyị ọlẹ kọ la ọháha ẹ-ẹga nya okpoko bala ang-ụdụ nyọka rụnyẹ rụ hi ẹpwa bala ang ịlala nyamwụ.

14. Ányị ọmyịmyị ọnyọọngịrị à tị́ ka dahị ụbwọ u-uhye nya ang-ụdụ ọlala?

¹⁴ Kori kahị la ọmyịmyị nyori iJihova ja ka ta odehe onyobyi ọlẹ ayịreji lẹ, áhị ka kụ irya nyori okpoko ọ-ka la gụ́ ọọwa ri ang ọlẹ kọ baba kaka. Okpoko á ja ju apyobwuna lụka nya akama ọtụka okpelego ka. ỊBayịbụụ ya nyori angịnyị nyị ka “go okpokpo onyoowuru bala okpoko ịgọm nyaa chịka ụgbẹyị” chajị ị ka jẹ́ nyori “ikpoko onyoowuru bala okpoko ịgọm nyaa a ka chaa da bwu ẹpwụ nya agbama nya [iJihova] myị ka.” (Isi. 7:19) Ọkọkọ nyọka ya ẹhị ku okpoko ọ-ka lala myị ẹga myị ẹga, ahị baba nyọka cheje nya ẹla ịlẹ kị ka dahị ụbwọ la ọhịhị ohukee, ma kahị tị ka jẹ́-ẹ kpẹhị rịrị ugbiyegu nyahị. Ọọwa mẹjẹ nyori ahị ka hwabwọ la o-ju ka ẹpwụ nya uri ọlẹ kọ pwoku ka lee ọ-ja ra ang ịlẹ kị ka bịrịịhị ụka la ọ-kpa kpẹhị rịrị. Ahị tị ka dụmwọ-dụmwọ ịnyịnyị kahị ka ya ịlọhị chị ori ba ang ịlẹ kahị la juwa ka. (Mat. 6:19, 24) Jaabwọ kahị wẹẹ tụ ju ocheju nya odehe ọlẹ chwẹẹ gụ́ ọọwa, iwe-ahụrụ ịhyẹ ka la du kahị ka baba nyọka chụ kori kahị ka dahịhile iJihova lee ang-abwọ nyahị.

 ‘À BABA NYA UGBODU OJUJU’

15. Ịyẹ tị́ du ká Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu baba nya ọhụ ọbaba gụgụụgụ?

¹⁵ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJudiya baba nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nya iJihova jaabwọ ká iwe-ahụrụ wẹẹ tịpyọ gụ́ olene haa. (Hib. 10:36) Ịlẹhị lẹ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ kị ri ala iHiburu ịhyẹ la ọtụpyịpyị ọnyọọngịrị ụka ọhẹ lẹ, ma iru nyaa tị wẹ ka jẹ́ ẹlịlẹhị lụka ọlẹ ká okpunyi ji pwụ ẹgẹhẹ. ỊPọlụ ya nyori ịlẹhị lẹ ị bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ ịnyịịngịrị ụka ọhẹ lẹ, ma ị́ yẹ akama lala iJisọsị lẹka, ị́ yẹ akama pwụ ọnụ nya igu lẹka. (Hib. 12:4) Ma nyọlẹ ká Angịnyị nya ịKịrayịsị wẹẹ pyẹ gụ́ ọọwa, ala iJuu ịlẹ kị kaa taa pyịpyị kaa ju agbama bala ọ-gwaa ọkwọ gụ́ olene. Ẹka ịmanyị-ịmanyị ene nya ụka ọwẹ, ebwo nya aleguru ẹla ịhyẹ gba mịla ịPọlụ ụka kọ lẹẹ ya ẹla nya Ohe i-iJerusalẹm. Ala iJuu ịhyẹ kpoye nya angị 40 me obyi gu awụlẹ “la iro ọnwanwa yẹkẹẹ, ịwa nyị́ ka kpa ang oriri lee enyi ọnwanwa ọhẹ-lọhẹ ka ọnụ nyịwa kpong-kpong kaka, gbee pwụ ụka ọlẹ kịịwa nyị ka nwụ ịPọlụ kpá.” (Ụkụr. 22:22; 23:12-14) Nanana nyori ị wẹẹ ba Angịnyị nya ịKịrayịsị ẹtẹ bala ọ-taa pyịpyị pwụ ọlịịwẹ, ị baba nyọka tọ awụlẹ kị ka gbịgba ha Ohe, kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ, bala ọ-ka ju ọmyịmyị nyaa ọngịrị.

16. Ányị ileta ọlẹ ká ịPọlụ da kịla ala iHiburu à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka yẹ ọtụpyịpyị ụ-ụgbẹyị ọkpakpa? (Ala iHiburu 12:7)

¹⁶ Ịyẹ à tị́ ka da Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ọtụpyịpyị ọlẹ kọ wẹẹ jahị daa? ỊPọlụ tịtọ kị ka jẹ́ apyobwuna ọlẹ kọ ji ẹpwụ nya ọhụ ọbaba ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ. Lẹ ọ wụlẹ ya jaa nyori ụka ká Ọngịnyị nya ịKịrayịsị nyị́ ja yẹ akama, Ohe nyị ka mẹ ẹla jọ́ọ bwula ọọwa myị́. (Wa Ala iHiburu 12:7.) Ang ọmẹjẹ ọlịnyị ka jẹ́-ẹ da ọngịnyị ụbwọ nyọka la abwẹla nya Ọngịnyị nya ịKịrayịsị oriri. Bwula ọ-ya ẹhị rịrị u-uhye nya ang ọnyịịla ọlẹ ká ịmayẹ ịlịnyị ka họ ha ọngịnyị myị́, ọ ka chị Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu ịwẹ kpẹẹ la ọ-ka bọhụ.—Hib. 12:11.

17. Ẹlịyẹ ịPọlụ à tị́ jẹ́ u-uhye nya ọhụ ọbaba ẹ-ẹpwụ nya ọtụpyịpyị?

 ¹⁷ ỊPọlụ byi Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iHiburu nyị cheje la ọngịrị-ọngịrị nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ. Ọlẹrụ ịPọlụ ji iwe-ahụrụ ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ jwaa irya u-uhye nya ẹla ọlịịwẹ ịlẹhị. Ene kọọ wẹ ka ri ọngọhẹ nya Angịnyị nya ịKịrayịsị, ọ taa pyịpyị kpụ ọ jẹ́ jaabwọ kị kaa kpaa la ụbwọ ọngịrị. Ọ tị jẹ́ jaabwọ ká ọngịnyị kaa bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ọtụpyịpyị ịnyịnyị. Chajị ị tọọ pyịpyị a-agbẹyị lụmẹ-lụmẹ nyọlẹ kọ wẹ ka ri Ọngịnyị nya ịKịrayịsị kpá. (2 Kọr. 11:23-25) Lẹ ịPọlụ jẹ́ ang ọlẹ ká ọngịnyị baba nyọka jẹ́-ẹ bọhụ. Ọ kpụ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ ịtịya nyori ụka kị ja bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ, ị ka baba nyọka kpụnịrọ iJihova ọkọkọ nya ọngịrị nya ịlaa. ỊPọlụ jẹ́ ya nyori iJihova à “ri Ọngọ dam ụbwọ lẹ. Chajị nya ọọwa lẹ, ḿ ka juhi kpong-kpong kaka.”—Hib. 13:6.

18. Ẹlịyẹ à tị́ ka họ tahị wuu ị-ịlahị? Ịyẹ ahị tị́ ka họ pyii lẹẹlẹẹ chajị nya ọọwa?

¹⁸ Aanahị ịhyẹ juwa chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya ọtụpyịpyị la ọhụ ọbaba lẹẹlẹẹ. Ahị ka jẹ́-ẹ da ụbwọ bwula ọ-raabwọ chajị nyaa bala ọ-daa ụbwọ la ang ịlẹ kị baba. (Hib. 10:33) Ma, ịBayịbụụ tị ya gede-gede nyori “angịlẹ wuu kị juwa tịtọ kị ka la ọhịhị nya ọngịnyị nya Ohe Oluhye oriri ọlẹ ẹ-ẹpwụ nya ịKịrayịsị iJisọsị lẹ aalẹ, ị ka la ọ-tụ pyịpyị pyii lẹ.” (2 Tim. 3:12) Chajị nya ọọwa lẹ, ahị wuu baba nyọka nwụlanọ gbe ụka olujwo ọlẹ kọ wẹẹ wẹ ị-ịlahị. Ahị kịnyaa la ọ-dahịhile iJihova yẹẹyẹẹ, bala ọ-jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ ka dahị ụbwọ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama ọnyị myị́ ọnyị kọ ka chịhị ọgụ mẹ. Lụka okpii, ọ ka họ angịlẹ kị kaa gbịgba họọ wuu ka la ịlaa.—2 Tẹs. 1:7, 8.

19. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka họ nyọka nwụla ịlọhị nọ gbe akama ọtụka okpelego? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁹ Ọ la gede-gede nyori, ileta ọlẹ ká ọlẹrụ ịPọlụ da kịla ala iHiburu da Angịnyị nya ịKịrayịsị ụbwọ nyọka nwụlanọ gbe akama ọtụka ọlẹ kọ ja ka chaa ọgụ. ỊPọlụ byi aanamwụ nyị jẹ́ Ụpwụ Ịgọgọ kpori-kpori kị nyị wo etu nya ẹla ọlụwa. Ọ-họ ịnyị ka daa ụbwọ nyọka jẹ́ ang ịmẹjẹ ịlẹ kị ka nyiri ọmyịmyị nyaa myị́, bala ọ-ka pwaa. Ọ jwaa ọhụ nyọka ju ọmyịmyị nyaa ọngịrị chajị kị ka jẹ́-ẹ ba ẹla ọmẹjẹ nya iJisọsị bala ịnya angịkịla ịlẹ kị kaa kpa ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra jẹ i-ijata. Ọ tị da Angịnyị nya ịKịrayịsị ụbwọ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịmayẹ bwula ọ-ka yẹ ịmayẹ ịịwa lala iwe ọlẹ ká Adaa ọ-la ọháha kaa kpa mẹ ẹla jaa. Ahị ịnyịnyị a kpa ẹlẹwẹ họ ụkụrwọ mẹ. Ọọwa ahị ka jẹ́-ẹ bọhụ pwụ ocheju myị́ lẹlẹ.—Hib. 3:14.