ỊNGỊHYẸ ji ọlẹ ká tịtọ nyọka họ ọọjịra-jịra, ká tị jẹ́ họọ lẹẹlẹẹ ka? Ọhẹka, ọ ka ri iwe ọlẹ ká ọngọkịla la ọọjịra-jịra. Lee, ọhẹka o ri ụkụrwọ ọlẹ á kaa họ ọọjịra-jịra ene-ene. Ma, ọngọgbahị oriri, ịnyịrọ ọ-la gogo ka, ang ọchịchị, bala ụkụrwọ nya ọ-kpẹhị rịrị ugbiyegu nyang, du ká jwọọ họ lẹẹlẹẹ ka. Ọ tị chịkpẹẹ ká ọyẹda ọhẹ ogu nya iJihova du ká pẹhi ụkụrwọ ọlẹ á kaa họ lụka ọtata lẹ. Ang myị́ ang ọlẹ kọ ju ọmwụ nyamwụ, à ka me irya myị́ nyori á họ jaabwọ ká tịtọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya Ohe Oluhye ka. Ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ịlịịwẹ, ọ chịkpẹẹ á ka la ọkịlẹtụ ọ-kpụ enyi myị́. Kori kọ lịnyị wẹwẹ, ányị a tị́ ka họ ká olegu nya ọkịlẹtụ ọ-kpụ enyi, ikẹjẹ-ahụrụ, bala ẹjẹ ọwụwụ ka yeji ẹ-ẹpwụ nyang ka? Ányị a tị́ ka bwu kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị?

Ahị ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang u-uhye nya ọkẹkẹnị ọchịchị bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya ịJọn ọngọ hu enyi Ohe. ỊJọn la iwe ọtụka-ọtụka ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya Ohe Oluhye, ma ọ́ yẹhị nọ nyori ẹla ọlẹ kọ họ ọ-ọhịhị nyamwụ nyị ka la jaabwọ kọ la-à wẹ ka. Ọ́ kụ irya kpongkpong nyori, ọ ka ju u-ube nya agba lụka ọtata gụ ụka ọlẹ kọ kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ka. Ọ tị kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị. Ọ họ ịnyị gbee ka pwụ ocheju, ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyamwụ wuu. Ịyẹ à tị́ dọọ ụbwọ? Ányị ahị tị́ ka bwu kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị ịnyịnyị, kori ká ẹla ọlẹ kahị yahị me ka, á họ tahị?

Lụka nya Ọya Ohene nya ẹka iwo imiiye kụrụ ihikichu nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá (29 C.E.), ịJọn dọmwụ nya ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova ya jwoo ụ-ụbwọ, ko ri ọ-ka nwụla angịnyị nọ gbe ọwẹwẹ nya iMesaya. Ọ kaa yẹkẹẹ: “Anụ yẹ irya da bwu ẹpwụ nya ịhọbịrị ịhọhọ nyanụ wuu mẹ. Chajị ụka nya ịpyị-adịrahụ nya epwoohe ju chwẹẹ lụmẹ lẹ.” (Mat. 3:2; Luk. 1:12-17) Iru nya angịnyị ye ẹla ọwẹ myị. Ị dọmwụ kaa bwu ẹga ọlụrụ-lụrụ warị nyọka wo ẹla nya ịJọn. Ẹla ọọwa gu angịnyị lụmẹ-lụmẹ gbịla nyọka yẹ ọhịhị nyaa da bala o-hu enyi Ohe. ỊJọn da alegbeju ị-mẹ ẹla nya Ohe jẹ nya ala iJuu, ịlẹ kị kaa hu ịlaa nya angịnyị ịnyịịla ọna la o-juhi ka, u-uhye nya eje nya Ohe Oluhye ọlẹ kọ juwa godayị gbaa kori kị yẹda ka. (Mat. 3:5-12) ỊJọn họ ang ọkpọngchị ọlẹ kọ gụ́ ang ịkịla wuu ẹ-ẹpwụ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ nyamwụ, ụka ọlẹ kọ hu iJisọsị enyi Ohe lụka nya Ọya Okiriwo nya ẹka iwo imiiye kụrụ ihikichu nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá (29 C.E.). Bwu ụka ọwẹ, ịJọn kaa byi angịnyị ya nyị ba iJisọsị, ọngọlẹ kọ ri iMesaya ọlẹ kị yẹ ọmwụ neeji chajị nyamwụ jẹ mẹ.—Jọn. 1:32-37.

Ọọlajị nya iwe ọkpọngchị ọlẹ ká ịJọn la, iJisọsị yẹkẹẹ: “Ẹ-ẹpwụ nya angịnyị ehe ịlẹ wuu kị ma bwu ẹpwụ nya ọnyang kpehe lẹ, ọngọngọhẹ á juwa, kọ ka  la ehe lala ịJọn ọngọ hụ enyi Ohe kaka.” (Mat. 11:11) Ahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori, ịJọn ka chị ọkẹkẹnị u-uhye nya ahị ọwawa ịtụka ịlẹ kọ ye wẹ ịnyịlẹhị. Angịnyị lụmẹ-lụmẹ ye ahị ọwawa ịtụka-ịtụka bwu ẹga nya Ohe Oluhye lala ịJọn ịnyịnyị alẹ. Ọngọhẹ lẹpwụ nyaa ri ọọnahị Terry. Ọwa bala Sandra ahụ nyamwụ, kpa ụka nyaa wuu họ ụkụrwọ nya Ohe Oluhye gụ́ ẹka iwo iru gbẹgbịlẹ. Terry yẹkẹẹ: “M̀ la iwe ịtụka lụmẹ-lụmẹ. M̀ họ ụkụrwọ nya ọngọ ye ịlahị nya ụgbẹyị, ụkụrwọ ẹ-egbeju ẹpwa, kpa ụka nyam wuu ya ẹrụ ọnyịịla, ọngọ kpẹhị rịrị iSekut bala ọngọ kpẹhị rịrị district. Lẹẹlẹẹ, m̀ juwa ụpa nya ọngọ kpa ụka nyamwụ wuu ya ẹrụ ọnyịịla myịmyị.” Ahị kaa chị ọkẹkẹnị yẹẹyẹẹ ụka kahị la ụkụrwọ ọhẹ ogu nya iJihova. Ma, ọgụ-ẹpẹtẹ nya ịJọn ka dahị ụbwọ nyọka jẹ́ nyori, ọ baba kahị ka maga nyịlẹhị-ịlẹhị nyọka kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị ụka ká iwe-ahụrụ nyahị á yẹda.

ỊJọn ọngọ hu enyi Ohe kaa chị ọkẹkẹnị ụka wuu chajị iwe ịlẹ ká iJihova ya họọ kaa myọọ lẹhị. Kụ ẹhị yẹ ọhẹ lẹẹ wẹẹ. Nyọlẹ ká iJisọsị hu enyi Ohe kpá, angịnyị ịlẹ kị kaa ba ịJọn jẹ dọmwụ nyọka rụ bwu ẹga nyamwụ ka ẹga nya iJisọsị. Ẹla ọwẹ á kpụ angịjụgbẹyị nya ịJọn ịpyọ ka. Ị byoo yẹkẹẹ: “Yẹ mẹ! . . . ọ lalẹẹ hụ angịnyị enyi Ohe, la iru nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ lalẹẹ bọọ jẹ lẹ!” (Jọn. 3:26) ỊJọn wẹ byaa yẹkẹẹ, “Ọngọ ri ọrụ-ahụ, a tị kaa la ahụ nyamwụ lẹ! Ụka ká oligu nya ọrụ-ahụ, á wo omyi nya ọrụ-ahụ ọọwa, ọ kaa chị ọkẹkẹnị jwoo lụmẹ. Ụma nya ọkẹkẹnị ọlịnyị, am a lẹẹ chị lẹẹlẹẹ u-uhye nya ịKịrayịsị lẹlẹ.” (Jọn. 3:29) ỊJọn á maga nyọka chị iJisọsị ọnụ ka. Ọ́ tị kụ irya nyori ụkụrwọ nyọwa nyị́ ju apyobwuna kaka chajị nyọlẹ ká ụkụrwọ nya iJisọsị baba gụ ịnyamwụ ka ịnyịnyị. Ọkọkọ nyọọwa, ọ kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị chajị nya iwe ọlẹ kọ la nyọka ri “oligu nya ọrụ-ahụ.”

Irya ọnyịịla ọlẹ ká ịJọn la dọọ ụbwọ nyọka kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị nanana nyori ụkụrwọ nyamwụ lujwo. Ọ-chụ pwokwita, ịJọn ri ịNasịrayịtị bwu ụka ọlẹ kị mọọ. Chajị nya ọọwa lẹ, ọ́ ka kpa ere ka ọnụ kpongkpong ka. (Luk. 1:15) Ụka ọlẹ ká iJisọsị wẹẹ ya ẹla u-uhye nya ọhịhị ohukee nya ịJọn, ọ yẹkẹẹ, ‘Ụka ká ịJọn warị, ọ juwa nọ la imyi. Ọ́ myị nwa ere kpongkpong ka.’ IJisọsị bala angịjụgbẹyị nyamwụ ịwa á tị juwa e-ekpeleji nya iro ọnwanwa nya ịNasịrayịtị ka, lẹ ị kaa hịhị lala angịnyị ịkịla ịnyịnyị. (Mat. 11:18, 19) Myịmyị, ịJọn á họ ụkụrwọ ẹbyẹbyị ọhẹ-lọhẹ ka, ọ tị jẹ́ nyori angịjụgbẹyị nya iJisọsị tụ́ angịlẹ kị ri angịjụgbẹyị nyamwụ ọwa ene-ene ye ọngịrị nyọka họ ụkụrwọ ẹbyẹbyị myị́. (Mat. 10:1; Jọn. 10:41) Ọkọkọ nyọka kụ irya lụmẹ u-uhye nya ẹla ịwẹ lẹ, ọ kịnyaa juwa họ ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova ya jwoo ụ-ụbwọ la ila ọchịchị.

Kori ká ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova ya juhi ụ-ụbwọ lẹẹlẹẹ á myịhị lẹhị aalẹ, ahị ka kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị ịnyịnyị. Ọọnahị Terry ọlẹ kahị gu ẹnyị bwu ọmwụ ọdada yẹkẹẹ: “M̀ kaa ya irya nyam wuu nọ u-uhye nya ụkụrwọ ọnyị myị́ ọnyị ọlẹ kị ya ham.” Nyọlẹ kọ kụ irya kẹkpẹ jaabwọ kọ kpa ụka nyamwụ wuu họ ụkụrwọ ha Ohe Oluhye, ọ yẹkẹẹ, “Ḿ chị ijema kpongkpong ka, ẹla ịnyịịla ịlẹ kị họ ọ-ọhịhị nyam kem m kpịtịya lẹ.”

Ahị ka ye ọkẹkẹnị gụ ọwọwa ụka kahị kụ irya u-uhye nya ang ọlẹ kọ du ká ụkụrwọ ọnyị myị́ ọnyị ọlẹ kahị kaa họ ha Ohe Oluhye, ju apyobwuna. Ọ ri ihi nyọka ri “alụkụrwọ ị-da Ohe Oluhye ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ ọhọhọ nyamwụ.” (1 Kọr. 3:9) Kori ká kpẹhị rịrị ang o-ju apyobwuna, ọ kaa há ụhị pyịyọọ. Ịnyịnyị, ahị ka chị ọkẹkẹnị kori kahị kụ irya kpori-kpori u-uhye nya ihi ọlẹ ká Ohe Oluhye ya hahị nyọka họ ụkụrwọ balọọ lẹ. Áhị ka chụ aga ọmama nyahị bala ịnya angịkịla ka pwoku awụlẹ ka. Áhị ka yẹ ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova ya hahị lala o-ri ọ́ ju apyobwuna ka, chajị nya ụkụrwọ ọlẹ kọ ya ha angịkịla ka.—Gal. 6:4.

Ọ chịkpẹẹ ịJọn ka jẹ́ myị́ nyori ụkụrwọ nyọwa nyị́ ka tata lụmẹ ka, ma ọ́ ka yahị me nyori ọ ka cheju kpịraka ịịwẹ ka. (Jọn. 3:30) La ẹka iwo ịta nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá (30 C.E.), ụka ọlẹ kọ ri ọya ịrwọnyẹ nyọlẹ ká ịJọn hu iJisọsị enyi Ohe kpá, Adịrahụ iHerọdụ woo ju agba. Nyọlẹ kọ lịnyị lẹ, ịJọn kịnyaa juwa ya ẹla nya Ohe Oluhye, ọ́ tụ ọnụ pịrị kpongkpong ka. (Mak. 6:17-20) Ịyẹ tị́ dọọ ụbwọ nyọka kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọyẹda ọwẹ? Ọ ya irya nyamwụ wuu nọ ẹ-ẹga nya ang nya olegu.

Ụka ọlẹ ká ịJọn juwa u-ube nya agba, o wo oja jaabwọ ká ụkụrwọ nya Ohe Oluhye ọlẹ ká iJisọsị wẹẹ họ juwa nwà kịlahị-ịlahị. (Mat. 11:2; Luk. 7:18) ỊJọn jẹ́ myị̀myị̀ nyori, iJisọsị à ri iMesaya lẹ. Ma, ọ ka juwa kụ  irya jaabwọ ká iJisọsị ka bwu họ ẹla ịlẹ ká Ụpwụ Ịgọgọ ya u-uhye nya iMesaya wuu jịra myị́. Nyọlẹ ká iMesaya chịla nyọka ri adịrahụ wẹẹ, eji ọkpakpa nya ịKịrayịsị ka dọmwụ lụka okpii? Ọọwa ka du kị ka gba ịJọn kpehe bwu ube nya agba? ỊJọn tịtọ nyọka jẹ́ ang gụ ọwọwa u-uhye nya ang ịlẹ ká iJisọsị wẹẹ ka họ. Lẹ, ọ du angịjụgbẹyị nyamwụ imiiye ka tọ iJisọsị ịtọ ẹla wo yẹkẹẹ, “Ahụ kpakpakpa a ri ọngọọwa ọlẹ kahị jam ya ẹhị rịrị gbe ká Ohe Oluhye ka dụ ẹrụ warị lẹ? Lee, ọngọkịla ọhẹ tị́?” (Luk. 7:19) Ụka ọlẹ kị nyà tịrẹkpẹ wẹ ẹga nya ịJọn, ọ ka ke ụrụ kpẹnẹẹ wo laa jaabwọ kị juwa chabwọ nya akụrwọ ẹbyẹbyị ịlẹ ká iJisọsị họ, kọ daa ẹrụ kaka byi ịJọn yẹkẹẹ: “Alidu jẹ́ wẹẹ yọyị lẹ. [Alokuku] tị wẹẹ jẹdịyẹ lẹ. Alekpo tị wẹẹ la cheri-cheri lẹ. Angịkpịla tị jẹ́ wẹẹ wo ẹla lẹ. Egu tị jẹ́ wẹẹ wuleji bwula igu juwa hịhị myịmyị lẹ. Anụ tị wẹẹ yẹ jaabwọ ká angịlẹ kị ri ikpehika wẹẹ wo ẹrụ ọnyịịla nya ọchịda ọlẹ kị wẹẹ ya jaa lẹ.”—Luk. 7:20-22.

Ẹla ọlẹ ká angịjụgbẹyị nya ịJọn ya joo ka jwoo ọhụ yẹẹyẹẹ. Ọ mẹjẹ nyori iJisọsị wẹẹ họ ọmwụ ịlẹ kị yẹ neeji u-uhye nya iMesaya jịra. Nanana nyori iJisọsị á gba ịJọn kpehe bwu ube nya agba ka, ọ jẹ́ nyori ụkụrwọ nyọwa nyị́ ri ododu ka. Ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ olujwo nyamwụ, ịJọn ye ịngịhyẹ ọlẹ kọ ka ya ọkẹkẹnị họọ.

Kori kahị ya irya nyahị nọ ẹ-ẹga nya ang nya olegu lala ịJọn, ahị ka jẹ́-ẹ bọhụ la ọkẹkẹnị bala ugbodu ojuju. (Kol. 1:9-11) Ahị ka jẹ́-ẹ bọhụ myị́ bwula ọ-wa ịBayịbụụ bala ọ-kụ irya jwoo kpori-kpori. Ọọwa ka dahị ụbwọ nyọka jẹ́ nyori ang myị́ ang ọlẹ kahị họ ha iJihova ju apyobwuna. (1 Kọr. 15:58) Sandra yẹkẹẹ: “Ọ-wa egbeju nya ịBayịbụụ okpokpo-okpokpo ẹnẹnẹẹnụ dam ụbwọ nyọka tụ́ ju iJihova chwẹẹ. Ọ kaa dam ụbwọ nyọka ya irya nyam wuu nọ ẹ-ẹga nyamwụ ọkọkọ nya ịlọm.” Ahị ka jẹ́-ẹ kụ irya u-uhye nya akụrwọ ịlẹ ká aanahị wẹẹ họ ha iJihova. Ọọwa ka dahị ụbwọ nyọka kụ irya nya ịlọhị-ịlọhị kem ka. Sandra myịmyị yẹkẹẹ: “Iprogram nya JW Broadcasting^® ọlẹ kị kaa họ la ọya ọnyị myị́ ọnyị kaa dahị ụbwọ nyọka ju ogu nya iJihova chwẹẹ bala ọ-kịnyaa juwa chị ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nyahị.”

Lụka ọ-kpii ọlẹ ká ịJọn Ọngọ hu enyi Ohe họ ụkụrwọ nyamwụ, ọ “kpa ọngịrị bala olegu nya Ịlayịja” họọ. Lala Ịlayịja, ọ “ri ọngịnyị ehe ọlam-ọlam lala ahị angịkịla” ịnyịnyị. (Luk. 1:17; Jem. 5:17) Kori kahị gbịla ọgụ-ẹpẹtẹ nya ịJọn ẹ-ẹga nya ang ọ-myọọ lẹhị bala ọ-ya irya nyamwụ nọ ẹ-ẹga nya ang nya olegu, ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ juwa chị ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya Ohe Oluhye ọhọhọ, jaabwọ myị́ abwọ ká iwe-ahụrụ nya ọhịhị nyahị á yẹda kaka ba.