1. Ịyẹ à tị́ ka lang ẹbyẹbyị myị́ ụka ọhọhẹ ọlẹ ká maga nyọka ya ẹla ọlẹpwụ nya ịBayịbụụ je angịkịla?

À KPỊTỊYA nya ụka ọhọhẹ ọlẹ ká jẹ́ nyori ọwa nyị jẹ́ ẹlịlẹhị ọlẹpwụ nya ịBayịbụụ ugbẹnyị lẹ? Ọ chịkpẹẹ nyọka wo etu nya ang myị́ ang ọlẹ ká wẹẹ jẹ́ bwu ẹpwụ nya ịBayịbụụ ụka ọwẹ! Ọ lang lala o-ri ọng myị́ ọng nyị ka myị ju ẹla ọlẹ ká myị ju wẹ ịnyịnyị. À jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹla ọlẹpwụ nya ịBayịbụụ ka jẹ́-ẹ ya ọkẹkẹnị haa gụ ọọwa ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị lẹẹlẹẹ bala ahị ọ-dahile nya ijuju ọnyịịla. (Eje. 119:105) Lẹ à kaa ya ẹla la ila ọchịchị u-uhye nya ẹlịlẹhị ọlẹ ká jẹ́ wẹ je aligu bala alugbiyegu nyang wuu. Ma ịyẹ à tị́ họ mẹ? Ọ lang ẹbyẹbyị nyọlẹ ká iru nyaa pwa ju ẹla ọlẹ ká ya jaa.

2-3. Lụka nya iJisọsị, irya ọlanyị ụmụmẹ nya angịnyị à tị́ la u-uhye nyamwụ bala ang ọlẹ kọ kaa mẹjẹ?

² Kori ká angịnyị á pwa la o-ke ụrụ wo ẹla ọlẹ kahị wẹẹ ya jaa, ọọwa á lahị ẹbyẹbyị ka. Lụka nya iJisọsị, ụmụmẹ nya angịnyị á yoo myị ka, nanana nyori ọ kaa họ ụkụrwọ ẹbyẹbyị, ịlẹ kị mẹjẹ nyori Ohe ji ẹkpẹ nyamwụ. Ọ-chụ pwokwita, iJisọsị wule ịLasarọsị eji bwula igu​—ụkụrwọ ẹbyẹbyị ọlẹ ká angịlẹ kị yoo myị ka á ka jẹ́-ẹ pwa ju kaka. Kpọkpọọkpọ, alegbeju nya ala iJuu á myị nyori iJisọsị à ri iMesaya lẹ ka. Ị dọmwụ maga nyọka nwụ iJisọsị bala ịLasarọsị angị imimiiye!​—Jọn. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ IJisọsị jẹ́ nyori iru nya angịnyị nyị́ ka myị nyori ọwa nyaa ri iMesaya lẹ ka. (Jọn. 5:39-44) Ọ byi ebwo ọhẹ nya angịjugbẹyị nya ịJọn o-hụ enyi Ohe yẹkẹẹ: “Ahị ọwawa ọtụka ka juwa ha ọng myị́ ọng ọlẹ kọ . . . da ịwẹẹ ju ẹla nyam kpong-kpong ka.” (Mat. 11:2, 3, 6) Ịyẹ à tị́ du ká iru nya angịnyị á ye iJisọsị myị ka pwụ ọlịịwẹ?

4. Ịye ahị tị́ wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

 ⁴ Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ bala ọkịla ọ-ba ọlẹ ba, ahị ka kụ ẹhị yẹ ang lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kị dudu ká iru nya angịnyị ịla oyi ọhọhẹ á myị la iJisọsị ka. Ahị ka yẹ ang odudu ká iru nya angịnyị alẹ á kaa ke ụrụ wo la ẹla nyahị ka ịnyịnyị. Ọlẹ kọ tị baba gụ wuu ri, ahị ka jẹ́ ang u-uhye nya ang ọlẹ ko du kahị ka la ọmyịmyị ọnyọọngịrị ẹ-ẹga nya iJisọsị chajị ká ịngịngịhyẹ ka huhi abwọ la ọ-ka bọọ jẹ ka.

5. Ịyẹ tị́ du ká angịhyẹ ka kụ irya myị́ nyori iJisọsị nyị́ ka jẹ́-ẹ ri iMesaya ọlẹ ká ịBayịbụụ ya ẹla nyamwụ neeji ka?

⁵ Angịhyẹ nyẹẹkpẹ da iJisọsị ọọlajị nya ẹga ọlẹ kọ bwu. Ị jẹ́ nyori iJisọsị nyi ri ọngọ jẹ́ mẹ ang jẹ yẹẹyẹẹ bala o-ri ọ kaa họ akụrwọ ẹbyẹbyị. Ma a-ahị nyaa lẹ, o ri ọnyị nya okpehika ọhẹ kọ kaa kọ ekeji kem ịnyị. Ọ tị bwu ịNasareti ko ri epweji ọlẹ ká angịnyị kaa yẹ lala o-ri nyị́ ju apyobwuna gbuu ka myị́. ỊNatanẹlụ, kọ dọmwụ wẹ ka ri ọngọjugbẹyị nya iJisọsị, ya ụka nya ọgbanyẹ yẹkẹẹ: “Ịngịngịhyẹ ọnyịịla ka jẹ́-ẹ bwu epweji nya ịNasareti kpehe myị́ wẹẹ?” (Jọn. 1:46) Ọ ka ri epweji ọlẹ ká iJisọsị kụ ụka ọwẹ kọ há ịNatanẹlụ ka myị́. Lee ọ ka ri ọmwụ ọyẹyẹ ọla ụpwụ nya ịMayịka 5:2 kọ kpa i-irya myị́. Ụwa ya neeji nyori nyị ka ma iMesaya ị-ịBẹtịlẹhẹm ịnyị, ị-ịNasareti ka.

6. Ịyẹ ịnọ à tị́ ka da angịnyị ịlụka nya iJisọsị ụbwọ nyọka jẹ́ nyori ọwa à ri iMesaya lẹ?

⁶ Ẹlịyẹ ụpwụ ịgọgọ à tị́ ya? Ọlọmwụ Ayịsaya ya neeji nyori aluji nya iJisọsị nyị́ ka “me irya ju ẹbyị ọlẹ kọ wẹẹ họọ ka [lee ụma nya ọhịhị ọlẹ ká iMesaya la ka].” (Ayị. 53:8) Ị yọmwụ u-uhye nya ala ịlịnyị lụmẹ-lụmẹ. Kori ká angịwẹ á kpa ụka wụla ẹlịlẹhị ịlẹ kị juwa wuu yẹ ịnọ, ị ka jẹ́ nyori nyị ma iJisọsị ị-ịBetịlịhẹm bala o-ri nyị bwu ọnẹẹgba nya Adịrahụ iDevidi. (Luk. 2:4-7) Lẹ ẹga ọlẹ kị ma iJisọsị pwokwu ọmwụ ọyẹyẹ ọlụpwụ nya ịMayịka 5:2. Ịyẹ à tị́ tịtị ri akama? Angịnyị chị agaga kaka chị eje nya ẹla. Ị́ jẹ́ ẹla ọlẹ ko juwa wuu ka. Chajị nyọọwa lẹ, ị pwa iJisọsị lẹlẹ.

7. Ịyẹ tị́ du ká angịnyị lụmẹ-lụmẹ alẹ á kaa tịtọ nyọka ri Alibeenu nya iJihova ka?

⁷ Akama ọlịnyị ji alẹ? Ee. Ụmụmẹ nya anchẹ nya iJihova á ri alụdụ lee alẹnyị ka. Lẹ iru nya angịnyị kaa yaa lala “angịnyị angị ichiche ịlẹ [kị] jẹ́ ụpwụ gbuu kpong-kpong” ka. (Ụkụr. 4:13) Angịhyẹ kaa me nyori anchẹ nya iJihova nyị́ ka jẹ́-ẹ mẹ ịBayịbụụ jẹ ka chajị nyị́ ka ebe-apwụ ịtụka nya ala ịchọọchị ka. Angịkịla tị ya nyori Alibeenu nya iJihova nyi ri “Ịgba Ọgbagba nya Ala America.” Ma ẹlịlẹhị tị ri ụmụmẹ nya Alibeenu nya iJihova á ri ala United States ka. Ịnyịnyị ị tị kaa byi angịkịla nyori Alibeenu nya iJihova nyị́ myị la iJisọsị ka. Ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ, angịnyị kaa wụrụ anchẹ nya iJihova nya “Angị yẹ ẹla ọla ịBayịbụụ ahị kụrụ eji,” “Angị dịrẹ ẹla-ịbaa nya ala America,” bala “angị họ ẹla kpoye nya oyi” Lẹ angịnyị lụmẹ-lụmẹ á kaa tịtọ nyọka ri Alibeenu nya iJihova ka chajị nyọlẹ kị kaa wo oja ịlịịwẹ, kị tị jẹ́ ẹlịlẹhị u-uhye nya anchẹ nya iJihova ka.

8. Jaabwọ ká Ụkụrwọ nya Alẹrụ 17:11 ya, ịyẹ angịnyị à tị́ ka họ kori kị tịtọ nyọka jẹ́ angịlẹ kị ri anchẹ nya Ohe Oluhye alẹ?

⁸ Ányị ọngịnyị à tị́ ka họ kọ ka chị mileji ka? Angịnyị baba nyọka maga kahị ka jẹ́ ẹlịlẹhị u-uhye nya ẹla. Ẹla ọlẹ ká ọngọ da ụpa nya ịBayịbụụ ọlẹ ko ri iLuku maga nyọka họ à wẹ lẹ. O hwoo nya ẹla ọbaba nyọka “wo oja nya ẹla ịịwa wuu yẹẹyẹẹ bwu ọmwụ ọdada.” Ọ tịtọ ká angị ka wa ụpwụ ọlẹ kọ da ka “jẹ́ ẹla ịlẹhị ọkpangga nya oja” ọlẹ kị wo u-uhye nya iJisọsị. (Luk. 1:1-4) Ala iJuu ilepweji nya iBeriya ọlụka onyogo la abwẹla nya iLuku. Ụka nya ọgbanyẹ ọlẹ kị wo ẹrụ ọnyịịla u-uhye nya iJisọsị, ị wụla ẹla ọọwa yẹ bwu ẹpwụ nya Ụpwụ Ịgọgọ ọlẹ kị da la òja nya iHiburu nyọka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ẹla ọlẹ kị wẹẹ ya jaa nyị ri ẹlịlẹhị. (Wa Ụkụr. 17:11.) Ụ-ụgbẹyị ọlịnyịnyị, angịnyị alẹ  baba nyọka maga nyọka jẹ́ ẹlịlẹhị u-uhye nya ẹla. O ri o-pyii kị ka wụla ẹla ọlẹ ká Ogu nya iJihova wẹẹ mẹjẹ́ẹhị yẹ bwu Ụpwụ Ịgọgọ. Ị baba ịnyịnyị nyọka jẹ́ ang u-uhye nya ang ịlẹ ká ogu nya iJihova wẹẹ họ lụka nyahị ọlẹ. Kori kị dịrẹ ẹla ịkẹkpẹ ịlịịwẹ yẹẹyẹẹ, ị́ ka ya iwe da oye-oye ọyẹyẹ lee ẹla ọlẹ ká angịnyị ya ka yụbwọ kụraa a-ahị ka.

9. Ịyẹ à tị́ họ nyọlẹ ká iJisọsị pwa la ọ-ka họ ang ejẹẹ o-bwu epwoohe?

⁹ Ang ọmẹjẹ nya iJisọsị á wu angịhyẹ ẹpwụ lụka nyamwụ ka. Ị tịtọ nya ang ịkịla dọọ. Ị byoo nyị mẹjẹ nyori ọwa nyaa ri iMesaya lẹ bwula ọ-họ “ang o-ju ẹjẹẹ nya ụkụrwọ ẹbyẹbyị o-bwu epwoohe” mẹ. (Mat. 16:1) Ọhẹka ị ya ẹla ọwẹ kpụnịrọ abwọlẹ ká ịwa wo etu nya ẹla ọla ụpwụ nya ịDanẹlụ 7:13, 14. Ma, ụka nya iJihova á họ nya ọmwụ ọyẹyẹ ọwẹ ọ-ka họ jịra lẹka. Ang ọlẹ ká iJisọsị wẹẹ mẹjẹ nwà nyọka waa ẹpwụ ịnọ kị ka myị nyori ọwa nyaa ri iMesaya lẹ. Ma nyọlẹ kọ pwa la ọ-ka họ ang ẹjẹẹ ọlẹ kị wẹẹ tịtọ lẹ, ị nyẹẹkpẹ dọọ lẹlẹ.​—Mat. 16:4.

10. Ányị iJisọsị à tị́ họ ẹla ọlẹ ká Ayịsaya da u-uhye nya iMesaya jịra?

¹⁰ Ẹlịyẹ Ụpwụ Ịgọgọ à tị́ ya? Ọlọmwụ Ayịsaya da ụpwụ u-uhye nya iMesaya yẹkẹẹ: “Ọ́ ka kpụ ịkata lee ọ-da akọ koo, ọ́ ka hu omyi nọ u-uhye juwa da ọna tụ opeje-opeje da ka.” (Ayị. 42:1, 2) IJisọsị họ ụkụrwọ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ nyamwụ la ọ-họ ká angịnyị ka ya ogbo họọ ka. Ọ́ nwụ́ ebe ị-kpa gbịgba ịtụka-ịtụka ka, ọ́ tị kaa kụrụ ịwụrụ ịdatị nya alegbeju nya ịgba ọgbagba lee ọ tịtọ ká angịnyị ka wụrọọ ẹnyị nya olegbeju ọlịnyị ọhẹ ka. Ụka kị wẹẹ la iJisọsị eje nya igu, ọ́ maga nyọka họ ẹla kpụ Adịrahụ iHerọdụ ịpyọ bwula ọ-họ ụkụrwọ ẹbyẹbyị ka. (Luk. 23:8-11) IJisọsị kaa họ akụrwọ ẹbyẹbyị ịhyẹ ịlẹhị, ma ụkụrwọ ọlẹ kọ ya ẹhị ku gụgụụgụ ri ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ. IJisọsị byi angịjugbẹyị nyamwụ nyori ọwẹ nyaa ri “ang odudu [ká ọwa nyị] warị wẹ odehe ọlẹ” lẹ.​—Mak. 1:38.

11. Irya o-pwoku ka iyina angịhyẹ à tị́ la alẹ?

¹¹ Akama ọlịnyị ji alẹ? Ee. Ang ọlẹ kọ kaa kpa iru nya angịnyị ịpyọ alẹ ri ebe nya ịchọọchị igidogbo ịlẹ kị họ ang ịbaang ịlịnya ju, alegbeju nya ịchọọchị ịlẹ kịị myị ẹnyị ịtụka, bala ịhọhọ  ịlẹ ká ọmwụ ọdada bala etu nyaa gụ ụmụmẹ nya angịnyị deeri lẹ. Ma ẹlịyẹ angịlẹ kị kaa tụ́ guru ụ-ụwa à tị́ kaa jẹ́ u-uhye nya Ohe Oluhye bala irya nyamwụ? Angịlẹ kị wẹ ọjịra-jịra nyahị tị kaa jẹ́ ang u-uhye nya ang ọlẹ ká iJihova tịtọ bwu ẹga nyahị bala abwọlẹ kahị ka họ ẹla pwoku irya nyamwụ. Ebe nya Ịpyị-Adịrahụ nyahị ri ẹga icheri-cheri ịlẹ kị kaa kpẹhị nyii ụka wuu, ma ị́ tị kaa bịrị okpoko kpoye nyọka họ kị ka chẹhị gbọgbọ ka. Angịlẹ kị kaa kpịlahị ụ-ụwa á kaa kụrụ ang ụma ọdatị ọhẹ lee ọ-myị ẹnyị ọlẹ kọ ka kpaa ka uhye ka. Omyi ẹla nya Ohe Oluhye ang ọmẹjẹ bala ọmyịmyị nyahị à kaa kpụnịrọ lẹ. Ọlịnyị odu lẹ, iru nya angịnyị alẹ kaa pwa ju ang ọmẹjẹ nyahị chajị nyọlẹ kahị kaa họ ịhọhọ ịlẹ kịị kpụ angịnyị ịpyọ ka, ang ọlẹ kahị kaa mẹjẹ á tị pwoku ẹla ọlẹ kị tịtọ nyọka wo ka ịnyịnyị.

12. Jaabwọ ká ụpwụ nya ala iHiburu 11:1, 6 ya, uhye nya ịyẹ ahị tị́ ka nwụ́ ọmyịmyị nyahị hụrụ?

¹² Ányị ahị tị́ ka họ kahị ka chị mileji ka? Ọlẹrụ ịPọlụ byi Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ kị juwa iRom yẹkẹe: “Ẹla nya Ohe Oluhye oyaya pyẹ rụ́ ịKịrayịsị a tị kaa kpa ọmyịmyị ọlala ju ka ẹpwụ nya ọngịnyị ehe lẹ. Ẹla nya Ohe Oluhye oyaya pyẹ rụ́ ịKịrayịsị a tị kaa kpa ẹla owowo ọọwa ka ẹpwụ nya ọngịnyị ehe ịnyịnyị lẹlẹ.” (Rom. 10:17) Lẹ o-bwula ọ-jẹ́ ang bwu ẹpwụ nya ụpwụ ịgọgọ ahị ka jẹ́-ẹ ju ọmyịmyị nyahị ọngịrị lẹ, ọọ-ka ya ụbwọ ju ịhọhọ ịlẹ kị pwoku ịBayịbụụ ka lẹ ka, jaabwọ myị́ abwọ ká ịhọhọ ịịwa á kpịpyọ kaka ba. O ri opyii kahị ka nwụ́ ọmyịmyị ọnyọọngịrị ọlẹ kọ kpụnịrọ ẹlịlẹhị ọ-jẹ́ yẹẹyẹẹ chajị ọ ka “ri ang olujwo lụmẹ kaka kpoye ha ọngịnyị ehe nyọka jẹ́-ẹ họ ẹla ọ-kpụ Ohe Oluhye ịpyọ myị́, kẹnẹ-kẹnẹ, ó ri ká ọngọọwa á la ọmyịmyị ẹ-ẹga nya Ohe Oluhye ene lẹ mẹ ịnyị.” (Wa Ala iHiburu 11:1, 6.) Lẹ, ahị-ị́ baba nyọka yẹ ang ẹjẹẹ ọdatị ọhẹ bwu epwoohe nyọka mẹjẹ nyori ahị ye ẹlịlẹhị lẹ ka. Ang ọ-jẹ rige-rige u-uhye nya ẹla ọmẹjẹ nya ịBayịbụụ ịlẹ kị kaa ju ọmyịmyị ọngịrị nwà nyọka wuhi ẹpwụ bala ọ-ka myị́ ịwẹẹ ọnyị kahị la.

13. Ịyẹ à tị́ du ká iru nya angịnyị nyẹẹkpẹ da iJisọsị?

¹³ Lụka nya iJisọsị, ọ la angịjụgbẹyị nya ịJọn ọ-Hụ Enyi Ohe ahịbwuu nyọlẹ ká angịjụgbẹyị  nya iJisọsị á nọ limyi ka. IJisọsị wụlẹ ya jaa nyori nyị́ baba nyọka nọ limyi nyọlẹ kọ juwa lahị wẹẹ ka. (Mat. 9:14-17) Ọ lịnyị odu lẹ, ala ịFarịsii bala angịkịla ịlẹ kị kaa ba iJisọsị ẹtẹ yọọ nya ọngọ tịpyọ chajị nyọlẹ kọ kaa ba ịhọhọ nyaa jẹ ka. I ju agbama nyọlẹ kọ chụ nyọka họ angịlẹ kị jụ ẹdụrụ uda la Ahyẹẹnụ ọ-Hịnyọ la Ụkụrwọ. (Mak. 3:1-6; Jọn. 9:16) Ị kaa chị ọgọm nyori ịwa nyịị kpa ehile nya Ahyẹẹnụ ọ-Hịnyọ la Ụkụrwọ; ma ị́ tị la akama bala ihi ọ-kpa ra u-ube ịgọgọ ka. Ị ju agbama nyọlẹ ká iJisọsị ya abyị nyaa u-uhye nya ọọwa. (Mat. 21:12, 13, 15) Angịlẹ ká iJisọsị ya ẹla nya Ohe je u-ube ịgọgọ ọla ịNasareti ju agbama pwuu nyọlẹ ká iJisọsị chụ ẹla onyogo ọhẹ pwoku nyọka yaa ịmwụ dodehe u-uhye nya ịlaa-ịlaa ọyẹyẹ bala ọmyịmyị ọlala ka nyaa. (Luk. 4:16, 25-30) Angịnyị lụmẹ-lụmẹ nyẹẹkpẹ da iJisọsị chajị ọ́ họ ang ọlẹ kị yahị me nyọka họ ka.​—Mat. 11:16-19.

14. Ịyẹ tị́ du ká iJisọsị pwa ju ịhọhọ nya angịnyị ehe ịlẹ kị pwoku Ụpwụ Ịgọgọ ka?

¹⁴ Ẹlịyẹ Ụpwụ Ịgọgọ à tị́ ya? Bwula ọlọmwụ Ayịsaya, iJihova yẹkẹẹ: “Angị-ịwẹ ya ịwa nyị juwa gbịgba ham, juwa tụ jum chwẹẹ lọnụ-ọnụ, juwa jum ihi lugbọnụ kem, ọkịlẹtụ nyaa tị lụrụ hwẹẹ hịm. Abwọ ọrịrị ham nyaa ri ehile nya angịnyị ehe kị mẹjaa.” (Ayị. 29:13) IJisọsị họ kpakpa nyọlẹ kọ pwa ju ịhọhọ ịlẹ kị pwoku Ụpwụ Ịgọgọ ka. Angịlẹ kị kaa hu ehile bala ịhọhọ nya angịnyị ehe kụ ịlahị nya Ụpwụ Ịgọgọ nyẹẹkpẹ da iJihova bala ọngọlẹ kọ du warị lala iMesaya.

15. Ịyẹ à tị́ kaa ri akama nya angịhyẹ alẹ ẹ-ẹga nya Alibeenu nya iJihova?

¹⁵ Akama ọlịnyị ji alẹ? Ee. Angịhyẹ kaa wẹẹjẹ ụka ká Alibeenu nya iJihova á pwa la ọ-ka yẹjulaa ẹ-ẹpwụ nya ịhọhọ ịlẹ kị pwoku Ụpwụ Igọgọ ka, lala ọ-kpịtịya nya ahyẹẹnụ nya ọmama nya ọngịnyị bala Ọmama nya ịKịrayịsị. Angịkịla kaa ju agbama ụka ká Alibeenu nya iJihova á yẹjulaa ẹ-ẹpwụ nya ịhọhọ nya ẹpwụma ka lee ọ-pwa la ọ-ka baa jẹ ẹ-ẹpwụ nya ahụrụ nya ida ịhọhọ ịlẹ kị pwoku Omyi ẹla nya Ohe Oluhye ka. Angịlẹ kị kaa wẹẹjẹ tọ Alibeenu nya iJihova u-uhye nya ang ịlịịwẹ ka myị bwu ọkịlẹtụ nyori Ohe Oluhye nyị ye ịgba ọgbagba nyịwa myị myị́. Ma ị́ ka jẹ́-ẹ họ ẹla kpọọ ịpyọ kori ká ịhọhọ nya angịnyị ehe á háa gụ ang ọmẹjẹ ọlẹpwụ nya ịBayịbụụ ọlẹ kọ la gede-gede kaka.​—Mak. 7:7-9.

16. Jaabwọ ká Eje Ọnyịịla 119:97, 113, 163-165 ya, ịyẹ ahị tị́ ka họ pyii? Ịyẹ ahị tị ka họ ka?

¹⁶ Ányị ahị tị́ ka họ kahị ka chị mileji ka? Ahị baba nyọka la ọháha ọnyọọngịrị ẹ-ẹga nya ehile bala itiwe nya ehile nya iJihova. (Wa Eje Ọnyịịla 119:97, 113, 163-165.) Kori ká iJihova á háahị, ahị ka pwa ịhọhọ ọhẹ-lọhẹ kọ wọọ ẹjẹ. Áhị ka ya iwe da ịngịngịhyẹ ka chị ọháha ọlẹ kahị la ẹ-ẹga nya iJihova ochuchuu ka.

17. Ịyẹ iru nya angịnyị ịlụka nya iJisọsị à tị́ yahị me ká iMesaya ka họ?

¹⁷ Angịhyẹ lụka nya iJisọsị tịtọ ká ọ-yẹda ka ji ẹ-ẹga nya igomenti. Ị yahị me nyori iMesaya nyị ka gbaa kpehe hi eji ọkpakpa nya ala iRom ịlẹ kị kaa yaa ụhị. Ma ụka ọlẹ kị tịtọ nyọka hu iJisọsị nya adịrahụ nyaa lẹ, ọ pwa. (Jọn. 6:14, 15) Angịkịla​—tụ́ angịkiliya​—tị chuko nyori iJisọsị nyị ka dọmwụ nya igomenti ọhẹ ọlẹ kọ ka jahị da ala iRom, kị ri angịlẹ kị ya ọngịrị nya ẹla ọhẹ bala ọkịla ju alegbeju nya ịgba ọgbagba ịwẹ ụ-ụbwọ. Chajị nyọlẹ ká ẹla nya igomenti ri ẹla nyaa pwụ ọlịịwẹ, iru nya ala iJuu nyẹẹkpẹ da iJisọsị.

18. Ọmwụ ọyẹyẹ iyina u-uhye nya iMesaya angịnyị lụmẹ-lụmẹ à tị́ nyẹẹkpẹ da?

¹⁸ Ẹlịyẹ Ụpwụ Ịgọgọ à tị́ ya? Ịlẹhị lẹ, ọmwụ ọyẹyẹ ji lụmẹ-lụmẹ kị ya neeji nyori iMesaya nyị ka ri ọgẹwụ ọlẹ kọ kaa la ọkụrụ-kụrụ, ọmwụ ọyẹyẹ ịkịla tị mẹjẹ nyori nyị ka  jene-è gbu chajị nya ịhọbịrị nyahị. (Ayị. 53:9, 12) Lẹ ịyẹ à tị́ du ká ala iJuu á jẹ́ yẹhị guru gbe ẹla ịlẹ kị la kpakpa u-uhye nya iMesaya ka? Iru nya angịnyị ịlụka nya iJisọsị nyẹẹkpẹ da ọmwụ ọyẹyẹ ọhẹ-lọhẹ ọlẹ kọ myị ọnụ nyọka chị akama nyaa eju lụka ọwẹ ka.​—Jọn. 6:26, 27.

19. Irya ọlanyị à tị́ du ká angịhyẹ kaa nyẹẹkpẹ dahị?

¹⁹ Akama ọlịnyị ji alẹ? Ee. Angịnyị lụmẹ-lụmẹ kaa nyẹẹkpẹ dahị chajị nyọlẹ kahị kaa yụbwọ ju ẹla nya upe ka. Ị yahị guru nyori ahị nyị ka kpa ụbwọ ka akpa ụka kị ja chụ angịnyị. Ma, ahị tị jẹ́ nyori ẹ-ẹga nya iJihova lẹ, kori kahị chụ ọngịnyị ehe nyọka kpeji u-uhye nyahị lẹ aalẹ, Ọwa ahị wẹẹ pwa lẹlẹ. (1 Sam. 8:4-7) Angịnyị ka ya ịnyịnyị myị́ nyori ahị nyị baba nyọka nwụ ebe-apwụ bala ebe-etiji bala ọ-ka họ ang ịkịla ịlẹ kị ka da angịnyị ụbwọ. Ị kaa nyẹẹkpẹ dahị chajị nyọlẹ kahị kaa yahị ju ẹla nya Ohe oyaya ọkọkọ nyọka myị́ akama nya odehe ịla ijata.

20. Jaabwọ ká ụpwụ nya ịMatiyu 7:21-23 ya, ịyẹ à tị́ ri ang ọlẹ kahị ka yẹhị ju gụgụụgụ?

²⁰ Ányị ahị tị́ ka họ kahị ka chị mileji ka? (Wa ịMatiyu 7:​21-23.) Ang ọlẹ kahị ka yẹhị ju gụgụụgụ ri ọ-ka họ ụkụrwọ ọlẹ ká iJisọsị dahị ehile nyị họ. (Mat. 28:19, 20) Áhị chị ịlọhị ochuchuu bwula ọ-maga nyọka myị́ akama ịlodehe ọlẹ ẹnẹnẹhẹ ka. Angịnyị háahị, akama nyaa tị ri ẹla nyahị ịnyịnyị, ma ahị tị jẹ́ nyori ụgbẹyị ọlẹ kọ há gụ wuu kahị ka jẹ́-ẹ daa ụbwọ ri ọ-ka mẹ ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ nya Ohe jaa bala ọ-daa ụbwọ kị ka ri igu bala iJihova.

21. Ịyẹ ahị tị́ ka cheje nyọka họ?

²¹ Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ya ẹla u-uhye nya ang ine ịlẹ kị dudu ká iru nya angịnyị nyẹẹkpẹ da iJisọsị la oyi ọhọhẹ. Ang ịịwa tị ka du ká angịhyẹ alẹ ka nyẹẹkpẹ da angịjụgbẹyị nya iJisọsị myị́. Ma ịwa kem à ri ang ịlẹ kahị baba nyọka hwabwọ hi lẹ? Ehe. Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọkịla, ahị ka kụ ẹhị yẹ ang ine ịkịla ịlẹ kị ka du kahị ka nyẹẹkpẹ da iJisọsị myị́. Ahị cheje nyọka nyẹẹkpẹ da iJisọsị ẹnẹnẹhẹ ka, kahị họ ká ọmyịmyị nyahị a la ọngịrị kịnyaa mẹ!