1-2. Chabwọ nya iwe-ahụrụ ọlẹ ká iJisọsị ji ụka ọlẹ ko ya ẹla ihyẹẹkpẹ nyamwụ wẹẹ.

ỤKA ỌỌWA ri ụka nya ahịgboo la ahyẹẹnụ 14 nya Nisan, ẹka iwo ịta kụrụ ịta nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá. Nyọlẹ kị chị ẹla ba iJisọsị ododu bala ọ-ya eje woo kịrọrọ u-uhye nya abyị nya ang ọtịpyọ ọlẹ kọ họ ka kpá, ị kpọọ họ, nyoo enyiri lọkwọ ẹ-ẹpwụ, ene kịị gwoo iloo ba okoji. Iloo dụrụ abwọ bala ata nyamwụ pyịị. Ụka myị́ ụka kọ dịhụ, ẹla ọnyị myị́ ọnyị kọ ya, ọ kaa ya ọjụjụ họọ. Ọ tị ri o-pyii kọ ka ya ẹla lẹ, chajị ọ la ẹla o-ju apyobwuna kọ ka ya.

² Ahị kụ ẹhị yẹ ẹla ịlẹ ká iJisọsị ya ụka ọlẹ kọ wẹẹ ka gbu u-uhye nya okoji bala ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu ẹpwụ nyaa wẹẹ. Ọ-ka yoo ụ-ụgbẹyị ọkịla, ahị “wo omyi nyamwụ” wẹẹ.​—Mat. 17:5.

3. Ụka ká iJisọsị yẹkẹẹ: “Adịda, chuchuu, hịnyọhi ọhọbịrị nya angịwẹ haa,” owo anyị ọ tị́ ka ya ẹla ọwẹ rụ́ myị́?

³ Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ ya? Ụka ọlẹ ká iJisọsị juwa u-uhye nya okoji, ọ raabwọ yẹkẹẹ: “Adịda, chuchuu, hịnyọhi ọhọbịrị nya angịwẹ haa.” Owo anyị ọ tị́ tịtọ ká Adamwụ ka hịnyọhi ha? Omyi ẹla nya iJisọsị ọ-ba ọwẹ ba dahị ụbwọ nyọka jẹ́ angịlẹ kọ wẹẹ ya ẹla rụ́: “Ịwa ayịdang á jẹ́ ang ọlẹ kị wẹẹ họ datị kpong-kpong ka.” (Luk. 23:​33, 34) Ọ lala o-ri iJisọsị nyị wẹẹ ya ẹla rụ́ isoja nya Ala iRom ịlẹ kị gwoo iloo a-abwọ bala ata ba okoji ịnyị. Ị́ jẹ́ ọngọlẹ ká iJisọsị ri kpangga ka. Ọ tị ka ri angịhyẹ bwu ẹpwụ nya  iru nya angịlẹ kị ya nyị ka nwọọ pyii, ma kị tị ka la ọmyịmyị ẹ-ẹga nyamwụ ụka ohyẹẹkpẹ wẹẹ myị́. (Ụkụr. 2:​36-38) IJisọsị á myị akama ọlẹ kọ yẹ tọkịrọrọ họ ọ la ọkịlẹtụ ujujwo bala ọ-kpa ẹla nyaa ẹ-ẹpwụ ka. (1 Pit. 2:23) Ọkọkọ nyọọwa, ọ bịlẹ iJihova nyọka hịnyọhi ha angịlẹ kị wẹẹ nwọọ.

4. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya iJisọsị ọ-myị ọnụ nyọka hịnyọhi ha angịlẹ kị tọọ pyịpyị?

⁴ Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu omyi ẹla nya iJisọsị? Lala iJisọsị, ahị baba nyọka nwụlanọ nyọka hịnyọhi ha angịkịla. (Kol. 3:13) Angịhyẹ, tụ́ alugbiyegu nyahị dọmwụ, ka tụ́ụhị pyịpyị chajị nyori ọmyịmyị nyahị bala ụgbẹyị ọlẹ kahị kaa kpa ọhịhị nyahị á laa gbagbịla ka myị́. Ị ka me ọnọọkịla baahị, chị oyoyi juhi ị-ịlahị nya angịnyị, go apwụ nyahị bịrị, lee ọ dọmwụ chị uhi juhi nyọka họhị ang ọlam myị́. Ọkọkọ nyọka nụwa la ikeje-awụrụ, ahị bịlẹ iJihova kọ da angịlẹ kị wẹẹ tụ́ụhị pyịpyị ụbwọ nyọka ye ẹlịlẹhị myị. (Mat. 5:​44, 45) Ụka ọhẹ, ọ ka lahị ujwo nyọka hịnyọhi ha angịnyị myị́, ọgụgụụgụ kori kị họhị ẹla ọtịpyọ kaka kpoye. Ma kori kahị kịnyaa la ikẹjẹ-awụrụ, kahị hịnyọhi ka aalẹ, ịlọhị ahị họ jụ lẹ. Ọọnahị ọnyang ọhẹ yẹkẹẹ: “M̀ yẹ jẹ́ nyori ọ-ka hịnyọhi ha angịkịla á mẹjẹ nyori m̀ hu ang ọlẹ kị họ nya ang ọnyịịla lee am ọ-ya iwe da haa nyọka họm ẹla ọtịpyọ ka.” (Eje. 37:8) Ụka kahị cheje nyọka hịnyọhi, ahị wẹẹ chụ nyọka ya iwe da ká ẹla ọtịpyọ ọlẹ kị họhị ka kpahị kịnyaa la ikẹjẹ-awụrụ ka.​—Efe. 4:​31, 32.

5. Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ myị ọnụ ha ọngọhẹ nya aluguru-ẹla ịlẹ kị gu iloo bọọ ba? Ịyẹ à tị́ du kọ myị ọnụ nya ẹla ọọwa?

⁵ Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ ya? Aluguru-ẹla imiiye ịhyẹ juwa kị gu iloo ba okoji ịnyịnyị oyiye-oyiye nya iJisọsị. Ụka nya ọgbanyẹ, angị imiiye ịịwa kpa iJisọsị họ ịnyịnyị. (Mat. 27:44) Ma ụka ohyẹẹkpẹ, ọngọhẹ lẹpwụ nyaa yẹ irya nyamwụ da. Ọ wẹ ka jẹ́ nyori iJisọsị nyị́ “họ ịngịngịhyẹ ọtịpyọ kpụ igu kpong-kpong ka.” (Luk. 23:​40, 41) Ọ́ ba ọ-ọwẹ kem ka, ọ mẹjẹ ịnyịnyị nyori iJisọsị ka wuleji bwula igu bala ọ-ka kpeji ẹnẹhẹ wẹẹ. O byi iJisọsị yẹkẹẹ: “Aa chuchuu, ká kpịtịya nyam ụka ọlẹ ká ka tịrẹkpẹ warị la ọngịrị nya adịrahụ oriri nyang.” (Luk. 23:42) Ọlẹng ọwẹ mẹ ọmyịmyị ọtụka jẹ! IJisọsị wẹ byoo yẹkẹẹ: “M̀ jam bying alẹ oleeri ọlẹ yẹkẹẹ, à ka juwa balam ị-ịParadayịsị [ị-Ịpyị Adịrahụ ka].” (Luk. 23:​43, NW.) Jẹ́ nyori iJisọsị myị ọnụ nya ẹlẹwẹ ha ọlẹng ọwẹ lịlọmwụ bwula ọ-kpa omyi ẹla lala “am,” bala “ahụ” ya ẹla. IJisọsị jẹ́ nyori Adamwụ kaa yẹ ahyẹẹrwẹrwa lẹ, ọ ya ẹhị ọrịrịị-rịrị ha ọluguru-ẹla ọlẹ kọ wẹẹ ka gbu.​—Eje. 103:8.

6. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ẹpwụ nya ẹla ọlẹ ki iJisọsị ya ta ọluguru-ẹla ọwẹ?

⁶ Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹpwụ nya omyi ẹla nya iJisọsị? IJisọsi me Adamwụ kpẹẹkpẹẹ. (Hib. 1:3) IJihova nwụlanọ nyọka hịnyọhi hahị bala ọ-ka yẹhị ahyẹẹrwẹrwa kori ká ẹla ọlẹ kahị họ lụka ọkẹkpẹ á tọhị olujwo bala o-ri ahị la ọmyịmyị nyori ahị ka jẹ́-ẹ ye ọ-hịnyọhi nya ịhọbịrị nyahị bwula iya ọkịlaakịla nya ịKịrayịsị. (1 Jọn. 1:7) Ọ ka la angịhyẹ ujwo nyọka myị nyori iJihova ka jẹ́-ẹ hịnyọhi haa nya ang ịlẹ kị jẹ́ họ ka la ụka ọkẹkpẹ. Kori kọ kaa lang ịnyị ụka ọhẹ aalẹ, kụ irya ju ẹla ọlẹ: Lụka o-kpii ene ká iJisọsị gbu, ọ mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ ẹ-ẹga nya ọluguru-ẹla ọlẹ kọ wẹẹ dọmwụ nyọka la ọmyịmyị wẹẹ. Ahị jẹ́ nyori iJihova ka yẹ ahyẹẹrwẹrwa nya angị gbịgba họọ ẹ-ẹpwụ nya ọmyịmyị, ịlẹ kị wẹẹ maga jaabwọ kị ka họ ba myị́ nyọka kpa ehile nyamwụ!​—Eje. 51:1; 1 Jọn. 2:​1, 2.

7. Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ byi iMeri bala ịJọn, kị da ju ụ-ụpwụ nya ịJọn 19:​26, 27? Ịyẹ tị́ du ko byaa ịnyị?

⁷ Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ ya? (Wa ịJọn 19:​26, 27.) IJisọsị tịtọ nyọka kpahị ju ịnamwụ, ọlẹ kọ ri  ahụ-ogu pyii lẹ. Anyịnịna nya iJisọsị ka kpahị ju ịnaa bwu ẹga nya ọbaba nya ugbinyịrọ myị́ ịnọ. Ma owo à tị́ ka dọọ ụbwọ nyọka la ọmyịmyị ẹ-ẹga nya iJihova kịnyaa? Ang ẹjẹẹ ọhẹ-ẹ́ ji nyori anyịnamwụ ri angịjụgbẹyị nyamwụ ụka ọwẹ lẹka. Ma, ịJọn tị ri ọlẹrụ nyamwụ ọlẹ kọ la ọmyịmyị yẹẹyẹẹ. Ọ tị ri ọngọhẹ lẹpwụ nya angịlẹ kị ri aligu o-chii nya iJisọsị gụ wuu. IJisọsị kaa yẹ angịlẹ kị yẹ julọọ ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nya iJihova lala alugbiyegu nyamwụ. (Mat. 12:​46-50) IMeri há iJisọsị, lẹ ọ tịtọ kọ ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọngọhẹ ka juwa ọlẹ kọ ka kpẹhị rịrọọ. Ọọwa lẹ o byi ịJọn nyị kpẹhị rịrọọ mẹ lẹlẹ, chajị ọ jẹ́ nyori ịJọn nyị ka dọọ ụbwọ nyọka kịnyaa la ọ-gbịgba ha iJihova. O byi ịnamwụ yẹkẹẹ: “Ọlẹng ọwẹ a ri ọnyị nyang  lẹlẹ!” Ọ tị byi ịJọn yẹkẹẹ: “Ịnang a wẹ lẹlẹ!” Bwu ẹnụmwụ ọwẹ kịlahị, ịJọn wẹ ka lala ọnyị nya iMeri bala ọ-kaa kpẹhị jwoo lala ịnamwụ. IJisọsị mẹ ọháha ọtụka jẹ ẹ-ẹga nya ọnyang ọnyịịla ọlẹ kpẹhị rịrọọ la ọháha ụka ọlẹ kọ mọọ, kọ tị dayị bọọ ba ụka kọ wẹẹ ka gbu ịnyịnyị!

8. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹpwụ nya ẹla ọlẹ ká iJisọsị byi iMeri bala ịJọn?

⁸ Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu omyi ẹla nya iJisọsị? Ọ-yẹ julawụlẹ nyahị bala aanahị ịlẹpwụ nya ọjịra-jịra ka jẹ́-ẹ la ọngịrị gụ igu oriri nyahị bala alugbiyegu nyahị i-bwu ẹpwụ myị́. Alugbiyegu nyahị ka tụ́ụhị pyịpyị lee ọ-dọmwụ nyẹẹkpẹ dahị myị́, ma iJisọsị tị chehe nyori, bwula ọ-ya ụbwọ chị iJihova bala ogu Nyamwụ giri-giri, ahị ka “ye ịngịịwẹ wuu mwụ́ aba ba [ịlọhị] ugbabwọ ohu ịrụ chiriri” kpoye nya ịlẹ kị gụụhị byi. Angịnyị lụmẹ-lụmẹ ka wẹ ka lala ọnyị ọlẹng lee ọnyang, ịnịna, lee adịda olikẹjẹ nyahị. (Mak. 10:​29, 30) Ányị ọ tị lang nyọka la aanịna alẹng bala anyang ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra, ịlẹ kị yẹjula awụlẹ chajị nyori ị la ọmyịmyị bala o-ri ị la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova bala aanaa?​—Kol. 3:14; 1 Pit. 2:17.

9. Omyi ẹla nya iJisọsị ọlẹ kị da ju ụpwụ nya ịMatiyu 27:46 tị́ mẹ ẹlịyẹ jẹ́ẹhị?

⁹ Ẹlịyẹ iJisọsị à tị ya? Lụka o-kpii ene ká iJisọsị gbu, ọ be ẹkọ gboo yẹkẹẹ: “Ohe Oluhye nyam, Ohe Oluhye nyam, ịịyẹ a tị́ du ká juwa ji ẹkpẹ dam ịnyị?” (Mat. 27:46) ỊBayịbụụ-ụ́ ya ang odudu ká iJisọsị ya ẹla ọwẹ ka. Ma tị kụ irya nya ang ọlẹ ká ẹla ọwẹ mẹjẹ́ẹhị wẹẹ. Ẹla ọhẹ ri, bwula o-ya ẹla ọwẹ, iJisọsị wẹẹ họ ọmwụ ọyẹyẹ ọlụpwụ nya Eje Ọnyịịla 22:1 jịra. * Ịnyịnyị, omyi ẹla iwẹ họ kọ la gede-gede nyori iJihova á ‘chewu ke’ Ọnyị nyamwụ ụka ọwẹ ka. (Job. 1:10) IJisọsị jẹ́ nyori Adamwụ nyị ya ịwẹ da ha aluji nyamwụ nyọka ma ọmyịmyị nyamwụ yẹ pwụ́ ọbaba gbee ka pwụ́ igu. Ọngịnyị ehe ọhẹ-lọhẹ á la ọmayẹ pwụ́ ụbẹẹtụ ọwẹ ẹnẹnẹhẹ lẹka. Ọ-da ọọwa u-uhye, omyi ẹla ịwẹ họ kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ́ họ ẹla ọtịpyọ ọhẹ kpụ ị ka nwọọ ka.

10. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹpwụ nya ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya tọ Adamwụ?

¹⁰ Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu omyi ẹla nya iJisọsị? Ịngịhyẹ ọlẹ kahị ka jẹ́ ri, áhị ka yẹhị rịrị nyori iJihova ka chewu keehi pyii hi akama ịlẹ kị ka ma ọmyịmyị nyahị yẹ ka. Jaabwọ kị ma iJisọsị yẹ pwụ́ ọbaba, ahị ịnyịnyị ka nwụlanọ nyọka kpa ọmyịmyị nyahị pwụ́ igu kori kọ kpụ ọlịnyị. (Mat. 16:​24, 25) Ma, ahị tị jẹ́ myị̀myị̀ nyori Ohe á ka ya ẹga da ọmayẹ ọlẹ kahị ka bọhụ ẹ-ẹpwụ nyamwụ myị́ ka kà wẹ ẹga nyahị ka. (1 Kọr. 10:13) Ẹla ọkịla ọlẹ kahị ka jẹ́ ri, lala iJisọsị, ahị ka yẹ akama la ọ-họ ẹla ọtịpyọ ọhẹ-lọhẹ ka myị́. (1 Pit. 2:​19, 20) Angịlẹ kị kaa tụ́ụhị pyịpyị á kaa họ ịnyị chajị nyori ahị họ ẹla ọtịpyọ ka, ma chajị nyori áhị ri ụpa nya odehe ka bala o-ri ahị kaa họ ibeenu nya ẹlịlẹhị ịnyị. (Jọn. 17:14; 1 Pit. 4:​15, 16) IJisọsị jẹ́ ang odudu ká iJihova ya iwe da họọ nyọka yẹ akama. Ma ọ kaa la angị la ọmyịmyị ịkịla ịlẹ kị ja yẹ akama ẹbyẹbyị nya ang odudu ká iJihova ya iwe da ká ang ịhyẹ kaa họ. (Hab. 1:3) Ohe nyahị ọ-la ahyẹẹrwẹrwa bala ugbodu ojuju jẹ́ nyori ọ-ọmyịmyị angịwẹ à la ka lẹ ka; ị baba nya ẹjẹ ọkpụ́kpụ ọlẹ ká ọwa kem à jẹ́-ẹ hu ha ịnyị.​—2 Kọr. 1:​3, 4.

11. Ịyẹ tị́ du ká iJisọsị ya ẹla ọlẹ kị da ju ụ-ụpwụ nya ịJọn 19:28?

¹¹ Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ ya? (Wa ịJọn 19:28.) Ịyẹ tị́ du ká iJisọsị yẹkẹẹ: “Imyi-enyi juwa nwụm”? Ọ họ ịnyị “chajị ká ẹla oyaya nya Ụpwụ Ịgọgọ wuu chajị nyamwụ ka họ jịra”​—ọọwa ri  ọmwụ ọyẹyẹ ọlụpwụ nya Eje Ọnyịịla 22:​15, ọlẹ kọ yẹkẹẹ: “Ụkpụrọkọ chịm ọhụ lala ekuruwa, ẹlẹlẹ nyam chịja wu ichina.” Ịnyịnyị, nyọlẹ ká iJisọsị chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama ịwẹ wuu, tụ́ ọjụjụ ọtụka ọlẹ kọ la u-uhye nya okoji ọlẹ kị gwoo iloo ba, ọ kpụ ká imyi-enyi ka nwọọ yẹẹyẹẹ. Ọ baba nya ụbwọ ọdada chajị ká imyi-enyi nyamwụ ka kpụba.

12. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya nyori “imyi-enyi juwa nwụm”?

¹² Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu omyi ẹla nya iJisọsị? IJisọsị á yọọ lala ang-ẹjẹẹ nya ọdẹwụ-dẹwụ ọlala nyọka ya jaabwọ ká ẹla lọọ ka, ahị ịnyịnyị ka ya abwọlẹ ká ẹla lahị ọ-ọkịlẹtụ dodehe myị́. Ụka lụmẹ-lụmẹ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyahị, ọ ka háahị gụ myị́ nyọka ya ẹla ọlẹ kọ baahị ba je angịkịla ka. Ma kori ọ́ tị la kpụ kọ kpoye nya ọngịrị nya ịlọhị aalẹ, ahị họ atịmẹ la ọ-tọ wo nya ụbwọ ọdada kpong-kpong ka. Ọ-chụ pwokwita, kori kahị chị okwirichi lẹ lee kahị la ogogo nwà ka, ahị ka byi ọngọkịla nyị huuhi ka ẹga ọ-ra ang lee ube-utoji myị́. Kori ká ọkịlẹtụ á kpụhị enyi, ahị ka tọ ọngọgbahị nya ọjịra-jịra lee oligu nyahị ọlẹpwụ nya ọjịra-jịra ọlẹ kọ la ẹla ọjẹ́jẹ yẹẹyẹẹ nyọka ke ụrụ wo lahị lee ọ-ka ‘juhi ọhụ’ myị́. (Etu 12:25) Ahị kpịtịya nyori ahị há aanahị alẹng bala anyang yẹẹyẹẹ, ị tị nwụlanọ nyọka dahị ụbwọ “lụka nya ọbaba.” (Etu 17:17) Ma ị́ ka jẹ́-ẹ yọyị wẹ ọkịlẹtụ nyahị ka. Ị́ ka jẹ́ nyori ahị nyị baba nya ụbwọ ọdada ka myị́, kẹnẹ-kẹnẹ kori kahị ya ẹla ọọwa kpehe mẹ ịnyị.

13. Ịyẹ iJisọsị à tị́ jụ họ myị́ nyọlẹ kọ godayị giri-giri gbee pwụ́ igu?

¹³ Ẹlịyẹ iJisọsị a tị́ ya? Ịngịhyẹ nya oje ịta nya ẹnụ la ahyẹẹnụ nya Nisan 14, iJisọsị be ẹkọ gboo yẹkẹẹ: “Ọ myị́ lẹ!” (Jọn. 19:30) Omyi ẹla nya iJisọsị ịwẹ mẹjẹ́ẹhị nyori ene koo gbu, ọ jẹ́ nyori ọwa nyị họ ang myị́ ang ọlẹ ká iJihova tịtọ kọ ka họ lẹ. Chajị nyọlẹ ká iJisọsị godayị giri-giri gbee kọọ gbu wẹẹ, ang lụmẹ-lụmẹ ji ko jụ họ myị́. Ọhọhẹ, ọ mẹjẹ nyori Olegu Onyobyi ri ọlọnọọkịla. IJisọsị mẹjẹ nyori ọngịnyị ehe ọkpẹẹkpẹẹ ka jẹ́-ẹ godayị giri-giri ha iJihova myị́ ẹ-ẹpwụ nya akama ọnyị myị́ ọnyị ká Olegu Onyobyi ka kpa wẹ ẹga nyamwụ. Oheeye, iJisọsị hu ọhịhị nyamwụ ha nyọka rahị kpehe. Chajị nyọlẹ ká iJisọsị ya ọhịhị nyamwụ kiliya, angịnyị ehe ịlẹ kị la kpẹẹkpẹẹ ka kà jẹ́-ẹ ri igu ta iJihova bala ọ-la ẹhị ọrịrịị-rịrị nyọka hịhị gboyi myị́ oyi. Ọhata, iJisọsị mẹjẹ nyori iJihova ri ọngọ kpeji ọkpẹẹkpẹẹ bala ọ-wụ́ ẹpẹpẹ hi ẹnyị nya Adamwụ.

14. Ányị ahị tị́ ka cheje nyọka hịhị ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị? Ịyẹ tị du?

¹⁴ Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu omyi ẹla nya iJisọsị? Ahị ka nwụlanọ nyọka godayị giri-giri ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị. Kụ irya nya ẹla ọlẹ ká Ọọnahị Maxwell Friend, ko ri ọngọ kaa mẹ ang jẹ u-ube-ụpwụ nya Gilead ya wẹẹ. Ụ-ụwa ọọjịra-jịra ọtụka nya ẹpwụma lụmẹ-lụmẹ, Ọọnahị Friend ya ẹla ọhẹ u-uhye nya o-godayị giri-giri yẹkẹẹ: “A tụ́ ẹla ọlẹ ká kà jẹ́-ẹ họ lee o-ya alẹ nọ ka ijuju ka. À jẹ́ myị̀myị̀ nyori à ka hị da ka ijuju lẹ? Hị ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị lala o-ri ọwa nyaa ri iwe ohyẹẹkpẹ ọlẹ ká la nyọka mẹjẹ nyori à chịla nyọka hịhị gboyi myị́ oyi lẹ mẹ.” Ahị hị ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị lala o-ri ọwa nya-à ri iwe ohyẹẹkpẹ ọlẹ kahị la nyọka mẹjẹ nyori ahị godayị giri-giri mẹ! Ọọwa lẹ, kori kahị dọmwụ gbugbu wẹwẹ, ahị ka jẹ́-ẹ ya nyori “iJihova, m̀ họ jaabwọ kam ka họ ba myị́ nyọka godayị giri-giri, mẹjẹ nyori Olegu Onyobyi ri ọlọnọọkịla, bala ọ-chị ịgọgọ ju ẹnyị nyang bala eji ọkpakpa nyang lẹ!”

15. Jaabwọ ká ụpwụ nya iLuku 23:46 ya, ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ jẹ́ myị̀myị̀?

¹⁵ Ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ ya? (Wa iLuku 23:46.) IJisọsị dahịhile Adamwụ yẹẹyẹẹ lẹ, ọ yẹkẹẹ:  “Ahụ, m lẹẹ, tụụbwọ hi olegu nyam ju ụ-ụbwọ lẹlẹ.” IJisọsị jẹ́ nyori ọhịhị nyamwụ kpụnịrọ iJihova, ọ tị jẹ́ myịmyị nyori Adamwụ ka kpịtịya nyamwụ.

16. Ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu ẹpwụ nya oja nya Olibeenu ya iJihova ọlẹ kọ gu ẹka iwo kụrụ ịrụ?

¹⁶ Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu omyi ẹla nya iJisọsị? Nwụlanọ nyọka pẹhi ọhịhị nyang ju iJihova ụ-ụbwọ. Nyọka jẹ́-ẹ họ ịnyị, o ri o-pyii ká ka “dahịhile [iJihova] la ọkịlẹtụ nyang wuu.” (Etu 3:5) Kụ irya nya ọ-chụ pwokwita nya Joshua, kọ Olibeenu nya iJihova wẹẹ. Ọ gu ẹka iwo kụrụ ịrụ, ọ la ẹdụrụ ọnyọọngịrị ọhẹ. Ọ pwà la ọ-họ utoji ọlẹ kọ ka bịrị ehile nya Ohe Oluhye. Luka o-kpii ene koo gbu, o byi ịnamwụ yẹkẹẹ: “Ịnam, iJihova ka kpẹhị rịrịm. . . . Ịnam, m̀ ka jẹ́-ẹ ya myị̀myị̀ nyori yẹkẹẹ: M̀ jẹ́ nyori iJihova ka tịrịm ẹkpẹ ụka nya o-wuleji bwula igu. Ọ jẹ́ ẹla ọlọkịlẹtụ nyam, m̀ tị la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ yẹẹyẹẹ.” * Ọngọngọọngụ nyahị ka tọ ịlọmwụ wo yẹkẹẹ, ‘Kori ká iwe-ahụrụ ọlẹ kọ ka kpa igu wam myị́ á ma ọmyịmyị nyam yẹ, m̀ ka pẹhi ọhịhị nyam ju iJihova ụ-ụbwọ bala ọ-dahịhile nyori ọ ka kpịtịya nyam myị́?’

17-18. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ? (Yẹ akpa ọlẹ ko ri “ Ẹla Ọlẹ Kahị ka Jẹ́ bwu Ẹla Ohyẹẹkpẹ nya IJisọsị.”)

¹⁷ Ahị ka jẹ́ ẹla i-ju apyobwuna ịhyẹ bwu ẹpwụ nya ẹla ohyẹẹkpẹ ọlẹ ká iJisọsị ya! Ị kpụhị ịtịya nyori ahị baba nyọka hịnyọhi ha angịkịla bala ọ-ka dahịhile nyori iJihova ka hịnyọhi hahị. O ri iwe ọtụka hahị nyọka la aanịna alẹng bala anyang lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kị nwụlanọ nyọka dahị ụbwọ. Ma ụka kahị baba nya ụbwọ ọdada, ahị à ka jene taa wo lẹ. Ahị jẹ́ nyori iJihova ka dahị ụbwọ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ọmayẹ ọhẹ-lọhẹ kọ wẹ chịhị ọgụ. Ahị tị yẹ ọbaba nyọka hịhị ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị lala o-ri ọwa nyaa ri iwe ohyẹẹkpẹ ọlẹ kahị la nyọka mẹjẹ nyori ahị godayị giri-giri, la ọ-jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọhịhị nyahị juwa ụ-ụbwọ nya iJihova lẹ.

¹⁸ Ịlẹhị ịnyị, ẹla ịlẹ ká iJisọsị ya ụka kọ wẹẹ ka gbu u-uhye nya okoji mẹ ang lụmẹ-lụmẹ jẹ́ẹhị! Kori kahị kpa ẹla ịlẹ kahị jẹ́ wẹ họ ụkụrwọ aalẹ, ahị wẹẹ ju ihi nya ẹla ọlẹ ká iJihova byihi nyị họ ẹ-ẹga nya Ọnyị nyamwụ ko ri yẹkẹẹ: “Anụ-ụ́ wo omyi nyamwụ mẹ.”​—Mat. 17:5.