1-2. Ụgbẹyị ọlanyị ahị tị́ ka jẹ́-ẹ dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị? Ọ-chụ pwokwita oyina à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka wo etu nya ẹla ọwẹ?

KỤ IRYA nyori à juwa ẹ-ẹpwụ nya ogu nya angịhyẹ kị wẹẹ jẹdịyẹ bwu ugbileji ọ-la uhihi ọlẹ ká ugburuja ji yẹẹyẹẹ wẹẹ. Ọngọhẹ ọlẹ kọ jẹ́ ụwa yẹẹyẹẹ wẹẹ kpanụ ụgbẹyị. Jaabwọ kọ wẹẹ jẹ, ọgụ-ẹta nyamwụ wẹẹ hu u-uhye nya ugburuja. Ọ ka nọ chẹẹ lẹ, a yẹ ọngọlẹ kọ wẹẹ kpanụ ụgbẹyị kaka lẹlẹ! Ma á tị juhi ka. Ọkọkọ nyọọwa, ahụ bala alogu-ẹdịyẹ nyang ịịwa juwa dịrẹ ọgụ-ẹta nya ọngọ kpanụ ụgbẹyị ọọwa rige-rige jaabwọ kanụ ka jẹ́-ẹ họ myị́!

² Odehe onyobyi ọlẹ kahị ji lala ugbileji ọlẹ kọ la uhihi, Angịnyị nya ịKịrayịsị nyịlẹhị lala ogu nya angịlẹ kị wẹẹ jẹdịyẹ ụ-ụwa. Ọ myịhị lẹhị nyori iJihova ya iJisọsị Ọngọ ọkpẹẹkpẹẹ ọlẹ kọ ka kpahị ụgbẹyị hahị, kahị ka jẹ́-ẹ dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nyamwụ rige-rige. (1 Pit. 2:21) Jaabwọ ká ụpwụ ọ-da ịBayịbụụ wụlẹ ọhẹ ya, iPita wẹẹ chụ iJisọsị kaka pwoku ọngọ kpa angịnyị ụgbẹyị ẹ-ẹga ọwẹ ịnyị. Lala ọngọ kpa angịnyị ụgbẹyị ọlẹ ká ọgụ-ẹta nyamwụ kaa hu e-eji, iJisọsị ya ọgụ-ẹta lee ọgụ-ẹpẹtẹ deeji ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ ba jẹ. Ịyẹ à tị́ ri etu nyọka dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị? Ịyẹ tị́ du kahị ka họ ịnyị? Ányị ahị tị́ ka bwu họ ịnyị?

3. Ịyẹ à tị́ ri etu nyọka dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya ọngịnyị?

³ Ịyẹ à tị́ ri etu nyọka dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya ọngịnyị? Ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ, omyi ẹla ọlẹ ko ri “ẹdịyẹ” lee “ẹpẹtẹ” kaa ku ọmwakpa nya abwọlẹ ká ọngịnyị bwu kpa ọhịhị nyamwụ. (Ọmwụ. 6:9; Etu 4:26) Ị ka jẹ́-ẹ chụ abwọlẹ ká ọngịnyị bwu kpa ọhịhị nyamwụ kaka pwoku ọgụ-ẹpẹtẹ ọlẹ kọ wẹẹ pẹhi deeji jaabwọ kọ wẹẹ jẹdịyẹ. Lẹ ọ-ka ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya ọngịnyị ri ọ-ka dịrẹ abwẹla nyamwụ, ọ-gbịlọọ.

4. Ịyẹ à tị́ ri etu nyọka ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ?

⁴ Lẹ, ịyẹ à tị́ ri etu nyọka dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị? Nyọka  chọọ kpii, etu nyọọwa ri ọ-ka gbịla abwẹla nyamwụ. Ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ ịgọgọ ọlẹ ko ri egbeju nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ọlẹrụ iPita wẹẹ ya ẹla kpangga u-uhye nya ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla ọlẹ ká iJisọsị ya deeji bwula ọ-bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama ịnyị; ma, ang ịkịla lụmẹ-lụmẹ juwa ká iJisọsị họ kahị ka jẹ́-ẹ gbịla ịnyịnyị. (1 Pit. 2:​18-25) Nyọka ya ịnyịlẹhị, ọhịhị nya iJisọsị wuu, tụ́ ẹla myị́ ẹla ọlẹ kọ kaa ya bala ọhọhọ, ri ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla hahị nyọka ba jẹ.

5. Angịnyị ehe ịlẹ kị la kpẹẹkpẹẹ ka kà jẹ́-ẹ gbịla ọgụ-ẹpẹtẹ ọkpẹẹkpẹẹ nya iJisọsị myị́? Ịyẹ tị́ du ká ya ịnyị?

⁵ Ma nyọlẹ kahị la kpẹẹkpẹẹ ka wẹẹ, ahị ka jẹ́-ẹ ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ myị́? Ee. Kpịtịya nyori iPita ya ahị nyị “ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ” lẹ, ó ya ahị nyị ka bọọ jẹ kpẹẹkpẹẹ pyii ka. Kori kahị ba ọgụ-ẹpẹtẹ nyamwụ jẹ rige-rige bwula ọ-họ jaabwọ kahị ka họ ba myị́ nanana nyori áhị la kpẹẹkpẹẹ ka, ọ ka mẹjẹ nyori ahị wẹẹ ju ihi nya omyi ẹla nya ọlẹrụ ịJọn ọlẹ kọ yẹkẹẹ: “Juwa họ abwẹla ọnyịịla jaabwọ ká iJisọsị ịKịrayịsị ayịdang họ.”​—1 Jọn. 2:6.

6-7. Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ ya nyori ọ-ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ ka tụ́ụhị ju iJihova chwẹẹ gụ olene?

⁶ Ọ-ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ ka tụ́ụhị ju iJihova chwẹẹ gụ ọọwa. Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ ya ịnyị? Ọhọhẹ, iJisọsị ya ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla deeji u-uhye nya abwọlẹ ká ọngịnyị ka bwu hịhị ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka kpụ iJihova ịpyọ. (Jọn. 8:29) Lẹ bwula ọ-ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ, ẹla nyahị ka kpụ iJihova ịpyọ. Ahị tị jẹ́ myị̀myị̀ nyori Adahị olepwoohe ka tụ́ ju angịlẹ kị maga nyịlẹhị-lẹhị nyọka ri aligu nyamwụ chwẹẹ.​—Jem. 4:8.

⁷ Oheeye, iJisọsị gbịla Adamwụ kpẹẹkpẹẹ. Ịnyị à dudu ká iJisọsị jẹ́ yẹkẹẹ: “Ọng myị́ ọng ọlẹ kọ yẹm lẹ aalẹ, ọngọọwa yẹ Ohe Oluhye Adịda lẹ” lẹ. (Jọn. 14:9) Ahị ka jẹ́-ẹ gbịla abwụma nya iJisọsị bala abwọlẹ kọ kaa họ ẹla ẹ-ẹga nya angịkịla. Ọ-chụ pwokwita, ọ mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ ẹ-ẹga nya olekpo, ọ jẹ́ ọjụjụ nya ọnyang ọlẹ kọ jụ́ ẹdụrụ ọnyọọngịrị, bala ọ-jẹ́  olujwo nya angịlẹ ká angịnyị nyaa gbu hyaa. Kori kahị gbịla iJisọsị aalẹ, iJihova ahị wẹẹ gbịla ịnyịnyị lẹlẹ. (Mak. 1:​40, 41; 5:​25-34; Jọn. 11:​33-35) Jaabwọ kahị wẹẹ gbịla abwụma nya iJihova gụ olene, ịnyịnyị igu oriri nyahị balọọ à kaa wu gụ́ olene lẹ.

8. Ya ang odudu ká ọ-ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ nyọka “kụrụ odehe” wẹẹ.

⁸ Ọ-ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ ka dahị ụbwọ ká odehe onyobyi ọlẹ ka chịhị ochuchuu ka. Lodu ohyẹẹkpẹ nya ọhịhị nya iJisọsị odehe ọlẹ, ọ jẹ́ yẹkẹẹ: “M kụrụ odehe ọle” lẹ. (Jọn. 16:33) Etu nya ẹla ọlẹ kọ ya wẹ ri, ọ́ ya iwe da irya nya alodehe, ang ọlẹ kị wẹẹ ku bala abwẹla nyaa chị woo ka. IJisọsị á deeri nya ang odudu ká Ohe doo ẹrụ wẹ odehe ọlẹ ka, ko ri ọ-ka chị ịgọgọ ju ẹnyị nya iJihova. Ahị tị bẹẹ? Ang lụmẹ-lụmẹ jam odehe ọlẹ kị ka jẹ́-ẹ chịhị ochuchuu myị́. Ma kori kahị yẹhị ku ịgba ọgbagba nya iJihova jaabwọ ká iJisọsi họ, ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ “kụrụ” odehe myị́.​—1 Jọn. 5:5.

9. Ịyẹ ahị tị́ ka họ pyii nyọka jẹ́-ẹ kịnyaa ụ-ụgbẹyị nya ọhịhị ọmyịmyị-ka?

⁹ Ọ-ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ ka du kahị ka la ọhịhị o-gboyi myị́ oyi. Ụka ká okolobya ọlụdụ ọhẹ tọ iJisọsị ịtọ wo u-uhye nya ang ọlẹ kọ baba nyọka họ chajị kọ ka ye ọhịhị ọmyịmyị-ka, iJisọsị wẹ yẹkẹẹ: “Kẹwẹ ká bam jẹ mẹ.” (Mat. 19:​16-21) IJisọsị byi ala iJuu ịhyẹ ịlẹ kị myị nyori ọwa nyaa ri ịKịrayịsị ka yẹkẹẹ: “Ịkpịlọ nyam . . . kaa bam jẹ. M ya ọhịhị ọmyịmyị-ka haa lẹ.” (Jọn. 10:​24-29) Nyọlẹ ká iNikodimọsị, kọ ri ọngọhẹ nya ala ịkọtụ ọgbẹgbịlẹ nya ala iJuu, tịtọ kọ ka jẹ́ ang gụ ọọwa u-uhye nya ang ọmẹjẹ nya iJisọsị, iJisọsị ya nyori angịlẹ kịị nyị “myị lọọ” nyị “ka la ọhịhị ọmyịmyị-ka.” (Jọn. 3:16) Ahị kaa mẹjẹ nyori ahị la ọmyịmyị ẹ-ẹga nya iJisọsị bwula ọ-kpa ọmẹjẹ nyamwụ họ ụkụrwọ bala ọ-gbịla ang ịlẹ kọ họ. Kori kahị họ ịnyị, ahị ka jẹ́-ẹ kịnyaa ụ-ụgbẹyị nya ọhịhị ọmyịmyị-ka.​—Mat. 7:14.

10. Ịyẹ ahị tị́ ka họ pyii nyọka jẹ́ iJisọsị gụ ọwọwa? (ỊJọn 17:3)

¹⁰ Ene kahị ka jẹ́-ẹ ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ rige-rige, o ri o-pyii kahị ka wẹ ka jọ́ọ. (Wa ịJọn 17:3.) “Ọ-ka jẹ́ iJisọsị yẹẹyẹẹ” ri ang ọlẹ kahị ka ja họ kịlahị-ịlahị. Ahị ka kịnyaa la ọ-jẹ́ ang gụ ọọwa u-uhye nya abwụma nyamwụ, irya ọlẹ kọ kaa kụ, bala ehile nyamwụ. Jaabwọ myị́ abwọ kọ tata ka ba kahị jam ẹ-ẹpwụ nya ẹlịlẹhị lẹ, o ri o-pyii kahị ka kịnyaa la ọ-họ ụkụrwọ u-uhye nyọka jẹ́ iJihova bala Ọnyị nyamwụ yẹẹyẹẹ.

11. Ẹlịyẹ à tị́ ji ẹpwụ nya apwụ nya ịMatiyu, ịMakị, iLuku, bala ịJọn?

¹¹ Nyọka dahị ụbwọ kahị ka wẹ ka jẹ́ Ọnyị nyamwụ, iJihova bwula ọháha ya oja nya ọhịhị bala ụkụrwọ nya iJisọsị juwa ẹ-ẹpwụ nya apwụ ine bwu ẹpwụ nya Omyi Ẹla nyamwụ. Apwụ nya ịMatiyu, ịMakị, iLuku bala ịJọn ịịwa họ kahị jẹ́ ẹla ịlẹ ká iJisọsị ya, ang ịlẹ kọ họ bala abwọlẹ ká ẹla kaa lọọ. Apwụ ine ịwẹ dahị ụbwọ nyọka “me  irya ju” ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị. (Hib. 12:3) Ọgụ-ẹpẹtẹ ịlẹ ká iJisọsị pẹhi deeji juwa ẹ-ẹpwụ nyaa. Lẹ bwula ọ-jẹ́ ang bwu ẹpwụ nya apwụ ine ịwẹ, ahị ka jẹ́-ẹ wẹ ka jẹ́ iJisọsị gụ ọọwa. Ọọwa ka dahị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ ba ọgụ-ẹpẹtẹ nyamwụ jẹ rige-rige.

12. Ányị ahị tị́ ka bwu ye apyobwuna yẹẹyẹẹ bwu ẹpwụ nya apwụ ine ịwẹ?

¹² Nyọka ye apyobwuna yẹẹyẹẹ bwu ẹpwụ nya apwụ ịwẹ, áhị ka họ ba ọọ-ka waa ị-ịwẹ kem ka. Ahị baba nyọka hu ụka nọ nyọka jẹ́ ang bwuwa bala ọ-kụ irya jwaa kpori-kpori. (Kụ ẹhị yẹ iJochuwa 1:8) Ahị ya ẹla u-uhye nya irya ọ-gba kpehe imiiye ịlẹ kị ka dahị ụbwọ nyọka kụ irya ju apwụ ịwẹ bala ọ-ka kpa ẹla ịlẹ kahị wa bwuwa họ ụkụrwọ wẹẹ.

13. Ányị a tị́ ka họ ká oja nya ọhịhị nya iJisọsị ka lang gede-gede gụ olene?

¹³ Ọhọhẹ, họ ká oja ọọwa a lang gede-gede. Kpa irya nyang yẹ bala o-wo ẹla ọlẹ kọ wẹẹ họ, kọ lang lala o-ri ahụ nyị juwa i-ijata. Nyọka dang ụbwọ họ ịnyị, mwahị nya ẹla ka apwụ ịlẹ ká ogu nya iJihova họ hahị. Kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ kọ dagaga ju oja ọọwa, ko ri ang ọlẹ kọ họ ene nya oja ọọwa bala ọlẹ kọ họ ẹ-ẹkpẹ nyamwụ. Mwahị nya ẹla u-uhye nya angịnyị bala ẹga ịlẹ kị gu ẹnyị ẹ-ẹpwụ nya oja ọọwa. Kụ ẹhị yẹ oja ọlẹ ká wẹẹ jẹ́ ang u-uhye nyamwụ ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ ịgọgọ ọkịla ọlẹ kọ joja ọwọwa. Ụka ọhẹ, ọngọ da ụpwụ ịgọgọ ọhẹ kaa gba ẹhị nya ẹla ọhẹ ọlẹ ká ọngọkịla pẹhi kpehe.

14-15. Ịyẹ ahị tị́ ka họ nyọka kpa ẹla ọlẹ kahị jẹ́ bwu oja nya ọhịhị nya iJisọsị họ ụkụrwọ?

¹⁴ Oheeye, kpa ẹla ịlẹpwụ nya ụpwụ ịgọgọ ịwẹ họ ụkụrwọ ọ-ọhịhị nyang. (Jọn. 13:17) Ụka ká jẹ́ ang rige-rige bwu ẹpwụ nya oja ịlụpwụ ịgọgọ ịwẹ, tịlọng wo yẹkẹẹ: ‘Ịyẹ m tị́ jẹ́ bwu ẹga ọwẹ kam ka jẹ́-ẹ kpa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyam? Ányị m tị́ ka jẹ́-ẹ kpa oja ọwẹ da ọngọkịla ụbwọ?’ Maga ká kụ irya nya ọngọhẹ ọlẹ ká jẹ́, ọọwa ụka ko pwoku lẹ, a ya ang ọlẹ ká jẹ́ je ọngọọwa la ọháha ụ-ụgbẹyị ọdụmwọ lẹlẹ.

¹⁵ Ahị kụ ẹhị yẹ ọ-chụ pwokwita ọhẹ u-uhye nya abwọlẹ kahị ka bwu kpa irya ọ-gba kpehe imiiye ịwẹ họ ụkụrwọ wẹẹ. Ahị ka kụ ẹhị yẹ oja  nya ahụ-ogu okpehika ọlẹ ká iJisọsị yẹ u-ube ịgọgọ.

16. Chabwọ nya oja ọlẹ kị da ụ-ụpwụ nya ịMakị 12:41 wẹẹ.

¹⁶ Họ ká oja ọwẹ a lang gede-gede. (Wa ịMakị 12:41.) Kụ irya nya ẹla ọlẹ kọ họ wẹẹ. Enụmwụ ọwẹ ri ahyẹẹnụ 11 nya ẹka iwo ịta kụrụ ịta nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá​—ó hi epwihi ookpokpo myị́ ene ká iJisọsị ka gbu kaka. IJisọsị bịrị ahyẹẹnụ ọwẹ gụgụụgụ u-ube ịgọgọ juwa mẹ ang jẹ ụ-ụwa. Ma alegbeju nya ịgba ọgbagba tị juwa tọọ pyịpyị. Ene nya ụka ọwẹ, angịhyẹ nyaa tọọ ịtọ ẹla u-uhye nya ọngịrị ọlẹ kọ wẹẹ kpa họ ụkụrwọ. Angịkịla maga nyọka tọọ ịtọ ẹla ịlẹ kị me irya nyori nyị́ ka jụ wẹ ka. (Mak. 11:​27-33; 12:​13-34) Ọlẹẹlẹẹ iJisọsị tị nwụ̀ kụ ka ụpa ọkịla nya ube ịgọgọ lẹ. Nyọlẹ kọ jẹ́ yẹ akpa nya ọhaha ọlụwa wẹẹ, ọ lala o-ri nyị juwa o-oye ọlẹ kị kaa wụrụ nya Ẹga nya Anyang. Ọ hụhụ lẹ, ọ dọmwụ nyọka yẹ jaabwọ ká angịnyị wẹẹ ya ọhaha nyaa ju ka ẹpwụ nya akpa nya ọhaha ịlụwa lẹlẹ. Ọ yẹ jaabwọ ká iru nya alụdụ wẹẹ hu okpoko lụmẹ-lụmẹ ha. Ọhẹka o ju chwẹẹ kpụ ọ jẹ́ wo anụ nya okpoko ịlẹ kị wẹẹ ya ju ka ẹpwụ nya akpa ịịwa.

17. Ẹlịyẹ ahụ-ogu ọlẹ kị ya ẹla rụ ụ-ụpwụ nya ịMakị 12:42 à tị́ họ?

¹⁷ Wa ịMakị 12:42. Nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, iJisọsị chẹhị kaka yẹ ọnyang ọhẹ. O ri “ahụ-ogu okpehika.” (Luk. 21:2) Ọhịhị lujwo họọ nyịlẹhị-lẹhị; chajị ọ lala o-ri nyị́ jẹ́-ẹ ye okpoko ọlẹ kọ ka kpa ra ang ịlẹ kị baba ọ-ọhịhị nyamwụ ka. Ma, ọ tị jẹ tụ́ ka ẹga nya akpa nya ọhaha ọhẹ lẹ, ọ ya okpoko ichiche imiiye ịlẹ kị kpụ ang gbuu ka juwa chwee ụ-ụgbẹyị kọ ka lujwo la ọ-wo anụ nyaa bwu ẹpwụ nya akpa ọọwa lẹlẹ. IJisọsị tị jẹ́ okpoko ọlẹ ko ya juwa. Anini imiiye, ko ri okpoko ọlẹ kọ byẹhị gụ wuu lẹpwụ nya ịlẹ kị kaa kpa ra ang ụka ọwẹ. Okpoko ọọwa á dọmwụ nwà ọ-ka ya ra ugwe ookpokpo, ko ri ọchịnụ ọlẹ kọ pwuru ịnya gụ wuu kị kaa ra nwụ ri, myị́ ka.

18. Jaabwọ ká ịMakị 12:​43, 44 ya, ẹlịyẹ iJisọsị à tị́ ya u-uhye nya ang ọlẹ ká ahụ-ogu hu ha?

¹⁸ Wa ịMakị 12:​43, 44. Ẹla nya ahụ-ogu ọwẹ myị iJisọsị lẹhị kẹpwụ-kẹpwụ. Ọọwa ọ wụrụ angịjụgbẹyị nyamwụ, me ụbwọ ka ẹga nya ahụ-ogu ọọwa lẹ, o byaa yẹkẹẹ: “Ọnyang ahụ-ogu okpehika ọlaanyị a ri ọngọ hu ha kpá gụ angịkịla wuu lẹlẹ.” Ọọwa ọ wụlẹ yẹkẹẹ: “Chajị angịkịla [ọgụgụ ri alụdụ] ịwẹ wuu juwa hu ọhaha nyaa ha bwu ẹpwụ nya ụdụ nyaa, chajị nya ang oyeye. Ma, ọnyang ahụ-ogu ọlẹ ko ri ọlẹbyahị ọtụka, tị hu okpoko ọlẹ kọ la ẹ-ẹpwa nyamwụ wuu kpa kaka ha ọhaha. Chajị okpoko ọlẹ kọọwa ayịdang da kụ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyamwụ wuu, a wẹ kọ hu kpa kaka ha ọhaha alẹ lẹlẹ.” Ụka ọlẹ ká ahụ-ogu ọ-la ọmyịmyị ọwẹ hu okpoko ohyẹẹkpẹ ọle kọ la wuu ha, ọ wẹẹ ya ahị ọ-dahile nyamwụ nịrọ iJihova nyọka kpẹhị rịrọọ.​—Eje. 26:3.

19. Ẹla ọkpọnchị oyina ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹpwụ nya ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya u-uhye nya ahụ-ogu okpehika ọwẹ?

¹⁹ Kpa ẹla ọlẹpwụ nya oja ọwẹ họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyang. Tịlọng wo, ‘Ẹlịyẹ m tị́ ka jẹ́ bwu ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya u-uhye nya ahụ-ogu okpehika ọwẹ?’ Kụ irya u-uhye nya ahụ-ogu ọwẹ wẹẹ. Ịwẹẹ ọdada-á juwa ka, ọ ka ri irya nyamwụ nyọka hu ha iJihova gụ ọwẹ ịnọ. Ma, ẹga ká ọngịrị nyamwụ ba bala ọlẹ kọ jụ họ myị à wẹ kọ ya ha iJihova ẹẹ. IJisọsị tị jẹ́ nyori ọhaha nyamwụ nyị ju apyobwuna ẹ-ẹhị nya Adamwụ. Ẹla ọkpọnchị ọlẹ kahị ka jẹ́ ẹ-ẹga ọwẹ ri: Ọ kaa myị iJihova lẹhị ụka kahị hu ang ọlẹ kọ há gụ wuu họọ, ko ri ọ-ka họ ụkụrwọ nyamwụ la ọkịlẹtụ bala irya nyahị wuu. (Mat. 22:37; Kol. 3:23) IJihova kaa chị ọkẹkẹnị ụka kọ yẹ kahị ja họ jaabwọ kahị ka họ ba myị́! Ẹla ọwẹ gu ụka bala ọngịrị nyahị ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ hu ha ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nyamwụ, tụ́ ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ bala ọjịra-jịra ọkaka.

20. Ányị a tị́ ka kpa ẹla ọlẹ ká jẹ́ bwu ẹpwụ nya oja nya ahụ-ogu họ ụkụrwọ? Ya ọ-chụ pwokwita ọhẹ wẹẹ.

²⁰ Ányị a tị́ ka kpa ẹla ọlẹ ká jẹ́ bwu ẹpwụ nya  oja nya ahụ-ogu ọwẹ họ ụkụrwọ? Maga ká kụ irya nya angịlẹ kị ka ye ọhụ ojuju kori ká kpaa ịtịya nyori iJihova nyị chị ọkẹkẹnị u-uhye nya ang ọlẹ kị jụ họ myị́. Ọ-chụ pwokwita, à jẹ́ ọọnahị ọnyang okwirichi ọhẹ ọlẹ kọ la ogogo bala ọ-la kpịra-kpịra lẹẹlẹẹ kaka, kọ lala o-ri ọkịlẹtụ nyị kaa lọọ eje lee o-me nyori ọwa nyị́ kpụ ịngịhyẹ kaka ọọlajị nyọlẹ kọ jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ jaabwọ kọ kaa họ pwụ́ ene-ene kaka? Lee à ka jẹ́-ẹ kụ irya nya ọọnahị ọlẹng ọlẹ kọ jụ ẹdụrụ ọnyọọngịrị ọhẹ du ká ọkịlẹtụ juwa kpọọ enyi chajị nyọlẹ kọ jẹ́-ẹ ka ọjịra-jịra ụka myị́ ụka ka? Da angị ịlịnyị ụbwọ bwula o-ya “ẹla ọnyịịla ọlẹ kọ ka juwa [kpaa] wụlẹ kịlahị-ịlahị.” (Efe. 4:29) Jaa oja nya ẹla o-ju ọngịnyị ọhụ ọlẹ kahị jẹ́ bwu ẹpwụ nya oja nya ahụ-ogu okpehika ọwẹ. Omyi ẹla nya ọhụ ojuju nyang ka kpaa ịtịya nyori iJihova kaa chị ọkẹkẹnị ụka kahị họ jaabwọ kahị ka jụ họ myị́. (Etu 15:23; 1 Tẹs. 5:11) Ụka ká da angịkịla ọlẹẹkwaa chajị nyọlẹ kị họ ụkụrwọ la ọngịrị nyaa wuu ha iJihova, jaabwọ myị́ abwọ kọ la pyịnyẹng kaka ba aalẹ, à wẹẹ ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ rige-rige lẹ.

21. Ẹlịyẹ a tị́ cheje nyọka họ?

²¹ Apwụ ine ịlẹ kị da oja nya ọhịhị nya iJisọsị ju myịhị lẹhị yẹẹyẹẹ chajị ị dahị ụbwọ nyọka gbịla iJisọsị bala ọ-ka ba ọgụ-ẹpẹtẹ nyamwụ jẹ rige-rige! Kori ká kpa ụka nya ang ọjẹ́je nya ịlọng lee ịnya ugbiyegu nyang jẹ́ ang u-uhye nya apwụ ịwẹ tị bẹẹ? Ahị kpịtịya nyori nyọka ye apyobwuna yẹẹyẹẹ bwu ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlịnyị, ahị baba nyọka họ ká ẹla ọọwa ka lahị gede-gede bala ọ-ka kpa ẹla ọọwa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyahị. Ahị baba nyọka gbịla ẹla ọlẹ ká iJisọsị họ, ma ahị tị baba nyọka ke ụrụ wo ẹla ọlẹ ko ya ịnyịnyị. Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọkịla, ahị ka kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu ẹpwụ nya ẹla ohyẹẹkpẹ ọlẹ ká iJisọsị ya ene koo gbu.