1. Ẹlịyẹ ụpwụ nya Ọngọlirya 3:7 à tị́ mẹjẹ́ẹhị?

ẸLA oyaya kaa kpụ angịhyẹ nyahị ịpyọ yẹẹyẹẹ. Angịkịla á tị kaa tịtọ nya o-ya ẹla lụmẹ ka. Jaabwọ ká Ụpwụ Ịgọgọ ọlẹ ká ang ọjẹ́jẹ ọlẹ kpehe bwu ya, ụka nya ẹla oyaya bala ujiji ọhụhụ ji datị. (Wa Ọngọlirya 3:7.) Ma, ọhẹka ọ ka háahị ịnọ kori ká aanahị ịhyẹ á jẹ́ ya ẹla gụ ọọwa. Ọ tị ka háahị ịnyịnyị myị́ ká aanahị ịkịla ka chụ ẹla oyaya nyaa hi.

2. Oowo à tị́ la ọngịrị nyọka da ehile u-uhye nya ụka bala ụgbẹyị ọlẹ kahị ka bwu ya ẹla?

² Ẹla oyaya ri āhị bwu ẹga nya iJihova. (Ehe. 4:10, 11; Ọwụ. 4:11) Ẹ-ẹpwụ nya Omyi Ẹla nyamwụ, ọ dahị ụbwọ nyọka jẹ́ jaabwọ áhị ka bwu kpa āhị ọọwa họ ụkụrwọ ụ-ụgbẹyị o-pwoku. Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka kụ ẹhị yẹ ọgụ-ẹpẹtẹ ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ ịlẹ kị ka dahị ụbwọ jẹ́ ụka ọlẹ kahị ka ya ẹla bala ụka ọlẹ kahị ka hu ujiji. Ahị ka myịmyị jẹ́ irya ọlẹ ká iJihova la u-uhye nya ẹla ọlẹ kahị kaa ya ta angịkịla. Ọhọhẹ-họhẹ, ahị kụ ẹhị yẹ ụka ọlẹ kahị ka ya ẹla wẹẹ.

3. Jaabwọ ká ụpwụ nya Ala iRom 10:14 mẹjẹ, ụka oyina ahị tị́ ka ya ẹla?

³ Ahị ka nwụlanọ ụka myị́ ụka nyọka ya ẹla u-uhye nya iJihova bala Ịpyị-Adịrahụ nyamwụ. (Mat. 24:14; wa Ala iRom 10:14.) Kori kahị họ ịnyị aalẹ, ahị gbịla iJisọsị lẹ. Ang ọkpọnchị ọhẹ ọlẹ ko du ká iJisọsị wẹ odehe ri ọ-ka ya ẹlịlẹhị u-uhye nya Adamwụ ju angịkịla. (Jọn. 18:37) Ma, ahị ka kpịtịya nyori ụgbẹyị ọlẹ kahị bwu ya ẹla baba ịnyịnyị. Lẹ, ụka kahị ka ya ẹla ju angịkịla u-uhye nya iJihova, ahị ka yoo la “olegu ọdụmwọ” bala ihi ojuju pyii. Ahị tị baba nyọka kpa irya ọkụkụ nya angịkịla bala ẹla ọlẹ kị myị ju ọ-ọkịlẹtụ ịnyịnyị. (1 Pit. 3:15) Kori  kahị họ ịnyị, ẹla nyahị á ka ba ẹ-ẹla oyaya ịịwẹ kem ka, ahị ka mẹ ang jẹ ọngọọwa. Ọhẹka ẹla ọọwa tị ka gwoo ọ-ọkịlẹtụ myị́.

4. Jaabwọ ká ụpwụ nya Etu 9:9 ya, ányị ẹla oyaya nyahị à tị́ ka jẹ́-ẹ da angịkịla ụbwọ?

⁴ Angịgbahị nya ọjịra-jịra á ka hu ujiji ụka kị yẹ nyori ọọnahị ọhẹ baba nya ọnwụrịrị ka. Ị tị baba nyọka chụ ụka ọlẹ kọ pwoku nyọka họ ịnyị chajị kị ka hu oyoyi ju ọngọọwa ka. Ọ ka há kị ka dayị gbe ụka ọlẹ ká angịkịla ka juwa ka. Angịgbahị baba nyọka ya ẹla ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka lihi ẹ-ẹga nya ọngọlẹ kọ wẹẹ ke ụrụ wo laa. Ma, ị ka mẹ itiwe nya ehile ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ ịlẹ kị ka da angịkịla ụbwọ họ ẹla ọnyịịla jáa. (Wa Etu 9:9.) Ịyẹ tị́ du kọ baba yẹẹyẹẹ nyọka kpa ugbodu ojuju ya ẹla ụka ọlẹ kọ chịla? Kụ ẹhị yẹ ọgụ-ẹpẹtẹ imiiye ịhyẹ ịlẹ kị datị hi awụlẹ wẹẹ. Ẹ-ẹpwụ nya ọhẹ nyaa, ọlẹng ọhẹ baba nyọka nwụ anyị nyamwụ rịrị. Ẹ-ẹpwụ nya ọkịla, ọnyang ọhẹ baba nyọka byi ọngọlẹ kọ wẹẹ ka ri adịrahụ nyori eje ọchịchị nyamwụ nyị́ há ka.

5. Ụka oyina Elayị à tị́ chịla nyọka ya ẹla kọ tị hu ujiji?

⁵ Elayị, kọ ri olegbeju okiliya ọgbahị, ma anyị alẹng imiiye ịlẹ kị họ́ọ yẹẹyẹẹ. Ma, anyị nyamwụ ịwẹ á ju ihi nya iJihova ka. Ị la ụkụrwọ ọtụka-ọtụka. Ị ri angịkiliya u-ube ịgọgọ. Ị tị kpa ọngịrị nyaa họ ụkụrwọ ụ-ụgbẹyị ọtịpyọ, ị́ ju ihi nya iya ọkịlaakịla ọlẹ ká angịnyị kaa kpa wẹ iJihova ka, ị myịmyị kaa họ ụya la o-juhi kpong-kpong ka. (1 Sam. 2:12-17, 22) Jaabwọ ká ehile nya iMososi ri lẹ, ị chịla kị ka nwụ anyị nya Elayị ịwẹ, ma Elayị nwaa rịrị la ọkọ ọkpẹnẹẹ ịịwẹ kem, ọ myịmyị ya iwe da haa ị kịnyaa juwa họ ụkụrwọ u-ube ịgọgọ. (Ehile. 21:18-21) Ányị iJihova à tị́ yẹ ẹla ọlẹ ká Elayị họ ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọwẹ? O byi Elayị yẹkẹẹ: “Anyị a tị́ du ká mwọọgịlẹ ju anyị alẹng nyang ịwẹ ihi gụm am Ohe Oluhye ịnyị ene, Elayị?” Lẹ, iJihova cheje nyọka nwụ anyị alẹng inyibyi imiiye ịwẹ.—1 Sam. 2:29, 34.

6. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ẹga nya Elayị?

⁶ Ahị jẹ́ ang ọkpọnchị ọhẹ bwu ẹga nya Elayị. Kori kahị jẹ́ nyori oligu nyahị lee ọngọ ọlugbiyegu nyahị ọhẹ nyị bịrị ehile nya Ohe Oluhye, ahị ka ya ẹla tọọ bala ọ-kpọọ ịtịya nya ehile nya iJihova. Ahị ka myịmyị maga kọ ka ye ụbwọ ọdada bwu ẹga nya angịlẹ kị ku ọmwakpa nya iJihova pyii. (Jem. 5:14) Áhị tịtọ nyọka lala Elayị ẹnẹnẹhẹ bwula o-ju oligu lee ọngọ ọlugbiyegu nyahị ọhẹ ihi gụ iJihova ka. Ahị baba nya ugbodu ojuju nyọka ya ẹla bala ọngọlẹ kọ baba nya ọnwụrịrị, ma kori kahị maga, ocheju nyamwụ ka hiigu. Yẹ ọdatị ọlẹ kọ juwa  ẹ-ẹga nya ọgụ-ẹpẹtẹ nya Elayị bala ọnyang nya ala Isirẹlụ ọhẹ ọlẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Abigẹlụ wẹẹ.

7. Ịyẹ tị́ du ká Abigẹlụ ya ẹla bala iDevidi?

⁷ Abigẹlụ ri ahụ nya ayịdẹpwa ọlụdụ ọhẹ ọlẹ ká ẹnyị nyamwụ ri ịNabalụ. Ụka ká iDevidi bala angịnyị nyamwụ juwa rụnyẹ rụ hi Adịrahụ ịSọlụ, ị bịrị ụka chẹẹ bala angịgbikpịlọ nya ịNabalụ bala o-chewu ke ịkpịlọ nyamwụ hi aleyi. Ụbwọ ọdada nyaa myị̀ ịNabalụ lẹhị? Ehe. Ụka ká iDevidi byoo nyị ya ang oriri bala enyi ha angịnyị nyọwa pyịnyẹng, ọ ju agbama taa bala ọ-pwaa la ido. (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14) Chajị nyọọwa lẹ, iDevidi ya ọwa nyị ka nwụ ọlẹng ọnyị myị́ ọnyị ẹ-ẹpwa nya ịNabalụ. (1 Sam. 25:13, 22) Ányị ị tị́ ka bwu kpụ ẹla ọtịpyọ ọlịịwẹ ba la ọhọhọ? Abigẹlụ jé nyori ụka nya ẹla oyaya nyị pwụ́ lẹ. Lẹ o kele kaka tọ alẹng ohu ine ịwẹ ẹ-ẹpwụ nya agbama bala imyi ọnwụnwụ nyaa la o-juhi ka, ọọwa lẹ ọ ya ẹla bala iDevidi lẹlẹ.

8. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya Abigẹlụ?

⁸ Ụka ká Abigẹlụ ta iDevidi, o ya ẹla tọọ ẹ-ẹpwụ nya ugbodu ojuju, ihi ojuju, bala ụgbẹyị ọlẹ ká ẹla nyamwụ ka gwoo ọ-ọkịlẹtụ. Nanana nyori a-Abigẹlụ à ju ọmwụ nya iwe-ahụrụ ọtịpyọ ọwẹ ka, ọ yụbwọ beji ha iDevidi. O byi iDevidi nyori ọwa nyị jẹ́ nyị ri ọngịnyị ọnyịịla lẹ, nyị ka họ ẹla ọlẹ ko pwoku, ọ myịmyị kpụnịrọ iJihova nyọka dọọ ụbwọ. (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34) Lala Abigẹlụ, ahị baba nya ugbodu ojuju nyọka ya ẹla kori kahị yẹ nyori ọngọhẹ juwa họ ang ọlẹ kọ ka kpọọ ju ka ẹpwụ nya ọhọbịrị. (Eje. 141:5) Ahị ka ya ẹla lihi-ihi, ma ahị tị ka ya ẹla la o-juhi ka ịnyịnyị. Kori kahị nwụ ọngịnyị rịrị ẹ-ẹpwụ nya ọháha ụka ọlẹ kọ baba, ahị ka mẹjẹ nyori ahị ri aligu ịnyịlẹhị.—Etu 27:17.

9-10. Ẹlịyẹ angịgbahị à tị́ ka kpịtịya ụka kị juwa nwụ ọngịnyị rịrị?

⁹ Ọ baba ká angịgbahị nya ọjịra-jịra gụgụụgụ ka la ugbodu ojuju nyọka ya ẹla ta angị ịla  ọjịra-jịra ịlẹ kị hu ẹta ẹdịyẹ ọtịpyọ. (Gal. 6:1) Angịgbahị lịlaa jẹ́ nyori ịwa nyị́ la kpẹẹkpẹẹ ka, lẹ ịwa nyị ka baba nya ọnwụrịrị ẹnẹhẹ wẹẹ. Ma, angịgbahị nya ọjịra-jịra á ka ya ẹga da ọọwa ka waa kpa la ọ-yalibyi ta ọngọlẹ kọ baba nyamwụ ka. (2 Tim. 4:2; Tay. 1:9) Ụka kị juwa nwụ ọngịnyị rịrị, ị kaa maga nyọka kpa āhị nya ẹla oyaya nyaa mẹ ang jẹ́ ọngọọwa la ẹla ọjẹ́jẹ bala ọhụ ọ-da pịlẹẹ. Ị la ọháha ẹ-ẹga nya ọọnaa, ọháha ọọwa à tị kaa gwaa gbịla nyọka dọọ ụbwọ lẹ. (Etu 13:24) Ma, ang ọlẹ kọ baba haa gụgụ wuu ri ọ-ka chẹkpẹ ju ehile nya iJihova bala o-chewu ke ọjịra-jịra hi ẹla ọtịpyọ.—Ụkụr. 20:28.

¹⁰ Gbee ka pwụ́ ụka ọlẹ, ahị wẹẹ kụ ẹhị yẹ ụka ọlẹ kahị ka ya ẹla. Ma, ụka ọhẹ ji kọ há gụ nyọka ya ẹlẹlẹhẹ kpong-kpong ka. Akama iyina ahị tị́ ka gbachị ụka ọlịnyị?

11. Ọ-chụ pwokwita oyina iJemsi à tị́ kpa ya ẹla? Ịyẹ tị́ du kọ pwoku ẹ-ẹga nya ẹla oyaya?

¹¹ Ọ kaa lujwo nyọka wu ẹla oyaya nyahị kpa. IJemsi, ko ri ọngọhẹ bwu ẹpwụ nya angịlẹ kị da ịBayịbụụ, jẹ́ chụ ang odudu kọọ lujwo ka pwokwita. O yẹkẹẹ: “Ọng myị́ ọng ọlẹ ká ẹlẹlẹhẹ a gwọọ gụ ya pyị ẹnẹnẹhẹ lẹka lẹ aalẹ, ọngọọwa ri ọngọ la kpẹẹkpẹẹ lụmẹ. Aalẹ, ọngọọwa ayịdang ka jụ ịlọmwụ wu kpa myị́ ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang nyamwụ ọlẹ wuu kọ ka họ lẹ. Ụka kaahị angịnyị á hu oje ochiche-ochiche ju ụnyịrẹ ọ-ọnụ bala ori, ụnyịrẹ ọọwa kaa juhi ihi du kahị jẹ́ kaa kpa ụnyịrẹ ọọwa jẹ ka ẹga myị́ ẹga ọlẹ kọ háahị myị́.” (Jem. 3:2, 3) Ị kaa ya ori chị ụnyịrẹ e-egbeju bala ọ-dọọ ka woo ọ-ọnụ. Kori ká ọngọ kụ ụnyịrẹ á yụbwọ chị ori ọọwa, ọ ka jẹ́-ẹ kpọọ ka ẹga myị́ ẹga kọ họ́ọ lee o-woo dayị myí. Kori kọ yụbwọ chị ori ọọwa gogo ka, ụnyịrẹ ka họ ẹla ngoo-ngoo, kpụ ọ dọmwụ ka họ ịlọmwụ lee ọngọọwa ang myị́. Ịnyịnyị, kori kahị wu ẹlẹlẹ nyahị kpa ka, ọ  ka ju ọmwụ nya akama lụmẹ-lụmẹ. Ahị kụ ẹhị yẹ iwe-ahụrụ ịhyẹ ịlẹ kahị ka baba nyọka wu ẹlẹlẹ nyahị kpa bala ọ-hwabwọ la ẹla oyaya wẹẹ.

12. Ụka oyina ahị tị́ ka wu ẹlẹlẹ nyahị kpa bala o-hwabwọ la ẹla oyaya?

¹² Ányị a tị́ kaa họ ụka ká yẹ nyori ọọnahị ọhẹ jẹ́ ẹla-ịbaa ọhẹ? Ọ-chụ pwokwita, kori ká tọ ọọnahị ọhẹ ọlẹ kọ bwu ẹpwụma ọlẹ kị juwa tụ́ aanahị pyịpyị ụ-ụwa, à kaa tịtọ nyọka tọọ wo jaabwọ kị kaa bwu họ ụkụrwọ nya iJihova ụ-ụwa? O ri ịnyịlẹhị nyori à la irya ọnyịịla. Aanahị háahị yẹẹyẹẹ, ahị tị kaa tịtọ nyọka jẹ́ ẹla ọlẹ kọ juwa họ taa. Ahị tị kaa tịtọ nyọka gu ịngịhyẹ lee ọkịla ẹnyị ụka kahị ka raabwọ chajị nyaa ịnyịnyị. Ma, ọ pwoku nyọka wu ẹlẹlẹ nyahị kpa bala o-hwabwọ la ẹla oyaya ụka ọlịnyị. Kori kahị yẹ rịrị ọngịnyị nyọka ya ẹla-ịbaa jehi aalẹ, áhị mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nyamwụ bala aanahị ịkịla ịlẹ kị dahịhiloo nyori nyị ka ya ẹla nya ụkụrwọ nyaa kpịbaa ka. Ọngọngọhẹ nyahị á ka tịtọ nyọka hu akama ọkịla chu aanahị ịlẹ kị juwa ẹ-ẹpwụma ịlẹ kị kaa taa pyịpyị ka. Ịnyịnyị, ọọnahị ọlẹlẹhẹ bwu ẹpwụma ọlịnyị á ka ya ẹla ju angịkịla u-uhye nya ụgbẹyị ọlẹ ká Alibeenu nya iJihova ịlụwa kaa bwu kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ bala ọ-họ akụrwọ ịkịla ka.

13. Jaabwọ ká ụpwụ nya Etu 11:13 ya, ẹlịyẹ angịgbahị nya ọjịra-jịra à tị́ ka họ pyii? Ịyẹ tị́ du?

¹³ Angịgbahị nya ọjịra-jịra gụgụụgụ baba nyọka kpa ẹla ọmẹjẹ ọlụpwụ nya Etu 11:13 họ ụkụrwọ. (Wọọ) Ị ka họ ịnyị bwula o-ya ẹla ọlẹ kọ ri ẹla-ịbaa ju angịnyị ka. Ọ kaa lujwo nyọka họ ịnyị gụgụụgụ kori ká ọngọọwa á ye ahụ. Ahụ bala ọrụ kaa ju awụlẹ oyeye nyaa ọngịrị bwula o-ya ẹla ta awụlẹ yẹẹyẹẹ bala o-ya ẹla-ịbaa nyaa, ẹla olirya nyaa, bala uko ọchịchị nyaa ju awụlẹ. Ma, ọngọgbahị nya ọjịra-jịra ka jẹ́ nyori ọ́ chịla nyọka ya “ẹla-ịbaa” nya aanamwụ ịkịla ịla ọjịra-jịra ju ahụ nyamwụ ẹnẹnẹhẹ ka. Kori kọ họ ịnyị, ị́ ka dahịhiloo kaka, ọ myịmyị ka bịrị ẹnyị nyịlọmwụ. Angịlẹ kị la ụkụrwọ ọ-ọjịra-jịra á ka jẹ́-ẹ ri “angị la ẹlẹlẹ imiiye” lee angị me ọnọọkịla ka. (1 Tim. 3:8) Ọọwa ri, ị́ ka ri angị pịrị angịnyị ju lee angị kpa angịnyị kụ ka. Kori ká ahụ nya ọngọgbahị nya ọjịra-jịra á họ́ọ aalẹ, ó ka hu olo chwọọ e-egbeju bwula o-ya ẹla ịlẹ kọ chịla nyọka wo ka joo ka.

14. Ányị ahụ nya ọngọgbahị nya ọjịra-jịra à tị́ ka dọọ ụbwọ nyọka la ẹnyị ọnyịịla?

¹⁴ Ahụ ka jẹ́-ẹ da ọrụmwụ ụbwọ nyọka la ẹnyị ọnyịịla bwula ọ-yẹ rịrọọ nyọka ya ẹla-ịbaa joo ka. Kori ká ahụ á kpa ẹla ọwẹ họ ụkụrwọ, ọ ka chẹkpẹ ju ọrụmwụ, ọ́ tị ba ọọwa ka, ọ ka mẹjẹ nyori o ju angịlẹ kị ya ẹla-ịbaa nyaa ju ọrụmwụ ihi ịnyịnyị. Ọlẹ kọ tị gụgụ wuu ri, ọ ka du ká iJihova ka chị ọkẹkẹnị chajị nyọlẹ kọ dụbwọ ká okpunyi bala o-wo lawụlẹ ji ẹpwụ nya ọjịra-jịra.—Rom. 14:19.

15. Irya ọlanyị iJihova à tị́ la u-uhye nya aligu nya iJobu ịta? Ịyẹ tị́ du?

¹⁵ Ahị ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang lụmẹ-lụmẹ bwu ụpwụ nya iJobu u-uhye nya ụgbẹyị ọlẹ kahị kaa bwu ya ẹla bala ụka kahị kaa ya ẹla. Nyọlẹ ká iJobu chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama ịhyẹ ịlẹ kị kpọọ ọkịlẹtụ enyi, alẹng ine ịhyẹ kele kaka kpọ́ọ ẹjẹ bala ọ-nwọọ rịrị. Alẹng ịwẹ bịrị ụka yẹẹyẹẹ la o-ya ẹlẹlẹhẹ ka. Angị ịta bwu ẹpwụ nyaa ri Elifasị, iBilidadị, bala iSofa. Bwu ẹla ọlẹ kị ya ẹ-ẹkpẹ nyọọwa, ọ la gbagbịla nyori ị́ kpa ụka nyaa kụ irya jaabwọ kị ka bwu da iJobu ụbwọ ka. Ọkọkọ nyọọwa lẹ, ị juwa kụ irya jaabwọ kị ka bwu mẹjẹ nyori iJobu nyị họ ang onyobyi ọhẹ. Ẹla ịhyẹ ịlẹ kị ya ri ịlẹhị, ma iru nya ẹla ịlẹ kị ya u-uhye nya iJobu bala iJihova ri ẹla otolujwo lee ọ-dọmwụ ri ọnọọkịla. Ị ya nyori iJobu nyị ri ọngịnyị ọtịpyọ. (Job 32:1-3) Ányị iJihova à tị́ họ u-uhye nya ẹlẹwẹ? Agbama nyamwụ wuru pwuu jahị da alẹng ịta ịwẹ. O ya  nyị ri aluchi bala o-byaa nyị ka bịlẹ iJobu kọ ka raabwọ chajị nyaa.—Job 42:7-9.

16. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ ịtịpyọ nya Elifasị, iBilidadị, bala iSofa?

¹⁶ Ahị jẹ́ ang lụmẹ-lụmẹ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ ịtịpyọ nya Elifasị, iBilidadị, bala iSofa. Ọhọhẹ, áhị ka la aanahị eje ka. (Mat. 7:1-5) Ọkọkọ nyọọwa, ahị ka ke ụrụ wo laa kpẹnẹẹ ene kahị ka ya ẹla. Ụgbẹyị ọwẹ kem ahị ka jẹ́-ẹ bwu jẹ́ iwe-ahụrụ nyaa lẹ. (1 Pit. 3:8) Oheeye, ụka kahị ka ya ẹla, ahị ka maga ká omyi ẹla nyahị ka ri ẹlịlẹhị bala ọ-la kpẹnẹẹ. (Efe. 4:25) Ọhata, iJihova kaa ya ụrụ nọ nyọka wo ẹla ọlẹ kahị kaa ya ta angịkịla.

17. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya Elihu?

¹⁷ Ọlẹng ohene ọlẹ kọ ju iJobu ụga ri Elihu, kọ bwu ugbiyegu nya Ebiraham. Ọ ke ụrụ wo jaabwọ ká iJobu bala alẹng ịta ịkịla ịwẹ wẹẹ ya ẹla. Ọ la gbagbịla nyori, ọ ke ụrụ kpẹnẹẹ wo ẹla ọlẹ kị wẹẹ ya chajị ọ jẹ́ mẹ ẹla jẹ dụmwọ bala ọ-ya ẹlịlẹhị ọlẹ kọ da iJobu ụbwọ nyọka nwụ irya ọkụkụ nyamwụ rịrị. (Job 33:1, 6, 17) Ẹla ọlẹ kọ baba ha Elihu gụgụụgụ ri ọ-ka yogbo ha iJihova, ọkọkọ nyọka ya ha ịlọmwụ lee ọngọkịla ọlẹlẹhẹ. (Job 32:21, 22; 37:23, 24) Ahị jẹ́ ang bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya Elihu nyori, ụka nyọka hu ujiji, ke ụrụ wo ẹla ji. (Jem. 1:19) Ahị myịmyị jẹ́ nyori ụka kahị ka nwụ ọngịnyị rịrị, ang ọlẹ kọ ka baba hahị gụ ri ọ-ka yogbo ha iJihova ọkọkọ nyịlọhị.

18. Ányị ahị tị́ ka bwu mẹjẹ nyori āhị nya ẹla oyaya myịhị lẹhị?

¹⁸ Ahị ka mẹjẹ nyori, āhị nya ẹla oyaya myịhị lẹhị bwula ọ-ba ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ mẹjẹ u-uhye nya ụka bala abwọlẹ kahị ka bwu ya ẹla jẹ. Ohe ya irya ha iSolomon, Adịrahụ ọ-jẹ́ ẹla nyọka da ụpwụ yẹkẹẹ: “Ẹla oyaya ọlẹ kọ pwoku lala okpoko ịgọm ọlẹ kị ya wụlọ ịjang nya okpoko onyoowuru.” (Etu 25:11) Ụka kahị ke ụrụ kpẹnẹẹ wo ẹla ọlẹ ká angịkịla wẹẹ ya bala ọ-kụ irya ene kahị ka ya ẹla, aalẹ ẹla oyaya nyahị ka lala ịjang nya okpoko onyoowuru ọwẹ. Ọ ka ju apyobwuna bala ọ-hụ́hị. Ọọwa lẹ, kori kahị ya ẹla pyịnyẹng lee ọ-lụmẹ wẹwẹ, ẹla oyaya nyahị ka ju angịkịla ọhụ, ẹla nyahị tị ka kpụ iJihova ịpyọ ịnyịnyị. (Etu 23:15; Efe. 4:29) Ụgbẹyị ọlẹ kọ há gụgụ wuu kahị ka bwu mẹjẹ nyori, āhị o-bwu ẹga nya Ohe Oluhye ọwẹ nyị myịhị lẹhị à wẹ lẹlẹ!