1. Ọmayẹ oyina à tị́ chị iJosẹfụ ọgụ? Ányị ọ tị́ họ?

 ỌMAYẸ olujwo-lujwo ọhẹ chị iJosẹfụ ọnyị nya iJekọbu ọgụ. Ọnyang ọhẹ kaa byoo nyori, “kẹwẹ kahị bánọ lawụlẹ chẹẹ mẹ!” Ọnyang ọọwa ri ahụ nya ịPọtịfa, ayịbaba nya iJosẹfụ. IJosẹfụ á tị myọnụ ju ẹla nyamwụ ọọwa ka. Ọngọhẹ ka kụ irya alẹ myị́ nyori, ‘Ịyẹ tị́ du ká iJosẹfụ á myọnụ ju ẹlẹwẹ ka?’ ỊPọtịfa á juwa ẹ-ẹpwa ka. IJosẹfụ tị dọmwụ ri ọnyọhị ẹ-ẹpwa ọọwa ịnyị; ọnyang ọwẹ ka yọọ akama nyịlẹhị-ịlẹhị nyọlẹ kọ pwa myị́. Ma, iJosẹfụ tị kịnyaa la ọ-pwa ju ẹla nya ụya ọhọhọ ọlẹ ká ọnyang ọwẹ kaa kpa yẹ rịrọọ ịnyịnyịịnyị. Ịyẹ tị́ du? O yẹkẹẹ: “Ányị, m̄ tị́ ka jẹ́-ẹ họ ang onyobyi ọlịịwẹ kpụ m̄ ka họ pyị Ohe Oluhye ịnyị mẹ?”—Ọmwụ. 39:7-12.

2. Ányị iJosẹfụ à tị bwu jẹ́ nyori ụya ọhọhọ ri ọhọbịrị ọ-họ ba Ohe?

² Ányị iJosẹfụ à tị́ họ kọ jẹ́ nyori Ohe nyamwụ ka yẹ ụya ọhọhọ nya “ang onyobyi”? Ọ lala ẹka ohu imiiye ị-ịlahị nya ẹlẹwẹ ene ká Ohe ya Ehile nya IMosisi ọlẹ ko ya nyori, “Ānụ họ ụya ka” ha ala iSirẹlụ. (Ehe. 20:14) Tị wẹẹ, iJosẹfụ jẹ́ iJihova yẹẹyẹẹ kpụ ọ yẹ nyori Ọ́ ka myọnụ ju ẹla nya ụya ọhọhọ ka. Ọ-chụ pwokwita, iJosẹfụ jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova họ awụlẹ ọyẹyẹ kọ ka ri ịnya ọlẹng okpokpo bala ọnyang okpokpo kem. Ọ tị ka wo oja ịnyịnyị myị́ jaabwọ ká iJihova chewu ke iSera, ịnamwụ ogogo ugbabwọ imimiiye chajị kọ ka họ ụya ka. Ohe chewu ke iRibeka ahụ nya Ayịsiki ụ-ụgbẹyị ọlịwịịwẹ ịnyịnyị. (Ọmwụ. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Jaabwọ ká iJosẹfụ juwa kụ irya u-uhye nya ẹla ịlịịwẹ, ọ wẹ ka jẹ́ ang ọlẹ kọ há bala ọlẹ kọ tịpyọ ị-ịlahị nya Ohe. IJosẹfụ cheje nyọka họ ang ọlẹ kọ jẹ́ nyori iJihova tịtọ kọ ka họ, chajị iJihova họ́ọ.

3. Ẹlịyẹ ahị tị́ wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ?

 ³ Abwẹla ọnyịịla háng ahụ? Ịwẹẹ ọdada á juwa ka, ọ háng. Ma ahị wuu á la kpẹẹkpẹẹ ka, kori kahị tị dụmwọ-dụmwọ ka aalẹ, irya ọlẹ ká alodehe la ẹ-ẹga nya abwẹla ọnyịịla ọhọhọ ka chị wuhi i-ijata myị́. (Ayị. 5:20; Rom. 12:2) Lẹ ahị ka kụ ẹhị yẹ ang ọlẹ ká abwẹla ọnyịịla ri bala abwọlẹ kahị kaa yé apyobwuna ụka ká abwẹla ọnyịịla á háahị. Ọọwa lẹ, ahị ka ya ẹla u-uhye nya ang ịta ịlẹ kahị ka họ nyọka dahị ụbwọ ju ọháha nyahị ọngịrị ẹ-ẹga nya ehile nya iJihova lẹlẹ.

4. Irya ọ-la kpakpa-ka oyina iru nya angịnyị à tị́ la u-uhye nya abwẹla ọnyịịla?

⁴ Ụka ká angịnyị-ị́ juwa kụ irya u-uhye nya alabwẹla ịnyịịla, iru nyaa kaa me nyori angịlịnyị nyị ri angị hu ịlaa hwaa, kpụ angịkịla abyị lee o-me irya nyori ị há gụ angịkịla. Ma abwẹla ịlịịwẹ á há Ohe kpong-kpong ka. Ụka ká iJisọsị jam odehe, ọ yalibyi la alegbeju nya ịgba ọgbagba ịlụka ọọwa nyịlẹhị-ịlẹhị chajị nyọlẹ kị kaa hu ịlaa nya alabwẹla ịnyịịla lụmẹ ị-ịlahị nya angịnyị. (Ọngọ. 7:16; Luk. 16:15) Ọngọlẹ kọ kaa họ ẹla ọlẹ ká iJihova ya nyị ri ang ọnyịịla, á kaa me irya ẹnẹnẹhẹ nyori ọ há gụ́ angịkịla ka.

5. Ịyẹ à tị́ ri abwẹla ọnyịịla ká ịBayịbụụ mẹjẹ? Ya ọ-chụ pwokwita ịhyẹ wẹẹ.

⁵ Abwẹla ọnyịịla ri abwụma ọhụ́hị-hụ́hị. Nyọka yoo ụ-ụgbẹyị ọchịkpẹẹ, etu nyamwụ ri ọ-ka họ ang ọlẹ ká iJihova ya nyị ri ang ọnyịịla. Ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ, omyi ẹla ịlẹ kịị kpa ya ẹla rụ́ abwẹla ọnyịịla ri ọ-ka hịhị ba ehile ịlẹ kị há gụgụ wuu jẹ, kị ri ehile nya iJihova. Ọ-chụ pwokwita, iJihova da ehile nyori alọhị nyị me ang ha angịnyị la “ang ị-kpa me ang ịlẹ kị ri ịlahịchịng.” (Ehile. 25:15) Ị ka jẹ́-ẹ yẹ omyi ẹla nya ala iHiburu ọlẹ kị yẹda kaka ri ‘ọlahịchịng’ wẹ, da kaka ri “ọnyịịla” ịnyịnyị myị́. Lẹ, ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọlẹ kọ tịtọ nyọka họ ang ọnyịịla ị-ịlahị nya Ohe ka họ ẹla nyịlẹhị ụka wuu ẹ-ẹpwụ nya ọhị nyamwụ ọnyị myị́ ọnyị. Eje ọ-la kpakpa kaa há ọlabwẹla ọnyịịla ịnyịnyị. Ọ́ọ họ́ọ nyọka yẹ kị ka juwa họ ọngọkịla ẹla ọkịrọrọ ka. Ọngịnyị ọlẹ kọ ri ọlabwẹla ọnyịịla nyịlẹhị kaa kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova ka yẹ eje ọchịchị nyamwụ, chajị kọ ka jẹ́-ẹ “la ụma nya ọhịhị ọchịla-chịla ọlẹ kọ kaa kpụ Ọngọlahị Ohe Oluhye ayịdang ịpyọ yẹẹyẹẹ.”—Kol. 1:10.

6. Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ dahịhile ehile ịlẹ ká iJihova da u-uhye nya ang ọnyịịla bala ọtịpyọ? (Ayịsaya 55:8, 9)

⁶ ỊBayịbụụ chabwọ nya iJihova nya Ẹmwụ nya abwẹla ọnyịịla. Ọọwa à du kị wụrwọọ nya “edamẹ-ọjwọ-jwọ” lee edawụ nya abwẹla ọnyịịla lẹ. (Jer. 50:7) Nyọlẹ ká iJihova à ri Ọngọ Họhị wẹẹ, ọwa kẹnẹ-kẹnẹ à la ọngịrị nyọka dahị ehile u-uhye nya ang ọlẹ kọ ri ọnyịịla bala ọtịpyọ lẹ. Áhị ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang ọnyịịla datị hi ọtịpyọ ka chajị ahị ri alịhọbịrị, áhị tị myịmyị la kpẹẹkpẹẹ ka. Ma nyọlẹ ká iJihova ọwa la kpẹẹkpẹẹ lẹ, ọ jẹ́ ang ọlẹ kpangga kọ ri ang ọnyịịla bala ọtịpyọ datị. (Etu 14:12; wa Ayịsaya 55:8, 9.) Ahị tị ka jẹ́-ẹ họ ang ọlẹ ká Ohe ya nyị ri ang ọnyịịla chajị ọ họhị la abwụma nyịlọmwụ. (Ọmwụ. 1:27) Ọ kaa kpụhị ịpyọ nyọka họ ịnyị. Ọháha ọlẹ kahị la ẹ-ẹga nya Adahị kaa guhi gbịla nyọka gbịlọọ jaabwọ kahị ka jụ́ họ kaka ba myị́.—Efe. 5:1.

7. Ịyẹ tị́ du kahị baba nya ehile i-ju ọdahịhile? Ya ọ-chụ pwokwita ọhẹ wẹẹ.

⁷ Ahị kaa yé apyobwuna bwula ọ-kpa ehile ịlẹ ká iJihova da u-uhye nya ang ọnyịịla bala ọtịpyọ họ ụkụrwọ. Kụ irya jaabwọ kọ ka la kori ká angị me ube á la agbẹyị ịdatị-datị ịlẹ kịị kpa me ori nya ube wẹẹ. Ọọwa ka du ká ang ka la kpakpa ka. Ịnyịnyị kori ká angị họ utoji á la ehile ịlẹ kịị bajẹ ụka kị ja họ ọngịnyị utoji ka aalẹ, iru nya alẹdụrụ ka gbu myị́. Ọ la gbagbịla nyori, ehile i-ju ọdahịhile kaa ri ewu  ọ-chị ke. Ịnyịnyị ehile ịlẹ ká Ohe da u-uhye nya ang ọnyịịla bala ọtịpyọ à kaa chewu keehi lẹ.

8. Ahị ọwawa iyina à tị́ nụwa gbe angịlẹ ká ang ọnyịịla ọhọhọ há?

⁸ IJihova kaa wahị kụrụ angịlẹ kịị maga nyọka hịhị ba ehile nyamwụ jẹ. Ọ myọnụ yẹkẹẹ: “Alabwẹla ọnyịịla à ka la ọpyị ọlẹ lẹ, ị ka kụ am̀ gbe oyi myị oyi.” (Eje. 37:29) Kụ irya jaabwọ ká angịnyị ehe ka la okpunyi, yẹjula awụlẹ bala ọ-chị ọkẹkẹnị kaka ba ụka ká ọng myị́ ọng wuu ka hịhị ba ehile nya iJihova jẹ wẹẹ. IJihova tịtọ á ka la ọhịhị ụma ọnyịịla ọwẹ. Ahị wuu la ang ịnyịịla-ịnyịịla ịlẹ kị ka du ká abwẹla ọnyịịla ka háahị ịnyịlẹhị! Ányị ahị tị́ ka họ ká ọháha nyahị ẹ-ẹga nya abwẹla ọwẹ ka lọngịrị gụ ọọwa? Ahị yẹ ang ịta ịlẹ kahị ka jẹ́-ẹ họ wẹẹ.

9. Ịyẹ à tị́ ka du ká abwẹla ọnyịịla ka háahị?

⁹ Ang 1: La ọháha ẹ-ẹga nya Ọngọlẹ kọ da ehile. Kori ká abwẹla ọnyịịla á ka háahị aalẹ, ahị ka la ọháha gụ́ ọwọwa ẹ-ẹga nya iJihova ọngọlẹ kọ da ehile u-uhye nya ang ọnyịịla bala ọtịpyọ. Jaabwọ ká iJihova wẹẹ háahị gụ́ olene, ịnyịnyị ọ ka háahị la ọ-ka ba ehile nyamwụ jẹ lẹ. Nyọka chụ pwokwita: Ó ri ká Adam bala Iivu á la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova ịnọ, ị́ ka bịrị ehile nyamwụ ẹnẹnẹhẹ ka.—Ọmwụ. 3:1-6, 16-19.

10. Ányị Ebiraham à tị́ bwu jẹ́ iJihova gụ́ olene?

¹⁰ Áhị tịtọ nyọka họ ang ọtịpyọ ọlẹ ká Adam bala Iivu họ ka. Ahị ka jẹ́-ẹ yẹ abwọ hi ụgbẹyị ọlịnyị kori kahị kịnyaa la ọ-jẹ́ ang u-uhye nya iJihova, jẹ́ apyobwuna nya abwẹla nyamwụ, bala ọ-maga nyọka jẹ́ jaabwọ kọ kaa kụ irya. Kori kahị họ ịnyị, ọháha ọlẹ kahị la ẹ-ẹga nya iJihova ka nwà kịlahị. Kụ irya nya Ebiraham wẹẹ. IJihova họ́ọ yẹẹyẹẹ. Ụka ká eje nya ẹla ọlẹ ká iJihova chị á la Ebiraham gbagbịla ka wẹwẹ, ọ́ la egbeju ọngịrị ka. Ọkọkọ nya ọọwa, ọ maga nyọka jẹ́ iJihova gụ́ olene. Ọ-chụ pwokwita, ụka kọ jẹ́ nyori iJihova nyị cheje nyọka ta ịSọdọm bala iGomora ayịreji, ọ chuko ụka nya ọgbanyẹ nyori iJihova ko ri “Agaba ọ-cheje ọtụka-ọtụka nya alodehe wuu,” ka ta alabwẹla ọnyịịla ayịreji bala angị tịpyọ. Ẹ-ẹga nya Ebiraham lẹ, ẹlẹwẹ á la kpakpa nwa ka, lẹ ọ kpa ịlọmwụ keji tọ iJihova ịtọ ẹla wo. IJihova tị dọhụ pịlẹẹ wọọ ẹla. Ụka ohyẹẹkpẹ, Ebiraham wẹ ka jẹ́ nyori iJihova kaa wụlẹ ọkịlẹtụ nya angịnyị ehe ọnyị myị́ ọnyị yẹ bala o-ri Ọ́ kaa yẹ angị la abyị bala angị la abyị ka akama ẹnẹnẹhẹ ka.—Ọmwụ. 18:20-32.

11. Ányị Ebiraham à tị́ mẹjẹ nyori iJihova họ́ọ bala o-ri ọ dahịhilọọ?

¹¹ Ẹla ọlẹ ká Ebiraham bala iJihova ya u-uhye nya epweji nya ịSọdọm bala iGomora gwoo ọ-ọkịlẹtụ yẹẹyẹẹ. Ịwẹẹ ọdaa á juwa ka, ọ wẹ ka la ọháha ẹ-ẹga nya Adamwụ ọlepwoohe bala ọ-jwoo ihi gụ́ olene. Ma ẹka lụmẹ-lụmẹ ị-ịlahị nya ọọwa, Ebiraham ju ka ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọhẹ ọlẹ kọ lujwo họọ nyọka dahịhile iJihova. IJihova byoo nyị hu Ayịsiki ọnyị ọlịkẹjẹ nyamwụ kila iya ha ọwa. Ma Ebiraham tị jẹ́ Ohe nyamwụ gụ́ olene, lẹ ọ́ la ịto ẹla ka tọọ ugbẹnyị kaka. Ẹla ọlẹ ká iJihova ya Ebiraham à hu ẹta-ẹdịyẹ nyọka họ chwee lẹlẹ. Kpọkpọọkpọ, tị kụ irya nya ọjụjụ ọla ọkịlẹtụ nyamwụ jaabwọ kọ wẹẹ nwụlanọ nya ụkụrwọ ọwẹ wẹẹ! Ebiraham ka ja kụ irya kpori-kpori ju ẹla ọlẹ kọ jẹ́ u-uhye nya iJihova. Ọ jẹ́ nyori iJihova á ka họ ịngịngịhyẹ ọtịpyọ kpong-kpong ka. Jaabwọ ká ọlẹrụ ịPọlụ ya, Ebiraham hwoo nyori iJihova ka jẹ́-ẹ wule Ayịsiki ọnyị ọlịkẹjẹ nyamwụ eji. (Hib. 11:17-19) IJihova tị́ dọmwụ chehe nyori Ayịsiki nyị ka ri adịda nya ẹpwụma, ma ụka ọwẹ lẹ, Ayịsiki á ma ọnyị ọhẹ lẹka. IJihova há Ebiraham, lẹ ọ dahịhile nyori Adamwụ olepwoohe ka họ ẹla ọnyịịla. Nanana  nyori ẹla ọọwa lujwo, ọmyịmyị du kọ ju ihi.—Ọmwụ. 22:1-12.

12. Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla Ebiraham? (Eje Ọnyịịla 73:28)

¹² Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla Ebiraham? Ahị baba nyọka jẹ́ ang u-uhye nya iJihova kịnyaa lala ọwọwa. Jaabwọ kahị wẹẹ họ ịnyị, ahị ka tụ jwoo chwẹẹ bala ọ-la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ gụ́ olene. (Wa Eje Ọnyịịla 73:28.) Ahị ka mẹ ang jẹ irya oleje nyahị ká iJihova ka kpọọ ụgbẹyị. (Hib. 5:14) Ọọwa ka du ká ụka ká ọngọhẹ á ja maga nyọka mahị yẹ nyọka họ ang ọtịpyọ, ahị ka jẹ́-ẹ pwa. Áhị dọmwụ ka kụ irya nyọka họ ang ọtịpyọ ọlẹ kọ ka jụ Adahị olepwoohe bala ọ-ka bịrị igu oriri nyahị balọọ ka. Ma ụgbẹyị ọkịla oyina ahị tị́ ka bwu mẹjẹ nyori abwẹla ọnyịịla háahị?

13. Ányị ahị tị́ ka bwu ku abwẹla ọnyịịla ọlala? (Etu 15:9)

¹³ Ang 2: Maga ká abwẹla ọnyịịla a háng ẹnụ myị́ ẹnụ. Ó ri kahị tịtọ ká ịnyịrọ nyahị ka la gogo, ahị ka maga nyọka kpa kọ ayịlọ ụma ọlẹ kọ ka ya ọngịrị hahị. Ịnyịnyị ọ baba nyahị ọ-ka maga ká ang ọlẹ ká iJihova ya nyị há ka háahị lẹ. Ụkụrwọ ọlẹ kahị tị ka jẹ́-ẹ họ ẹnụ myị́ ẹnụ o ri lẹ. IJihova jẹ́-ẹ yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye, lẹ ọ́ ka ya ahị guru nyori ahị ka họ ang ọlẹ kọ kpoye nya ọngịrị nyahị ẹnẹnẹhẹ ka. (Eje. 103:14) Ọ họ kahị jẹ́ myị̀myị nyori ọ “la ọháha ẹ-ẹga nya angị kaa họ ang ọnyịịla.” (Wa Etu 15:9.) Ó ri kahị ja ku ịngịhyẹ kpangga nyọka họ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya iJihova, ahị kaa maga kịnyaa nyọka wu ang ọọwa ọyị. Ịnyịnyị ọ la ụka kahị ja maga nyọka la abwẹla ọnyịịla lẹ. IJihova tị ka dọhụ pịlẹẹ dahị ụbwọ nwà kịlahị bala ọ-ka ri ọngịnyị ọnyịịla gụ ọwọwa.—Eje. 84:5, 7.

14. Ịyẹ à tị́ ri “ọkụmada ọkụrụ ọkịlẹtụ”? Ịyẹ tị́ du kahị baba nyamwụ?

¹⁴ IJihova kpụhị ịtịya nyori abwẹla ọnyịịla ọlala á ri olo olilo hahị ka. (1 Jọn. 5:3) Ọkọkọ nya ọọwa, ewu ọ-chị ke ọlẹ kahị baba ẹnụ myị́ ẹnụ o ri lẹ. Kpịtịya nya ang abwọ nya ẹwụ nya olegu ọlẹ ká ọlẹrụ ịPọlụ chabwọ. (Efe. 6:14-18) Ụpa oyina à tị́ kaa gbe ọkịlẹtụ nya isoja? “Ọkụmada ọkụrụ ọkịlẹtụ,” ọlẹ kọ ku ọmwakpa nya ehile nya iJihova u-uhye nya ang ọnyịịla ịnyị. Jaabwọ ká ọkụmada ọlam-ọlam kaa chewu ke ọkịlẹtụ nya ọngịnyị, ịnyịnyị ehile nya iJihova u-uhye nya abwẹla ọnyịịla à kaa chewu ke ọngịnyị ọlẹ kahị ri ẹ-ẹpwụ lẹ. Ịnyị à  dudu lẹ kọ baba ká ọkụmada ọ-kụrụ ọkịlẹtụ nyahị ka juwa ẹ-ẹpwụ nya ang abwọ nya ẹwụ nya olegu nyahị à wẹ ẹẹ!—Etu 4:23.

15. Ányị a tị́ ka bwu ya ọkụmada ọkụrụ ọkịlẹtụ nyang kụrụ?

¹⁵ À ka jẹ́-ẹ ya ọkụmada ọ-kụrụ ọkịlẹtụ kụrụ myị́? À ka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́ bwula ọ-kụ irya ju ang ọlẹ ká iJihova tịtọ ká ka họ u-uhye nya eje ịlẹ ká kaa chị ẹnụ myị́ ẹnụ. Ụka ká ja ka cheje u-uhye nya ẹla ọlẹ ká ka ya, eje ọlẹ á ka ke ụrụ wo, ụma nya ifim ịlẹ á ka yẹ, lee apwụ ịlẹ á ka wa, jene tọ ịlọng wo yẹkẹẹ: ‘Ịyẹ m tị́ wẹẹ ka ya ju ka ọkịlẹtụ nyam? O ri ang ọlẹ ká iJihova myị ju? Lee ọ tị́ myị ọnụ ju ụya ọhọhọ, ẹla ọmwọmwọ, ẹhị nyanya, ọngịnyị ọ-yẹ ịlọmwụ-ịlọmwụ—kị ri ang ịlẹ ká iJihova ya nyị tịpyọ?’ (Filip. 4:8) Kori á chụ nyọka họ ang ọlẹ kọ pwoku irya nya iJihova aalẹ, à wẹẹ ya iwe da ká ehile nya iJihova u-uhye nya abwẹla ọnyịịla ka chewu ke ọkịlẹtụ nyang.

16-17. Ányị Ayịsaya 48:18 à tị́ họ kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ahị ka jẹ́-ẹ kpa ehile nya iJihova u-uhye nya abwẹla ọnyịịla pyịyọọ myị́?

¹⁶ À chuko ẹnẹhẹ nyori ọhẹka á ka jẹ́-ẹ kpa ehile nya iJihova kịnyaa bwu ahyẹẹnụ ka ahyẹẹnụ, ẹka ka ẹka myị́ ka lẹ? Kụ irya nya ẹla ọ-chụ pwokwita ọhẹ ọlẹ ká iJihova kpa ya ẹla ụ-ụpwụ nya Ayịsaya 48:18 lẹẹ wẹẹ. (Wọọ.) IJihova myị ọnụ nyori abwẹla ọnyịịla nyahị nyị ka la “jaabwọ ká agbụ ogugu nya enyi kaa pyẹ yaa ju ka ọnụụka nya ihu.” Kụ irya nyori à dayị rịrị ọnụụka nya ihu ọtụka-ọtụka ọhẹ, juwa yẹ jaabwọ ká agbụ nya enyi wẹẹ pyẹ yaa tụ awụlẹ da ju ka ọnụụka, la ọ-kaa mwụ ịnyọ kaka wẹẹ. Ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ o-kpunyi ọlịịwẹ, uko kaa chịng nyori ọhẹka agbụ nya enyi ịwẹ ka habwọ la ọ-pyẹ yaa ẹnẹhẹ wẹẹ? Ehe! À jẹ́ nyori agbụ nya enyi ji la ẹka ụnọ ịmanyị tị́ lẹ, ịwẹ ị tị ka ja pyẹ wẹ ọnụụka pyịyọọ lẹlẹ.

¹⁷ Abwẹla ọnyịịla nyang ka jẹ́-ẹ lala agbụ nya ihu ịnyịnyị! Ányị ọ tị́ ka bwu lịnyị? Ụka ká la eje nya ẹla ka chị, jene kụ irya ju ẹla ọlẹ ká iJihova ka tịtọ ká ka họ, ká họ ẹla ọọwa. Jaabwọ myị́ abwọ ká ẹla ọọwa ka lujwo kaka ba, Adang olepwoohe ka juwa tang ụka wuu bala ọ-dang ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ kịnyaa la ọ-họ ang ọnyịịla ẹnụ myị́ ẹnụ.—Ayị. 40:29-31.

18. Ịyẹ tị́ du kahị ka yẹ abwọ hi ọ-la angịkịla eje pwoku irya nya ịlọhị?

¹⁸ Ang 3: Pehi eje ọlala ha iJihova. Jaabwọ kahị wẹẹ maga nyọka ba ehile nya iJihova u-uhye nya abwẹla ọnyịịla jẹ, ahị ka maga nyọka la angịkịla eje lee ọ-yẹ ịlọhị lala ọngọ há lụmẹ lẹ ka. Ọkọkọ nyọka ya ẹhị da angịkịla bwee lala o-ri ahị nyị la ọngịrị nyọka cheje kori ká angịkịla á ri angị ịnyịịla lee angị ịtịpyọ, ahị ka kpịtịya nyori iJihova à ri “Agaba ọ-cheje ọtụka-ọtụka nya alodehe wuu” lẹ. (Ọmwụ. 18:25) IJihova á ya ọngịrị juhị ụ-ụbwọ nyọka la angịkịla eje ọlịnyị ka. IJisọsị dọmwụ byihi yẹkẹẹ: “A ye ẹla nya ọngịnyị ehe ọọnang ọkịla ya, juwa ya eje wu ọngọọwa ka. Ó-ri ịnyị ka aalẹ, Ohe Oluhye tịtị ka ya eje wung ahụ ayịdang lọgụ-ọgụ ọọwa ịnyịnyị.”—Mat. 7:1. *

19. Ányị iJosẹfụ à tị́ mẹjẹ nyori ọ dahịhile eje ọlala nya iJihova?

¹⁹ Ahị myịmyị kụ ẹhị yẹ ọ-chụ pwokwita nya iJosẹfụ kọ ri ọngịnyị ọ-la abwẹla ọnyịịla wẹẹ. Ọ kaa yẹ abwọ hi ọ-ka la angịkịla eje, tụ́ angịlẹ kị dọmwụ họọ ẹla ọtịpyọ. Aanamwụ bwu ẹpwụ họọ ẹla ọtịpyọ, woo ra kaka ri ọnyọhị, bala ọ-da adaa lụgbaa nyori iJosẹfụ nyị gbu lẹ. IJosẹfụ yẹ jula alugbiyegu nyamwụ ẹka lụmẹ-lụmẹ ị-ịlahị nya ọọwa. Nyọlẹ ká iJosẹfụ ri olegbeju ọtụka-ọtụka ụka ọwẹ lẹ wẹẹ, ịnọ ọ ka la aanamwụ eje ọngịrị-ọngịrị bala ọ-waa  uri myị́. Nanaana nyori ọ ta aanịna nya iJosẹfụ olujwo nya ẹla ọlẹ kị họ wẹ, ị juhi nyori ọhẹka ọ ka waa uri myị́. Ma iJosẹfụ byaa yẹkẹẹ: “Anụ ju uhi ka. Ọ họnụ kwiwa ọọwa lẹ, anụ meme kaam ayịdang a ri Ohe Oluhye riri?” (Ọmwụ. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) IJosẹfụ kpa ịlọmwụ keji bwula ọ-pehi eje ọlala ha iJihova.

20-21. Ányị ahị tị́ ka bwu yẹ abwọ hi o-hu ịlọhị nya ọlabwẹla ọnyịịla kpoye?

²⁰ Lala iJosẹfụ, ahị kaa pehi eje ọlala ju iJihova ụ-ụbwọ. Ọ-chụ pwokwita, áhị kaa hwoo nyori ahị jẹ́ ang ọlẹ kọ kaa gu aanahị gbịla kaka họ ang ọlẹ kị kaa họ ka. Áhị ka jẹ́-ẹ yẹ ọkịlẹtụ ka; ‘iJihova ụbwọọmwụ à kaa wụla irya nya ọngịnyị yẹ lẹ.’ (Etu 16:2) Angịnyị ụma ọnyị myị́ ọnyị họ́ọ, nanana nyori iwe-ahụrụ bala ọhọhọ nyaa datị-datị. IJihova tị juhi ọhụ nyọka “wụrụ ọkịlẹtụ [nyahị] wuu da gbadaa.” (2 Kọr. 6:13) Ahị ka maga nyọka la ọháha ẹ-ẹga nya aanahị ịla ọjịra-jịra wuu ọkọkọ nyọka laa eje.

²¹ Ọwẹ mẹjẹ ịnyịnyị nyori áhị ka la angịlẹ kị jam ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra ka eje ka. (1 Tim. 2:3, 4) À ka ya ẹla rụ olugbiyegu nyang ọhẹ ọlẹ ká ọmyịmyị nyamwụ datị hi ịnyang nyori, “Ọngọwẹ lẹ ọwa á ja jẹ́-ẹ wẹ ka jẹ́ ẹlịlẹhị ẹnẹnẹhẹ kaka”? Ehe, ọọwa ka mẹjẹ nyori ahị ya ọngịrị gba ịlọhị, ahị yẹ ịlọhị nya ọlabwẹla ọnyịịla kpoye. IJihova wẹẹ ya ẹga da ha “angịnyị ehe wuu . . . ju ka ẹga myị́ ẹga” nyọka yẹ irya da. (Ụkụr. 17:30) Kpịtịya ụka myị́ ụka nyori kori ká ọngịnyị á hu ịlọmwụ nya ọlabwẹla ọnyịịla kpoye, iJihova kaa yẹ ọngọọwa lala ọlabwẹla ọtịpyọ.

22. Ịyẹ tị́ du ká cheje nyọka la ọháha ẹ-ẹga nya abwẹla ọnyịịla?

²² Ọháha ọlẹ kahị la u-uhye nya ang ọlẹ ká iJihova ya nyị ri ọnyịịla ka ya ọkẹkẹnị hahị bala ọ-da angịkịla ụbwọ nyọka tụ juhi bala Ohe Oluhye chwẹẹ gụ́ ọọwa. “Imyi bala imyi-enyi nyọka họ ang ọnyịịla” a ba la ọ-nwụhị ẹnẹnẹhẹ ka. (Mat. 5:6) Jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova jẹ́ jaabwọ ká wẹẹ maga ka ba nyọka họ ang ọnyịịla, ọ tị kaa kpọọ ịpyọ jaabwọ ká wẹẹ nwà kịlahị ịnyịnyị. Jaabwọ ká odehe ọlẹ wẹẹ ju ka ẹpwụ nya abwẹla ọtịpyọ kpori-kpori gụ́ ọọwa wẹẹ, ọkịlẹtụ a kpung enyi ka! Kpịtịya ụka myị́ ụka nyori iJihova “la ọháha ẹ-ẹga nya angị họ ang ọnyịịla.”—Eje. 146:8.