1-2. Jaabwọ ká Eje Ọnyịịla 25:14 ya, ịyẹ ahị tị́ ka họ pyii kori kahị tịtọ nyọka ri igu bala iJihova?

 ABWẸLA iyina a tị́ me irya ká ọngịnyị baba nyọka la kọ ka jẹ́-ẹ ri igu o-chii bala ọngọkịla? Ọhẹka à ka wẹ nyori aligu ịnyịịla nyị baba nyọka há awụlẹ bala ọ-da awụlẹ ụbwọ. Á ka kụ irya nyori uhi ojuju nyị ri abwẹla ọlẹ ká aligu ịnyịịla ka kpa kpa awụlẹ pyii ka. Ma jaabwọ ká ịBayịbụụ ọlẹ ká egbeju nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ bwu ya, angịlẹ kị tịtọ nyọka ri oligu nya iJihova la apatabwọ kiwa ka baba nyọka ju uhi nyamwụ.—Wa Eje Ọnyịịla 25:14.

² Jaabwọ myị́ abwọ kahị gbịgba ha iJihova tata ka ba lẹ, ahị wuu baba nyọka kịnyaa la o-jwoo ihi kpori-kpori. Ma ịyẹ à tị́ ri etu nyọka ju uhi nya Ohe? Ányị ahị tị́ ka dọmwụ nyọka ju uhi nya iJihova? Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ u-uhye nya uhi ojuju nya Ohe bwu ẹga nya Obadaya, iJehoyada Ọngọkiliya Ọgbahị, bala Adịrahụ iJowachị?

3. Ịyẹ tị́ du kahị kaa ju uhi ụka ọhẹ? Ányị ọọwa à tị́ kaa chewu keehi?

³ Ahị kaa ju uhi ụka kahị jẹ́ nyori ang ọtịpyọ ọhẹ ka họhị myị́. Uhi ojuju ọlịịwẹ há, chajị ọ kaa dahị ụbwọ nyọka họ ẹla la ẹla ọjẹ́jẹ. Uhi nyọka chabwọ kaa wuhi kpa la ọ-ka jẹdịyẹ tụ ba ọka nya ọgbọdọ ba. Uhi nya ang ọ-ka họhị du kahị kaa rụnyẹ rụ hi iwe-ahụrụ ọluhi-uhi. Uhi nyọka bịrị igu oriri nyahị bala ọngọlẹ kọ háahị kaa wuhi kpa la ọ-ka ya ẹla lee ọ-họ ẹla ọlẹ kọ ka wọọ ẹjẹ.

4. Ụma nya uhi ọlányị Olegu Onyobyi à tị́ tịtọ kahị ka la ẹ-ẹga nya iJihova?

 ⁴ Olegu Onyobyi tịtọ kahị ka ju uhi nya iJihova ụ-ụgbẹyị ọtịpyọ. Ọ tịtọ kahị ka myị nyori iJihova kaa ju agbama ụka myị́ ụka, bala ọ-tịtọ nyọka yẹẹhị akama, bala o-ri ahị nyị́ ka jẹ́-ẹ họ ẹla kpọọ ịpyọ ẹnẹnẹhẹ kaka. (Job. 4:18, 19) Olegu Onyobyi tịtọ kahị ka ju uhi nya iJihova gbee kahị ka hwabwọ la ọ-gbịgba họọ. Nyọka jẹ́-ẹ yẹ abwọ hi ụnya ọwẹ, ahị baba nyọka ju uhi nya Ohe ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ chịla.

5. Ịyẹ à tị́ ri etu nyọka ju uhi nya Ohe?

⁵ Ọngịnyị ọlẹ kọ ju ihi nya Ohe kpori-kpori kaa la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ, ọ́ tị kaa tịtọ nyọka họ ịngịngịhyẹ ọlẹ kọ ka bịrị igu oriri nyamwụ balọọ ka ịnyịnyị. IJisọsị myị̀ la “uhi nya Ohe Oluhye ojuju” ọlịịwẹ. (Hib. 5:7) Ọ́ tị kaa ju uhi nya iJihova juwa che kpakpa ka. (Ayị. 11:2, 3) Ọkọkọ nyọọwa, ọ la ọháha okpori-kpori ẹ-ẹga nya Ohe Oluhye bala ọ-tịtọ nyọka jwoo ihi. (Jọn. 14:21, 31) Lala iJisọsị, ahị kaa ju ihi nya iJihova kpori-kpori chajị ọ la ọháha, ọ la ẹla ọjẹ́jẹ, ọ kaa họ ẹla kpakpa, bala ọ-la ọngịrị. Ahị tị jẹ́ ịnyịnyị nyori ahị há iJihova yẹẹyẹe, bala o-ri abwọlẹ kahị kaa họ ụka kọ mẹ ang jẹ́ẹhị kaa ri ẹla nyamwụ. Kori kahị la egbeju ọngịrị, ọ kaa jụ iJihova; ọ́ tị ri kahị jwoo ihi, ọ kaa chị ọkẹkẹnị.—Eje. 78:41; Etu 27:11.

6. Ụgbẹyị oyina ahị tị́ ka bwu jẹ́ jaabwọ kahị ka ju uhi nya Ohe? (Eje Ọnyịịla 34:11)

⁶ Í mahị la uhi ojuju nya iJihova ka; ahị ka wẹ ka lọọ la ịnyị. (Wa Eje Ọnyịịla 34:11.) Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ họ ịnyị ri ọ-ka wụla ang ịlẹ ká iJihova họ yẹ. Jaabwọ kahị wẹẹ yẹ ẹla ọjẹ́jẹ, ọngịrị, bala ọháha okpori-kpori nya Ohe Oluhye bwula ‘ang-abwọ ilodehe ịlẹ kọ họ,’ ịnyịnyị ahị ka jwoo ihi bala ọ-la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ gụ́ olene lẹ. (Rom. 1:20) Ọọnahị ọnyang ọhẹ ká ẹnyị namwụ ri Adrienne yẹkẹẹ: “Ẹla ọjẹ́jẹ nya iJihova ọlẹ kọ chehe ẹ-ẹga nya ang ịlẹ kọ họ kaa lam ẹbyẹbyị bala ọ-dam ụbwọ nyọka jẹ́ nyori ọ jẹ́ ang ọlẹ kọ há ham gụgụ wuu.” Nyọlẹ kọ kaa kụ irya ju ẹlẹwẹ ụka myị́ ụka, ọ yẹkẹẹ: “Ịyẹ tị́ du kam ka họ ịngịngịhyẹ ọlẹ kọ ka chịm ebwo hi iJihova Ọngọlẹ kọ ya ọhịhị ham?” À ka hu ụka nọ myị́ ẹ-ẹpwụ nya epwihi ọlẹ nyọka kụ irya u-uhye nya ịngịhyẹ ọlẹ ká Ohe họ? Ọ-họ ịnyị ka du ká ihi ojuju bala ọháha ọlẹ ká la ẹ-ẹga nya iJihova ka la kpori-kpori gụ́ ọọwa.—Eje. 111:2, 3.

7. Ányị abwọ ọrịrị à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka ju uhi nya iJihova ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ chịla?

⁷ Ụgbẹyị ọkịla ọlẹ kahị ka mẹjẹ nyori ahị ju uhi nya Ohe Oluhye ri ọ-ka raabwọ họọ ụka myị́ ụka. Jaabwọ kahị wẹẹ raabwọ họọ gụ́ olene, ịnyịnyị ọ kaa lahị gede-gede gụ́ olene lẹ. Ụka myị́ ụka kahị bịlọọ nyọka ya ọngịrị hahị kahị ka jẹ́-ẹ bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama, ahị kaa kpịtịya nya ọngịrị ọtụka nyamwụ. Ụka kahị joo obe ọhọhọ chajị nya āhị nya Ọnyị nyamwụ, ahị kaa kpịtịya nyori iJihova la ọháha ẹ-ẹga nyahị. Ụka kahị tị bịlẹ iJihova nyọka dahị ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya akama, ahị kaa kpịtịya nyori ọ la ẹla ọjẹ́jẹ yẹẹyẹẹ. Abwọ ọrịrị ụma ịlịịwẹ kaa dahị ụbwọ nyọka ju ihi nya iJihova gụ́ olene. Ị tị kaa dahị ụbwọ nyọka cheji ba hi ịngịngịhyẹ ọlẹ kọ ka bịrị igu oriri nyahị balọọ ịnyịnyị.

8. Ịyẹ ahị tị́ ka họ nyọka jẹ́-ẹ ju uhi nya Ohe kịnyaa?

⁸ Ahị ka jẹ́-ẹ ju uhi nya Ohe kịnyaa bwula ọ-jẹ́ ịBayịbụụ la irya nyọka jẹ́ ang bwu ẹga nya ọgụ-ẹpẹtẹ ịnyịịla bala ịtịpyọ ịlụwa. Ahị ya ẹla u-uhye nya anchẹ nya iJihova ị-la ọmyịmyi imiiye ịhyẹ wẹẹ. Angịịwa ri Obadaya olegbeju ọ-kpẹhị rịrị ẹpwa nya Adịrahụ Ehabụ, bala iJehoyada Ọngọkiliya Ọgbahị. Ọọwa lẹ,  ahị ka kụ ẹhị yẹ ang ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu ẹga nya Adịrahụ iJowachị ọla iJuda, ọngọlẹ kọ dọmwụ ụ-ụgbẹyị ọnyịịla ma kọ tụụbwọ hi iJihova ụka ohyẹẹkpẹ lẹlẹ.

9. Ányị uhi ojuju nya iJihova à tị́ da Obadaya ụbwọ? (1 Ịdịrịhụ 18:3, 12)

⁹ Ụka ọhọhẹ ọlẹ ká ịBayịbụụ ya ẹla rụ Obadaya, b ọ yẹkẹẹ: “Ọwa ayịdang ri ọngọ kaa gbịgba ha [iJihova] kpẹẹkpẹẹ” lee ọngọ ju uhi nya iJihova yẹẹyẹẹ. (Wa 1 Ịdịrịhụ 18:3, 12.) Ányị uhi ọlam-ọlam ọwẹ à tị́ da Obadaya ụbwọ? Họhẹ-họhẹ, ọ du kọ ri ọngọ họ ẹla ọnụ-ọnụ bala o-ju ọdahịhile; ọọwa du ká adịrahụ hwoo nya olegbeju ọ-kpẹhị rịrị ẹpwa nyamwụ. (Kụ ẹhị yẹ iNehemaya 7:2.) Uhi ojuju nya Ohe Oluhye du ká Obadaya ri ọngọ ju ugbodu, ọ tị baba nya abwẹla ọwẹ yẹẹyẹẹ ịlẹhị. Ọ hịhị lụka nya eji ọkpakpka nya Adịrahụ Ehabụ ọlọkwọ ọlẹ kọ “họ ang onyobyi ba [iJihova] gụ́ angịlẹ wuu kị ri adịrahụ jene nyamwụ.” (1 Ịdị. 16:30) Ịnyịnyị, iJihova wụ iJesebẹlụ ahụ nya Ehabụ ọlẹ kọ ka kaa gbịgba ha iBaalụ ẹjẹ gbee kọọ tịtọ nyọka tọ ịgba ọgbagba nya iJihova ayịreji hi imwawụ iwo nya ala Isirẹlụ. Ọ dọmwụ nwụ alọmwụ nya Ohe Oluhye lụmẹ-lụmẹ. (1 Ịdị. 18:4) Obadaya gbịgba ha iJihova lụka olujwo ịlẹhị.

10. Ányị Obadaya à tị́ mẹjẹ nyori o ri ọngọ ju ugbodu yẹẹyẹẹ?

¹⁰ Ányị Obadaya à tị́ mẹjẹ nyori o ri ọngọ ju ugbodu yẹẹyẹẹ? Ụka ká iJesebẹlụ dọmwụ nyọka da urwe nya alọmwụ nya Ohe nyọka nwaa, Obadaya go angị ohu nyaa kpa ka kpịbaa ẹ-ẹpwụ nya ụgbụ, “angị iwo ịrụ ụ-ụgbụ ọhẹ, angị iwo ịrụ ụgbụ ọkịla. [Ọ] kaa kpa ang oriri bala enyi kịlaa ịnyịnyịịnyị.” (1 Ịdị. 18:13, 14) Kori ká iJesebẹlụ á jẹ́ ẹla ọlẹ ká Obadaya họ wẹ, ọ ka nwọọ myị́. Ịlẹhị lẹ, Obadaya ka ju uhi myị́, ọ́ tị tịtọ nyọka gbu ka ịnyịnyị. Ma Obadaya la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova bala angịlẹ kị kaa gbịgba họọ gụ́ abwọlẹ ká ọhịhị nyamwụ họ́ọ kaka ba.

11. Ụgbẹyị ọlanyị anchẹ nya iJihova alẹ à tị́ lala Obadaya? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹¹ Alẹ iru nya anchẹ nya iJihova kụ ẹpwụma  ịlẹ kị hile ụkụrwọ nyahị. Ị kaa ju ihi nya alegbeju ikpeji jaabwọ kọ chịla. Ma lala Obadaya, aanahị alẹng bala anyang ịlịkẹjẹ ịwẹ kaa ya ang ọlẹ kọ ri ịnya iJihova họọ, kọ ri ịgba ọgbagba nyamwụ. (Mat. 22:21) Ị kaa mẹjẹ nyori ị ju uhi nya Ohe bwula o-ju ihi nyamwụ ọkọkọ nya angịnyị ehe. (Ụkụr. 5:29) Ị kaa họ ịnyị bwula ọ-kịnyaa la o-ya ẹrụ ọnyịịla bala ọ-họ ọjịra-jịra lawụlẹ ịbaa-ịbaa. (Mat. 10:16, 28) Ị kaa tịtọ ká aanaa alẹng bala anyang ka yé ang oriri nya olegu ọlẹ kị baba yẹẹyẹẹ ri. Kụ ẹhị yẹ oja nya Henri kọ kụ ẹpwụma ọhẹ Africa ẹ-ẹga ọlẹ kị hile ụkụrwọ nyahị ụka ọhẹ lẹ wẹẹ. Lụka kị hile ụkụrwọ nyahị, Henri ya ụbwọ kpa ịlọmwụ nyọka kpa ang oriri nya olegu kịla aanahị ịkịla. Ọ da ụpwụ yẹkẹẹ: “M̀ ri ọngọ ju oyi. Lẹ, m̀ jẹ́ myị̀myị̀ nyori ihi okpori-kpori ọlẹ kam la ẹ-ẹga nya iJihova à ya ugbodu ojuju ọlẹ kam baba ham lẹ.” À yẹ ịlọng lala ọngọ ka ju ugbodu ịnyịnyị myị́ lala Henri? À ka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́ kori ká ju uhi nya Ohe ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ pwoku.

12. Ányị iJehoyada Ọngọkiliya Ọgbahị bala ahụ nyamwụ à tị́ mẹjẹ nyori ị godayị giri-giri ha iJihova?

¹² IJehoyada, Ọngọkiliya Ọgbahị ju uhi nya iJihova, uhi ojuju ọọwa gwoo gbịla nyọka ju angịkịla ọhụ kị ka gbịgba ha iJihova. Ẹlẹwẹ la gede-gede ụka ká Ataliya ọnyị ọnyang nya iJesebẹlụ hu ịlọmwụ ri adịrahụ la agbụrụ i-iJuda. Angịnyị wuu ju uhi nya Ataliya, ọ tị kpụ ọọwa ịlẹhị. Ọ ri ọlọkwọ bala ọ-tịtọ nyọka ri adịrahụ ọnyang gbee kọọ maga nyọka nwụ anyị-ịtụma nyamwụ wuu chajị kọ ka kpeji! (2 Ego. 22:10, 11) IJowachị kọ ri ọngọhẹ lẹpwụ nya anyị ịịwa be igu ọọwa, chajị iJehochẹba ahụ nya iJehoyada chọọ da. Ọwa bala ọrụmwụ tụ ọnyị ọwẹ kpịbaa bala ọ-kpẹhị rịrọọ. Bwula ụgbẹyị ọwẹ, iJehoyada bala iJehochẹba dụbwọ nyọka chị ewu ke ugbiyegu nya adịrahụ oriri nya iDevidi. IJehoyada godayị giri-giri ha iJihova, ọ́ ju uhi nya Ataliya ka.—Etu 29:25.

13. Ụka ká iJowachị gu ẹka irwiye, ányị iJehoyada à tị́ mẹjẹ myị́myị́ nyori o godayị giri-giri?

¹³ Ụka ká iJowachị gu ẹka irwiye, iJehoyada mẹjẹ myị́myị́ nyori o godayị giri-giri ha iJihova. Ọ me obyi nya ẹlẹhẹ. Kori kọ jụ ẹla ọọwa họ myị́ aalẹ, iJowachị, kọ ri ọngọ bwu ọnẹẹgba nya iDevidi, ka wẹ ka ri adịrahụ. Ma ọ́ tị ri ká ẹla ọọwa á họ jịra myị́ ka, ọ lala o-ri ọhịhị nya iJehoyada nyị ka gwọọ byi myị́. Bwula ahị ọwawa nya iJihova, ẹla ọọwa chịkpẹẹ myị́. Chajị nyọlẹ ká angị ri alegbeju bala ala iLivayị chẹkpẹ ju iJehoyada wẹẹ, ọ jẹ́ hu iJowachị ri adịrahụ bala ọ-nwụ Ataliya. (2 Ego. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Myịmyị, iJehoyada họ ‘adịrahụ bala alụma nwa iro ta iJihova nyọka ri angịnyị nya iJihova pyịyọọ. Ọ họ adịrahụ bala alụma nwa iro ha awụlẹ ịnyịnyị.” (2 Ịdị. 11:17) “IJehoyada ya angịnyị gbe ọnang i-bwu ka Ube nya [iJihova] ịnyịnyị chajị kị ka myị ọngọ ji ibyi ka ka ụwa ka.”—2 Ego. 23:19.

14. Agbẹyị iyina ị tị́ chị ihi ju iJehoyada nyọlẹ kọ kaa ju ihi nya iJihova?

¹⁴ IJihova ya ene yẹkẹẹ: ‘Angịlẹ kị myị ju ihi nyam, m ka ya ihi ha lẹ.’ Ọ tị họ ịnyị ẹ-ẹga nya iJehoyada ịlẹhị. (1 Sam. 2:30) Ọ-chụ pwokwita, iJihova da oja nyamwụ ju ẹpwụ nya ịBayịbụụ chajị kahị ka jẹ́ ang bwu ụwa. (Rom. 15:4) Ụka ká iJehoyada gbu, ị ya ihi ọlam-ọlam họọ du kị “jwoo eji i-iworu nya ịdịrịhụ e-Epweji nya iDevidi nyọka chihi jwoo, chajị nya ụkụrwọ ọlẹ kọ họ ha ala Isirẹlụ bala Ohe Oluuhye bala u-Ube nya [iJihova].” —2 Ego. 24:15, 16.

15. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu oja nya iJehoyada? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁵ Oja nya iJehoyada ka dahị ahị wuu ụbwọ  nyọka ju uhi nya Ohe Oluhye. Angịgbahị nya ọjịra-jịra ka jẹ́-ẹ gbịla iJehoyada bwula ọ-mwahị nya agbẹyị ịlẹ kị ka bwu chewu ke ala ọjịra-jịra ụka myị́ ụka. (Ụkụr. 20:28) Angịlẹ kị ri angịgbahị chẹẹ lẹ ka jẹ́ ang bwu ẹga nya iJehoyada nyori kori kị ju uhi nya iJihova bala o-godayị giri-girgi họọ, ọ ka kpaa họ irya nyamwụ. Ọ́ kaa nyẹẹkpẹ daa ka. Anjwo ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova họ ẹla ẹ-ẹga nya iJehoyada bala ọ-gbịlọọ bwula ọ-chị ihi ju aanahị alẹng bala anyang ịlẹ kị ri angịgbahị lẹ, ọgụgụ ri angịlẹ kị kpa ụka nyaa họ ụkụrwọ nya iJihova lụka ọtata. (Etu 16:31) Ohyẹẹkpẹ-ẹkpẹ, ahị wuu ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang bwu ẹga nya alegbeju bala ala iLivayị ịlẹ kị chẹkpẹ ju iJehoyada. Ahị nwụlanọ nyọka chẹkpẹ ju ‘angịlẹ kị wẹẹ kpa ịlahị’ bwula o-jwaa ihi mẹ.—Hib. 13:17.

16. Ịyẹ à tị́ mẹjẹ nyori Adịrahụ iJowachị la dẹwụ-dẹwụ?

¹⁶ IJehoyada da adịrahụ iJowachị ụbwọ nyọka ri ọngịnyị ọnyịịla. (2 Ịdị. 12:2) Ọọwa du kọ jẹ́ la irya nyọka họ ẹla kpụ iJehova ịpyọ bwu eji-eji. Ma ụka ká iJehoyada gbu kpá, iJowachị ke ụrụ wo la alegbeju nya ala iJuda ịlẹ kị ji ẹkpẹ da iJihova. Ịyẹ à tị́ ri ocheju nyọọwa? Ọwa bala alekpeleji nyamwụ “dọmwụ nyọka kpụ eteji ha ekpeku.” (2 Ego. 24:4, 17, 18) Nanana nyori ẹlẹwẹ jụ iJihova yẹẹyẹẹ, ọ kịnyaa la o-du “alọmwụ kele kaa daa ọna kị ka tịrẹkpẹ wẹ ẹga nyamwụ, ị́ tị myị ka.” Ị́ dọmwụ myị ke ụrụ wo la ịSẹkaraya ọnyị nya iJehoyada ka, nanana nyori ọ ri ọngọkiliya bala ọlọmwụ nya iJihova, ene kọ myịmyị-ị̀ bwu bala iJowachị. Adịrahụ iJowachị dọmwụ nwụ ịSẹkaraya nanana nyori  ugbiyegu nya ịSẹkaraya à chị ọhịhị nya iJowachị da lẹ.—2 Ego. 22:11; 24:19-22.

17. Ányị iwe-ahụrụ à tị́ yẹda ha iJowachị?

¹⁷ IJowachị á ju uhi nya iJihova pwụ ọbaba ka, ọọwa du ká iwẹ-ahụrụ yẹda họọ ụ-ụgbẹyị ọtịpyọ. IJihova ya ene yẹkẹẹ: “M . . . ka nyẹẹkpẹ da ọng myị ọng ọlẹ kọ hu ẹpẹpẹ ju ẹnyị nyam.” (1 Sam. 2:30) Angịdẹwụ nya ala Isiriya, kị la pyịnyẹng kụrụ angịdẹwụ nya iJowachị “kị ju iru” bala ọ-họọ “ang aboji-aboji.” Ụka ká ala Isiriya rụ kpá, anchẹ nyamwụ nwọọ ọọlajị nyọlẹ kọ nwụ ịSẹkaraya. Angịnyị yẹ adịrahụ ọwẹ nya ọlọkwọ kaka kpoye lẹ, ị́ dọmwụ jwoo eji “i-iworu nya ịdịrịhụ ka.”—2 Ego. 24:23-25; kụ ẹhị yẹ “son of Barachiah” a-ang ọjẹ́jẹ u-uhye nya ịMatiyu 23:35.

18. Jaabwọ ká ụpwụ nya iJeremaya 17:7, 8 ya, ányị ahị tị́ ka bwu yẹ abwọ hi ọ-ka họ ẹla lala iJowachị?

¹⁸ Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu oja nya iJowachị ọwẹ? IJowachị lala okoji ọlẹ kọ da atẹ keji gbuu ka, kọ kpụnịrọ ang ọlẹ kị ya tọọ yi. Ụka ká iJehoyada ọngọlẹ kọ kpụnịrọ gbu lẹ, iJowachị à dọmwụ nyọka ke ụrụ wo la angị jekpẹ da iJihova lẹ, o hu deeji latẹ-latẹ lẹlẹ. Oja ọwẹ mẹjẹ́ẹhị nyori áhị ka ju ihi nya iJihova chajị nyori alugbiyegu nyahị bala ala ọjịra-jịra wẹẹ ya ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla deeji hahị nyọka họ ịnyị kem ka. Kori kahị ka jẹ́-ẹ tụ́ ju iJihova chwẹẹ aalẹ, ahị baba nyọka ju ọháha ọlẹ kahị la ẹ-ẹga nyamwụ ọngịrị bala o-jwoo ihi, bwula ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ, irya ọ-kụ jwoo bala abwọ ọrịrị ụka myị́ ụka.—Wa iJeremaya 17:7, 8; Kol. 2:6, 7.

19. Ịyẹ iJihova à tị́ tịtọ kahị ka họ?

¹⁹ Ang ọlẹ ká iJihova tịtọ bwu ẹga nyahị á lụmẹ abwẹhẹ ka. Ụpwụ nya Ọngọlirya 12:13 ya ẹla ọlẹ wuu ká iJihova tịtọ bwu ẹga nyahị. Ọ yẹkẹẹ: “Ju uhi nya Ohe Oluhye, ká kpa ehile nyamwụ, chajị ụkụrwọ ọlẹ ká angịnyị ka họ kẹnẹ-kẹnẹ a wẹ lẹlẹ.” Kori kahị ju uhi nya Ohe Oluhye, ahị ka jẹ́-ẹ jahị da ịmayẹ ịlẹ kị ka wẹ ẹga nyahị ị-ịlahị kpụ ahị ka jẹ́-ẹ godayị giri-giri lala Obadaya bala iJehoyada. Ịngịngịhyẹ á ka jẹ́-ẹ bịrị igu oriri nyahị bala iJihova myị́ kaka.